ελληνική μουσική
    429 online   ·  210.814 μέλη
    αρχική > e-Περιοδικό > Μαθήματα Μουσικής

    Συνοπτική ανάλυση της φούγκας ΙΙ BWV 871 του J.S. Bach

    Το έργο του J.S. Bach με αριθμό 871 του καταλόγου BWV είναι μια τετράφωνη φούγκα σε ελεύθερη μορφή - της ελευθερίας εννοουμένης ως εξαιρετικής διαμόρφωσης διαφοροποιούμενης του προτύπου της σχολικής τυπολογίας της φούγκας.
    Συνοπτική ανάλυση της φούγκας ΙΙ BWV 871 του J.S. Bach
    Γράφει ο Σπύρος Γαρδικιώτης (sg2006)
    1 άρθρα στο MusicHeaven
    Πέμπτη 10 Ιαν 2008
    Κατά την άποψη του Riemman -περί συνεχούς εναλλαγής θεμάτων και επεισοδίων- όσον αφορά τη δομή και τη διάρθρωση της ελεύθερης φούγκας θα πρέπει να αποφευχθεί η τμηματοποίηση, ειδικά αυτού του έργου, σε μέρη.

    Το θέμα είναι αυτό του πρώτου μέτρου συμπεριλαμβανομένου του πρώτου τετάρτου του δευτέρου μέτρου το οποίο και εκτίθεται από την κοντράλτο. Χαρακτηριστικό της κεφαλής του θέματος -όσον αφορά τη μελωδική υπόσταση- είναι η από την άρση έναρξη του μουσικού συμβάντος σε συνάρτηση με την κατιούσα κίνηση από το χώρο της πέμπτης βαθμίδας προς το χώρο της πρώτης. Αυτό -και μόνο- το ηχητικό γεγονός προδιαθέτει για την τονική απάντηση ή οποία και λαμβάνει χώρο στο δεύτερο μέτρο εκτιθέμενη από τη σοπράνο και συνοδευόμενη από όχι μόνιμο αντίθεμα το οποίο εκτίθεται από την προηγηθείσα φωνή. Το κατηγόρημα της κίνησης μεταξύ αρμονικών περιοχών που απέχουν πέμπτη χαρακτηρίζει και την κίνηση που ορίζεται από την τέταρτη προς την πέμπτη νότα του θέματος (ντο-φα). Τα τμήματα που προσδιορίζονται από αυτές τις κινήσεις, μαζί με τα δύο δέκατα έκτα, αποτελούν τους πυρήνες για την διαμόρφωση του συνόλου του μουσικού έργου.

    Στο τρίτο μέτρο παρουσιάζεται μια επαύξηση (expansion) της απάντησης η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως coda βασιζόμενη στα στοιχεία του θέματος (πέμπτη, δέκατα έκτα κ.τ.λ.) και του νέου στοιχείου του συνεχώς συγκοπτόμενου ρυθμού.

    Στο τέταρτο μέτρο παρουσιάζεται εκ νέου το θέμα συγκριτιζόμενο στο πέμπτο μέτρο με ένα νέο στοιχείο της συνεχούς ροής των δεκάτων έκτων. Το νέο αυτό στοιχείο οριοθετεί και την έναρξη του πρώτου επεισοδίου το οποίο τελειώνει στο έβδομο μέτρο με την έναρξη απάντησης στον μπάσο.

    Στο όγδοο μέτρο παρουσιάζεται το θέμα στη σοπράνο με μια ελαφριά ρυθμική παραλλαγή του πρώτου πυρήνα. Ακολουθεί ένα επεισόδιο και μία ελλιπής αντέκθεση για να καταλήξουν σε μια coda στο 11ο μέτρο. Εδώ θα μπορούσε να στηριχτεί και η άποψη -λόγω πληρώσεως του αριθμού των εμφανίσεων dux/comes- πως η αντέκθεση διαδραματίζεται στα μέτρα 8 έως 11, οπότε περιλαμβάνει και την ελαφρά παραλλαγή του θέματος.
    Εδώ παρουσιάζεται το θέμα μία και μόνη φορά στην τέταρτη βαθμίδα ακολουθούμενο από ένα επεισόδιο με γρήγορη σχετική ροή και πιθανά με υψηλή σύμπτωση G όσον αφορά τη συσχέτιση με το νέο στοιχείο που παρουσιάζεται στο 5ο μέτρο.

