ελληνική μουσική
    614 online   ·  210.826 μέλη

    Η Ενδεκάτη Εντολή - Ένας γρίφος του Νίκου Γκάτσου ζητάει τη λύση του

    faidonalkinoos
    07.10.2012, 08:19

    Τι εννοεί ο Ποιητής ;

    Ποια θα μπορούσε να είναι η ενδεκάτη εντολή ,

    σύμφωνα με τη νοηματική των στίχων ;

    (- κι αν ακόμα ο Ποιητής δεν κρύβει κάτι ,

    ποια θα μπορούσε να είναι η επόμενη και Ενδεκάτη Εντολή ,

    κατά τη γνώμη σας ; -)

    Ας αναλύσουμε τη συλλογιστική του Μεγάλου μας Ποιητή ,

    ας προσεγγίσουμε με τη σκέψη μας την ποιητική του πρόκληση ,

    αλλά , ας απολαύσουμε κιόλας , το υπέροχο αυτό τραγούδι ,

    με την άψογη ερμηνεία , από τη Νάνα Μούσχουρη ...

    .....................................................

    .....................................................


    Η Ενδεκάτη Εντολή

    Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
    Μουσική: Γιώργος Χατζηνάσιος


    Ρίξ' ένα βλέμμα σιωπηλό
    στον κόσμο τον αμαρτωλό
    και δες η γη πως καίει.
    Και με το χέρι στην καρδιά
    αν δε σ' αγγίξει η πυρκαγιά,
    ψάξε να βρεις ποιος φταίει.

    Σα χαμοπούλι ταπεινό
    που δεν εγνώρισ' ουρανό
    και περπατά στο χώμα,
    την ενδεκάτη εντολή
    δεν την σεβάστηκες πολύ
    γι' αυτό πονάς ακόμα.

    Την ενδεκάτη εντολή
    δεν την σεβάστηκες πολύ
    γι' αυτό πονάς ακόμα.

    Είναι καινούργια και παλιά
    σαν της ψυχής την αντηλιά,
    σαν της καρδιάς τα βάθη.
    Μα μες του κόσμου τη φωτιά
    που μπερδευτήκαν τα χαρτιά
    κανείς δε θα τη μάθει.

    Τράβα να βρεις το Μωυσή
    και ξαναρώτα τον κι εσύ
    μήπως αυτός την ξέρει
    την ενδεκάτη εντολή
    που 'ν' ολοκάθαρο γυαλί
    και κοφτερό μαχαίρι.

    Την ενδεκάτη εντολή
    που 'ν' ολοκάθαρο γυαλί
    και κοφτερό μαχαίρι.

    Στην παγωμένη σου ερημιά
    το γέλιο γίνεται ζημιά
    κ' η ομορφιά σκοτάδι.
    Έτσι είναι φίλε μου η ζωή
    φέρνει τον ήλιο το πρωί
    την καταχνιά το βράδυ.

    Κάνε λοιπόν υπομονή
    τώρα που φως δε θα φανεί
    κι ούτε θα 'ρθει καράβι.
    Την ενδεκάτη εντολή
    την ξέρουν μόνο οι τρελοί
    κι όλοι της γης οι σκλάβοι.

    Την ενδεκάτη εντολή
    την ξέρουν μόνο οι τρελοί
    κι όλοι της γης οι σκλάβοι.


    mary_omikron
    07.10.2012, 09:32

    Εχουν δοθεί διάφορες ερμηνείες αναζητώντας την εξήγηση σχετικά με την "11η εντολή" του Γκάτσου.

    Κάποιοι λένε οτι είναι η αγάπη, κάποιοι οτι είναι το συναίσθημα που προκύπτει όταν παραβείς κάποιο ηθικό άγραφο νόμο, που προκαλείται απ΄την συνείδηση. Η Νάνα Μούσχουρη σε μια συνέντευξη όταν ρωτήθηκε είχε πει οτι είναι η αυτογνωσία.

    Αλλοι λένε οτι είναι να μην κάνεις αδικία, αλλά αυτό εμπεριέχεται σαν έννοια στις εντολές 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - και 10

    Μια ενδιαφέρουσα άποψη είναι το ζήσε ελεύθερος που προκύπτει (σαν στοιχείο) από το χαμοπούλι που δεν γνώρισε ουρανό (=ελευθερία) και από τους τρελλούς και σκλάβους (=έλλειψη ελευθερίας) 

    Η προσωπική μου εξήγηση : 

    Ο Γκάτσος επισημαίνει την υποχρέωση του κάθε ανθρώπου να συμμετέχει στο γίγνεσθαι και να μην αδιαφορεί ή σιωπά για όσα συντελούνται γύρω του. Δηλαδή το όχι αδιαφορία.

