Rock Around the ...Bands!

Γράφει ο Γιώργος Μπιλικάς (Orfeus)
223 άρθρα στο MusicHeaven

Παρουσίαση/Πρόλογος (της Ιουλίας Λυμπεροπούλου)

Ο Γιώργος Μπιλικάς είναι τραγουδοποιός και συγγραφέας, έχοντας επιπλέον στο ενεργητικό του και πολλές συμμετοχές σε κινηματογραφικές ταινίες, τόσο με την ιδιότητα του μουσικού όσο και με άλλες, όπως του ηχολήπτη και του ηθοποιού. Το μεγαλύτερο μέρος της προσωπικής του διαδρομής, όμως, αφιερώθηκε στη μουσική, ενώ εξακολουθεί να αφιερώνει χρόνο στη διερεύνηση της ιστορικής πορείας μουσικών τάσεων, ρευμάτων, μεμονωμένων δημιουργών και συγκροτημάτων, την οποία συμπληρώνουν στα κείμενά του συλλογισμοί από διάφορους συνειρμούς και προβληματισμούς, που κάθε φορά προκύπτουν. Οι καρποί αυτής της προσπάθειας έχουν καταγραφεί ήδη από το 2004, στον ηλεκτρονικό ιστότοπο του MusicHeaven και, πιο ειδικά, στη στήλη του «Καμία Συμπάθεια για τον Διάβολο».

Ήρθε μάλλον ο καιρός, λοιπόν, με απαρχή και με αφορμή ίσως την πληθώρα αυτή των άρθρων, να συγκεντρωθεί το αποτέλεσμα του κόπου και της επιμονής του πιο συστηματικά σε σύνολα, οργανωμένα σε ενότητες, ξεκινώντας με το βιβλίο Rock Around the …Bands! 1: Οι Μπαντες της Δεκαετίας του 60.

Το βιβλίο, ο τόμος καλύτερα, ο πρώτος μίας σειράς τόμων, είναι ένα ταξίδι στην ιστορία του ροκ, αλλά ξεπερνά αυτό το όριο, κάνοντας ένα άνοιγμα, με την "Εισαγωγή" του συγγραφέα, γενικότερα σε πτυχές της ιστορίας των χωρών οι οποίες αποτέλεσαν την κοιτίδα του, μέσα από τη μουσική και τις μπάντες. Εκεί, γίνεται μία αναφορά στην προϊστορία αυτού του είδους μουσικής, στη σημασία του ως τρόπου έκφρασης και αμφισβήτησης και γενικότερα στα στοιχεία τα οποία το διαμόρφωσαν, το συνέθεσαν και συνεχίζουν να το μετεξελίσσουν στον χρόνο.

 
Μία γενναιόδωρη προσφορά είναι αυτό το βιβλίο, όπως και τα άλλα που θα το ακολουθήσουν, για τους λάτρεις του ροκ και για όσους ασχολούνται με αυτό το μουσικό είδος, καθώς απευθύνεται σε όλους. Και μπορεί να γίνει ένα πολύ χρήσιμο εγχειρίδιο στις βιβλιοθήκες, στα ράφια όπου φιλοξενούνται βιβλία ειδικών ενδιαφερόντων. Και με τη ζωντάνια της γραφής του συγγραφέα, ο οποίος δίνει ένα στίγμα προσωπικό.

Το δηλώνει άλλωστε στην "Εισαγωγή" του: "Δεν ξέρω πώς θα ήμουν χωρίς αυτούς τους καλλιτέχνες που για μένα δεν είναι απλώς καλλιτέχνες. Είναι δάσκαλοι, φίλοι και συγγενείς. Έτσι τους θεωρώ. Δεν ξέρω τι τρόπο ζωής, τι συμπεριφορά και τι τρόπο σκέψης θα είχα χωρίς αυτούς, θα είχα διαφορετικό τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς. Δεν ξέρω λοιπόν πώς θα ήμουν χωρίς αυτούς. Ξέρω όμως ότι θα ήμουν διαφορετικός, γιατί αυτοί δεν είναι για μένα απλά οι καλλιτέχνες. Αυτοί για μένα ήταν και είναι ένα σχολείο, και αυτό το αφιέρωμα, τους το οφείλω".

