O Μίλτος Πασχαλίδης στο MusicHeaven

Γ' Μέρος

Βασίλης: Έχουμε πραγματική έλλειψη παιδείας στην Ελλάδα; Μουσικής παιδείας;
M.Π.: Έχουμε έλλειψη παιδείας στα πάντα. Στη μουσική δεν έχουμε απλά έλλειψη έχουμε κενό, τρύπα. Αλλά έλλειψη παιδείας μπορείς να τη δεις παντού. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι αγράμματοι, αναλφάβητοι, αγνοούνε τη διαίρεση ως πράξη μαθηματική. Νομίζουν ότι υπάρχει μόνο η πρόσθεση, η αφαίρεση άντε και ο πολλαπλασιασμός. Μιλάνε με εκατό λέξεις τις ίδιες. Δε διαβάζουν λογοτεχνία, ποίηση δε διαβάζουν τίποτα γενικώς. Είμαστε η τελευταία χώρα της Ευρώπης σε αναγνωσιμότητα εφημερίδας ενώ έχουμε σχεδόν διπλάσιο αριθμό εφημερίδων από τις περισσότερες χώρες. Είναι ζήτημα πολιτικής επιλογής το ότι έχουμε έλλειψη παιδείας. Δεν είναι το ζήτημα ότι είμαστε ένας λαός που δεν επιδέχεται μόρφωση, το αντίθετο μάλιστα είμαστε πολύ φιλομαθής λαός. Αλλά όταν η κεντρική εξουσία επιλέγει να δαπανήσει 2% για την παιδεία και γίνονται σχολεία που δεν έχουν αυλές, ολοήμερα κι οι καθηγητές πληρώνονται ελάχιστα κι αναγκάζονται να κάνουνε ιδιαίτερα και δεν ενδιαφέρονται. Δεν είναι βέβαια σωστό, αλλά πόσο ν’ αντέξει ένας άνθρωπος να αμείβεται λίγο, να είναι απαξιωμένο το επάγγελμά του, να μην έχει προοπτικές. Επιπλέον, κόσμος δεν πάει σε βιβλιοθήκες στην Ελλάδα. Τα σχολεία και τα Πανεπιστήμια δεν έχουνε βιβλιοθήκες. Θυμάμαι στο Ρέθυμνο τότε που έκανα το μεταπτυχιακό μου στη φιλοσοφία, είχε περίπου το μέγεθος που έχει κι αυτό το καφενείο. Το έλλειμμα παιδείας οδηγεί μαθηματικά και στην έλλειψη ευγένειας. Δηλαδή ένας άνθρωπος ο οποίος είναι απαίδευτος και νομίζει ότι φτάνει να ‘σαι μάγκας, βλέπουμε πως περπατάει στο δρόμο, πως οδηγεί, πως συμπεριφέρεται, πως μπαίνει σ’ ένα μαγαζί ν’ ακούσει μουσική, πως πηγαίνει στο γήπεδο. Αυτό είναι το μείζον πρόβλημα για μένα που έχει αυτή τη στιγμή η ελληνική κοινωνία : σοβαρό έλλειμμα παιδείας.

Βασίλης: Το οποίο όπως λες, διορθώνεται με αλλαγή της βούλησης της εξουσίας;
M.Π.:Είναι ζήτημα πολιτικής βούλησης. Δηλαδή όταν έχεις ένα δημόσιο Πανεπιστήμιο, το οποίο είναι απαξιωμένο, το κάνεις καλύτερο. Δε φτιάχνεις και ιδιωτικά ταυτόχρονα. Αφού τη δημόσια παιδεία θέλεις να την έχεις για όλους καλή με γερές βάσεις. Δεν κάνεις πασαλείμματα του στυλ να κλείσουμε δημόσια πανεπιστήμια να κάνουμε ιδιωτικά. Γιατί έτσι δίνεις τη δυνατότητα σε κάποιους που είναι πλούσιοι απλώς να αγοράζουν πτυχία, στην Ελλάδα ζούμε. Δεν πρόκειται να γίνουν όπως το Barclay, αντιπαρατίθενται με πανεπιστήμια με αιώνες γνώσεων και μ’ ένα σύστημα παιδείας τελείως ιδιαίτερο και χτισμένο σε άλλες βάσεις και η οικονομία χτισμένη σε άλλες βάσεις, όπως είναι η αμερικάνικη.