    Και θεωρώ οτι προκύπτει από ολόκληρη την πρώτη στροφή με τους έξι στίχους:

    Ρίξ' ένα βλέμμα σιωπηλό
    στον κόσμο τον αμαρτωλό
    και δες η γη πως καίει.
    Και με το χέρι στην καρδιά
    αν δε σ' αγγίξει η πυρκαγιά,
    ψάξε να βρεις ποιος φταίει.


    Hastaroth
    07.10.2012, 10:33

    Ισως όμως είναι συνδυασμός και τών δύο-δηλαδή "φρόντισε να ζής ελεύθερος και μήν αδιαφορής γι'αυτά που συμβαίνουν γύρω σου,γιατί άν αδιαφορής μπορεί να σκλαβωθής κάποια στιγμή".

    Ο ίδιος ο Γκάτσος είχε ερωτηθεί ποτέ επί τού θέματος;

     


    Agia
    07.10.2012, 12:59

    Σύμφωνα με θεολόγους-ερμηνευτές της Παλαιάς Διαθήκης οι δέκα εντολές αποτελούν τα καθήκοντα των ανθρώπων απέναντι στον Θεό( εντολή 1, 2, 3, 4)  και απέναντι προς τον πλησίον, ξεκινώντας από την οικογένεια,(εντολή 5,6,7,8,9,10)

    Η 11η εντολή θα μπορούσε να είναι, κατά τη γνώμη μου πάντα και σύμφωνα με αυτά που κατανοώ από τους στίχους, η "Ου μπλέξεις" και να αφορά τόσο τον ίδιο τον Θεό, όσο και τους ανθρώπους!

    Και εξηγώ...

    Σύμφωνα με τη διήγηση της Γένεσης στην Παλαιά Διαθήκη κεφ. 1,26-30 & 2,4-25 ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο με περίσια αγάπη και φροντίδα δίνοντας του ελεύθερη βούληση, κυριαρχία πάνω στη γη, πάνω στα υπόλοιπα δημιουργήματα με την έννοια όμως της προστασίας και της φύλαξης...ο άνθρωπος όμως κάνοντας κατάχρηση των όσων του έδωσε ο Θεός και τα οποία θεολογικώς περιγράφουν το κατ'εικόνα Θεού, χρησιμοποιεί την ελευθερη βούληση, σε αρκετές περιπτώσεις, καταχρηστικά προβαίνει σε λανθασμένες επιλογές (ένεκα ελευθερίας πάντα) και όχι μόνο δεν προστατέυει τα υπόλοιπα δημιουργήματα( ζώα, περιβάλλον) αλλά τα καταστρέφει.

    Συνεπώς δεν αποκλείεται ο Θεός, "να έμπλεξε" ο ίδιος  δημιουργώντας τον άνθρωπο με τόση ελευθερία..εκλαμβάνω λοιπόν πως οι στίχοι: "Ρίξ' ένα βλέμμα σιωπηλό στον κόσμο τον αμαρτωλό και δες η γη πως καίει. Και με το χέρι στην καρδιά αν δε σ' αγγίξει η πυρκαγιά, ψάξε να βρεις ποιος φταίει" ,"την ενδεκάτη εντολή δεν την σεβάστηκες πολύ γι' αυτό πονάς ακόμα", "Τράβα να βρεις τον Μωυσή και ξαναρώτατον κι εσύ μήπως αυτός την ξέρει την ενδεκάτη εντολή που 'ν' ολοκάθαρο γυαλί και κοφτερό μαχαίρι",μπορεί να αναφέρονται στον ίδιο τον Θεό με την έννοια, του, ωραία τα δημιούργησες ολα πάνω στη Γη..τι την ήθελες τόση ελευθερία για τον άνθρωπο? {#emotions_dlg.confused1}

    Πολύ "προχώ" {#emotions_dlg.eek} ερμηνεία, αλλά κάπως έτσι το καταλαβαίνωInnocent

    Επίσης σας παραπέμπω για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον ποιητή και το έργο του να επισκεφτείτε τη σελίδα του Υπουργείου Παιδείας ακολουθώντας τη διαδρομή: i-create.gr, 100χρόνια μετά, Νίκος Γκάτσος, Αφιερώματα.

    Υ.Σ ....από τα πιο αγαπημένα τραγούδια με ποικιλότροπο προβληματισμό!


    Hastaroth
    07.10.2012, 19:59

    Οι εντολές όμως,σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην Π.Δ. δόθηκαν στον άνθρωπο από τον θεό.΄Το ενδεχόμενο να  έδινε ο θεός εντολή στον..εαυτό του δέν νομίζω να ευσταθή.

