Μαθαίνω Κλαρίνο, Μέρος Γ’

Γράφει ο Σκιαθίτης Στέφανος (stefanos604)
127 άρθρα στο MusicHeaven

Δείτε πρώτα τα 2 σχετικά άρθρα:

Μαθαίνω Κλαρίνο Μέρος Α’. Βασικές Γνώσεις: ΕΔΩ:

http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&id=4738

Μαθαίνω Κλαρίνο Μέρος Β’.  Χρωματική Κλίμακα: ΕΔΩ:

http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&id=4743

Embouchure = ‘’Μάσκα’’

(Γαλλική λέξη = κρατώντας κάτι στο στόμα, στοματική Κοιλότητα, ‘’μάσκα’’)

Λεπτομέρειες για τη φωνητική ‘’μάσκα’’ δείτε στα 2 άρθρα μου εδώ: κι εδώ

 Στη μουσική, στα πνευστά χάλκινα και γλωττιδόφωνα, με τον όρο embouchure υπονοείται ο τρόπος με τον οποίο ένας παίχτης τέτοιων οργάνων χρησιμοποιεί τα χείλη του, τη γλώσσα του, τα δόντια του, το σαγόνι του, τους μύες του προσώπου του για να κρατήσει το επιστόμιο στο στόμα του καθώς και ο τρόπος της αναπνοής του, για να παράγουν, όλα μαζί τον σωστό ήχο.

Επειδή παίζω τρομπέτα, φυσαρμόνικα, φλογέρα, ζουρνά, αυλό του Πανός και τελευταία κλαρίνο (πριν 1 μήνα περίπου) να πω πως υπάρχει κάποια διαφορά στη ‘’Μάσκα’’ για κάθε όργανο.

Εδώ θα ασχοληθούμε αναλυτικά με τη ‘’Μάσκα’’ για το κλαρίνο, σε συνδυασμό με το καλαμάκι και το επιστόμιο του κλαρίνου και τη γενικά καλή κατάσταση του κλαρίνου.

Δείτε πρώτα, πριν συνεχίσετε το σχετικό video μου εδώ

Μια καλή, σταθερή ‘’Μάσκα’’, ή έστω με ελαχίστη αλλαγή κάπου-κάπου, επιτρέπει στον κλαρινετίστα να παράγει έναν καλό ήχο, με σωστό τόνο και articulation, σ’οποιαδήποτε οκτάβα (στο κλαρίνο ονομάζονται: Η χαμηλή οκτάβα = Chalumeau Register = όπως οι νότες φλογέρας και οι άλλες 2 οκτάβες = Clarion Registers = όπως οι νότες σάλπιγγας)!

Αν λοιπόν οι άλλοι παράμετροι (η σωστή τοποθέτηση του καλαμιού, η γωνία συγκράτησης του κλαρίνου, η σωστή τοποθέτηση δακτύλων στις οπές - όχι με τις άκρες των δακτύλων -  η μη διαρροή από κάποια οπή, μη φθαρμένες τάπες, η σωστή ένταση των ελατηρίων κάθε κλειδιού, αν το ελατήριο έχει ‘’γεράσει’’ ή σπάσει το επαναφέρω προσωρινά με ένα λαστιχάκι!) είναι σωστοί αλλά η μάσκα δεν είναι σωστή τότε πάλι: σιγανός, μουντός ή πνικτικός ήχος ή με τσιρίγματα και αποσυντονισμένος από τη σωστή συχνότητα.

Σωστό embouchure (‘’Μάσκα’’)

Με υπομονή και επιμονή καθημερινά κάντε ασκήσεις με τα παρακάτω βήματα:

• Στην αρχή ο καλύτερος τρόπος παιξίματος είναι να είστε όρθιοι καθώς η σωστή αναπνοή και το κράτημα του κλαρίνου είναι ευκολότερα. Αν όμως προτιμάτε απ’ την αρχή κάθισμα να κάθεστε στην άκρη μιας καρέκλας ή δυνατόν σε υψηλή καρέκλα με τα μπούτια προς τα κάτω αλλιώς το διάφραγμα στην κοιλιά δεν κινείται εύκολα και η αναπνοή δυσκολεύει.
• Χαμογελάτε σαν να το κάνετε με το ζόρι ή σαν να βάζετε κραγιόν.