Το βιβλίο γίνεται λοιπόν ένα ευχάριστο ταξίδι, γεννώντας στον αναγνώστη την επιθυμία όχι μόνο να κάνει μία περιδιάβαση στις σελίδες του, αλλά να τις ρουφήξει. Η ταξινόμηση του υλικού παίζει πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτό, εφόσον ο προσανατολισμός στα κεφάλαια γίνεται παιχνίδι με την παράθεση των συγκροτημάτων σε αλφαβητική σειρά. Για την κάθε μπάντα, ο συγγραφέας κάνει καταρχήν μία σύντομη ή πιο εκτενή ιστορική ανασκόπηση, σε σχέση με την ίδρυση, τη συνέχεια και τη γενικότερη πορεία ή την κατάληξή της, με αναφορά σε γεγονότα, τραγούδια, σημεία-σταθμούς, ειδικά χαρακτηριστικά, και με ό,τι άλλο θεωρεί σκόπιμο ο συγγραφέας να τονιστεί. Έπειτα, έρχονται τα μέλη του συγκροτήματος, με την ιδιότητά τους στην μπάντα, η ενδεικτική δισκογραφία, που συντάχθηκε σύμφωνα με τις επίσημες βρετανικές κυκλοφορίες των studio albums, η βιβλιογραφία, η φιλμογραφία ή οι τηλεοπτικές σειρές, όπου υπάρχει διαθέσιμο κάτι ανάλογο, και τέλος η παρουσίαση ολοκληρώνεται με παραπομπή στον επίσημο ιστότοπο του γκρουπ.

Εκείνο που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο βιβλίο, αφού κάποιος διαβάσει και την «Εισαγωγή» του συγγραφέα, είναι ο αναγκαίος και επίκαιρος ίσως συσχετισμός των συγκροτημάτων και του μουσικού είδους με την εκάστοτε ιστορική συγκυρία και στιγμή. Έτσι τοποθετείται σωστά στο ιστορικό πλαίσιο και γίνεται συνειδητή η αλληλεπίδραση της ροκ μουσικής με ό,τι την περιβάλλει ως μία ανθρώπινη καλλιτεχνική έκφραση στον χρόνο, με πολιτικό, κοινωνικό και υπαρξιακό αίτημα και ζητούμενο.

Και αυτό γιατί θα ήταν καλό να μη θεωρείται ως δεδομένο σήμερα ό,τι κατακτήθηκε με κόπο σε βάθος χρόνου, μία αλήθεια που υπερβαίνει το συγκεκριμένο μουσικό είδος και το περιεχόμενο του βιβλίου. Αλλά γίνεται το βιβλίο άλλη μία αφορμή να αναλογιστούμε τη σημασία που έχουν τα βήματα προς μία κατεύθυνση ανατροπής των δεδομένων, όταν ανακύπτει μία τέτοια ανάγκη, με τη ζύμωση, το κόχλασμα, το φούντωμα και τη διεκδίκηση, για άνοιγμα και για απελευθέρωση από τα στεγανά και από το συστημικό κατεστημένο, που οδηγούν σταδιακά και επίπονα στην όποια αλλαγή.

Το κύμα της επανάστασης, συνειδητής ή ασυνείδητης, που πυροδότησε η ροκ μουσική, ήρθε και στην Ελλάδα, κάποια στιγμή, όπως έφτασε και αλλού, βέβαια. Εδώ, οι δύο δεκαετίες, του ’60 και του ’70, διαφορετικές αλλά και η μία περιπετειώδης συνέχεια της άλλης, ήταν φάσεις μετάβασης, με υποπεριόδους, με το κράτος Δεξιάς, το πραξικόπημα των συνταγματαρχών, τη λογοκρισία, τους πολλαπλούς περιορισμούς, τη Μεταπολίτευση ύστερα και με όλες τις επιβολές, τις κοινωνικές αντιδράσεις και τις ανακατατάξεις, τις οποίες αυτές προκάλεσαν και επέφεραν.

Ήρθε, επομένως, σε μία χώρα με προβλήματα κοινωνικά, πολιτικά και με μία τελείως διαφορετική μουσική παράδοση και κουλτούρα, όταν για άλλη μία φορά έψαχνε ταυτότητα, μετά από τον Β΄ Πόλεμο, τον Εμφύλιο και μέσα στο μετεμφυλιακό καθεστώς, που συνέχιζε να λειτουργεί επηρεάζοντας βαθιά την πραγματικότητα, τις επιλογές και την αισθητική, ανασταλτικά.