Γιούλη: Εγώ τώρα έχω ξεμείνει σ’ αυτό που είπες για τη διαίρεση. Θεωρείς ότι είμαστε στην εποχή του εγώ κι όχι του εμείς, κι ότι δε μοιραζόμαστε πράγματα;
M.Π.: Απολύτως.

Γιούλη: Εσύ ως Μίλτος;
M.Π.:Εγώ προσπαθώ να έχω σαν φάρο το «εμείς» στη ζωή μου. Άλλες φορές πετυχαίνει, άλλες φορές δεν πετυχαίνει.

( Ο Παυλάκος παίρνει τηλέφωνο το φίλο του Βασίλη, τυχαία) Βασίλης: Χρυσό μ’ έκανε για να του πω πότε θα είναι η συνέντευξη να έρθει.
M.Π.:Καλύτερα που δεν ήρθε, γιατί δεν θα μπορούσα να μιλήσω γι’ αυτόν. Θα ήταν σα να τον έγλειφα.
Βασίλης: Όταν πήρανε τα παιδιά συνέντευξη απ’ τον Παυλάκο, τον ρώτησα εγώ για σένα, και είπε πως γνωριστήκατε επιγραμματικά, αλλά είπε ακριβώς το ίδιο πράγμα, πως αν ήσουν εκεί μαζί του δε θα μπορούσε να πει για σένα ότι ήθελε.

Βασίλης: Λοιπόν, ήμασταν στο κομμάτι της παιδείας και ρώταγε η Γιούλη για τη διαίρεση ως πράξη. Έχεις τελειώσει μαθηματικός και μεταπτυχιακός στη Φιλοσοφία; Κι έγινες τελικά, μουσικός.
M.Π.: Βιοπαλαιστής.

Βασίλης: Αυτή σου η παιδεία, πόσο σε βοήθησε να κρίνεις τα πράγματα; Αυτά που βλέπεις που διαβάζεις;
M.Π.:Τα κομμάτια της εκπαιδευτικής βαθμίδας δεν παίζουνε κανένα ρόλο. Ξέρω ανθρώπους που έχουνε κάνει διδακτορικά κι είναι στουρνάρια και ξέρω ανθρώπους που δεν έχουν τελειώσει το γυμνάσιο κι είναι βαθιά φιλοσοφημένα πρόσωπα. Ως εκ τούτου αν έχω μια παιδεία δε μου την έχουν δώσει τα πανεπιστήμια. Τα πανεπιστήμια σου δίνουνε το εργαλείο, είναι επιλογή αν το εργαλείο τ’ αφήσεις να σκουριάσει ή το χρησιμοποιείς. Εγώ τα εργαλεία που πήρα στα Πανεπιστήμια προσπαθώ να τα χρησιμοποιώ αλλιώς δε φτάνει από μόνο του να παίρνεις πτυχία.

