Τα 100 Καλύτερα Albums Όλων των Εποχών – Νο 97: The Freewheelin’ (Bob Dylan)

Γράφει ο Γιώργος Μπιλικάς (Orfeus)
223 άρθρα στο MusicHeaven

Ο  Bobby

Ο Robert Allen Zimmerman γεννήθηκε στις 24 Μαΐου του 1941, στην πόλη Duluth της πολιτείας Minnesota των ΗΠΑ και το 1947 μετακόμισε οικογενειακώς στο Hibbing. Στα 14 του αγόρασε την πρώτη του κιθάρα και άρχισε πολύ σύντομα να φορμάρει μπάντες. Η πρώτη του μπάντα ονομάζονταν Golden Chords. Από το 1959 που μπήκε στο Πανεπιστήμιο της Minneapolis, άρχισε να ενδιαφέρεται για τη μουσική folk και αφού διάβασε τη βιογραφία του Woody Guthrie, έφυγε τον Δεκέμβριο του 1960 από την Minneapolis και κατέληξε στο Greenwich Village της Νέας Υόρκης. 

Ο σκοπός του ήταν να ξεκινήσει εκεί μία μουσική καριέρα και παράλληλα να επισκεφθεί τον Guthrie, που πέθαινε από την αρρώστια του Huntington σε ένα νοσοκομείο του New Jersey. Τα κατόρθωσε και τα δύο. Όσο για την καριέρα του, ξεκίνησε να παίζει στο Cafe Wha? αλλά και σε διάφορα άλλα καφέ του Village με διάφορα κατά καιρούς ονόματα (Elston Gunn, Robert Allen, Robert Allyn) μέχρι που “έπεσε” επάνω στα ποιήματα του Dylan Thomas και άλλαξε το όνομά του σε Robert Dylan. O κόσμος τον φώναζε Bobby, αλλά το Bobby Dylan δεν του άρεσε. Υπήρχαν άλλωστε (όπως λέει ο ίδιος) οι Bobby Darin, Bobby Vee, Bobby Rydell, Bobby Neely και ένα σωρό άλλοι Bobbys. Ανάμεσα στα δύο επικρατέστερα Bob Allyn & Bob Dylan, προτίμησε τελικά το δεύτερο.

Στην αρχή της καριέρας του έπαιζε support στον John Lee Hooker στο Gerde's Folk City και σαν session έπαιξε φυσαρμόνικα σε δίσκο του Harry Belafonte και της Carolyn Hester. Τότε ήταν που τον πρόσεξε ο παραγωγός John Hammond που του πρότεινε 5ετές συμβόλαιο. Έτσι ξεκίνησαν όλα και ο Bob Dylan, κατάφερε να γίνει ένας από τους μεγαλύτερους θρύλους της μουσικής παγκοσμίως. 

Επινοώντας συνεχώς τον εαυτό του, κατάφερνε πάντοτε να αιφνιδιάζει παραμένοντας στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, κερδίζοντας ταυτόχρονα τη φήμη μιας από τις πιο επιδραστικές μορφές στην ιστορία της σύγχρονης μουσικής. Από τα κλασικά folk & Blues (1962), τις ποιητικές του στιχουργικές αναζητήσεις (1964), την κοσμογονία (1965), το ντελίριο (1966), τις αλληγορίες (1968), την country αναβίωση (1969), την αναγέννηση (1975), την Xριστιανική του περίοδο (1979-81) και την επιστροφή του στην ακουστική αισθητική των '60s (1992-1993). 

