Οδηγός για Κιθάρες Slide

Γράφει ο Σκιαθίτης Στέφανος (stefanos604)
127 άρθρα στο MusicHeaven

Να διευκρινίσω πως δεν παίζω, απλά προσπαθώ να μάθω κιθάρα Slide, αλλά παίζω (ακόμα μαθαίνω) χαβάγια όπως περιγράφω στο άρθρο μου "Μετατρέψτε τη σκευρωμένη κιθάρα σε χαβάγια", εδώ: http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&id=4186

Τα παρακάτω είναι από τις σημειώσεις μου που πιστεύω θα βοηθήσουν όποιον προσπαθήσει να μάθει κιθάρα Slide.

Ο όρος Slide αναφέρεται στην ολίσθηση που κάνει το κυλινδράκι ή ολισθητήρας  -λέγεται και "tone bar"- στις χορδές και αλλάζει τον τόνο αντί με πάτημα με τα δάκτυλα στα τάστα.

Η διαφορά της slide κιθάρας από τη χαβάγια είναι:

• Ότι η ταστιέρα της χαβάγιας είναι επίπεδη ενώ στις slide "στρογγυλή", όπως στις κοινές.
• Οι μεγαλύτερες διατομές χορδών και μεγαλύτερο τέντωμα χορδών στις έτοιμες χαβάγιες δίνουν καλύτερο sustain απ’ ότι στις slide κιθάρες.
• Σε μια slide κιθάρα, ο κιθαρίστας χρησιμοποιεί και τα υπόλοιπα δάκτυλα του για να παίξει τις νότες, ενώ στη χαβάγια χρησιμοποιεί αποκλειστικά το tone bar.
• Η χαβάγια παίζεται σε διαφορετικό κούρδισμα από το standard (EADGBE), ενώ η slide κιθάρα παίζεται και με το standard κούρδισμα.

Όταν η slide κιθάρα δεν είναι αγορασμένη από το εργοστάσιο αλλά θέλουμε να μετατρέψουμε μια ακουστική κιθάρα σε slide κιθάρα, απαιτείται προσθήκη ζυγού (nut) και πιθανώς και καβαλάρη (saddle) για πιο λαμπερό ήχο. Δηλαδή μπορείς να χρησιμοποιήσεις και ανοιχτά κουρδίσματα και τότε απαιτείται λίγο ανύψωμα των χορδών, που στην μεν ηλεκτρική είναι εύκολο, στην δε ακουστική θα πρέπει να εγκαταστήσεις το ίδιο εξάρτημα (extension nut) ή έστω πιο λεπτό απ’ αυτό της χαβάγιας.

Τότε καλό είναι και η διατομή των χορδών να είναι τέτοια, ώστε κατά το σετάρισμα, στα πρώτα τάστα οι χορδές να μην είναι ψηλά ώστε να παίζονται με ευκολία και τα ακόρντα και να μην έχουμε fret buzzing (βόμβο από το άγγισμα του tone bar στα τάστα). Όσο δε ανεβαίνουμε το μπράτσο οι χορδές προοδευτικά να είναι ψηλότερα.

Άρα αν θέλουμε να μάθουμε slide κιθάρα, να αγοράσουμε μια κιθάρα και να την χρησιμοποιούμε αποκλειστικά σαν slide κιθάρα.

Θέλοντας λοιπόν να μάθουμε slide κιθάρα πρέπει να ξέρουμε ότι στην ουσία πλέον σε μερικά σημεία θα παίζουμε σαν άταστη κιθάρα. Οπότε με το tone bar (γυάλινο, ατσάλινο, κεραμικό κλπ) απλώς πατάμε ελαφρά ακριβώς πάνω από το σιδεράκι του τάστου.

Ο ήχος που παίρνουμε εξαρτάται από πολλούς συντελεστές όπως:

Ύψος χορδών, υλικό του tone bar, το αν παίζουμε μια νότα ή πολλές νότες, αν αγγίζουμε ελαφρά ή με πίεση, τη  θέση του μαγνήτη, αν το άρπισμα γίνεται με πένα ή με τα δάκτυλα…

Ανύψωση του ζυγού (nut) και του καβαλάρη (bridge saddle) σε ακουστικές κιθάρες

H ανύψωση των χορδών εμποδίζει την επαφή του tone bar με το μπράτσο της κιθάρας με αποτέλεσμα ευκολότερο παίξιμο.

