Συχνά λάθη καθηγητών φωνητικής

Γράφει ο Χρήστος (freddiekrueger)
6 άρθρα στο MusicHeaven

Αδιαμφισβήτητα δεν κάνουν λάθη μόνο οι μαθητές, αλλά και οι δάσκαλοι. Μάλιστα επειδή οι δεύτεροι φέρουν το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για την επιτυχή μετάδοση της γνώσης, το λάθος τους έχει ακόμη μεγαλύτερο βάρος. Πάμε να δούμε μερικά από αυτά.

Υπήρξα μαθητής σε κάμποσους δασκάλους φωνητικής.

Ο πρώτος μου δάσκαλος ήταν ο ίδιος ο εαυτός μου.

Μπορεί με τη βοήθεια του αυτιού και της κιθάρας  μου να "έστρωσα τονικά" τη φωνή μου, μα δεν αρκούσε μόνο αυτό.

Όσο ανέβαινα ψηλά τονικά συναντούσα μια ολοένα αυξανόμενη δυσκολία να παράγω τους τόνους αυτούς.

Αυτό αποτέλεσε έναυσμα για να ψάξω, να διαβάσω, να μελετήσω, να προσπαθήσω μόνος μου.

Ανακάλυψα πως κάτι ωφέλιμο προκύπτει αν τις ψευτικές μου τις καλλιεργήσω προς τα κάτω.

Πως αν μάθω να ελέγχω την εκπνοή μου και την ανάσα μου γενικότερα μπορώ να τραγουδήσω ανετότερα μουσικές φράσεις.

Μα δεν αρκούσε αυτό. Έκανα λοιπόν το πρώτο βασικό μου λάθος. 

1) Δούλευα μόνος μου. Μη δουλεύεις ποτέ μόνος σου. Σε αυτό το ταξίδι έχεις ανάγκη από οδηγό.

Φυσικά η κιθάρα μου πήγαινε "μπροστά" μα η φωνή ως μακράν δυσκολότερο μουσικό όργανο που είναι,έμενε πίσω...

Έτσι αποφάσισα να πάω στον δέυτερο δάσκαλό μου...

Έναν τενόρο της Λυρικής σκηνής.

Τα σωστά του:

- Με έμαθε να ελέγχω την ανάσα μου

- Δεν κατέκρινε ούτε διόρθωνε σε βαθμό ψυχαναγκασμού τον ήχο που παρήγαγα.

Ήξερε πως με τον καιρό θα γινόταν καλύτερος.

- Είχε σωστή εκπαιδευτική κατάρτιση και μουσική παιδεία

- Είχε μεγάλη άνεση να μεταδίδει γνώσεις.

Το αρνητικό του: Δε σεβόταν την άνετη έκτασή μου.

Μεγάλη αξία ο σεβασμός αυτός.

Η λεγόμενη tessitura μας. Η έκταση δηλαδή της φωνής μας,στην οποία παράγουμε με άνεση ήχο.

Είναι και η πλεον εύκολα καλλιεργήσιμη φωνητική έκταση.

Η tessitura μοιάζει με μικρό βρέφος που αν γαλουχηθεί σωστά μπορεί να μεγαλώσει,να ψηλώσει και να πάρει μεγάλες διαστάσεις 

Αυτό το λάθος το έκαναν οι πιο πολλοί από τους δασκάλους μου 

Κανείς δεν έδωσε βήμα και πνοή σε εκείνο το μικρό "ανθρωπάκι" που περίμενε να δομηθεί σωστά και με υπομονή για να γίνει ένας δυνατός ενήλικας 

Συνοψίζοντας λοιπόν:

2) Μην δουλεύετε τη φωνή των μαθητών σας στα όριά της. Βρείτε μαζί τους την τελείως άνετη έκταση της φωνή τους. 

Αυτή οφείλετε να τους καλλιεργήσετε με υπομονή. Σιγά σιγά και βήμα βήμα.

Λυπάμαι για τους μαθητές που θα αποχωριστούν για λίγο το μύθο τους και το θράσσος τους να θέλουν να τραγουδήσουν δύσκολα κομμάτια στο τονικό ύψος των επαγγελματιών της φωνής

Και λυπάμαι και σας κύριοι δάσκαλοι που θα πρέπει να κάνετε τρανσπόρτο το κομμάτι αλλά πως να το κάνουμε άλλη φωνή πχ έχει ο  φωνητικά τενόρος επαγγελματίας φωνής Αλκίνοος Ιωαννίδης άλλη φωνή έχει ένας απαίδευτος βαρύτονος.

