Ο Σάββας Σιάτρας στο MusicHeaven

Οι ρίζες της παράδοσης

Τι σημαίνει για εσάς παραδοσιακό τραγούδι;
«Πολλοί μιλούν για την παράδοση, μα εγώ αποκρίνομαι πως την ψάχνω τόσα χρόνια και δεν μπορώ να τη βρω! Πώς μιλάει ο καθένας τόσο εύκολα γι΄ αυτήν... σαν να ΄ναι μια τσίχλα που πας να μασήσεις; Παράδοση είναι ό,τι έχει σχέση με το χθες, το σήμερα, αλλά και το αύριο... Παράδοση είναι ό,τι μας συνδέει με τις παλιότερες γενιές, με την Ιστορία, τα ήθη και τα έθιμα, τους γάμους, την κοινωνική ζωή του κάθε τόπου, χωρίς παραφθορές και αλλοιώσεις, όπως συνηθίζεται σήμερα... Το δημοτικό τραγούδι χαρακτηρίζεται για τον καλοφτιαγμένο στίχο του, την πλήρη ορθότητα του νοήματος, τη σωστή του μουσική επένδυση, την οποία έδωσε ο θυμόσοφος λαός και τη σωστή του ερμηνεία, την οποία εμείς οφείλουμε να αποδίδουμε.

Ποιος είναι ο ανώνυμος «Γιάννης με το μαντήλι»; Τον ρωτάει η μάνα του «Τι το ‘χεις λερωμένο», για να πάρει απάντηση «το λέρωσε η ξενιτιά, τα έρημα τα ξένα» και ακολουθεί η μάνα «πέντε ποτάμια το ‘πλενα, λερώσαν και τα πέντε, ‘πάεσαν πουλιά να πιουν νερό και ‘χάσαν τη λαλιά τους». Είναι ένα τραγούδι, που διαιωνίζεται δια του προφορικού λόγου, που είναι κι ό,τι καλύτερο, γιατί αυτό σημαίνει πως έχει αξία, δύναμη, βάσεις και ρίζα. Το δημοτικό τραγούδι είναι όπως ένας πλάτανος, με ρίζες βαθιά μέσα στο χώμα...

Με τις ρίζες θα ασχολείσαι, όχι με τα κλαδιά που είναι ψηλά στον αέρα! Τα κλαδιά έρχονται και παρέρχονται, πέφτουν και τα φύλλα τους, ενώ η ρίζα μένει... Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι, από τότε που υπάρχει ελληνικό γένος, διατηρείται και θα το διατηρούμε!

Τόσο σαν Έλληνες, αλλά ειδικότερα σαν Ηπειρώτες, πιστεύω πως το δημοτικό τραγούδι που έχει η πατρίδα μας, δεν το έχει άλλος λαός στον κόσμο! Είναι τόσο στενά συνδεδεμένο με την ιστορία αυτού του τόπου και του κόσμου του, που όσο κι αν θέλουν ορισμένοι να ξεριζώσουν αυτή τη ρίζα, δεν θα τη βγάλουν... Κι αυτό φαίνεται περισσότερο σε αυτά τα καλύτερα παιδιά που έχουμε εκτός συνόρων, τους μετανάστες μας. Στην άλλη Ελλάδα...»






Έχετε ταξιδέψει πολλές φορές στο εξωτερικό. Ποια είναι η σχέση σας με τους Έλληνες της διασποράς;
«Λένε πως οι Έλληνες του εξωτερικού είναι δυο φορές Έλληνες, αλλά μήπως είμαι εγώ... μια φορά; Εγώ δεν είμαι καμία! Αυτοί είναι οι Έλληνες και εγώ δεν είμαι τίποτε! Στα τόσα ταξίδια που έχω κάνει στο εξωτερικό, έζησα από κοντά τον καημό και τον πόνο τους. Τη λαχτάρα και την αγάπη τους για τη γενέτειρα γη... Κάθε φορά που πηγαίνω, παίρνω και καινούργια μηνύματα από αυτόν τον κόσμο»

Θυμάστε κάποιο συγκεκριμένο περιστατικό, που να σας έχει μείνει;
«Χίλια δυο είναι, όχι μονάχα ένα... Για πού να πω; Για την Αυστραλία, για εκεί όπου χάνεται ο ήλιος, στο Σαν Φραντσίσκο, πιο κάτω στη Φλόριδα, στο Κλίαρ Γουότερ, στην Τάμπα... Αγαπούν, νοσταλγούν, θέλουν κι ο καημός τους είναι το πότε θα γυρίσουν στην πατρίδα. Βέβαια, τώρα με την ανάπτυξη των ΜΜΕ, είναι διαφορετικά. Ας πούμε μια γιαγιά με τα εγγονάκια μπορεί να δει μέσω της τηλεόρασης το τι γίνεται στην Ελλάδα, κάτι που είναι μεγάλο πράγμα.