Βεβαιωθείτε ότι όταν ανυψωθούν οι χορδές θα πρέπει να ανυψωθεί λίγο και ο μαγνήτης.

Πολλοί, όπως το παρακάτω βιβλίο, προτείνουν το standard κούρδισμα και το tone bar στο μικρό δακτυλάκι ώστε με τα άλλα τρία δάχτυλα να ‘πιάνουμε’ με ευκολία τα ακόρντα. Δείτε το video απ’ την αρχή μέχρι τουλάχιστον το χρόνο 040΄:εδώ

Κουρδίσματα

Οι κιθάρες slide μπορεί να  έχουν και διαφορετικό κούρδισμα απ’ τις κοινές. Πχ οι χορδές της κουρδίζονται έτσι ώστε ανοιχτές να δίνουν ακόρντα. Αυτό σημαίνει ότι αρπίζοντας όλες μαζί τις χορδές παράγουν πλήρες ακόρντο. Τώρα προκειμένου να παίξετε σόλο slide (ή κανονικά) σε ανοιχτό κούρδισμα, θα πρέπει να μάθετε απ’ την αρχή τις θέσεις που έχουν οι νότες στην ταστιέρα, καθώς και των διαφόρων κουρδισμάτων, ανάλογα με το είδος της μουσικής.

Ένα καλό αξίωμα για να κατανοήσετε το σχηματισμό ακόρντων είναι το εξής:

Όλα τα ματζόρε ακόρντα "πιάνονται" μόνο με ένα δάχτυλο μπαρέ στην ταστιέρα.

Π.χ. σε open G κούρδισμα, όλες οι ανοιχτές χορδές σχηματίζουν ένα ακόρντο G ματζόρε. Αν τώρα ‘πιάσεις’ με το δάκτυλό σου κάθετα το δεύτερο τάστο, παίρνεις ένα Α ακόρντο και πάει λέγοντας.

Υπάρχουν πολλά κουρδίσματα για τα οποία θα αναφερθώ αναλυτικά σε άλλο άρθρο. Απλώς εδώ να ξέρετε ότι το κούρδισμα που θα επιλέξετε εξαρτάται πολύ απ’ το στυλ της μουσικής που θέλετε να παίξετε. Κυρίως οι κιθάρες slide χρησιμοποιούν για Metal/Rock:

D drop tuning (γνωστό και σαν 'Vastopol')

1. 1.     E          (καντίνι)              
2. 2.     B
3. 3.     G
4. 4.     D
5. 5.     A
6. 6.     D          (μπάσο)

 Για Blues κυρίως χρησιμοποιούνται τα κουρδίσματα Open D και το open G.

Open D tuning

1. 1.     D
2. 2.     A
3. 3.     F#
4. 4.     D
5. 5.     A
6. 6.     D

 G open tuning (γνωστό και σαν 'Spanish'): Οι συζητήσεις στα ξένα forums αναφέρουν ότι επειδή μ’ αυτό το κούρδισμα ξεσφίγγεις μερικές χορδές και επειδή δεν θα ταλαιπωρήσεις την ταστιέρα, καλόν είναι οι χορδές να έχουν διατομή μεγαλύτερη από 12άρα πχ η Ε καντίνι μέχρι και 15άρα.

1. 1.     D          (καντίνι)              
2. 2.     B
3. 3.     G
4. 4.     D
5. 5.     G
6. 6.     D          (μπάσο)

 Αυτά τα δύο ακόρντα έχουν το πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων ανοιχτών:

• Αν μπει capo στο δεύτερο τάστο και είχαμε open D tuning μετατρέπεται σε Ε tuning και
• αν είχαμε Α tuning μετατρέπεται σε G tuning.
• Και τα δύο αυτά ακόρντα έχουν χαμηλότερο τέντωμα χορδών απ’ ότι το standard κούρδισμα (E A D G B E) κάνοντας ευκολότερο το πάτημα των χορδών με τα δάκτυλα.