• Η σάρκα του κάτω χείλους να καλύπτει ίσα ίσα τα κάτω δόντια
• Το επιστόμιο να μπαίνει μέσα στο στόμα από 0,7 έως 1,30 cm (Το καλάμι δονείται κάνοντας μια κίνηση προς την άκρη του επιστομίου. Αυτός ο χώρος δόνησης μπορεί να βρεθεί αν εισάγουμε πχ ένα χαρτάκι ή μια κάρτα ανάληψης χρημάτων μεταξύ επιστομίου – καλαμιού και μετρήσουμε σε ποιο σημείο σταματά. Θα πρέπει να είναι από 0,7 έως 1,3 cm. Αυτό μας δείχνει πόσο επιστόμιο πρέπει να βάλουμε στο στόμα μας.) Αν το επιστόμιο το  τοποθετήσετε βαθιά στο στόμα δεν θα μπορείτε εύκολα να κλείσετε, αεροστεγώς, τα χείλια σας, και θα υπάρχει διαρροή αέρα – ότι χειρότερο για σωστό ήχο!! Όμως όσο πιο λίγο το τοποθετείτε στο στόμα σας τόσο πιο εύκολα ελέγχετε τα σκληρά καλαμάκια (Νούμερο 1,5 - 5). αλλά όσο πιο βαθιά τόσο περισσότερο καλαμάκι δονείται και δίνει πιο πλήρη και δυνατό ήχο. Η εμπειρία όμως θα σας δείξει να βρείτε κάτι ανάμεσα στο πολύ βαθιά και ρηχά! Όταν παίζετε μη το πιέζετε στα κάτω χείλη και δόντια απλά κρατήστε το χαλαρά (μόνο οι γωνίες των χειλιών να είναι οπωσδήποτε σφιχτές και τα υπόλοιπα της στοματικής κοιλότητας χαλαρά τόσο ώστε να μη υπάρχει διαρροή αέρα). Αν όμως πιέζοντάς το στα κάτω χείλη διαπιστώνετε ότι έχετε καλύτερο ήχο τότε σημαίνει πως ήρθε η ώρα να αλλάξετε με μεγαλύτερο Νο καλαμιού (Νο1- Νο5).
• Τα πάνω μπροστινά δόντια να ακουμπούν ή να δαγκώνουν ελαφρά το επιστόμιο. Αυτοκόλλητο (επαναχρησιμοποιούμενο) μαξιλαράκι Vandoren επί του επιστομίου προφυλάσσει και τα δόντια και το επιστόμιο. Αν το επιστόμιο μόνιμα δαγκωμένο με τα άνω δόντια, στην θέση που παίρνουμε τον καλύτερο ήχο, τότε το embouchure θα παραμένει σταθερό.
• Εναλλακτικά, αντί τα πάνω δόντια να ακουμπούν το επιστόμιο μπορούμε να συνηθίσουμε με τα άνω χείλη που να καλύπτουν και τα άνω δόντια. Πολλοί κλαρινετίστες επιμένουν ότι έτσι παράγεται καλύτερος ήχος παρά με το δάγκωμα του επιστομίου! Δεν διαπίστωσα να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Προσωπικά συνήθισα και συνεχίζω χωρίς δάγκωμα.
• Ότι κι αν επιλέξουμε, κλείνουμε τα χείλη αεροστεγώς γύρω από το επιστόμιο.
• Οι γωνιές του στόματος και το άνω χείλος παραμένει σταθερό. Αν οι γωνιές του στόματος σφιγμένες και λίγο προς τα άνω ο ήχος καλύτερος.
• Αναπνέουμε απ’ τις γωνίες του στόματος, χωρίς να εξάγουμε το επιστόμιο και τα δόντια ή το ίδιο τα άνω χείλη δεν αφήνουν το επιστόμιο (αλλιώς θα αλλάξει το embouchure).
• Αν οι γωνίες του στόματος παραμένουν σταθερές τα μάγουλα δεν θα φουσκώνουν (είναι λάθος το φούσκωμα που βλέπουμε σε πολλούς κλαρινετίστες παραδοσιακών). Είναι σωστό απ’ την αρχή τα μάγουλα να είναι σφιγχτά.
• Γωνία κρατήματος του κλαρίνου από 30ο έως 40ο μοίρες! Και το κεφάλι ψηλά.