    Στο δεκατοτέταρτο μέτρο αρχίζει μια σειρά από ελεύθερα stretti (14ο,17ο και 24ο μέτρο) ενώ στο 23ο μέτρο παρατηρείται μια επέκταση (extention) βασιζόμενη στην παραλλαγή της κεφαλής του θέματος η οποία μπορεί να θεωρηθεί και ως coda. Μια coda επίσης υπάρχει αμέσως πριν από το τέλος - 27ο μέτρο.
    Η απουσία τελικού ισοκρατήματος είναι επίσης χαρακτηριστική για το είδος.

    Γενική εκτίμηση
    Η δομή αυτής της φούγκας αποτελεί ένα επιπλέον στήριγμα στην εκδοχή του Riemman και μια επιπλέον αντίφαση στον ισχυρισμό περί τριμερούς διαρθρώσεως. Τα γενικά χαρακτηριστικά της την κατατάσσουν σε ελεύθερο είδος σύνθεσης και ως μόνη τυπολογική εξάρτηση μπορεί να θεωρηθεί η τονική σχέση μεταξύ των θεματικών συμβάντων.

    Γενικά χαρακτηριστικά
    1. Ελλιπής αντέκθεση
    2. Εμφάνιση μόνο θέματος στην IV μετά από την αντέκθεση
    3. Παροδικό (όχι μόνιμο) αντίθεμα.
    4. Ελεύθερα stretti και έλλειψη επεισοδίου

    Tags
    Μουσική Εκπαίδευση:μάθημα θεωρίας



    Γίνε ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ

    Αν σου αρέσει να γράφεις για μουσικά θέματα, σε περιμένουμε στην ομάδα συντακτών του ιστορικού, ανεξάρτητου, πολυφωνικού, υγιούς και δημοφιλούς ηλεκτρονικού περιοδικού μας.

    Στείλε το άρθρο σου

    σχολιάστε το άρθρο


    Για να στείλετε σχόλιο πρέπει να είστε μέλος του MusicHeaven. Παρακαλούμε εγγραφείτε ή συνδεθείτε

    #11189   /   10.01.2008, 23:37   /   Αναφορά
    Συγχαρητήρια για την σύντομη, πλην όμως, περιεκτική και ουσιαστική ανάλυση όπως επίσης και για το εξαιρετικά πλούσιο και ενδιαφέρον βιογραφικό σημείωμά σας.
    #11256   /   14.01.2008, 11:51
    Σας ευχαριστώ θερμά για το σχόλιο και τη φιλοφρόνηση και ανταποδίδω



    Ευχή και ελπίδα του υπογραφόμενου είναι η έναρξη μιας ενότητας άρθρων τα οποία να καλύπτουν πεδία πέραν των ηθιζομένων.

    #11194   /   11.01.2008, 08:49   /   Αναφορά
    Και για μια καλύτερη κατανόηση του άρθρου, υπάρχει η ανάλυση της ίδιας φούγκας (στα αγγλικά) στην ιστοσελίδα αυτή, με πολλά δείγματα της παρτιτούρας και δυνατότητα να την ακούσουμε.

    #11195   /   11.01.2008, 13:00   /   Αναφορά
    Η ερώτηση που μου γεννήθηκε μόλις δίαβασα τη δημοσίευση αυτή, είναι: "Σε ποιούς, άραγε, απευθύνεται αυτή η ανάλυση;"



    Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι η συγκεκριμένη ανάλυση έγινε για να δημοσιευτεί στο MH...



    Συγχωρέστε με, αλλά έχω την αίσθηση ότι η συγκεκριμμένη δημοσίευση αποσκοπεί περισσότερο στον εντυπωσιασμό και λιγότερο στην ουσιαστική κατανόηση και διδασκαλία της μουσικής από το μη-ειδικό...και καθότι δε γνωρίζω τον Riemman, θα προτιμήσω το σαφώς πιο "βατό" σύνδεσμο του φίλου mariosnadege.



