Συνέντευξη - Απόστολος Ρίζος

Γράφει ο Γιώργος Μπιλικάς (Orfeus)
223 άρθρα στο MusicHeaven

Εννέα χρόνια πίσω, άκουσα για πρώτη φορά "Έναν Κύκνο να κλαίει". Τα συγκεκριμένα τραγούδια του Νίκου Ζούδιαρη, η ατμόσφαιρα του δίσκου μαζί με τη φωνή του τραγουδιστή που συνέβαλε σ’ αυτό, με έκαναν να νοιώθω ότι τα τραγουδάει ένας φίλος μου αγαπημένος και που μάλιστα τον "ήξερα" από χρόνια. Με τον συγκεκριμένο όμως φίλο μου, τον Απόστολο Ρίζο, γνωρίστηκα στο 5o Live του MusicHeaven και δέχθηκε με μεγάλη χαρά να συναντηθούμε και να συζητήσουμε.

Η φωνή του και η αντίδρασή του στο τηλεφώνημα που του έκανα, μου επιβεβαίωσε όντως ότι η πολύχρονη "γνωριμία" μας δεν είναι μόνο δική μου εντύπωση, αλλά είναι και δική του. Έτσι, ένα ηλιόλουστο απόγευμα, συναντηθήκαμε στο Μοναστηράκι, ανηφορίσαμε προς στην Πλάκα και καθίσαμε σε ένα καφενεδάκι. Στο δρόμο είπαμε πολλά. Στο καφενεδάκι όμως, έβαλα το recorder να γράφει….

Απόστολε θα ήθελα να ξεκινήσουμε από το 5ο Live του MusicHeaven όπου ήσουνα καλεσμένος. Πώς το είδες όλο αυτό το πράγμα; Ποιες είναι οι εντυπώσεις σου;

Παρακολουθώντας την πορεία του MusicHeaven σχεδόν από τη γέννησή του, χάρηκα πάρα πολύ γι’ αυτό. Πριν έρθω, είχα ήδη θετική διάθεση και ήταν έκπληξή μου η άριστη διαχείριση του χρόνου και η άριστη συμπεριφορά των διοργανωτών προς όλους τους συμμετέχοντες. Χάρηκα επίσης πάρα πολύ που έγινε στην "Αυλαία". Είναι ένας χώρος που δεν έχει τύχει να παίξω ακόμα, αλλά έχω μόνο καλά να σου πω.

Να ελπίζουμε ότι θα είσαι και στο επόμενο;

Χαρά μου και τιμή μου.

Τι σημαίνει ότι παρακολουθείς το MusicHeaven σχεδόν από τη γέννησή του; Είσαι μέλος;

Δεν είμαι μέλος. Απλά έχω κάποιους φίλους που είναι μέλη και μου λέγανε γι’ αυτό. Παρ’ όλο που λόγω σπουδών έχω μία σχέση με την τεχνολογία, δεν είχε μπει το διαδίκτυο στη ζωή μου. Τα τελευταία όμως 1-2 χρόνια παρακολουθώ πιο έντονα αυτά που συμβαίνουν στο διαδίκτυο.

Δηλαδή έχεις παρτίδες με το ίντερνετ;

Τώρα πια ναι.

Έχεις δική σου ιστοσελίδα;

Είναι υπό κατασκευή, αλλά σύντομα θα λειτουργήσει.

Πώς κρίνεις το γεγονός ότι σήμερα η μουσική φτάνει στους ακροατές μέσω ίντερνετ;