Βασίλης: Η nerrie: Γιατί κάποιοι καλλιτέχνες επιλέγουν να εμφανιστούν δημόσια και να παρουσιάσουν τη μουσική τους δίπλα σε κάποιο πολιτικό πρόσωπο εν καιρώ εκλογών και κάποιοι όχι; Κάποιοι που θέλουν δεν τους ενοχλεί να χρωματίζεται η μουσική τους πολιτικά.
M.Π.: Γιατί ήμουν στην προεκλογική συγκέντρωση του Κ.Κ.Ε είναι η ερώτηση, μάλλον που τραγούδησα δίπλα στην Αλέκα. Θα μιλήσω για μένα, προσδιορίζω τον εαυτό μου στην αριστερά. Θεωρώ ότι η αριστερά πρέπει να εκφράσει ένα σύγχρονο λόγο κυρίως να απευθυνθεί στη νεολαία και να εξηγήσει μια πρόταση εξουσίας κι όχι μια πρόταση αντιπολίτευσης. Πιστεύω ότι μόνο αν είμαστε μαζί κάτι θα επιτευχθεί. Η κίνησή μου να βγω να πω ένα τραγούδι πριν την κεντρική ομιλία της Αλέκας Παπαρήγα ήταν συμβολική και σημαίνει: « είμαι εδώ, είμαι παρόν μαζί σας» δεν είχε κάποιο ωφελιμιστικό σκοπό αφού δεν είμαι μέλος του Κ.Κ.Ε, ούτε επαγγελματικό στέλεχος, ούτε παίρνω λεφτά απ’ αυτό, ούτε θεωρώ ότι η μουσική μου απευθύνεται μόνο στους αριστερούς, απευθύνεται σε ανθρώπους που αγαπάνε τη μουσική μου. Τώρα το ότι εγώ είμαι ένα πολιτικοποιημένο πρόσωπο κι ότι δε σκοπεύω να το κρύβω γιατί ο καθένας είναι υπεύθυνος για τις επιλογές του και πρέπει να τις στηρίζει. Όπως αν με ρωτήσεις την ομάδα μου δε θα κρυφτώ σε περίπτωση που είσαι καμιά αντίπαλη απ την ΑΕΚ, έτσι και στις εκλογές δήλωσα ευθαρσώς ότι στηρίζω το Κ.Κ.Ε. Μπορεί η ψήφος να ‘ναι μυστική την ώρα του παραβάν, αλλά τέσσερα χρόνια είμαστε ενεργοί πολίτες, εκτός αν κάποιοι θυμούνται να ‘ναι πολίτες λίγο πριν ψηφίζουνε.

Βασίλης: Θέλω να κάνω μια ερώτηση που δεν έχει απαντηθεί ακόμα μέσα μου. Μίλτο, ποιοι μας κυβερνάνε; Εγώ καλούμε να μάθω τι εκπροσωπεί ο ένας, τι εκπροσωπεί ο άλλος να δω ποιά απ τα δύο ενστερνίζομαι και να ψηφίσω αναλόγως, μαζί μου άλλα 10 εκατομ. Άνθρωποι. Τελικά όταν βγαίνει ένα αποτέλεσμα αντίθετο απ’ αυτό που θέλω εγώ, πως μπορώ να αντιληφτώ την εξουσία;
M.Π.:Σε δημοκρατία ζούμε, δεν μπορεί να κερδίζεις πάντα.

Βασίλης: Το ότι είμαι αντίθετος σε πάρα πολλά από αυτά που συμβαίνουν τι σημαίνει; Τι πρέπει να κάνω;
M.Π.: Να το διατρανώσεις και να βρεις κι άλλους που είναι αντίθετοι και να γίνετε ομάδα και μετά θα βρείτε τι θα κάνετε. Αν θεωρείς ότι ένα απ’ τα υπάρχοντα κόμματα σε καλύπτει πήγαινε κι απευθύνσου εκεί, αν νομίζεις ότι δε σε καλύπτει μαζευτείτε και συμπορευτείτε. Η δημοκρατία λέει κι αυτό, ότι μπορεί να ρίχνεις κάποιες φορές λίγο νερό στο κρασί σου-όχι λίγο κρασί στο νερό σου-. Εγώ παράδειγμα, εκεί που ψηφίζω είναι σαφές ότι δεν επικροτώ το 100% των ενεργειών που κάνει το συγκεκριμένο κόμμα. Γι’ αυτό καμιά φορά καλούμαι ν’ απολογηθώ, αν γίνει κάτι το οποίο εξόφθαλμα δεν είναι σωστό και λέω το ότι ψηφίζω κάτι δε σημαίνει ότι είμαι χέρια πόδια στη γραμμή, έχω κριτική θέση απέναντι σε όλα. Το ζήτημα είναι απ’ αυτό που υπάρχει σήμερα στην Ελλάδα, υπάρχει κάτι που σε καλύπτει περισσότερο απ’ άλλα; Πόσο περισσότερο και πόσο λιγότερο. Πρέπει να κάνεις τέτοια ερωτήματα και απολύτως πρέπει να είσαι κριτικός απέναντι σ’ οποιοδήποτε. Νομίζω λοιπόν, δεν είναι το τι ψηφίζεις απαραίτητα, αλλά η στάση σου απέναντι στα πράγματα και το πώς διαχειρίζεσαι όλο αυτό το πράγμα και τη διασημότητα σου και τι κάνεις με τη μουσική σου γι’ αυτό. Δεν είναι απαραίτητα τι θα δηλώσεις ότι ψηφίζεις, αλλά από κει και πέρα πως στέκεσαι απέναντι σ’ αυτό.