    Το "ού μπλέξης" κυκλοφορεί από ετών ώς ευφυολόγημα και δέν είναι δυνατόν να θεωρήσουμε πως ο Γκάτσος είχε κάτι τέτοιο στο μυαλό του όταν έγραφε τους στίχους αυτούς.

    Αλλωστε,η ελεύθερη βούληση σημαίνει ότι ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να πράξη αυτό που θέλει ο ίδιος,αποδεχόμενος όμως και να υποστή τίς συνέπειες τών πράξεών του.Διαφορετικά δέν έχει ελεύθερη βούληση άλλά εξαρτώμενη από κάποιον άλλον.

    Τώρα βέβαια αυτό είναι άλλο θέμα και τίς απόψεις μου περί θεού κλπ τίς έχω εκφράσει στην "παραδίπλα" συζήτηση περί θρησκειών.Πάντως εξακολουθώ να έχω την απορία άν ο ίδιος ο Γκάτσος είχε ερωτηθεί ποτέ επ'αυτού και ποιά ήταν η απάντησή του.Στο κάτω-κάτω,αυτός έγραψε τους στίχους.....


    EVAGGELIASAKELLARIOU
    07.10.2012, 20:33

    Kαλησπέρα. Κατ' αρχάς θα συμφωνήσω με τον Αλβέρτο (Hastaroth) στο: " άν ο ίδιος ο Γκάτσος είχε ερωτηθεί ποτέ επ'αυτού και ποιά ήταν η απάντησή του". Και προχωρώ με μια διάθεση σκωπτική και νοσταλγική. Το 1975 είχα επισκεφθεί μια διεθνή έκθεση γελοιογραφίας που διοργάνωσε τότε ο Δήμος Κηφισιάς. Μια χαρακτηριστική γελοιογραφία, που θυμάμαι, ήταν όταν ο Μωυσής παρέλαβε τις εντολές και κατά λάθος του ξέφυγε μία, η 11η, και ένας πιτσιρικάς το σχολίαζε. Δυστυχώς, δεν μπόρεσα να βρω αυτό το ένθετο στα κιτάπια μου. Κατά συνέπεια, αν αναλύσουμε το τότε σκίτσο η 11η εντολή ή χάθηκε, όπως η μύτη της Αιγύπτιας Σφίγγας, ή δεν υπήρξε ποτέ. Επιπλέον, κατά τη γνώμη μου, ο Νίκος Γκάτσος είχε μια αριστοκρατική αντίληψη για το κόσμο και το Ελληνικό γίγνεσθαι, όπως και ο Μάνος Χατζηδάκις, με το οποίο είχε μια άψογη συνεργασία. Αυτά τα ολίγα για αρχή. Ε.Σ.


    mary_omikron
    07.10.2012, 20:59

    Ναι, θα είχε ενδιαφέρον αν κάποιος γνωρίζει να μας πει ΑΝ λέει κάτι ο Γκάτσος σχετικά, αν ρωτήθηκε, από ποιόν και τι απάντηση έδωσε.

    Εγώ έψαξα λίγο αλλά δεν βρήκα κάτι, δεν τα καταφέρνω και καλά στο ψάξιμο, συνήθως τυχαία και ετεροχρονισμένα βρίσκω πράγματα που ψάχνω {#emotions_dlg.rolleyes}  


    Agia
    07.10.2012, 23:02

    Παράθεση:

    Το μέλος Hastaroth στις 07-10-2012 στις 19:59 έγραψε...

    Οι εντολές όμως,σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην Π.Δ. δόθηκαν στον άνθρωπο από τον θεό.΄Το ενδεχόμενο να  έδινε ο θεός εντολή στον..εαυτό του δέν νομίζω να ευσταθή.

    Το "ού μπλέξης" κυκλοφορεί από ετών ώς ευφυολόγημα και δέν είναι δυνατόν να θεωρήσουμε πως ο Γκάτσος είχε κάτι τέτοιο στο μυαλό του όταν έγραφε τους στίχους αυτούς.

    Αλλωστε,η ελεύθερη βούληση σημαίνει ότι ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να πράξη αυτό που θέλει ο ίδιος,αποδεχόμενος όμως και να υποστή τίς συνέπειες τών πράξεών του.Διαφορετικά δέν έχει ελεύθερη βούληση άλλά εξαρτώμενη από κάποιον άλλον.