Είναι πάρα πολύ ωραίο να υπάρχει κατ’ αρχήν η δυνατότητα να φτάσει η μουσική κάπου. Όποιος θέλει, έχει τη δυνατότητα να ψάξει να βρει αυτό που θέλει, χωρίς να είναι "ευλογημένο" από κάποια σέκτα, ή από κάποια επιχείρηση. Παλαιότερα όπως θυμάσαι, υπήρχε πολύ διαφορετική σχέση μεταξύ της μουσικής και των ανθρώπων. Το πώς δηλαδή ακούγανε ή το πώς ήταν η μουσική μέσα στη ζωή τους. Τα δισκάδικα και τα σπίτια όπου μαζεύονταν οι άνθρωποι, λειτουργούσαν σαν πυρήνες όπου η πληροφορία διέρρεε τριγύρω. Τώρα τα πράγματα είναι διαφορετικά και το βλέπω πολύ θετικά. Ότι και να συζητήσουμε, η πορεία των πραγμάτων θα δείξει και δεν εννοώ ότι εγώ είμαι άπραγος, άβουλος ή ότι δεν έχω προσωπική γνώμη. Έπειτα, κάτι που είναι σε νηπιακό στάδιο δεν μπορούμε να το κρίνουμε. Ακόμα είναι μωράκι.

Δεν το βλέπεις δηλαδή αρνητικά επειδή μειώνονται οι πωλήσεις των δίσκων;

Αυτό είναι ένα μικρό κομμάτι του όλου τοπίου. Ποιες είναι Γιώργο οι φυσιολογικές διαστάσεις των πραγμάτων γενικά; Δεν νομίζω να φταίει μόνο το διαδίκτυο που οι πωλήσεις των δίσκων μειώνονται. Έχει αλλάξει η σχέση του κόσμου με τη μουσική. Παίζουμε για να επικοινωνήσουμε.

Άρα, το να κατεβάζει ο άλλος το δίσκο σου από το διαδίκτυο αντί να τον αγοράζει, σε αναγκάζει να επικοινωνείς με τον κόσμο κάνοντας συναυλίες;

Αυτό είναι πάρα πολύ καλό και αυτό εννοούσα λέγοντάς σου για τις φυσιολογικές διαστάσεις των πραγμάτων. Ο φυσικός μου τόπος είναι τα live. Το υπόλοιπο είναι μία καταγραφή. Είναι μία φωτογραφία όπως καλή ώρα βγάζει τώρα ο φίλος μας. Εμένα δεν μου κάνει κακό αυτό. Μακάρι να το κατεβάσουνε και να τους αρέσει γιατί αυτό σημαίνει ότι θα έρθουνε στο live και εγώ προσπαθώ να συνυπάρχω με άλλους ανθρώπους και στις καλές αλλά και στις κακές στιγμές.

Μπορώ να σου κάνω μία προσωπική ερώτηση;

Βεβαίως.

Ο παππούς σου ζει;

Δεν ζει. Έφυγε νωρίς όταν ήμουνα περίπου 9 ετών. Από όσο τον θυμάμαι παρ’ όλο που είχε τσακισμένη υγεία, έπαιζε κιθάρα. Δεν πρόλαβα να τον ζήσω, αλλά ευτυχώς υπήρχαν κάποιες ηχογραφήσεις με κιθάρες και φυσαρμόνικες και τις άκουγα.

Πρόλαβε όμως να σου μεταδώσει την αγάπη για τη μουσική;

Έκανε εντελώς το αντίθετο, αλλά μπορεί από αυτό να γεννήθηκε ένα πείσμα που έχω γενικά για τα πράγματα. Η λίγη συναναστροφή μου με αυτόν τον άνθρωπο μου βγήκε σε καλό.

Άρα είχες μία επιρροή από τον παππού;

Συνολικότερη. Όχι μόνο στη μουσική.

Άλλες μουσικές επιρροές που έχεις;

Χρονολογικά ήταν άλλη μία κασέτα που είχε ο παππούς μου με ρωσικά τραγούδια. Όταν ήμουν πολύ μικρός και έκλαιγα, βάζανε αυτή την κασέτα και ηρεμούσα. Μετά, παραδοσιακά της περιοχής μου που τα έχω πολύ έντονα. Αργότερα, ρεμπέτικα και τραγούδια της μεταπολίτευσης και την ξένη μουσική που άρχισα να γνωρίζομαι μαζί της στην εφηβεία μου, όχι μόνο ακούγοντας, αλλά και παίζοντας με φίλους.