Γιούλη: Εσύ όταν τραγουδάς κάπου κι ακούς κάποια συνθήματα, δε θεωρείς ότι αυτά δεν έχουν χώρο εκεί; Μήπως πρέπει να το αποτρέψεις όλο αυτό μ’ έναν τρόπο;
M.Π.: Άμα φωνάζουνε ένα σύνθημα το οποίο εμένα προσωπικά με ενοχλήσει το κόβω, διαφορετικά όχι.

Γιούλη: Το μέλος Beatlus ρωτάει αν ο μουσικός λόγος των τραγουδοποιών παραμένει ανάγκη έκφρασης ή έχει μεταβληθεί σε μηχανική λειτουργία και ν’ απαντήσεις ως ακροατής.
M.Π.:Δεν καταλαβαίνω την ερώτηση απόλυτα. Αν ο άνθρωπος που το ρωτάει αυτός έχει στο μυαλό του ότι τα τελευταία χρόνια δε γράφονται ωραία τραγούδια, από τους τραγουδοποιούς είναι ένα άλλο πράγμα.

Γιούλη: Είναι μια νέα τάση όμως κι αναρωτιέμαι αν το επιβάλλουν οι εταιρείες όλο αυτό.
M.Π.:Δεν είναι νέα τάση, είσαι πολύ μικρή. Οι τραγουδοποιοί βγήκανε με το Βαγγέλη Γερμανό το ’82 και πριν απ’ αυτό ήταν ο Σαββόπουλος. Το μεγάλο μπαμ έγινε τη δεκαετία του ’90: Μάλαμας, Περίδης, Θαλασσινός, Θηβαίος, Φάμελλος, Δεληβοριάς η αφεντιά μου, οι Κατσιμιχαίοι λίγο πιο πριν, ο Λειβαδάς λίγο μετά. Δεν είναι νέα μόδα.

Γιούλη: Ίσως μέσα απ’ αυτό διαπιστώνω σαν ακροάτριά σου, πως κάποια σου τραγούδια όπως της «λήθης το πηγάδι» δεν είχε ακουστεί απ’ τη δικιά σου ερμηνεία παρά μετά που το είπε ο Χαρούλης, όπως κι η “Πηνελόπη” κι η “Απουσία.”
M.Π.: H Πηνελόπη ήτανε γραμμένη για το Βασίλη από την αρχή, δε φταίω. Καταρχήν το γεγονός ότι εγώ τα έδωσα στους ανθρώπους αυτούς να τα πούνε, σημαίνει ότι κάτι είχα στο μυαλό μου. Κάποια τραγούδια που εγώ δεν τα πήγα παραπέρα, τα πήγανε κάποιοι άλλοι παραπέρα. Πίσω απ’ αυτό που λες, υφέρπει η άποψη ότι δεν τραγουδάω καλά τα τραγούδια μου.