Μαθήματα για Slide guitar

Μάθημα για Blues στα παρακάτω 2 video

Τα tone bars μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε οποιαδήποτε κιθάρα όπως σε:

• όλες τις ηλεκτρικές κιθάρες
• πολλές ακουστικές κιθάρες

Δείτε εδώ κιθαρίστα να παίζει πολλά στυλ μουσικής: (από το χρόνο 1:26 σαν slide κιθάρα και από το χρόνο 3:41 σαν χαβάγια).

 Τips

Οι χορδές για τις ακουστικές κιθάρες καλόν είναι να είναι μεγαλύτερης διατομής (πχ 12αρες) για πιο γεμάτο ήχο.

Οι κιθαρίστες του είδους προτιμούν περισσότερο Silk & steel (χορδές με επαργύρωση ή επινικέλωση οι οποίες έχουν εσωτερικά ίνες μεταξιού), κυρίως λόγω μειωμένου θορύβου τριβής που γίνεται από το tone bar.

Επίσης πολλοί προτείνουν την χρήση των flatwound χορδών για την ηλεκτρική slide κιθάρα.

1. Tο tone bar γλιστράει πολύ πιο εύκολα στις flatwound και έχουμε λιγότερο θόρυβο από την ολίσθηση του στις χορδές.
2. Το άρπισμα μπορεί να γίνεται με δάκτυλα, πένα, ή πένα εντός του δακτύλου: Photo 6 finger worn picks
3. Πολλές εταιρείες πουλάνε το πακέτο tone bars που έχει μέσα δύο διαφορετικού μήκους tone bars.Το μικρό tone bar χρησιμεύει για το μικρό δακτυλάκι, ώστε τα υπόλοιπα δάκτυλα να αρπίζουν όπως στην κοινή κιθάρα (τα περισσότερα Licks παίζονται χρησιμοποιώντας το πολύ 3 τάστα) και το μεγάλο tone bars για τον μέσο ή παράμεσο.
4.  Βιβλία εκμάθησης: Προτείνω το: Guide to Slide Guitar που μερικά tips φαίνονται εδώ: Επίσης ΕΔΩ:  κι ΕΔΩ:
5. Σήμερα υπάρχουν πολλές επιλογές για το tone bar, που αφορούν το υλικό, το μέγεθος και το βάρος. Το υλικό του tone bar μπορεί να είναι: μπρούτζινο, ατσάλινο, γυάλινο, κεραμικό. Καθένα απ’ αυτά παράγει και το δικό του ηχόχρωμα, είναι επομένως θέμα προτίμησης.
6. Αν θέλετε να φτιάξετε μόνοι σας γυάλινο tone bar, βρείτε κάποιο ψηλόλαιμο μπουκάλι και κόψτε το λαιμό με μια καλή λίμα και κατάλληλα γάντια (για να μη τραυματιστείτε), ή δώστε το σ’ έναν τζαμά να το κόψει.
7. Πολλοί παίχτες slide κιθάρας υποστηρίζουν ότι το χρώμα του γυαλιού δίνει διαφορετικό ηχόχρωμα. Έτσι το βαθύ πράσινο από μπουκάλια κόκκινου κρασιού δεν δίνει τόσο καθαρό sustain όσο το εντελώς καθαρό γυαλί! (πιστεύω υποκειμενική αντίληψη).
8. Δείτε εδώ χρήση του μικρού μήκους tone bar

          9. Μπορείτε να παίζετε με πένα ή με τα δάχτυλα, όπως βολεύει τον καθένα.

        10.  Περισσότερα videos με slide κιθάρες:

• ΕΔΩ: για τους διάφορους τύπους tone bars
• ΕΔΩ: πολύ καλό εκπαιδευτικό
• ΕΔΩ:  Εδώ και με capotasto
• ΕΔΩ: Εδώ μελωδία ακόρντα και τραγούδι
• ΕΔΩ: κιθάρα slide + κιθάρα κοινή + φυσαρμόνικα
• ΕΔΩ:  Εδώ γυάλινο tone bar με ηλεκτρική κιθάρα
• ΕΔΩ:  Εδώ slide κιθάρα με το standard κούρδισμα

Σημείωση: Οι αγγλικοί όροι δίδονται απλά για να σας βοηθήσουν να κάνετε googling για περισσότερες πληροφορίες.