• Μότο: Το κλαρίνο να βρίσκει το στόμα και όχι το στόμα το κλαρίνο!
• Πολλές φορές ενώ παίζουμε καλά κάπου – κάπου  έχουμε ‘’τσιρίγματα’’. Το τσίριγμα μπορεί να προκληθεί ή από το ότι το κλαρινέτο σας δεν έχει προθερμανθεί (τουλάχιστον για 5 λεπτά) ή δεν έχει τοποθετηθεί σωστά το καλαμάκι ή καλαμάκι με σχισμή ή κακής κατασκευής, το κλαρίνο δεν έχει τεθεί στη σωστή γωνία συγκράτησης (πχ το έχετε πάνω από 40ο) ή έχετε πολύ επιστόμιο μέσα στο στόμα σας ή φυσάτε πολύ δυνατά. Επίσης αν παίζετε ψηλές νότες και δεν καλύπτετε πλήρως τις οπές (να συνηθίσουμε η κάλυψη των οπών να γίνεται όχι με τα ακροδάκτυλα αλλά λίγο πιο μέσα.

Articulation

Ονομάζεται η μουσική παράμετρος που καθορίζει το πώς θα ακουστεί μια νότα staccato, legato με τρίλλιες και που από τους συνθέτες στο πεντάγραμμο δείχνεται με διάφορα σύμβολα όπως στη φωτογραφία:

Η σταθερότητα του Embouchure θεωρείται το κρισιμότερο στοιχείο για να επιτευχθεί σωστό articulation.

Ένα από τα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο αρχάριος κλαρίνου και άλλων πνευστών είναι το φούσκωμα στα μάγουλα για να παράγει ξεχωριστές νότες. Δηλαδή δεν χρησιμοποιεί τη γλώσσα για την δημιουργία του διαχωρισμού νοτών. Το βλέπουμε τότε στην κίνηση του λαιμού και στα μάγουλα του που φουσκώνουν σε κάθε articulation.

Με απλά λόγια ενώ η ροή αέρα πρέπει πάντα να είναι σταθερή, ο παίχτης σταματά τη ροή για να κάνει το διαχωρισμό αντί να διακόψει τον αέρα με τη γλώσσα.

Συλλαβές όπως ‘’tee ή ‘’dee’’ κρατούν τη γλώσσα ψηλά και διατηρούν το σχήμα της ‘’Μάσκας’’ (κάντε πρακτική εξάσκηση μόνο με τα τμήματα επιστομίου και βαρελάκι). Όταν μαθευτεί το articulation με σταθερή ροή αέρα και με σωστό embouchure, τότε δοκιμάζομε και με το όλο όργανο νιώθοντας τη μεγαλύτερη αντίσταση.

Οι πιο προχωρημένοι που θέλουν να δημιουργήσουν ‘’stopped staccato’’ ας προσθέσουν στις ανωτέρω συλλαβές ένα ‘’t’’…..’’deet’’  ή ‘’teet’’

Anchor tonguing

Αν σε κάθε articulation κινείται το σαγόνι ή τα χείλη (τα χείλη να έχουν τη δυνατότητα να δονούνται σταθερά κι ελεύθερα χωρίς μεγάλη πίεση του επιστομίου σ’ αυτά) τότε έχουμε το Anchor tonguing. Δηλαδή το άκρον της γλώσσας αγκυροβολεί πίσω από τα κάτω δόντια και τότε το articulation δημιουργείται με το μέσον της γλώσσας να αγγίζει το καλαμάκι. Το ιδανικό είναι, σ’ αυτό το είδος articulation (προφέρετε τη συλλαβή ‘’ewe’’ σαν να γλύψατε λεμόνι), η άκρη της γλώσσας να αγγίζει ακριβώς κάτω απ’ την άκρη του καλαμιού για το σταμάτημα των δονήσεων.

Air attack

Σημαίνει χρήση της ταχύτητας του αέρα που φυσάμε και της ‘’Μάσκας’’ για τον έλεγχο του ξεκινήματος των δονήσεων του καλαμιού χωρίς όμως τη γλώσσα - Anchor tonguing.

Ξεκινήστε λοιπόν μια νότα με χαμηλή ροή αέρα και σιγά – σιγά αυξάνοντας τη ροή, αναπνέετε, συνηθίζοντας την διαφραγματική αναπνοή και σημειώστε που έχετε τον καλύτερο και καθαρότερο τόνο! Έτσι να παίζετε αν δεν χρησιμοποιείτε τη γλώσσα.

Κανονική και Διαφραγματική Αναπνοή

Η αναπνοή στα χάλκινα και γλωττιδόφωνα είναι κάπως αφύσικη. Πρέπει να την σκεφτούμε για να την πραγματοποιήσουμε!

Κανονική αναπνοή σημαίνει να γεμίζουμε αργά τους πνεύμονες με αέρα που σίγουρα δεν τους γεμίζουμε πλήρως (μάλλον περίπου κατά το 1/3!) και κατόπιν, ασυναίσθητα και αργά να εκπνέουμε!