Αρχής γενομένης, τον παππού μου, έναν φίλο του που μου έκανε τα πρώτα μαθήματα στην κιθάρα και φίλους μου που έτυχε να παίζουμε παρέα. Όταν ήρθα στην Αθήνα, έκανα μαθήματα κιθάρας, θεωρίας και αρμονίας με τον Βασίλη Σπυρόπουλο, και τον Βασίλη Ρακόπουλο και έκανα μαθήματα φωνητικής με την Νένη Ζάππα, τη Μίρκα Γιεμετζάκη, την Karin Meier και τον Χρόνη Αηδονίδη. Θέλω να έχω δασκάλους.

Στην Αθήνα ήρθες για να σπουδάσεις Μηχανολόγος-Μηχανικός στο ΕΜΠ, αλλά εδώ προκύπτει στη ζωή σου ένα ντέρμπι: Μουσική-Μηχανολόγοι: 1-0. Το ντέρμπι αυτό τελείωσε ή θα υπάρξει τυχόν και δεύτερος γύρος;

Καμιά φορά νοιώθω ότι πρόκειται για ομάδες που παίζουν σε ολόκληρη τη σαιζόν και κάθε Σαββατοκύριακο το σκορ διαμορφώνεται. Μου αρέσει όπως το έθεσες στην ερώτηση, γιατί ως τάσεις, είναι και οι δύο πολύ ισχυρές ομάδες. Η μηχανολογία είναι το χόμπι μου και η μουσική είναι μία ξεχωριστή αναντικατάστατη αίσθηση την οποία την ένοιωθα από μικρός.

Σε μπάντες που έπαιζες, έπαιζες απλά και σκέτη κιθάρα χωρίς να τραγουδάς;

Ναι έχει συμβεί και αυτό.

Και ξαφνικά σε βρίσκουμε στο "Χαμάμ" με τον Τάκη Μπουρμά, αλλά εκεί σε βρίσκει για καλή μας τύχη και Νίκος Ζούδιαρης. Πώς έγινε αυτό;

Ήρθε για να ακούσει το live και με άκουσε για πρώτη φορά. Ήρθε ο ίδιος ανάμεσα στον κόσμο και με βρήκε και ήταν για μένα πολύ συγκινητικό. Τρία χρόνια μετά, όταν ετοίμαζε το "Ένας Κύκνος Κλαίει", έψαχνε για καινούργιες φωνές και με θυμήθηκε. Η μουσική αυτή συνάντηση  συνεχίστηκε ένα χρόνο μετά με τη "Φυσαλίδα".

Πόσο σε βοήθησε αυτή η συνεργασία;

Νοιώθω πάρα πολύ τυχερός που συνέβη. Στην audition δεν ήμουνα καθόλου καλός, γιατί οφείλω να σου πω ότι δεν νοιώθω ακριβώς τραγουδιστής. Ήξερα με ποιον είχα συναντηθεί, αλλά δεν μου είχε συμβεί ξανά κάτι τέτοιο και είχα τρακ. Ευτυχώς που δοκίμαζε το "Τι να Θυμηθώ", γιατί δεν ήξερα τι να παίξω. Το "ευχαριστώ" προς τον Νίκο Ζούδιαρη είναι λίγο. Άνοιξε τους δρόμους για να βρεθώ στις καρδιές των ανθρώπων με τα τραγούδια του. Νοιώθω ότι είναι αδελφός μου ή συγγενής μου. Όλο αυτό οδήγησε σε μία φιλία που έχει έντονα τα στοιχεία της ανιδιοτέλειας. Τι να σου πω….

Έχω όμως να σου πω εγώ. Ήσουνα ένα 22χρονο παιδί και βγήκες στη δισκογραφία με τραγούδια δύσκολα με την έννοια ότι δεν βγήκες να μας πεις "νταχτιρντί". Βγήκες να μας πεις "Ένας Κύκνος Κλαίει". Πόσο θεωρείς ότι σε βοήθησε αυτός ο κύκλος τραγουδιών; Και το ρωτάω αυτό επειδή πρόκειται για τραγούδια μελαγχολικά.