    Τώρα βέβαια αυτό είναι άλλο θέμα και τίς απόψεις μου περί θεού κλπ τίς έχω εκφράσει στην "παραδίπλα" συζήτηση περί θρησκειών.Πάντως εξακολουθώ να έχω την απορία άν ο ίδιος ο Γκάτσος είχε ερωτηθεί ποτέ επ'αυτού και ποιά ήταν η απάντησή του.Στο κάτω-κάτω,αυτός έγραψε τους στίχους.....



    Δεν θα διαφωνήσω, στα περισσότερα....κανένα ενδεχόμενο να έδωσε εντολή στον εαυτό του ο Θεός!! Ισως να ἐπρεπε να δώσει, εξαιτίας της κατάχρησης της ελεύθερης βούλησης από τον άνθρωπο....ίσως να εννοεί αυτό ο Ν. Γκατσος..εξάλλου το θέμα αφορά και  την γνώμη μας!!

    Σε γνωστό site κοινωνικής δικτύωσης υπάρχει γκρουπ που αναφέρεται στον Ν. Γκάτσο, αρκετά ενημερωμένο απο ότι είδα....όποιος το χρησιμοποεί, ας προσέλθει!

    Σας ευχαριστώ...


    -----------------
    Α, ρε, χρόνε αλήτη π' ανθρώπους κι αγάπες σκορπάς.......

    [ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : Agia στις 07-10-2012 23:45 ]


    Konstantinosoa
    11.10.2012, 14:21

    Ο ίδιος ο Χατζηνάσιος σε τηλεοπτική συνέντευξη είχε απαντήσει δεδομένα για το θέμα: Να είσαι ελεύθερος !


    VEGGOS4E
    13.10.2012, 00:24
    Θα συμφωνήσω με τον Konstantino αλλά με όλο το θάρρος θα συμπληρώσω με νόημα: Να είσαι ελεύθερος να... και φυσικά εννοώ όλα αυτά που ακολουθούν το "να"... Να σκέφτεσαι, να αγαπάς, να ζεις, να κρίνεις κτλ κτλ...
    Konstantinosoa
    13.10.2012, 01:16

    Οι τρελοί γιατί ζουν ελεύθεροι και οι σκλάβοι γιατί ποθούν την ελευθερία...


    stavroskartsonakis
    13.10.2012, 20:33
    Μην περιμένετε αγαπητοί φίλοι ότι ο Γκάτσος είχε δώσει ποτέ μια ερμηνεία για τους υπέροχους στίχους του. Αυτό είναι σίγουρο. Εδώ δεν υπάρχει ούτε μία συνέντευξή του! (τεκμηριωμένο και συνειδητό εκ μέρους του ως άποψη ζωής και κοσμοθεωρία). Ο Γκάτσος πέτυχε το στόχο του. Η ποίηση δεν ερμηνεύεται λογικά πάντα και ούτε υπάρχει μια απάντηση. Όλα όσα διάβασα είναι πολύ ενδιαφέροντα και όλα είναι σωστά. Δεν υπάρχει μια απάντηση. Μην ψάχνετε. Αυτή είναι η γοητεία. Για μένα το πιο ενδιαφέρον είναι ότι η ίδια φράση υπάρχει και στο 'Αξιον εστί' του Ελύτη (είναι η γνωστή μυστική επικοινωνία των δύο για την οποία πρωτοέγραψε ένα σχόλιο ο Μάνος Ελευθερίου στο Δίφωνο)
    guevara
    13.10.2012, 22:22

    Παιδια πιστευω ακραδαντα πως ολες οι αποψεις ειναι σωστες...αυτη αλλωστε ειναι η μαγεια της ποιησης...χιλιαδες ατομα θα διαβασουν το ιδιο κειμενο αλλα θα βγαλουν διαφορετικα συμπερασματα...

    Εγω θα συμφωνησω περισσοτερο με οσους υποστηριξαν οτι η ''ενδεκατη εντολη'' ειναι η ιδεα της ελευθεριας.... αλλωστε οι τρελοι ειναι οι μονοι πραγματικα ελευθεροι...και οι σκλαβοι αυτοι που εχουν μονο μια ιδεα στο μυαλο τους..αυτην της ελευθεριας...

    Απο κει και περα νομιζω πως αν ο κυρ-Νικος ζουσε και διαβαζε την κουβεντα μας απλα θα χαμογελουσε και θα εφευγε σαν κυριος-οπως ηταν- χωρις να μας πει την απαντηση για δυο λογους:

    1) Γιατι θεωρω πως κανενας ποιητης δεν εγραψε με το σκεπτικο οτι πολλα χρονια αργοτερα καποιοι θα ''αναλυουν'' το εργο του.. και

    2)γιατι αν μας ελεγε την απαντηση δε θα γινοταν ποτε αυτη η τοσο ωραια κουβεντουλα μας...