Γιούλη: Κάποια ζεϊμπέκικα μόνο δε σου ταιριάζουν (γελώντας αμήχανα και γνωρίζοντας ότι όλα τα έχει δώσει σε άλλους).
M.Π.:Μα ζεϊμπέκικα δεν έχω τραγουδήσει, μόνο δεύτερες εκτελέσεις κάνω. Το “Πεθαμένες Καλησπέρες” το έδωσα στο Μητροπάνο και το “Στα είπα όλα” στο Μάλαμα.

(Εκείνη την ώρα κρατάει μια φωτογραφική η Γιούλη κι ο Βασίλης αναρωτιέται αν θα τους χωρέσει το πλάνο. Κι ο Μίλτος γεμάτος διάθεση για πείραγμα λέει: «σιγά μη δε μας παίρνει το πλάνο, δεν είσαι και ο Παυλάκος»)
Βασίλης: Παραδοσιακή μουσική. Απ’ το παραμύθι με λυπημένο τέλος μέχρι και τώρα, είναι παραδοσιακό το ύφος σου..
M.Π.:Η σχέση μου με την παραδοσιακή μουσική είναι σχέση αγάπης. Πάντα θα είμαι μαθητής, οπότε όπου αισθάνομαι ότι ένα κομμάτι παλιάς Ελλάδας ξυπνάει μέσα μου το βάζω στα τραγούδια μου. Δεν είναι κάποια συνειδητή επιλογή. Συνειδητή ίσως ήτανε στον πρώτο δίσκο που προερχόμουνα απ’ τους Χαίνηδες κι ήθελα να δείξω τη συνέχεια. Τώρα δεν είναι τόσο συνειδητό με την έννοια να βάλω παραδοσιακά όργανα ή να γράψω μια μελωδία που να είναι παραδοσιακότροπη.

Βασίλης: Τα τραγούδια σου τα θεωρείς ροκ;
M.Π.:Δεν έχω ιδέα τι είναι ροκ. Τα τραγούδια μου τα θεωρώ μπαλάντες.

Βασίλης: Δυο ευτράπελες ακόμα: Θα πάρει η ΑΕΚ το πρωτάθλημα;
M.Π.: Στατιστικά κάποτε θα πάρει(γέλια).

Βασίλης: Γήπεδο πηγαίνεις;
M.Π.:Βέβαια πηγαίνω, έχω και διαρκείας.

Βασίλης: Πότε θα παίξουμε μαζί;
M.Π.:να το κανονίσουμε. Όσο για το γήπεδο να σου πω ένα ευτράπελο: Συνέβη πέρυσι σ’ ένα αγώνα της ΑΕΚ με μια μικρή ομάδα. Μέχρι τα 40 λεπτά το σκορ ήτανε 0-0, οπότε είχαμε αρχίσει να αγωνιούμε. Ήμασταν χαλαρά στην εξέδρα και κάποια στιγμή, κάποια παιδιά μ’ αναγνωρίζουν κι ο ένας απ’ την παρέα μιλούσε στο κινητό με την κοπέλα του. Οπότε έρχεται και μου ζητάει να πω ένα γεια στην κοπέλα του απ’ το τηλέφωνο επειδή ήταν ακροάτριά μου. Ωστόσο, εκείνη τη στιγμή κερδίζουμε πέναλτι και όπως καταλαβαίνετε ποιος νοιάζεται για το τηλέφωνο και τον πολιτισμό. Παρ’ όλ’ αυτά όμως, ο τύπος επειδή προφανώς αγαπούσε πολύ την κοπέλα του, επιμένει και μου το δίνει. Οι μοναδικές λέξεις που της είπα ήταν: Ναι! Ναι! Ναι κι εγώ! Γεια!
Μπαίνει το γκολ και μετά ακούγεται η εξής στιχομυθία:
-Ναι ρε Μαρία ο Πασχαλίδης είναι αλήθεια σου λέω! Τι θες ρε Μαρία να σου τραγουδήσει κιόλας; Μετά έπεσε κάτω και η εξέδρα και εμείς απ’ τα γέλια!!