Όταν όμως παίζουμε κλαρίνο και ειδικά το μπάσο κλαρίνο, συχνά δεν έχουμε χρόνο για εισπνοή αλλά πρέπει να έχουμε μεριμνήσει να γεμίσουμε τα πνευμόνια μας στο φουλ. Και τότε φυσάμε με ελεγχόμενη ένταση. Με τον καιρό συνηθίζεται κάτι που στην αρχή μπορεί να μας ζαλίζει.

Υπάρχουν 2 βασικοί τρόποι αναπνοής για τους ανθρώπους:

• Η διαφραγματική αναπνοή (ή στομαχική αναπνοή) και η αναπνοή στήθους
• Η φυσική μας αναπνοή είναι ένας συνδυασμός αυτών των δύο

Πολλές μελέτες υποστηρίζουν ότι ο τρόπος ζωής επηρεάζει την αναπνοή μας σε μεγάλο βαθμό και καλόν είναι να αφιερώνουμε λίγα λεπτά κάθε μέρα (στο κρεβάτι ξαπλωμένοι ανάσκελα) κάνοντας βασικές ασκήσεις αναπνοής. Λένε ότι κάνει καλό και στη φωνητική αλλά αυτό ας το πούνε οι ειδικοί. Πάντως η εκμάθηση της κακό δεν κάνει.

Αναπνοή με το διάφραγμα

Διάφραγμα είναι ο μυς που χωρίζει το στήθος από την κοιλιά.

Για καλή εκφραστικότητα από το πνευστό μας και πολύωρο παίξιμο πρέπει να μάθουμε να αναπνέουμε και με το διάφραγμα και όχι μόνο με το στήθος που έτσι κι αλλιώς αναπνέουμε ασυναίσθητα.

Όταν αναπνέουμε με το στήθος το καταλαβαίνουμε γιατί όταν εισπνέουμε το στήθος φουσκώνει και όταν εκπνέουμε το στήθος ξεφουσκώνει.

Επειδή αναπνοή με το διάφραγμα, σαν τεχνική χαλάρωσης, παραγκωνίζει το άγχος τη χρησιμοποιώ και σε πολλές άλλες στιγμές (πχ περιμένοντας στη στάση του λεωφορείου).

Κάντε συχνά την παρακάτω άσκηση και σύντομα θα συνηθίσετε να αναπνέετε με το διάφραγμα:

• Εισπνεύστε αργά από τη μύτη μετρώντας μέχρι το 4 και αφήστε την κοιλιά να φουσκώσει καθώς εισπνέετε
• Σταματήστε για 2 δευτερόλεπτα και μετά εκπνεύστε από το στόμα αλλά με κανονικό ρυθμό
• Επαναλάβετε αρκετές φορές

Βέβαια δεν υπάρχει ‘’αφύσικος’’ τρόπος αναπνοής στο παίξιμο του πνευστού.

Εννοώ ότι ο αέρας (πχ στα γλωσσίδια φυσαρμόνικας) μπορεί προέρχεται από το διάφραγμα, από το στήθος ή και από τη στοματική κοιλότητα είτε με συνδυασμό και των τριών).

Να διευκρινίσω ότι η διαφραγματική αναπνοή δεν γίνεται αυθόρμητα-ασυνείδητα αλλά αφού σκεφτούμε να την κάνουμε. Σαν ερασιτέχνης μουσικός πνευστών: κορνέτας, φλογέρας, ζουρνά και φυσαρμόνικας αλλά και τραγουδώ (σε παρέες) βρίσκω τη διαφραγματική αναπνοή να διευκολύνει, να δίνει αντοχή αλλά το σπουδαιότερο εκφραστικότητα στο πνευστό (τεχνική bending που επιτυγχάνεται με διαφραγματική αναπνοή). Επειδή κάνει καλό και στην υγεία είτε παίζουμε είτε όχι πνευστό, καλόν είναι να συνηθίσουμε να αναπνέουμε και από το διάφραγμα. Ειδικά δε για τη φυσαρμόνικα που είναι το μοναδικό όργανο που για το παίξιμο της απαιτούνται και εισπνοές και εκπνοές, είναι το παν!