Η αυθεντικότητα του, έρχεται κατευθείαν από την απορρόφηση των μουσικών και ποιητικών παραδόσεων και των βιβλικών μύθων και αλληγοριών. Το έργο του, ενθάρρυνε μια "σοβαρή" προσέγγιση -απούσα πριν- της Rock μουσικής και υπήρξε ο καταλύτης για την αυξανόμενη πολυπλοκότητα της μουσικής των Beatles από το 1965 και μετά, επιτρέποντας παράλληλα στους κριτικούς και τους ακαδημαϊκούς να διεκδικήσουν την αναγνώριση του Rock ως ολοκληρωμένη και δραστική μορφή τέχνης. Εκτός απ’ αυτό, ο Dylan “έστρωσε” το δρόμο για την επιτυχία των Leonard Cohen, James Taylor, Joni Mitchell, Paul Simon, Neil Young και ένα σωρό άλλων τραγουδιστών/τραγουδοποιών. Με τη στάση του και την πορεία του, έθεσε επιτακτικά το ερώτημα: Γιατί άραγε να πρέπει το Rock 'n' roll να είναι μια υπόθεση που αφορά μόνο τους νεαρούς, όταν υπάρχουν φλόγες που καίνε για πολύ-πολύ καιρό μετά τα εφηβικά ξεσπάσματα, όταν ο χρόνος κατακτά την εμπειρία, την αυθεντικότητα, την αυτοπεποίθηση, βελτιώνει την ερμηνευτική ικανότητα και αναδεικνύει την ειλικρινή έκφραση; Γιατί; 

Ο Dylan είναι ένα εξαιρετικά περίπλοκο είδος τύπου που περιπλέκεται συχνά για την ίδια την περιπλοκή. Στη διάρκεια της μέχρι τώρα καριέρας του, έκανε albums που εγκωμιάστηκαν ως μέγιστα ή που απορρίφθηκαν ως τα πιο φρικτά ή και τα δυο μαζί διχάζοντας τους κριτικούς. Η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για μεγαλοφυΐα και μια τέτοια μεγαλοφυΐα, ένα ταλέντο τέτοιου αναστήματος, είναι αναγκασμένο να λάμπει ακόμη και στα πιο ελάχιστα που εμπνέεται. 

“Εξαπάτησε” τους ανθρώπους στη σκέψη ότι ήταν λαϊκός τραγουδιστής της εργατικής τάξης, κατόπιν τους “εξαπάτησε” στη σκέψη ότι ήταν ψεύτικος, κατόπιν τους “εξαπάτησε” κάνοντάς τους να πιστέψουν ότι ήταν ένας στρατευμένος τροβαδούρος, κατόπιν τους “εξαπάτησε” κάνοντάς τους να τον ανακηρύξουν “Προφήτη” και τελικά τους “εξαπάτησε” και εξακολουθεί να τους “εξαπατά” γιατί κανείς δεν μπόρεσε ποτέ και δεν μπορεί να καταλάβει τι στην ευχή είναι. Στην πραγματικότητα, δεν είναι τίποτα από όλα αυτά που του αποδίδουν. Ξέρεις τι έκανε και τι κάνει πάντα; Έγραφε και συνεχίζει να γράφει τα πιο απλά πράγματα που του έρχονται στο κεφάλι. Ήταν και είναι ακόμα μία μεγαλοφυΐα. Τα τραγούδια του αφορούν σε όλες τις πλευρές της ζωής του και στον εσώτερο εαυτό του. Είπε κάποτε: “Αντί να μου αποδίδουν όλα αυτά που μου αποδίδουν, θα μπορούσαν να κάνουν κάτι πάρα πολύ απλό. Να αποκωδικοποιήσουν τους στίχους μου. Τότε θα ήξεραν για μένα τα πάντα”. 

Η φωνή του δεν είναι τίποτα σπουδαίο, αλλά εδώ υπάρχει μια πραγματικότητα και μία αλήθεια που είναι κοινή για ολόκληρο τον πλανήτη. Πριν φανεί ο Dylan στο προσκήνιο, για να κάνεις καριέρα στο τραγούδι, έπρεπε να έχεις φωνή π.χ. σαν τον Elvis Presley. Ο Dylan όμως, το άλλαξε αυτό για πάντα, ανοίγοντας το δρόμο σε χιλιάδες τραγουδοποιούς και είναι αυτός που καθιέρωσε τη λέξη “τραγουδοποιός”. 