Πριν από λίγο καιρό ήμουν στο Σικάγο, σε μια αδελφότητα, τα μέλη της οποίας ήταν τρίτη γενιά μετανάστες, αλλά ήταν αξιοθαύμαστο το πόσο καλά ελληνικά μιλούσαν... Όταν, μάλιστα, ήρθε η ώρα του φαγητού σηκώθηκαν όλοι και είπαν το «Πάτερ Ημών»... Εδώ, στην πατρίδα, δυστυχώς αμφιβάλλω αν γνωρίζουν αυτή την προσευχή τα νέα παιδιά... Οι μετανάστες μας μπορεί να ζουν στα πέρατα του κόσμου, σε έναν ξένο, αλλά φιλόξενο τόπο, που η μοίρα τους έστειλε εκεί, αλλά δεν ξεχνάνε, τι είναι, τι ήταν και τι πρέπει να είναι...

Εκεί που πήγαν δεν είχαν εφόδια, πέρα από τις ευχές των γονιών τους, αλλά πρόκοψαν, μεγαλούργησαν.

Μια φορά που πήγα στο Σίδνεϊ, ρώτησα να μάθω πώς είναι τα πράγματα εκεί και μου αποκρίθηκαν... «Βλέπεις τη θάλασσα στο Σίδνεϊ; Όλη αυτή την περιοχή της θάλασσας την ελέγχουν δυο παιδιά δικά μας!»

Σε όλα αυτά πρέπει να τονίσω πως είναι τεράστια η συμμετοχή και η συμβολή της Εκκλησίας. Τεράστια! Από έναν απλό παπά, μέχρι τον Αρχιεπίσκοπο. Πρέπει να στηρίζουμε, να τονώνουμε την Εκκλησία στο εξωτερικό.

Θυμάμαι μια άλλη ιστορία ενός συμπατριώτη μας στη Μελβούρνη... Την ημέρα που έφυγε από το χωριό του ήταν 22 χρονών και οδηγός του λεωφορείου των ΚΤΕΛ ήταν κάποιος από ένα διπλανό χωριό. Όταν άρχισαν το μοιρολόι οι γυναίκες, τους είπε: «Αφήστε το παιδί να πάει να βρει μια καλύτερη τύχη». Ωστόσο, αν και στην Αυστραλία «φτιάχτηκε» και πάνε πολλά χρόνια από όταν έφυγε, δεν είδε ούτε ένα όνειρο που να του έδειχνε πως είναι εκεί... Όταν κοιμάται, ονειρεύεται πως είναι στο μεσοχώρι, στον τόπο του!

Την ποιότητα του ελληνισμού της διασποράς δεν χρειάζεται να την ψάξεις, φαίνεται από μόνη της, πάλλεται!

Όταν ήταν στην επικαιρότητα το «Μακεδονικό ζήτημα», βρέθηκα πάλι στο Σίδνεϊ... Λεφούσια ο κόσμος στις διαδηλώσεις! Κι όλοι οι πατριωτικοί σύλλογοι αδελφοτήτων με συμβολικά ονόματα των ηρώων μας... Όλα συνδέουν την πρώτη γενιά που πήγε εκεί, με αυτή που είναι τώρα και με αυτή που έρχεται...»






Το δημοτικό τραγούδι αντιμετωπίζει δυσκολίες στις μέρες μας;
«Δεν θα πρέπει να υπάρχουν δυσκολίες γι’ αυτό... αλλιώς πού θα στηριχτούμε; Πώς είναι δυνατό να αφήσουμε όλον αυτόν τον πλούτο, αμύθητης αξίας, που περιλαμβάνει γενικότερα η παράδοσή μας; Αυτή η παράδοση που καλύπτει όλο τον κύκλο του χρόνου, από την 1η Ιανουαρίου, μέχρι την 31η Δεκεμβρίου. Θα μου πεις, βέβαια, δεν θα βγάλεις καινούργια δημοτικά τραγούδια; Θα σου απαντήσω: «Φτιάχνεις σήμερα Αγιά Σοφιά ή Ακρόπολη;» Τα εκατοντάδες δημοτικά μας τραγούδια εξυμνούν τα κλέη των Ελλήνων. Δημοτικό τραγούδι έκανε κι ο Όμηρος, αυτή η παγκόσμια προσωπικότητα... Στις μέρες μας, όμως, κοντεύουμε να τον ξεχάσουμε! Φτιάχνουμε Δωδώνη, στις μέρες μας, φτιάχνουμε Επίδαυρο, Νικόπολη; Γιατί οι Έλληνες που λογιζόμαστε ως περήφανος λαός, είμαστε, αν όχι σε τέλμα, σε θέση να μην μπορούμε να πάρουμε λίγο τα πάνω μας; Η παράδοση και το δημοτικό μας τραγούδι είναι ό,τι καλύτερο έχουμε κληρονομήσει. Προσωπικά, νιώθω περήφανος που είμαι Έλληνας και δη Ηπειρώτης... Με εκφράζει αυτό το συναίσθημα. Το νιώθω, όπου σταθώ και βρεθώ, να το λέω»