Κυκλική Αναπνοή

Χρησιμοποιείται από τους ζουρνατζήδες

https://musiciandata.blogspot.com/2015/01/circular-breathing.html

Όχι ξανά πόνος στον αντίχειρα

Δείτε την ‘’πατέντα’’ στο βίντεο μου εδώ

Σφιγκτήρες

• Οι σφιγκτήρες καλαμιού κατασκεύαζονται από μέταλλο ή δέρμα ή σχοινί. Οι μεταλλικοί είναι ασημί, φτηνοί και συνήθως σφίγγονται με δύο βίδες.
• Οι δερμάτινοι είναι πιο ακριβοί και συνήθως έχουν μόνο μία βίδα. Συνήθως πωλούνται με το όργανο (τα πιο ακριβά όργανα), αλλά μπορούν να αγοραστούν και ξεχωριστά για καλύτερο ήχο.
• Οι μεταλλικοί σφιγκτήρες είναι φθηνότεροι και λειτουργούν καλά, αλλά τείνουν να «δαγκώνουν» το καλάμι που μπορεί να κάνει ‘’καμπούρα’’ και να χρειάζεται να την ισιώσετε με το λεπτότερο γυαλόχαρτο με προσοχή να μην γυαλοχαρτάρετε την άκρη του καλαμιού.
• Οι δερμάτινες σφιγκτήρες είναι πιο ακριβοί, αλλά παράγουν καλύτερο ήχο και δεν ‘’δαγκώνουν’’ το καλάμι.
• Το σύστημα με μία βίδα είναι ευκολότερο και ταχύτερο να ρυθμιστεί και σφιχθεί και η πίεση στον καλάμι κατανέμεται πιο ομοιόμορφα.
• Ο σφιγκτήρας δεν πρέπει να είναι πολύ σφικτός για να έχουμε καλύτερη δόνηση του καλαμιού. Θα το δείτε πειραματιζόμενοι. Ποτέ σφίξιμο των βιδών με πένσα.
• Οι βίδες του σφιγκτήρα επί του κλαρίνου να βρίσκονται στην πλευρά του επίπεδου τμήματος του επιστομίου, αφού και αυτό το τμήμα του σφιγκτήρα είναι επίπεδο.

Το βαρελάκι

Μπορείτε να το έχετε τέρμα κάτω ή τραβώντας το σε κάποια άλλη θέση (1 έως 2 mm), ώστε να αλλάξει το μήκος του κλαρίνου και να πετύχετε τον καλύτερο συντονισμό με τα άλλα όργανα της ορχήστρας. Αν συνεχίζετε να έχετε νότες flat τότε αν όλα τα άλλα σωστά ίσως απαιτείται αλλαγή με μικρότερου μήκους βαρελάκι (65-67 mm)

Οι αρθρώσεις

Οποιαδήποτε στιγμή, κατά τη αποσυναρμολόγηση νοιώσετε αντίσταση εξαγωγής (πάντα περιστροφικά) σημαίνει ότι απαιτείται ειδικό γράσο, συνήθως σε στυλ κραγιόν, αν δεν έχετε, τότε λίγη βαζελίνη.

Επίσης τράβηγμα αυτών (περιστροφικά) αλλάζει ελαφρώς το μήκος του κλαρίνου και άρα τον συντονισμό του (για να μη φαίνεται ο φελλός στις αρθρώσεις, υπάρχουν σετ δακτυλιδιών από διάφορα υλικά  - τα καλύτερα είναι τα μπρούτζινα.)