Παρατηρώντας κάποια βήματά μου από παιδί, τη μουσική δεν την έβαλα ποτέ σε επίπεδο να μετρήσω, να αναμετρηθώ ή να κερδίσω. Με τη μουσική έπαιρνα και παίρνω τη βασική χαρά να επικοινωνώ με τους ανθρώπους. Τα γύρω-γύρω επίπεδα ούτε τα αντιλαμβανόμουν ούτε και τώρα τα αντιλαμβάνομαι. Αυτό έκανε τη μουσική και τα τραγούδια να είναι ένα ισχυρό κομμάτι της διαμόρφωσης της προσωπικότητάς μου και του χαρακτήρα μου, ή αν θες της επιμόρφωσής μου. Επειδή η μουσική, τα τραγούδια η ποίηση και οι στίχοι ήταν πολύ βασικό στοιχείο της παιδείας μου, ένοιωθα το τοπίο αυτό σαν φυσικό μου χώρο. Μπορεί σε επίπεδο εμπειριών να ήμουν ακόμα άγουρος, αλλά δεν ένοιωθα ξένος με αυτό το υλικό.

Τι σημαίνει η μελαγχολία για σένα; Τι θέση έχει στη ζωή σου;

Μου αρέσει πάρα πολύ να διακρίνω τη μελαγχολία. Με γοητεύει. Ειδικά στις τέχνες και μάλιστα σε όλες τις τέχνες. Αν τη δούμε σαν εποχή, είναι το φθινόπωρο και το φθινόπωρο με γοητεύει. Η μελαγχολία λοιπόν με γοητεύει αλλά δεν με διαπερνά. Είναι μία ουδέτερη ζώνη αλλά είναι διάφανη. Τα καλοκαίρια τα περνάς με κόσμο αλλά το φθινόπωρο έχει μία εσωτερικότητα.

Κλείνεσαι και δημιουργείς;

Ναι.

Γράφεις δικά σου πράγματα; Στίχους ή μουσικές;

Λίγο πριν το στρατό, επειδή δεν έπαιζα για να επικοινωνώ με τους ανθρώπους, ένοιωθα σα να είχα στερέψει. Είχα και το βάρος του στρατού, είχα και τη σχολή που με γοήτευε και βρέθηκα με τον εαυτό μου σε μία κατάσταση που δεν είχα να σου πω κάτι και παράλληλα με όλα αυτά άρχισα να γράφω. Με γοήτευσε αυτή η διαδικασία και τώρα πια είναι το αγαπημένο μου παιχνίδι.  Υπάρχει ένα υλικό που το δουλεύω, αλλά δεν θα βγει άμεσα.

Ο Απόστολος Ρίζος και ο  Νίκος Ζούδιαρης είναι για τον κόσμο ένα πολυαγαπημένο δίδυμο. Θα έχουμε κάτι καινούργιο;

Ναι θα έχουμε. Είμαστε αυτή την περίοδο στην αναζήτηση των τραγουδιών και αυτό γίνεται με μεγάλη χαρά.

Συνεργάζεσαι όμως και με άλλους συνθέτες. Έτσι δεν είναι;

Κατά τη διάρκεια των χρόνων είχα κάποιες συμμετοχές.

Μιλάς για τον "Τεμπέλη Δράκο"…..

Ναι. Είπα τη "Γυάλινη Μικρή Κουκλίτσα" και χαίρομαι πάρα πολύ γι’ αυτό. Είναι μία δουλειά που το κάθε τραγούδι είναι ένα παραμυθάκι. Έχει έναν ήρωα και μου αρέσει πάρα πολύ που μου λένε ότι τους άρεσε και η "Κουκλίτσα" αλλά και όλη η δουλειά. Τώρα ο Χατζηπιερής ετοιμάζει μία συνέχεια των ιστοριών αυτών και θα έχω πάλι συμμετοχή. Πέραν αυτού, με τον Βαγγέλη Κοντόπουλο μπήκαμε στο στούντιο και ηχογραφήσαμε κάποια τραγούδια.