    Τέλος, πιστεύω ότι πρίν υπάρξουν τόσο εξειδικευμένες αναλύσεις στην ενότητα "διδασκαλία" του MH, θα πρέπει να υπάρχουν μαθήματα ή άρθρα που να απαντούν σε ερωτήματα του τύπου: "Τί είναι Φούγκα (Φυγή) και ποια τα χαρακτηριστικά της;"



    Ζητώ συγνώμη για το "αυστηρό" ύφος μου...



    Administrator
    #11196   /   11.01.2008, 13:15
    Σίγουρα είναι ένα "βαρύ" άρθρο για τους περισσότερους. Και το οτι δημοσιεύεται στο MusicHeaven δε σημαίνει οτι γράφτηκε αποκλειστικά για το site. Κάποιος έχει κάτι στο συρτάρι του και κάποια στιγμή το δημοσιεύει, δεν είναι κακό. Νομίζω πως πρέπει να επιβραβεύονται αυτές οι προσπάθειες και όχι να απορρίπτονται.



    Θα ήταν πάντως όντως χρήσιμο κι ένα άρθρο περί φούγκας γενικά, οπότε όποιος μπορεί να βοηθήσει...

    #11232   /   13.01.2008, 07:09
    Η άλλη ανάλυση που ανέφερα είναι πραγματικά χρήσιμη, με την παρτιτούρα να κινείται μαζί με την ακρόαση της μουσικής. Οι από καθέδρας αναλύσεις με αφ' υψηλού ύφος το μόνο μήνυμα που περνάνε είναι "κοιτάξτε τις γνώσεις και τα πτυχία μου, κρίμα που δεν έχετε το επίπεδό μου". Μερικοί νομίζουν ότι το μόνο που μετράει είναι το υπέροχο βιογραφικό τους.

    #11238   /   13.01.2008, 15:25   /   Αναφορά
    Ο υπογραφόμενος διαπιστώνει με εξαιρετικά μεγάλη χαρά ότι το κοινό του MH απαρτίζεται εν πολλοίς από αξιολογώτατατους συγκοινωνούντες. Ευχαριστεί όλους όσους κάνατε τον κόπο να σχολιάσετε και να διαβάσετε το e-άρθρο του το οποίο, πράγματι, δεν γράφτηκε ειδικά για το ΜΗ, όπως ορθότατα διέγνωσε ο μη εξαιρετέος από την προηγούμενη διαπίστωση συναναγνώστης jorge, αλλά είναι απολύτως πρωτότυπο και απευθύνεται σε εξειδικευμένο αναγνωστικό κοινό. Ο γράφων -ή καλύτερα ο πληκτρολογών- θεωρεί όμως ότι ο αριθμός των αναγνώσεων υπολείπεται του αριθμού των σχολιασμών.

    Εκτιμώντας το περιοδικό, θεώρησε ότι η δημοσίευση ΚΑΙ τέτοιου είδους άρθρων είναι θεμιτή και συμβαρύνει στο γενικό επίπεδο του ώστε να υπάρχει ενδιαφέρον γι' αυτό τόσο από τους λιγότερο όσο και από τους περισσότερο ειδήμονες. Άλλωστε ποιος ορίζει το επίπεδο αν όχι το σύνολο των ενασχολουμένων.

    Η πολύ καλή και εντυπωσιακή προσέγγιση της συγχρονισμένης υπόδειξης για το ίδιο έργο του Bach που προτείνει ο συναναγνώστης mariosnadege δεν μπορεί να συγκριθεί ασφαλώς με το παραπάνω άρθρο γιατί, εκτός των προφανών διαφορών στην εκτίμηση και το βάθος ανασύστασης του συγκεκριμένου έργου, δεν επιτελεί το ίδιο λειτούργημα.

    Πάντως, επειδή πράγματι είναι πολύ καλή ιδέα η ανάπτυξη αρθρογραφίας απλούστευσης τέτοιων θεμάτων, παρακαλούνται και προσκαλούνται οι ενδιαφερόμενοι στην ανάπτυξη ομάδας επί του προκειμένου - ασφαλώς εντός του MH και τηρώντας τα προδιαγεγραμμένα από αυτό.