    Hastaroth
    14.10.2012, 10:40

    Χμμμμ...μάλιστα.Διότι:

    Μα μες του κόσμου τη φωτιά
    που μπερδευτήκαν τα χαρτιά
    κανείς δε θα τη μάθει.

    Βεβαίως και κανένας ποιητής -και εν γένει δημιουργός- δέν γράφει (ή γενικώς δημιουργεί) με το σκεπτικό "να φτιάξω κάτι γιά να'χουν να ψάχνουν και να παιδεύωνται όσοι διαβάσουν ή δούν το έργο μου".Δέν είναι σαδιστές οι άνθρωποι.

    Ομως κάθε δημιουργός,σίγουρα κάποιο μήνυμα προσπαθεί να περάση μέσα απ'το έργο του,έτσι δέν είναι;Και από κάπου εμπνέεται,επίσης.Αυτό ακριβώς "ερευνούμε" κι'εμείς οι αποδέκτες τού εν λόγω στιχουργήματος. 


    versous1
    14.10.2012, 16:22

    Χωρίς να κάνω καμιά ιδιαίτερη ανάλυση (νομίζω πως δεν χρειάζεται )

    Θα έλεγα πωσ η 11ηεντολή είναι κάτι σαν ου παραιτηθεις.

    Δηλαδή η υποχρέωση να συνεχίζεις ότι και αν συμβεί.


    EvaTheSlasher
    18.10.2012, 21:03
    Είναι να ψάξεις για τη γνώση. Να ψάξεις το "γιατί". Εντολή, αλλά περισσότερο συμβουλή θα τη χαρακτήριζα. Στις μέρες μας οι άνθρωποι έχουν παραμελήσει την Αναζήτηση. Τόσες ανούσιες υποχρεώσεις και όλοι "ξέχασαν" να προσπαθήσουν να μάθουν ποιοι είναι. Έχει πλέον σβηστεί από τις προτεραιότητες μας οτιδήποτε έχει πραγματική αξία...
    pother
    21.10.2012, 16:34

    Οι εντολές που έδωσε ο Θεός στο Μωυσή ήταν 10 και η 11η είναι αυτή που μας κοινοποίησε μέσω του Χριστού: "Αγαπάτε αλλήλους" . Ως γνωστόν, ο Χριστός είπε: "Αύτη εστί η εντολή η εμή: Αγαπάτε αλλήλους"


    NT
    22.10.2012, 22:36

    Νομιζω οτι ο ποιητης ειχε στο νου του την ανθρωπινη ασυδοσια και ασελγεια πανω στη φυση, στην οποια ασκει ελεγχο για την ωφελεια του, που τελικα του γυρναει μπουμερανγκ... "Ο Αδαμ με κοπο θα βγαζει το ψωμι του, και η Ευα με πονους θα γεννα τα παιδια της" ειπε ο Θεος οταν οι πρωτοπλαστοι εφαγαν απο το δεντρο της γνωσεως του καλου και του κακου... Παρεβησαν την εντολη να βαζουν φρενο στο εργαλειο-μυαλο τους... Γιαυτο "πονανε ακομα". Μακαριοι οι "πτωχοι τω πνευματι", καθως και οι τρελλοι και οι σκλαβοι που δεν εχουν καμμια δυνατοτητα να ασελγησουν ειτε φυσει, ειτε θεσει. Ολο το ποιημα παιζει με αντιθεσεις του τυπου καλο-κακο.

    [ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : NT στις 22-10-2012 22:37 ]

    [ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : NT στις 22-10-2012 22:39 ]


    Konstantinosoa
    23.10.2012, 11:51

    Μου αρέσει που έγραψα την απάντηση, αφού ο ίδιος ο συνθέτης του τραγουδιού Χατζηνάσιος σε τηλεοπτική συνέντευξη είχε απαντήσει δεδομένα για το θέμα:

    Να είσαι ελεύθερος !

    Εντούτοις συνεχίζεται η διατριβή επι του θέματος.


    guevara
    23.10.2012, 19:36

    Η διατριβη επι του θεματος θα συνεχιζεται για παντα....

    Ο Χατζηνασιος -οπως και καθε συνθετης- δινει τη δικη του εκδοχη...

    Σωστη απαντηση ειναι μονο αυτη που θα εδινε ο ιδιος ο ποιητης...

    Σωστη απαντηση , ομως, θεωρειται και η απαντηση του καθενος αρκει να μπορει να το ''δικαιολογισει'' απο τους στιχους του ιδιου του ποιηματος...