Οι ζωντανές σου εμφανίσεις είναι "ηλεκτρικές" αλλά είναι και "ακουστικές". Το αν θα βγεις λοιπόν "ηλεκτρικά" ή "ακουστικά" το καθορίζει ο χώρος ή είναι δική σου επιλογή;

Μία από τις αγαπημένες μου δραστηριότητες είναι να βγαίνω να παίζω με άλλους ανθρώπους. Μου αρέσει η διαδικασία να στήνεται το σκηνικό και μου αρέσει να δοκιμάζω νέους τρόπους πάνω στα τραγούδια. Οπότε πάνω σ’ αυτά τα πλαίσια συμβαίνει να βρίσκονται κάθε φορά οι κατάλληλοι χώροι για να παρουσιαστεί κάτι.

Πάρα πολύ. Πιστεύω ότι τους χώρους τους κάνουν οι άνθρωποι. Το ότι ο "Πυρήνας" είναι ένας ζεστός και ωραίος χώρος, έχει σχέση με τους ανθρώπους που τον διαχειρίζονται.

Θα ήθελες να ασχοληθείς με άλλα είδη μουσικής;

Μέσα μου περνάνε μουσικές και ήχοι και από άλλους χώρους. Κάποια στιγμή τα δοκιμάζω. Πειραματίζομαι και ανάλογα τα εφαρμόζω ή όχι. . Όπως έκανα στον "Πυρήνα" με το ηλεκτρικό μπάσο και το κόντρα μπάσο. Θυμάσαι…

Και βέβαια θυμάμαι. Είχε πάρα πολύ ενδιαφέρον. Ακούσαμε τραγούδια που ξέρουμε ντυμένα με άλλα ρούχα.

Ναι ακριβώς. Βγαίνω πολλές φορές από την ευκολία μου. Είναι κάτι που το κάνω συχνά.

Πώς βλέπεις την Ελληνική δισκογραφία;

Είναι μία δύσκολη περίοδος. Είναι σχεδόν παραμορφωμένη και δεν μπορείς να διακρίνεις κάποιο σχήμα. Είναι φυσιολογικό. Θα υπάρξει όμως ξανά σχήμα και μορφή. Σίγουρα το διαδίκτυο έχει παίξει καθοριστικό ρόλο.

Προτιμάς να "κλαίει ένας κύκνος" κάθε 5-10 χρόνια ή να έρχεται κάποιος και να σου δίνει μία εμπορική επιτυχία κάθε τρεις μήνες;

Δεν έχω κανένα άγχος και καμία αγωνία για να υπάρξει ένα υλικό απλά για να υπάρξει. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν βρίσκομαι σε αναζήτηση για κάτι που πραγματικά θα με συγκινήσει και που θα με κάνει να ονειρευτώ. Βέβαια, έχει περάσει πολύς καιρός από τον "Κύκνο", αλλά δεν θα τραγουδήσω κάτι αν δεν με εκφράζει 100%. Αν δεν με εκφράζει, δεν θα το κάνω γιατί δεν θα νοιώθω ότι επικοινωνώ με τους ανθρώπους.

Ποια είναι η γνώμη σου για τα realities που έχουν επιδοθεί σε παραγωγή φωνών;

Την τηλεόρασή μου την έχω κλείσει μέσα στην ντουλάπα και δεν βλέπω. Τα realities είναι ένας τρόπος των επιχειρηματιών που διαχειρίζονται προϊόντα και οι λόγοι δεν είναι για να βοηθήσουν ένα παιδάκι να του ανοίξουν οι πόρτες. Οι λόγοι είναι άλλοι. Εμένα δεν μου ταιριάζει και σαν διαδικασία. Θα είχε ενδιαφέρον να ρωτούσαμε αυτούς που συμμετέχουν σε αυτά.