    Τέλος, ο υ., παρακαλεί θερμά τους αξιότιμους σχολιαστές να μην αφήνουν προσωπικές αιχμές ότι εφόσον δεν τους είναι προσωπικά γνωστός τέτοιες εκτιμήσεις είναι παρακινδυνευμένες. Απαντώντας στις μέχρι τούδε, τους γνωρίζει σεμνυνόμενος ότι ο εντυπωσιασμός δεν αποτελεί κατηγόρημα της προσωπικότητάς του, διαφυγών για το λόγο αυτό πλήθους ευκαιριών, αλλά και εφόσον αποτελούσε υπάρχουν προσφορότερα σε αυτόν μέσα να τον ασκήσει.
    #11242   /   13.01.2008, 19:58
    Αγαπητέ sg2006 ευχαριστώ πολύ για την απάντησή σου αυτή. Τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη δημοσίευη αυτή έγινε ένας ενδιαφέρων διάλογος, σε αντίθεση με άλλες παρεμβάσεις μου στο ΜΗ, όπου νόμιζα πως ήμουν διάφανος.

    Ίσως το ύφος μου να υπήρξε πολύ σκληρό, αλλά είναι αλήθεια ότι έχω μεγάλες επιφυλάξεις σχετικά με καθαρά ακαδημαïκού χαρακτήρα μουσικολογικές αναλύσεις. Γενικά είμαι πολύ απογοητευμένος από το ρόλο της μουσικολογικής κοινότητας, παρόλο που έκανα τις ίδιες σπουδές με σένα στο τμήμα μουσικών σπουδών του ΑΠΘ από το 89 ως το 94. Γι' αυτό και δε συστήνομαι ποτέ ως μουσικολόγος, αλλά ως απλός μουσικός. Nομίζω πως αποστολή μας είναι να κάνουμε προσιτά σε όλους τέτοια "δύσκολα" μουσικά είδη και όχι να διαιωνίζουμε ένα διαχωρισμό ανάμεσα σε "ειδήμονες" και μη.

    Βέβαια όλα αυτά παραμένουν προσωπικές απόψεις μου. Ευχαριστώ και πάλι.

    #11253   /   14.01.2008, 10:54
    Είναι αλήθεια ότι η αυτοκαλούμενη "ακαδημαϊκή κοινότητα" στηριζόμενη σε πολυσήμαντες έννοιες και επιτηδευμένα δυσνόητες εκφράσεις, καθώς και σε συνεχείς δολοπλοκίες, προσπαθεί να καταστήσει -και εν πολλοίς το κατορθώνει- τη γνώση ως αποκλειστική ιδιοκτησία της. Η σχέση της με την αλήθεια είναι η σχέση του διαβόλου με το λιβάνι και, πράγματι, ο υπογραφόμενος την τελευταία φορά που ήρθε σε επαφή με τους "ειδικούς" αισθάνθηκε σαν να είχε εισβάλει στο Όνομα του Ρόδου.



    Είναι επίσης αλήθεια ότι δημιουργεί και εμπορεύεται τίτλους κενούς περιεχομένου με αντίτιμο τη παραμονή της στην διαδικασία εκχώρησης θέσεων και μισθών. Αυτό ισχύει γενικώτερα για τη κοινωνία μας όπου οι κατέχοντες όποια θέση και/ή εξουσία υιοθετούν κρυπτοφασιστικές και δόλιες μεθόδους προκειμένου να τη διατηρήσουν ή να την επιβάλλουν έτι περαιτέρω.



    Πάραυτα, πεποίθηση του υ., είναι ότι η άκριτη εκλαΐκευση οδηγεί στο εντελώς αντίθετο άκρο και δίνει λαβές στην παραπάνω περιγραφείσα συντεχνία. Αντίθετα η εκλαΐκευση με προϋποθέσεις μπορεί να οδηγήσει στη γνωσιακή ανάταση αρκεί βέβαια οι ανατείνοντες να έχουν την απαιτούμενη από τις περιστάσεις σεμνότητα. Με πικρία δε εδώ σημειώνεται εντόνως ότι και στους περισσότερους είναι γνωστό "μία η αλεπού και δέκα το αλεπουδάκι".



    Ο υ. θεωρεί ότι ναι μεν η ανάλυση μιας φούγκας μπορεί να αποτελέσει έναυσμα τέτοιου είδους αναζητήσεων πλην η συνεχειά τους επιβάλλεται να δοθεί σε ευρύτερο επίπεδο.

    Με την ευκαιρία ο υ. εκφράζει ακόμα μία φορά την εκτίμηση του σε όσους τον τίμησαν διαβάζοντας το άρθρο του.