Πιθανότατα οι άνθρωποι, να διαιρούνται σε δύο ομάδες: 
Α: Σε εκείνους που αναγνωρίζουν το έργο του και τον δέχονται και εδώ βέβαια, ανήκω και εγώ για πολλούς λόγους. Με γοητεύει ο τρόπος που τραγουδάει και κανένας άλλος δεν μπορεί και δεν μπόρεσε ποτέ να τραγουδήσει σαν κι αυτόν. Είναι σπουδαίος τεχνίτης. Με γοητεύουν οι στίχοι του αλλά και η δομή τους. Με γοητεύουν και οι μελωδίες του ακόμα και όταν είναι πολύ απλές. 

Β: Σε εκείνους που (ίσως ΚΑΙ λόγω φωνής) δεν μπορούν να τον υποφέρουν, τον αποκαλούν ατάλαντο και ένα σωρό τέτοια. Καλά, όσον αφορά στο “ατάλαντος”, θα πω μόνο ότι όσοι το λένε είναι παντελώς άσχετοι και δεν ζητάω ούτε συγνώμη που τους αποκαλώ έτσι. Για το ότι δεν μπορούν να τον υποφέρουν λόγω φωνής, έχω να κάνω μόνο μία ερώτηση: Ο Βαμβακάρης και ο Τσιτσάνης (ανεξάρτητα από το είδος μουσικής) τραγουδούσαν καλύτερα; Και μη μου πει κανείς “ναι”. Το τραγούδισμα του Dylan είναι εξαιρετικά δύσκολο και αυτό είναι που τον κάνει τραγουδιστή και μάλιστα σπουδαίο τραγουδιστή. 

Τι είναι τελικά ο Dylan; Τραγουδοποιός ή ποιητής που ντύνει τα στιχάκια του με μουσική; Ο ίδιος έχει πει για τον εαυτό του ότι νοιώθει περισσότερο σαν τραγουδοποιός και ότι ποιητή τον αποκαλούν οι άλλοι. Προσωπικά, δεν νομίζω ότι ο Dylan θέλησε να περάσει προς τα έξω με την περιβολή του ποιητή. Περισσότερο με την περιβολή του τραγουδοποιού πέρασε και αν τον ονομάσαμε Προφήτη/Ποιητή, είναι γιατί “έπιασε” το σφυγμό της εποχής, είναι γιατί προ-είδε το πού μπορεί να πάει το πράγμα και τι νέο μπορεί να ειπωθεί που δεν έχει ειπωθεί και που είναι ανάγκη να ειπωθεί. Είναι πολυδιαβασμένος. Έχει "ξεσκονίσει" τους Verlaine, Rimbaud, Shakespeare, Ezra Pound & T.S. Eliot και δεν θα πρέπει να νιώθουμε έκπληξη που στα 20 του χρόνια ντύθηκε την περιβολή της μεγαλοφυΐας γράφοντας τόσο σημαντικά πράγματα. Μπορεί ο στίχος του Bob να είναι "δύσκολος". Μπορεί να πονοκεφαλιάζεις προσπαθώντας να τα κατανοήσεις, αλλά αυτή η "δυσκολία" είναι που τον ανέβασε, γιατί οι μέχρι τότε φόρμες ήταν βατές και προβλέψιμες. Το θέμα στην προκειμένη περίπτωση, δεν είναι τι γράφει κανείς αλλά πως το γράφει και ο Dylan έχει αποδειχθεί μέγιστος στιχοπλόκος. Έδωσε "φωνή" σε γενιές ολόκληρες. Τη "φωνή" του την πήραν από δω και τη σεργιάνισαν από κει και η Rock μουσική έγινε ένας κώδικας και μία φωνή ενιαία για την επικοινωνία που ....απουσίαζε!!! Και δεν είναι βέβαια μόνο οι στίχοι του που τον καθιστούν μεγάλο, αλλά είναι και ο τρόπος που όλα συνδυάζονται πολύ σωστά τοποθετημένα. 