Τοποθέτηση καλαμιού

• Σαν αρχάριοι να αγοράσετε το καλύτερο καλαμάκι (αρχικά Nο1 και καθώς οι μύες του στόματος δυναμώνουν χρησιμοποιούμε μεγαλύτερο Νο1,5 - 5).
• Πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί και να βεβαιωθείτε ότι το καλάμι έχει τοποθετηθεί και σφιχθεί σωστά και κυρίως ότι είναι σε καλή κατάσταση.
• Κοιτάξτε το χρώμα (ένα καλαμάκι που φαίνεται πρασινωπό δεν θα παίζει καλά, ενώ ένα κίτρινο ή χρυσό καφέ είναι ότι πρέπει).
• Εάν θέλετε να υγράνετε το καλάμι σας, βρέξτε το καλύτερα με νερό για 1-2 λεπτά. Το σάλιο και τα οξέα στο στόμα σας επιδεινώνουν τη διάρκεια ζωής του καλαμιού. Στεγνώνετε συνεχώς το καλάμι μόλις ζεσταθεί γιατί το σάλιο κατανέμεται συνεχώς στο καλάμι καθώς παίζετε. Το στεγνώνετε σύροντας το άκρο του δεξιού σας αντίχειρα κατά μήκος του καλάμου προς τα άνω. Τα καλάμια αποτελούνται ουσιαστικά από χιλιάδες μικροσκοπικά καλαμάκια, οπότε ολισθαίνοντας τον αντίχειρα σας κατά μήκος του καλάμου επιτρέπει σε όλα αυτά τα καλαμάκια να δοθεί η ίδια κατεύθυνση, επιτρέποντας έτσι πιο ομαλό παίξιμο.
• Σύρετε το σφιγκτήρα πάνω από το επιστόμιο μέχρι να φτάσει σχεδόν στην τελική του θέση, με τις βίδες λίγο ξεβιδωμένες. Σύρετε προσεκτικά το υγρό καλάμι κάτω από το σφιγκτήρα. Ευθυγραμμίστε το έτσι ώστε να είναι απόλυτα κεντραρισμένο, οι άκρες να ευθυγραμμίζονται με τις ‘’ράγες’’ στο επιστόμιο και να είναι ίσια ή και αν θέλετε, μπορείτε να δείτε την άκρη του καλαμιού να προεξέχει ελάχιστα του επιστομίου (μόλις μια τρίχα) για ευκολότερη παραγωγή του ήχου.
• Σύρετε τώρα το σφιγκτήρα προς το κάτω μέρος του καλάμου και σφίξτε το αρκετά ώστε να συγκρατήσει άνετα το καλάμι, αλλά όχι πάρα πολύ σφιχτά και πάντα με το χέρι και όχι με πένσα γιατί το πολύ σφίξιμο μπορεί να καταπνίξει τις δονήσεις του καλαμιού ή και να σπάσουμε τον σφιγκτήρα.
• Πολλά καλάμια έχουν μια γραμμή δόνησης ορατή πάνω τους (Τα μάρκας Swing έχουν μια μπλέ ταινιούλα). Προσπαθήστε να θέσετε το πάνω μέρος του σφιγκτήρα κάτω από αυτήν τη μπλε ταινία του καλαμιού (έτσι θα επιτρέψετε το άνω μέρος του καλαμιού να έχει πλήρες φάσμα δονήσεων).
• Από πειράματα που έκανα σε μια 10άδα καλαμάκια Swing και Vandoren έβγαλα το συμπέρασμα (υποκειμενική γνώμη) πως κάποια απ’ αυτά τα καλάμια δεν ‘’συμμορφώνονται’’ με τα ανωτέρω , δεν τα πέταξα όμως, αλλά πειραματίζοντας είδα ότι παίζουν καλύτερα είτε μη εντελώς κεντραρισμένα με τις ράγες του επιστομίου είτε λίγο πιο πάνω ή λίγο πιο κάτω απ’ την μπλε ταινιούλα.
• Κυρτώνετε τα χείλη σας πάνω από τα κάτω δόντια σας, ώστε να μην δαγκώνετε το καλάμι, αλλιώς θα παράγετε κακό ήχο.
• Μπορείτε να επιλέξετε να κυλήσετε το πάνω χείλος πάνω από τα πάνω δόντια σας ή απλά να αφήσετε τα δόντια σας στο επιστόμιο (Διαλέξτε όποια μέθοδο απ’ τις 2 επιθυμείτε – το δείχνω στο σχετικό βίντεο μου). Θυμηθείτε: το στόμα του καθενός είναι διαφορετικό – καμιά ‘’Μάσκα’’ δεν είναι ίδια για όλους!
• Αν ο ήχος μοιάζει σαν φωνή ανθρώπου με βουλωμένη μύτη, το καλαμάκι έχει κυρτώσει (επανέρχεται προσεκτικά με γυαλόχαρτο – αν ‘’πιάνουν’’ τα χέρια σας).
• Τα καλάμια σας θα διαρκέσουν περισσότερο αν τα αλλάζετε συχνά και κυκλικά και δεν παίζετε μ’ ένα καλάμι για μεγάλο χρονικό διάστημα. Εγώ έχω αριθμήσει τη 12άδα και κάθε 2 μέρες ή και λιγότερο χρησιμοποιώ το επόμενο νούμερο. Φυλάσσω τα καλύτερα για δημόσιο παίξιμο!