    #11257   /   14.01.2008, 12:41
    Μα, ποιός είναι αυτός ο "υ." τέλος πάντων!?!?!



    ...και γιατί δε γράφει μόνος του? για τον εαυτό του? γιατί χρειάζεται τρίτους να τον εκπροσωπήσουν στο ταπεινό και άδολο MH?









    ΧΑ!ΧΑ!ΧΑ! :-))

    (Ελπίζω να γελάσατε με το αστειάκι μου...)





    Πάντως φίλε Σπύρο, οφείλω να ομολογήσω ότι αυτός ο "ενικός της μεγαλοπρέπειας", (δλδ. στο τρίτο ενικό πρόσωπο), πολύ σου πάει!





    ...πέρα όμως, από τα πειράγματα και τη πλάκα, διακρίνω βάθος σκέψης, ωριμότητα και ενίοτε, ριζοσπαστισμό στις απόψεις που καταθέτεις και αυτό μ'αρέσει! (...και εκτός των άλλων, μαθαίνω και νέες λέξεις!!!)


    #11258   /   14.01.2008, 13:33
    Ευχαριστώ πολύ. Η αίσθηση του ευτράπελου που σας διακρίνει σας κατατάσσει στην κατηγορία των ευφυών ατόμων και μου δίνει μεγάλη χαρά ότι συνοδοιπορούμε. Το τρίτο ενικό είναι αποφευκτικό του προσωπικού πάθους και ... όπως βλέπετε διατάραξε (?) την υπάρχουσα ισσοροπία η οποία είναι αρχή κάθε κατεστημένου



    Αφού γράφουμε εμείς το ΜΗ δεν είναι ταπεινό [άλλο χιούμορ]



    Τέλος ο υ. είμαι εγώ ο οποίος τώρα γράφω όπως βλέπετε στο πρώτο πρόσωπο γιατί λείπει η γραμματέας μου. [τρίτο χιούμορ]



    Πάντως, έτσι για να μην ξεχνιόμαστε, αν επιθυμούμε να ασχολούμεθα με την τέχνη πρέπει να τη σπουδάζουμε με όποιο τρόπο. Και η ακρίβεια στην έκθεση της σκέψης είναι εκ των ουκ ανευ. Για τους λόγους αυτούς είναι κρίμα να σχολιάζεται ο γράφων περισσότερο από τα γραφόμενα.



    Η επανάσταση ξεκινάει από την τέχνη και τον έρωτα. Είναι πεδία απείθαρχα. Για το λόγο αυτό θέλουν να μας στερήσουν αυτές τις χαρές δίνοντάς μας φτηνά υποκατάστατα.



    Ας ξεκινήσουμε την επανάσταση δημιουργώντας συνδιαλεγόμενοι



    Προσκαλείσθαι...


    #17782   /   09.02.2009, 03:59   /   Αναφορά
    Έκπληκτος διαβάζω πως ο υ.(πογράφων) χαρακτηρίζει την φούγκα του Μπαχ ως "ελεύθερη", επειδή δεν ακολουθεί το πρότυπο της σχολικής φούγκας! Προϋπήρχε λοιπόν η σχολική μας φούγκα εκείνων του Μπαχ και ο άτιμος αποφάσισε να... οργιάσει!



    Επίσης, διαβάζοντας την ανάλυση θα την χαρακτήριζα περισσότερο "περιγραφή" παρά ανάλυση. Τύφλα νάχει ο Μαυρομάτης...! Στο 5ο μέτρο σημειώθηκε δοκάρι!
    #20827   /   03.09.2010, 15:48
    μάλλον πρέπει να ξαναδιαβάσετε τον χαρακτηρισμό...

    #20828   /   03.09.2010, 15:50
    Επιπροσθέτως η ειρωνεία δεν έχει θέση σε τέτοιο χώρο και μάλλον προσάπτει αδυναμία στον είρωνα. Φαίνεται ότι οι ποδοσφαιρικοί όροι είναι πιο οικείοι από ότι οι μουσικοί!

    #24236   /   08.02.2012, 21:08   /   Αναφορά
    Ευχαριστώ για την ανάλυση!Πραγματικά πολύ καλή!Δίνω και υφή φούγκας αύριο και είναι ό,τι πρέπει!!