Θα μας τα λέγανε από μέσα;

Ναι από μέσα και μετά από απόσταση χρόνου. Έχει σημασία η απόσταση του χρόνου. Όταν είσαι μέσα σε μία κατάσταση και τρέχεις δεν αντιλαμβάνεσαι τι συμβαίνει γύρω σου. Γιατί να μην γίνονται καταγραφές όταν υπάρχει ανάγκη να ειπωθεί κάτι; Γιατί να γίνονται σώνει και καλά κάθε ένα ή δύο χρόνια επειδή το λένε τα συμβόλαια; Γιατί να μην γίνει μία καταγραφή –ας πούμε- στον "Πυρήνα" που βγήκα με τα δύο μπάσα και ήταν κάτι καινούργιο; Έχω πάρει αποστάσεις από πολλά πράγματα και τις έχω πάρει από επιλογή.

Υπάρχουν σχέδια για συναυλίες το καλοκαίρι;

Υπάρχουν συναυλίες που θα γίνουν μέσα στο καλοκαίρι αλλά ακόμα οι ημερομηνίες δεν έχουν ξεκαθαρίσει. Ανυπομονώ πάρα πολύ για τις στιγμές που θα γίνονται αυτές οι ζωντανές εμφανίσεις με τους μουσικούς που με πλαισιώνουν. Τον Θοδωρή Μακαρούνη στα τύμπανα, τον Παύλο Συνοδινό στις κιθάρες και τον Γιάννη Βουτσινά στο μπάσο. Έχουμε γίνει και πολύ ωραία παρέα με τα παιδιά.

Αυτό είναι και πολύ σημαντικό.

Είναι ευλογημένο.

Τι εύχεσαι μουσικά στον Απόστολο Ρίζο;

Να είναι δύσκολος ο δρόμος. Η δυσκολία είναι κάτι που σε μένα λειτουργεί. Ανακαλύπτω μέσα μου και άλλα πράγματα.

Μπορείς να χαρακτηρίσεις τον Απόστολο Ρίζο με τρεις λέξεις;

Ελευθερία, ανιδιοτέλεια και έμπνευση. Τις θεωρώ πολύ σημαντικές.

Ελευθερία;

Όχι μόνο σαν καλλιτέχνης αλλά και σαν άνθρωπος γενικά.

Ανιδιοτέλεια;

Η συναναστροφή μου –για παράδειγμα- με τον Νίκο Ζούδιαρη δεν είναι επειδή θα κάνουμε ή για να κάνουμε τραγούδια. Μπορεί εκεί να συντονίζεται η επικοινωνία μας αλλά δεν είναι το ζητούμενο. Τα τραγούδια έρχονται μόνα τους. Είναι η φυσική ακολουθία.

Έμπνευση;

Η έμπνευση χρειάζεται παντού. Είτε πρόκειται για τέχνη είτε όχι, η έμπνευση χρειάζεται σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής ενός ανθρώπου.

Στο live του MusicHeaven ξεκίνησες με το "Να’ μαστε Μαζί" αλλά πριν μπεις στο κουπλέ ξεκίνησες με κάτι άλλο. Τι ήταν αυτό;

Είναι ένα τραγούδι του Νίκου Ζούδιαρη που έχει δισκογραφηθεί στην "Άσφαλτο που Τρέχει" με τον Γιώργο Νταλάρα και νοηματικά το θεωρώ πολύ δεμένο με το "Να’ μαστε Μαζί". Το τραγούδι αυτό το ξέρω πριν να δισκογραφηθεί, γιατί υπήρχε περίπτωση να είναι μέσα στον "Κύκνο". Το  αγαπάω πάρα πολύ και με βάζει ψυχολογικά μέσα σε οτιδήποτε ακολουθήσει μετά. Εκείνη την ώρα κάνω μία περίεργη βουτιά στον εαυτό μου.

Θα το ακούσουμε ποτέ από σένα;

Θα ήθελα πάρα πολύ να του κάνω μία διασκευή κάποια στιγμή εάν ο δημιουργός του μου το επιτρέψει.

Απόστολε δεν έχω κάτι άλλο να σε ρωτήσω. Σε ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σου και για αυτή την όμορφη συζήτηση.

Γιώργο, εγώ σ’ ευχαριστώ.

Απομαγνητοφώνηση: Orfeus

Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Ζωντανός