Ήρθε και έπεσε, σαν βότσαλο στη λίμνη, που ενσωματώθηκε, επιτυχώς ή ανεπιτυχώς, σε σχήματα μουσικά, αλλά κυρίως πρόσθεσε πόντους και έδωσε ώθηση στην αμφισβήτηση ως κάτι δυνατό, το οποίο μπορεί να φέρει κλυδωνισμούς στις καθιερωμένες βεβαιότητες, κάτι που ίσως στις νεότερες γενιές τότε να βρισκόταν σε κατάσταση ύπνωσης ή να είχε συνδυαστεί με μία πιο καθαρά και πιο στενά πολιτική πράξη. Αν θεωρήσουμε δεδομένο, όμως, ότι η τέχνη γενικότερα είναι και μία πράξη πολιτική, αντανακλώντας την κάθε εποχή και κοινωνία που την παράγει, τότε, όταν ήρθε το κύμα της ροκ μουσικής, πήρε η αμφισβήτηση μία νέα για εδώ χροιά, μεταβολίζοντας το περιεχόμενό της και μέσα από μία πιο ροκ αισθητική.

Και εκείνο που έχει σημασία δεν είναι οι επίπεδες συγκρίσεις και οι επαναλαμβανόμενοι προβληματισμοί από γενιά σε γενιά, που παρουσιάζουν ομοιότητες μεταξύ τους, σε πολλά πλάτη και μήκη χωροχρόνου, όπως τα "εμείς τότε ήμασταν έτσι, ενώ εσείς τώρα τρέχα γύρευε", "καλύτερα τότε και όλα τώρα χειρότερα", αλλά σημασία έχει ο γόνιμος στοχασμός, μακριά από άγονους αναστοχασμούς και μοιρολατρίες, χωρίς σαφή ή εμπεριστατωμένο στόχο, σημασία έχει η διάθεση του να βρίσκεται κανείς σε εγρήγορση και να είναι στη ζωή παρών, με καλά αντανακλαστικά, ώστε, όταν τον καλούν οι συνθήκες, να είναι σε θέση να δράσει και να αντιδράσει. Και αυτό ενυπάρχει στη φιλοσοφία του ροκ, στον βασικό του πυρήνα, η δράση αντίδραση, η αμφισβήτηση, η διάθεση για κίνηση, εναλλαγή και αλλαγή, καθώς, εκτός από μουσική, είναι και μία στάση και ένας τρόπος ζωής, όπως λέει και ο Γιώργος, στην "Εισαγωγή" του. Και το βιβλίο, με μία ευρύτερη έννοια, μπορεί να δώσει ένα μικρό σπρώξιμο προς μία τέτοια θεώρηση των πραγμάτων ή προς μία τέτοια κατεύθυνση.

Καταλήγοντας, λοιπόν, είναι μία ευτυχής συγκυρία που ο συγγραφέας αποφάσισε να συγκεντρώσει αυτό το υλικό, να το επαυξήσει κατά πολύ, να το επεξεργαστεί και να το διαθέσει στο κοινό, εφόσον δεν υπάρχει στην ελληνική βιβλιογραφία άλλη παρόμοια προσπάθεια και έτσι έρχεται πολύ όμορφα να γεμίσει το κενό, δίνοντας την ευκαιρία στον αναγνώστη να εμπλουτίσει τις γνώσεις του και να αποκτήσει μεγαλύτερη επίγνωση για το είδος, μέσα από την εποχή από την οποία αναδύθηκε.

Τελικά, άλλωστε, ό,τι και να σημαίνει ροκ και ό,τι κι αν υποδηλώνει η στιβαρότητα αυτής της «σκληρής» λέξης, σίγουρα είναι και ήχος μουσικός και βράχος και πέτρα που κυλά, που τρέχει και βρίσκεται σε μία κίνηση διαρκή, όχι πέφτοντας σαν βαρύ κοτρόνι, αλλά βυθιζόμενο αργά αργά σαν λιθαράκι στην ψυχή, διεγείροντας τη σκέψη, γεμίζοντας με συναισθήματα την καρδιά και διαμορφώνοντας για τον κάθε ακροατή και συνοδοιπόρο του τη στιγμή, στο πλαίσιο μίας προσωπικής αλλά και μίας συλλογικής συνέχειας...

Καλή ανάγνωση, με την ευχή να δώσει το βιβλίο το έναυσμα σε πολλούς να ανακαλύψουν συγκροτήματα και να κάνουν ενδιαφέρουσες ακροάσεις!

Ιουλία Λυμπεροπούλου
Συγγραφέας | Ιστορικός

Το βιβλίο είναι εδώ: Rock Around the Bands