Συγκερασμένα και Ασυγκέραστα Συστήματα

Γράφει ο Σκιαθίτης Στέφανος (stefanos604)
127 άρθρα στο MusicHeaven

Ασυγκέραστα Συστήματα (Just , Pythagoras , X- Limit Intonations)

Just Intonation=J.I (είδος μη συγκερασμένου ή ασυγκέραστου συστήματος κουρδίσματος)
Το ‘’Just Temperament’’ ή πιο σωστά Just Intonation θα το εξηγούσα σαν ‘Ακριβές’ ή πιο φραστικά σαν κούρντισμα ‘’Πιο ευχάριστο με καθαρά ακόρντα΄΄. Δείτε το ΕΔΩ:

Είναι ένα σύστημα κουρδίσματος για όργανα κυρίως με δόνηση (ακορντεόν ,διατονικές φυσαρμόνικες-όχι χρωματικές….) και για όργανα χωρίς τάστα .Εδώ ο συντονισμός εξαρτάται από την κλίμακα που χρησιμοποιείται και είναι διαφορετικός πχ για τη κλίμακα C και τη D .Στο σύστημα αυτό όλες οι νότες της κλίμακας σχετίζονται με το πηλίκο ακεραίων αριθμών. 

Εδώ εξηγείται με λεπτομέρειες το γιατί το κούρδισμα εξαρτάται από την κλίμακα και το γιατί η σχέση Hz και Cents δεν είναι γραμμική:

Αυτό το J.I σύστημα - μερικώς τροποποιημένο θα αναπτυχθεί σε μελλοντικό μου άρθρο- ισχύει για πολλά μοντέλα διατονικών Marine Band (για Blues) αλλά και στις ειδικές φυσαρμόνικες ΤΡΕΜΟΛΟ και ΟΚΤΑΒΑΣ. Οι περισσότεροι παίχτες (90% των Δυτικών λαών) διατονικής παίζουν σε Cross Harp (Blues, Rock..) και σε άλλες θέσεις ενώ η πλειονότητα των Ανατολικών λαών σε Straight harp .Άρα παίχτες που παίζουν πολλές θέσεις με διατονική φυσαρμόνικα κουρδισμένη για Blues θα έχουν πρόβλημα για άλλες τονικότητες.

Το μέγεθος ενός διαστήματος μεταξύ δύο νοτών μετριέται από το πηλίκο των συχνοτήτων τους. Σπουδαία διαστήματα είναι τα 3:2 (Perfect Fifth=καθαρή 5η ), 4:3 (Perfect Forth= Καθαρή 4η ) .Κάθε just διάστημα (just interval) διαφέρει κατά διαφορετικό ποσό από το ισοδυνάμως πλησιέστερο διάστημα equal (Equal Interval)

Σύγκριση 12 E-T & J-I

Δείτε την ΕΔΩ:

Πριν 2500 χρόνια ο Πυθαγόρας ασχολήθηκε με το κούρδισμα των οργάνων.Δείτε περιληπτικά μια περιγραφή ΕΔΩ:

Σήμερα το κούρδισμα Pythagoras intonation χρησιμοποιείται από βιολιστές (βλέπε τέτοια posts στο You Tube)και σε ηλεκτρονικά μουσικά όργανα (synthesizers , arrangers , el pianos…..) και η διαδικασία αλλαγής κουρδίσματος υλοποιείται από το πάνελ του οργάνου ή μέσω midi. Το πιάνο Garritan Steinway και το Pianoteq έχει preset με κούρδισμα σε Pythagoras Intonation.

Το συμπέρασμα είναι ότι μια μελωδία για να ηχεί σωστά αν παιχθεί σε just intonation (Pythagoras , 3-limit, 5- limit ……)και ειδικά αν στη μελωδία αυτή οι κλίμακες να αλλάζουν - πολλές φορές και συνεχώς- θα πρέπει να υπάρχει ηλεκτρονική τεχνική βοήθεια και ο παίχτης ,αν θεωρεί ότι η just του είναι απαραίτητη, να εκπαιδευτεί για να την χρησιμοποιήσει . Αυτό γίνεται στα πληκτροφόρα midi. Επίσης σήμερα σε πολλά ηλεκτρονικά πληκτροφόρα υπάρχει η δυνατότητα μικροκουρδίσματος , όπως πχ στην Αραβική – Κλίμακα (τις ασυγκέραστες-Αραβικές-κλίμακες θα αναλύσω σε μελλοντικό άρθρο μου).

https://www.youtube.com/watch?v=9FMm6PMPHoo&feature=player_embedded#

Το παραπάνω video μουσικής Αραβικού μοτίβου δείχνει ότι ο παίχτης παίζει με το δεξί χέρι και με το αριστερό χέρι αλλάζει τα envelops του ήχου (φίλτρα κλπ) , παίζει όμως χωρίς να αλλάζει κούρδισμα . Έχει όμως τη δυνατότητα με το software να ρυθμίσει τα κουρδίσματα σε cents ή Hertz και να έχει τα επιθυμητά  cents που να αντιστοιχούν στα πραγματικά hertz.Αυτό το software διαφημίζεται με τη φράση: ‘’Indian, Chinese and Turkish scales are now easily accessible along with Meantone, Pythagorean, Just and other historic and experimental temperaments’’. Δηλαδή κούρδισμα σ’ όλα τα γνωστά temperaments – αλλά χωρίς να μπορεί να κάνει αλλαγή κουρδίσματος αν στο ίδιο τραγούδι υπάρχει αλλαγή κλίμακας.

Παρακάτω  δείτε παίξιμο βιολιού σε Pythagoras Intonation και παρατηρείστε ότι αν και κουρδισμένο το βιολί κατά just ,δεν μπορεί να αλλάζει σε πραγματικό χρόνο σε equal –δείτε πόσο ‘φάλτσο’ είναι το παίξιμο στα σημεία που φαίνονται στο video με το κόκκινο απαγορευτικό σήμα.

http://www.wonderhowto.com/how-to-play-pythagorean-intonation-violin-6215/

Παρακάτω δείτε κιθάρα σε Just Intonation: Βέβαια αυτή η κιθάρα με τις παράξενες αποστάσεις (θέσεις τάστων διαφορετικές για κάθε χορδή)  είναι κάτι ξένο στον κοινό κιθαρίστα.

http://cf.unc.edu/our/surfprojects/shepherd10.pdf

Κύκλος των 5ων

Δείτε τον κύκλο των Πέμπτων –Pythagoras Intonation-στον οποίο θα βρείτε και πλήρεις εφαρμογές στις θέσεις (Positions) παιξίματος της φυσαρμόνικας. ( Straight Harp και Cross Harp).