Για να τον 'αντιληφθείς', θα πρέπει να ξεφορτωθείς τις συμβατικές τραγουδιστικές φόρμες. Μπορείς; Εγώ είμαι πολύ ευτυχής και υπερήφανος που το κατάφερα και είναι ο Dylan που μου το δίδαξε αυτό. Τραγούδια όπως τα 'Mr Tambourine Man', 'Gates Of Eden', 'Stuck Inside The Mobile', 'Just Like a Woman', 'I Want You', 'Desolation Row', 'Ballad of a Thin Man' & 'Like a Rolling Stone' (για να αναφέρω μερικά), άλλαξαν στην κυριολεξία τη ζωή μου, τον εαυτό μου, τον τρόπο που σκέφτομαι. Μπορώ να μην τον αγαπώ; 

Το Album

#97: The Freewheelin' Bob Dylan (1963) 

Tracks: 1) Blowin' In The Wind 2) Girl From The North Country 3) Masters Of War 4) Down The Highway 5) Bob Dylan's Blues 6) A Hard Rain's A-Gonna Fall 7) Don't Think Twice It's Alright 8) Bob Dylan's Dream 9) Oxford Town 10) Talking World War III Blues 11) Corrina Corrina 12) Honey Just Allow Me One More Chance 13) I Shall Be Free. 

Εδώ είναι λοιπόν που αρχίζουν όλα! Από το κλασσικό Blowin' In The Wind μέχρι και το I Shall Be Free, είναι όλα ένας στιχουργικός καταιγισμός από έναν μόλις 22χρονο …τύπο που βάλθηκε να μας τρελάνει! Στο 'Don't Think Twice It's Alright' ας πούμε, παίρνει το χιλιοειπωμένο θέμα 'bye bye love' και το επαναπροσδιορίζει. Για το 'Blowin' In The Wind', τι να πω; Είναι πολύ μεγάλο κομμάτι και μόνο να υποκλιθεί μπορεί κανείς.



Στο 'Masters Of War' είναι η πρώτη (αλλά και η τελευταία) φορά που θυμώνει, βγαίνει εκτός εαυτού και εύχεται …θανάτους: 

"And I hope that you'll die
And your death will come soon
I'll follow your casket
By the pale afternoon.." 



Εδώ βρίσκεται και το περίφημο 'Hard Rain', που βασίζεται στην παραδοσιακή μορφή του "father & son" διαλόγου. Ο Dylan δεν μας προσφέρει οπτικά εφφέ όπως οι Pink Floyd, ούτε θεατρικά σώου όπως ο Alice Cooper και αν τον αποκάλεσαν Προφήτη/Ποιητή είναι οι στίχοι του υπεύθυνοι γι αυτό. Το κεφαλαιώδους σημασίας τραγούδι του, A Hard Rain’s A-Gonna Fall στέκεται επιβλητικό όλα αυτά τα χρόνια σαν ένας καθεδρικός ναός. Είναι ένα μυθιστορηματικό και περίπλοκο αριστούργημα τέχνης και αναφέρεται στην μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ κρίση του 1962. Το δίχως άλλο λοιπόν, έχει κερδίσει επάξια τον τίτλο του Ποιητή, και σκέψου ότι το αριστούργημα αυτό, το έγραψε στα 22 του χρόνια. 



Το Freewheelin’ βρίσκεται στη θέση 97 στη λίστα του Top 100, αλλά έτσι κι αλλιώς ο Bobby έχει άλλα τέσσερα albums στη λίστα. Συνολικά πέντε δηλαδή. Λίγο είναι αυτό; 

Σημ: Τα βίντεο του Dylan είναι από σπάνια έως ανύπαρκτα λόγω δικαιωμάτων ή αυτά που υπάρχουν δεν ικανοποιούν τον γράφοντα. Αυτός είναι ο λόγος που διάλεξα άλλους καλλιτέχνες για τα συγκεκριμένα τραγούδια.

Πηγές:
1) Encyclopedia of Rock & Roll (Rolling Stone)
2) Καμία Συμπάθεια για τον Διάβολο (http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&id=1115)

Ευχαριστώ για την ανάγνωση