Συμβουλές για το καλάμι

• Κρατήστε το καλάμι επάνω στο φως. Εάν το κάνετε, θα δείτε ένα ανεστραμμένο "V". Αυτό το "V" πρέπει να βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του καλάμου και το καλάμι πρέπει να γίνεται πιο λεπτό ομοιόμορφα προς τα αριστερά και προς τα δεξιά. Κοιτάξτε κάθε καλάμι στο φως και ‘’απορρίψτε’’ τα καλάμια με ένα στραβό "V".
• Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορείτε να διατηρήσετε καλάμια που δεν έπαιζαν πολύ καλά όταν τα δοκιμάσατε. Μπορεί να βελτιωθούν.
• Εάν έχετε αρκετό επιπλέον χρόνο, τότε μην πετάτε τα καλάμια. Αντ 'αυτού, χρησιμοποιήστε λεπτό γυαλόχαρτο για να κάνετε αυτό το ανεστραμμένο σχήμα "V". Θυμηθείτε όταν το κάνετε αυτό, ωστόσο, προσπαθήστε να μην τρίψετε τη μέση ή την "καρδιά" του καλαμιού, καθώς κάτι τέτοιο θα το κάνει χειρότερο κι όχι καλύτερο.
• Επίσης τα καινούρια καλαμάκια μπορούμε να τα θέσουμε σε μια επίπεδη επιφάνεια και με σταθερότητα τα τρίβουμε, με κατεύθυνση από την καρδιά προς το άκρο του καλαμιού, με το πίσω μέρος από ένα κουταλάκι γλυκού, αυξάνοντας έτσι τη ζωή του με το κλείσιμο των ινών του.
• Μην αφήνετε ποτέ το καλάμι σας στο επιστόμιο στην θήκη του κλαρίνου καθώς μπορεί να αναπτυχθεί μούχλα στην επίπεδη πλευρά του καλαμιού
• Η περιστασιακή εμβάπτιση σε διάλυμα υπεροξειδίου του υδρογόνου- το γνωστό ΟΞΥΖΕΝΕ -  3% μπορεί να βοηθήσει στην παράταση της διάρκειας ζωής του καλαμιού σας εξουδετερώνοντας τις επιπτώσεις του σάλιου σας. Αφήστε το στο διάλυμα για μια νύχτα και ξεπλύνετε καλά πριν από την επόμενη χρήση.
• Όταν ένα καλάμι ραγίσει, σχίσει έστω και ελάχιστα στην άκρη του, πετάξτε το, αλλιώς θα επηρεάσει δραματικά το παίξιμο σας (τσίριγμα)! Ακόμα και μια λεπτή ρωγμή μπορεί να επηρεάσει τον ήχο σας.

Μακροζωία καλαμιού

Αποθηκεύστε τα καλαμάκια σε μια καλή θήκη καλαμιών. Τα καλαμάκια στεγνώνουν καλύτερα σε μια καλά αεριζόμενη θήκη με ραβδώσεις, ώστε ο αέρας να κυκλοφορεί παντού.

Μερικές θήκες του εμπορίου έχουν γυάλινη επιφάνεια για να εμποδίσουν κύρτωση του καλαμιού στην άκρη του.

Άλλες θήκες του εμπορίου περιέχουν κάψουλα με ουσία που ρυθμίζει την υγρασία καθώς η σωστή υγρασία είναι ένας παράγοντας μακροζωίας του καλαμιού.

Ποτέ όμως μη φυλάσσεις τα καλάμια σε μια θήκη παντελώς κλειστή, θα μουχλιάσουν!

Πώς να αξιολογήσετε ένα καλάμι κλαρίνου

Δυστυχώς δεν παίζουν καλά όλα τα καλάμια σε ένα πακέτο. Προτού βρεθείτε σε μια τέτοια δυσάρεστη κατάσταση:

• Βεβαιωθείτε ότι τα καλάμια σας έχουν χρυσοκίτρινο έως χρυσό, καφέ χρώμα. Αν το καλάμι σας φαίνεται λίγο πράσινο, είναι πολύ νεαρό. Τα νεαρά καλάμια δεν παίζουν πολύ καλά, αν όχι καθόλου, και δεν διαρκούν πολύ.
• Ελέγξτε για σημεία με κόμπους. Εάν τους έχει ένα καλάμι, τότε το καλάμι θα δονείται άνισα. Αυτά δεν είναι καλά καλάμια.
• Αποθηκεύστε τα για λίγο διάστημα για να δείτε αν βελτιώνονται με την ηλικία και βάλτε τα καλά σε ασφαλές μέρος.