Όμως η δουλειά πρέπει να γίνει σωστά.

Πως μπορεί να καταλάβει ο δάσκαλος την άνετη έκταση της φωνής του μαθητή του;

Στα ψηλά είναι στον τόνο που ο μαθητής αναγκάζεται να αυξήσει την έντασή του για να νοιώσει την ασφάλεια να τον τραγουδήσει.

Στα χαμηλά το ακριβώς αντίθετο δηλαδή εκεί που αναγκάζεται να ελαττώσει την έντασή του.

Μπορεί ο ίδιος ο μαθητής να ισχυρίζεται πως έχει άνετα τους τόνους αυτούς αλλά αυτό δε θα πρέπει να ληφθεί υπόψην μια και τα λάθη στη φώνηση ξεκινάνε πολύ πριν από την εξάντληση των οριακών δυνατοτήτων της φωνής.


3) Μην δουλεύετε με τους μαθητές σας δύσκολα τραγούδια. Ξεκινήστε με απλά κομμάτια.

Μην παρασύρεστε από την ανυπομονησία του μαθητή ή τη δική σας να παρουσιάσετε στις εξετάσεις σοβαρά κομμάτια του μοντέρνου ή κλασσικού ρεπερτορίου.

Παρατήρησα πως στο μάθημα του ear training sight reading ακόμη και παιδιά που τραγουδούν σε μπάντες δύσκολα κομμάτια,δυσκολεύονται να "βγάλουν" μια απλή μελωδία με σολφέζ.

Αμαρτία από το Θεό να συμβαίνει αυτό!

Να μη μπορείς να τραγουδήσεις ένα Σολ-σολ-φα-Μι-Σολ-Ντο-Σι

Και από την άλλη να τραγουδάς maiden 

Τι είναι απλό κομματι; Τι χαρακτηριστικα έχει;

- μικρή έκταση

- γραμμένο σε εύκολη και μια μόνο κλίμακα

- με μικρά σχετικά διαστήματα μεταξύ τόνων.Έχει πχ δευτέρες,τρίτες και όχι πέμπτες ή οκτάβα

- εύκολο απλό ρυθμό και σχετικά αργό τέμπο.

- εύκολα λόγια. Δηλαδή λέξεις με συλλαβές που διευκολύνουν την άρθωση.

Αυτά συνθέτουν ένα απλό κομμάτι. 

Από εκεί πρέπει να ξεκινά κάποιος να δουλεύει και σταδιακά να αυξάνει το επίπεδο δυσκολίας.

Ακόμη και οι φαινομενικά πολύ καλοί οφείλουν να δοκιμάζονται στα απλά.

Ίσως είναι βαρετό μα ταυτόχρονα αποτελεί τρόπο να βγουν στην επιφάνεια της αντίληψής τους μικρά λάθη που έχουν συνηθίσει να κάνουν και δυσκολεύονται σε άλλες συνθήκες να εντοπίσουν και να αλλάξουν.

4) Μην είστε πολύ αυστηροί με τους μαθητές σας

Δείξτε τους τον τρόπο μα αν δεν μπορούν για την ώρα να παράγουν τον ήχο που θέλετε να ακούσετε τότε μη τους αποπαίρνετε.

Το μόνο σίγουρο είναι πως όσο και αν προσπαθήσουν στο παρόν δε θα βγάλουν με τίποτα καλύτερο ήχο. Αντίθετα η διαρκής πιεστική διόρθωσή τους μέχρι να παράγουν το ηχητικό αποτέλεσμα που θα ικανοποιήσει το δάσκαλο ακουστικά θα τους γεμίσει με ένα σωρό ανεπιθύμητες αρνητικές σκέψεις (δε μπορώ να κάνω ότι μου ζητά ο δάσκαλος,είμαι ατάλαντος, ανεπίδεκτος μάθησης κτλ) που αυξάνουν το άγχος και υποβαθμίζουν το τελικό αποτέλεσμα,καθυστερώντας τη βελτίωσή τους.

Μη τους κατακρίνετε λοιπόν και αφήστε τους να νοιώθουν καλά με τον ήχο που μπορούν να παράγουν ας μην είναι και τέλειος!

Μια καθηγητριά μου μου έλεγε: βιάζεστε (οι μαθητές) να τα κάνετε όλα σωστά.

Της απάντησα: Λάθος! Εσείς βιάζεστε να τα κάνουμε όλα σωστά!