Γιούλη: Πέρα απ’ το ποδόσφαιρό άλλη μια αγάπη σου είναι η μαγειρική. Αν έκανες τραπέζι στην ομάδα σου, τι φαγητό θα τους μαγείρευες.
M.Π.: Οι αθλητές, επειδή έχω υπάρξει κολυμβητής και μπασκετμπολίστας, τρώνε λιτά. Θα τους έκανα μάλλον φιλέτο κοτόπουλο με κάποια πολύ ελαφριά σάλτσα και ρύζι μπασμάτι. Το διαιτολόγιο των αθλητών είναι πολύ συγκεκριμένο. Δεν θα τους καλούσα μάλλον, γιατί θα ήταν ξενέρωτοι χωρίς κρασί.

Γιούλη: Κάτι που παραλείψαμε είναι ο ρόλος σου ως ραδιοφωνικός παραγωγός.
M.Π.:Το ραδιόφωνο είναι μια παλιά μου αγάπη, μιας και ήμουνα πάρα πολλά χρόνια παραγωγός στο Ηράκλειο και σε κρατικά ραδιόφωνα και σε ιδιωτικά. Υπήρξα υπεύθυνος παραγωγής 2 ραδιοφώνων. Ένα μέσο που αγαπώ κι εδώ το έκανα γιατί μου ‘χε λείψει. Τώρα έχω εκπομπή στο 902, ο οποίος είναι απ’ τους πρώτους σταθμούς της ελεύθερης ραδιοφωνίας και περνάω καλά. Προσπαθώ να είμαι συνεπής, να πηγαίνω στην εκπομπή γιατί πολλές φορές δεν προλαβαίνω και άλλες φορές ταξιδεύω και τραγουδάω εκτός Αθήνας. Όμως είναι καλή εμπειρία.

Βασίλης: Ράδιο MH ακούς;
M.Π.:Δεν το ήξερα. Θα ακούσω μόλις βρω χρόνο.

Γιούλη.: Μια τελευταία υπόσχεση για μας που σ’ ακολουθούμε και πατάμε στα βήματά σου..
M.Π.:Μην ξανατραγουδήσω ζεϊμπέκικα ποτέ…(γέλιο)

Γιούλη: Θα αρχίσεις να τραγουδάς στα Live σου περισσότερα ξεχασμένα κομμάτια δικά σου;
M.Π.:Έχεις δίκιο. Αλλά αυτό απαιτεί έναν κόπο από μένα. Να τα ενορχηστρώσω πάλι, να τα θυμηθώ να τα φτιάξω όπως τους αξίζει κι όπως θα ‘θελα να τα ακούσετε και σας αξίζει και σας κι είναι τόσες λίγες οι ώρες μες τη βδομάδα που μπορώ να είμαι τεμπέλης. Μου ζητάς να απεμπολήσω το δικαίωμά μου στην τεμπελιά. Να μαζευτούμε μια φορά να της τα παίξω με την κιθάρα, μπας και γλιτώσω.

Βασίλης: Σε προσκαλούμε όποτε έχεις χρόνο, να έρθεις την Πέμπτη στο μαγαζί που τραγουδάει ο Παυλάκος και παίζουμε κι εμείς καμιά φορά μαζί του, θα πάρω και τη Γιούλη, εσύ την κιθάρα και…
M.Π.:Δε θα παίξω ούτε ένα που να το ξέρετε (γέλια).

Γιούλη: Σ’ ευχαριστούμε πάρα πολύ!
Βασίλης: Ήτανε ότι καλύτερο.
M.Π.:Εγώ σας ευχαριστώ! Καλή μας αντάμωση!


Να πώ σε αυτό το σημείο οτι δίχως την προσπάθεια της Γιούλης τίποτα απο τα παραπάνω, δε θα συνέβαινε. Η δημοσίευση αυτή της ανήκει. Γιούλη να είσαι καλα, σε ευχαριστώ πάρα πολυ