Ταξινόμηση καλαμιών

• Τα καλάμια ταξινομούνται ανά αριθμό (αντοχή, αντίσταση Νο1 – Νο 5). Όσο χαμηλότερος είναι ο αριθμός, τόσο πιο εύκολο σας είναι να φυσάτε. Τα καλάμια με υψηλότερους αριθμούς παράγουν καθαρότερη ποιότητα ήχου, αλλά απαιτούν πιο δυνατό φύσημα. Οι παραδοσιακοί μας κλαρινετίστες προτιμούν τα Νο1 (Swing, Rico, Vandoren) που ανταποκρίνονται άμεσα και δεν κουράζουν, γιατί φανταστείτε σ’ ένα πανηγύρι, σε χωριάτικο γάμο να παίζουν ώρες με μεγάλο νούμερο. Όσο το νούμερο μεγαλώνει τόσο πιο δύσκολα δονείται και απαιτείται περισσότερο φύσημα (1,5 και άνω είναι για τα κλαρινέτα ορχηστρών κλασικής και όσο πιο μεγάλο νούμερο τόσο πιο καθαρός ήχος όμως αυτοί οι κλαρινετίστες παίζουν λίγο χρόνο το κομμάτι τους σε σχέση μ’ έναν δικό μας κλαρινετίστα σε πανήγυρι γι’ αυτό και συνέχεια αυτοί μεταβαίνουν σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο (Νο 5) αλλά και σε πανάκριβα κλαρίνα.
• Διαφορετικά επιστόμια έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά στα ανοίγματα που τα καθιστούν πιο κατάλληλα για διαφορετικά νούμερα καλαμιών.
• Τοποθετείτε πάντα τα αχρησιμοποίητα καλάμια σας στους προστατευτικούς θαλάμους των. Αυτό θα τα προστατεύει και θα τα στεγνώνει. Οι προστατευτικοί θάλαμοι δεν λυγίζουν. Όταν αγοράζετε τα καλάμια σας, θα πρέπει να έρχονται σε προστατευτικά. Δεν υπάρχει παλιό καλάμι, αν είναι καλό (τα καλά τα αριθμούμε μ’ ένα δικό μας κώδικα και τα τοποθετούμε σε ξεχωριστό κουτί, όπως της προηγούμενης φωτογραφίας). Όταν το βγάλετε και το μουλιάσετε για λίγα δευτερόλεπτα - θα δείτε ότι παίζει τόσο καλά όσο ένα καινούργιο!

Πλαστικά Καλαμάκια

Υπάρχουν και συνθετικά καλάμια (όμως μόνο από Νο 2 και άνω) διαθέσιμα που δεν απαιτούν συντήρηση, είναι όμως πολύ ακριβά. Ομοίως και καλαμάκια επικαλυμμένα με πλαστικό. Όμως οι καλοί κλαρινετίστες πιστεύουν ότι ο ήχος που παράγεται από αυτά δεν είναι τόσο καλός ή καθαρός όσο με τα φυσικά καλαμάκια, αλλά αυτό είναι θέμα τεχνικής του παίκτη αλλά και της προτίμησης του ακροατή.

Η διαφήμιση τους όμως γίνεται και από γνωστούς κλαρινετίστες όπως οι Larry Combs και Barnaby Robson… που λένε πως διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα , δεν απαιτείται ύγρανση τους πριν το παίξιμο, υπόκεινται σε ελάχιστες ρωγμές ή σχισίματα αλλά και πως παράγουν πλήρες φάσμα συχνοτήτων και όμορφο ήχο με τη μικρότερη προσπάθεια!

Αφαίρεση του καλαμιού

Ξεβιδώστε ελαφρώς το σφιγκτήρα και σύρετε προσεκτικά το καλάμι έξω από κάτω.

Αφαιρέστε το καλάμι και σκουπίστε το (αν είναι απαραίτητο) απαλά για να το στεγνώσετε. Μπορείτε να το αφήσετε να βυθιστεί σε καθαρό νερό για λίγο (αυτό θα παρατείνει τη διάρκεια ζωής του καλαμιού).

Βάλτε το καλάμι σε θάλαμο καλαμιού μέχρι να το χρησιμοποιήσετε ξανά. Ένας θάλαμος καλαμιού είναι για το καλάμι ένα ασφαλές μέρος τοποθέτησης που ταυτόχρονα το στεγνώνει και οι θάλαμοι σας επιτρέπουν να μεταφέρετε με ασφάλεια περισσότερα από ένα καλάμια ταυτόχρονα.

Συντονισμός Κλαρίνου

Λόγω της μεγάλης σπουδαιότητας θα τον περιγράψω αναλυτικά στο επόμενο άρθρο.

Αφού μάθεις όλα αυτά τα βασικά, ρίχνοντας μια ματιά και στα προηγούμενα 2 άρθρα μου που τα links τους δίδονται στην αρχή, πρέπει να συνηθίσεις να παίζεις, όπως και κάθε μουσικό όργανο, με αίσθημα, ευαισθησία και εκφραστικότητα! Το παίξιμο μουσικών οργάνων είναι τέχνη!

Πηγές:

• Dr.Robert Spring Herberger. Institute of Design and the Arts School of Music. Arizona State University
• Wiki How