Το τραγούδι πρέπει να είναι απόλαυση  πάνω απ όλα.

5) Μη χλευάζετε τους μαθητές σας.

Αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους.

Πχ είχα καθηγήτρια που όταν τραγουδούσα κάποιες νότες με λάθος τρόπο, επαναλάμβανε κοροιδευτικά το λάθος μου.

Βέβαια αυτό δε με αποθάρρυνε μια και είχα την ψυχραιμία να απομονώνω από το δίδαγμά της το ωφέλιμο  και να αποβάλλω το άχρηστο στοιχείο.

Μα δε το μπορούν όλοι οι μαθητές αυτό. Δεν έχουν όλοι την ίδια υπομονή και επιμονή.

Γι αυτό και καλό είναι οι καθηγητές να έχουν μεγαλύτερη ψυχραιμία και αγάπη προς το λάθος του μαθητή τους.

Άλλη καθηγήτρια που σταμάτησα κατευθείαν μαζί της τα μαθήματα, κατέκρινε τις ρεπερτοριακές επιλογές που μου ανέθεσε η ίδια να επιλέξω για να δουλέψουμε σε αυτές.

Κι εμένα δε μ αρέσει ο Ιωαννίδης πχ ή ο Elliot αλλά δε θα κατακρίνω το συγκεκριμμένο μουσικό είδος ή καλλιτέχνη.

Πάμε παρακάτω

5) Αποφύγετε ασαφείς οδηγίες προς τους μαθητές σας

Πχ "μη βάζεις λαιμό" τι πάει να πει αυτό;

Τι είναι η φωνή,σούπα να μη βάλω αλάτι;

"Πήγαινε τη φωνή σου ψηλά, στη μάσκα" 

Μα η φωνή δεν είναι χορδή να τη σφίξω ή να τη χαλαρώσω. Ούτε μπορώ κατά βούληση να αγγίξω τη χορδή κοντά η μακριά από το ηχείο μου όπως θα έκανα άνετα σε μια ακουστική κιθάρα.

Βρείτε έξυπνες και εύκολες στην εκτέλεση ασκήσεις που η εκτέλεσή τους βοηθά αυτόματα τη φωνή να πάει εκεί που θέλετε,να στηριχτεί εκεί που θέλετε, να αντιχήσει όπως θέλετε.

6) Να ακούτε το μαθητή σας σωστά και να αντιλαμβάνεστε τις τρέχουσες ανάγκες της φωνής του.

Αν σας πει ότι πονάει τέλος! Πρέπει να σταματήσετε να τον πιέζετε και να επιλέγετε κάποιες πιο εύκολες ή και ανακουφιστικές φωνητικές ασκήσεις!

Να μάθετε επίσης να αναγνωρίζετε πότε ο μαθητής σας αντιμετωπίζει θέμα με τη φωνή του και χρειάζεται εξειδικευμένη ιατρική βοήθεια.

Να μερικά σημάδια:

Βραχνάδα που έρχεται και φεύγει

Δυσκολία τραγουδιού στη συνήθη έκταση

Πόνος που δεν υποχωρεί 

7) Να μην είναι προτεραιότητά σας η συμμετοχή των μαθητών σας στις εξετάσεις αλλά η αληθινή τους βελτίωση και η ουσιαστική προαγωγή τους σε άλλο φωνητικό επίπεδο.

Μην ξεχνάτε: Η απόδοση των μαθητών σας είναι καθρέφτης της ποιότητάς σας ως εκπαιδευτικός.

Μη μετατρέπετε τις εξετάσεις μα και τις συναυλίες των μαθητών σας σε φωνητικό τσίρκο.

Όχι δεν κάνουμε αυτές τις εκδηλώσεις για χαβαλέ.

Θα κλείσω εδώ το θέμα και θα πω πως ευτυχώς και οι μαθητές οφείλουν να έχουν άποψη για το που τους οδηγεί ο δάσκαλός τους και δυστυχώς μέχρι τώρα ποτέ δε βρήκα το τέλειο.

Ωστόσο από κάθε δάσκαλο πήρα πολύτιμα εφόδια και ο αγώνας της μάθησης είναι ατελείωτος.

Το ταξίδι μεγάλο και συναρπαστικό.

Ο δάσκαλος οφείλει να είναι συνοδοιπόρος μας και ωφέλιμος σύμμαχός μας να ξεπεράσουμε τις όποιες δυσκολίες αντιμετωπίζουμε.

Καλό μας ταξίδι. Σε δάσκαλους και μαθητές.