Το κατάλληλο όργανο για συγκεκριμένη μελωδία

Γράφει ο Σκιαθίτης Στέφανος (stefanos604)
127 άρθρα στο MusicHeaven

Τα μουσικά όργανα κατηγοριοποιούνται ανάλογα:

• με τη μέθοδο παραγωγής ήχου (χορδόφωνα, μεμβρανόφωνα, αερόφωνα)
• με τον τρόπο παιξίματος (κρουστά, πνευστά, νυκτά)
• του υλικού κατασκευής (ξύλινα, χάλκινα …)

Στη μουσική, το φάσμα ενός μουσικού οργάνου είναι η απόσταση από τον χαμηλότερο έως τον υψηλότερο τόνο που μπορεί να παίξει.

Για τη φωνή, ισχύει το ισοδύναμο φωνητικό εύρος.

Το εύρος ενός μουσικού μέρους είναι η απόσταση μεταξύ της χαμηλότερης και της υψηλότερης νότας.

Έτσι πχ το εύρος παιξίματος ενός χάλκινου οργάνου εξαρτάται και από τους τεχνικούς περιορισμούς του οργάνου, αλλά και από την ικανότητα του παίκτη. Δείτε το άρθρο για τρομπέτες εδώ:

Υπάρχουν πολλά φυσικά χαρακτηριστικά που είναι παρόμοια μεταξύ του παιξίματος με χάλκινα και του τραγουδιού.

Το πρώτο και ίσως το πιο προφανές είναι ότι και τα δύο χρησιμοποιούν αέρα. Ο αέρας εισπνέεται και εκπνέεται.

Στο τραγούδι, που όργανο είναι το ανθρώπινο σώμα, οι φωνητικές χορδές δονούν μια στήλη αέρα για να παράγουν τον τόνο και τη χροιά.

Στα χάλκινα, τα χείλη ενεργούν σαν φωνητικές χορδές που δονούν τη στήλη του αέρα για να παράγουν τον ήχο.

Σε γενικές όμως γραμμές, το έγχορδο όργανο που είναι πιθανότερο να παίζει τη γραμμή μελωδίας είναι συνήθως το βιολί.

Ένα κομμάτι σε μια συγκεκριμένη τονικότητα δεν θα είναι εφικτό να παιχθεί σε κάθε πνευστό όργανο – να γιατί έχουμε διαφορετικές τονικότητες πνευστών.

Να τονίσουμε ότι μια τονικότητα που είναι εύκολη σ’ ένα μουσικό όργανο μπορεί να μην είναι τόσο εύκολη σε ένα άλλο.

Αν και ο συνθέτης δεν χρειάζεται απαραίτητα να ξέρει να παίζει ένα όργανο, πρέπει να ξέρει τη δομή του οργάνου, τους περιορισμούς και τις δυνατότητές του. Αυτό βέβαια δεν είναι ζήτημα μεγαλοφυίας, παρά μόνο μελέτης και γνώσης.

Το άρθρο αυτό το γράφω εξ’ αιτίας ενός Π.Μ που έλαβα μετά την ανάρτηση του video μου:

"Ιούλιος & άνεμος" με φυσαρμόνικα Am Key.

Το σχόλιο έλεγε ότι ο ήχος της φυσαρμόνικας ακούγεται αρκετά οξύς για το τραγούδι αυτό!

Πράγματι έτσι είναι, η μελωδία που ακούγεται με τη φυσαρμόνικα είναι μια οκτάβα πάνω από την φωνή του τραγουδιστή που ακούγεται εδώ:.

Πράγματι, όμως με τη φυσαρμόνικα δεν παίζεις μελωδία στην 1η οκτάβα (χαμηλότερη), παίζεις μόνο ακομπανιαμέντα Richter Tuning  - η διατονική φυσαρμόνικα φτιάχτηκε για να παίζει ακόρντα στην κάτω αριστερή της πλευρά και μελωδία στο μέσον και δεξιά (2,5 οκτάβες).  

Έτσι αν ο τραγουδιστής τραγουδά κάποιο τραγούδι βαθύφωνα, για να παίξεις σόλο τη μελωδία του στον ίδιο τόνο με φυσαρμόνικα, υποχρεωτικά θα το παίξεις μια οκτάβα πάνω (εκτός αν είσαι εξπέρ στο bending μέχρι και 3 ημιτόνια).

Αλλιώς το παίζεις με φυσαρμόνικα της χαμηλότερης τονικότητας (πχ Fm low– τότε όμως θα αλλάξεις τόνο…).

Ακούστε πχ το ηχητικό, της ίδιας μελωδίας Am του video, με φυσαρμόνικα Gm ΕΔΩ:

Δηλαδή 1 τονo χαμηλότερα απ’ ότι στο video μου.

Το ίδιο βέβαια ισχύει και για πολλά άλλα πνευστά, γι’ αυτό ο συνθέτης διαλέγει τα κατάλληλα όργανα που θα παίζουν τις διάφορες μουσικές φράσεις του κομματιού.

Βέβαια αν παίζεις "πάνω" στον τραγουδιστή στον ίδιο τόνο, φυσικά χωρίς να τον υπερκαλύπτεις, "δεν φαίνεται" τόσο, κατά τη γνώμη μου, αυτή η οξύτητα.

Προσωπικά τα εκτελώ σόλο, στον ίδιο τόνο, με μια οκτάβα πάνω, για λόγους εκπαιδευτικούς. Στην πράξη όμως πάντα παίζω σόλο, στον ίδιο τόνο με τον τραγουδιστή και μια οκτάβα πάνω ή και 2η οκτάβα, μόνο την "εισαγωγή", ταξίμι ή ένα τμήμα του ρεφραίν ή απλά "χρωματίζω" μουσικές φράσεις στην κατάληξη τους.

Στο παρακάτω Video μου (σε γλέντι με φιλική παρέα) δείχνω τι εννοώ με τα ανωτέρω.

Δηλαδή δεν παίζω ΠΟΤΕ όλη τη μελωδία με τη φυσαρμόνικα (ναι είναι και κουραστικό και μονότονο), απλά παίζω την εισαγωγή, το ταξίμ, μια μικρή αυτοσχεδιαστική φράση στο τέλος κάθε μουσικής φράσης του τραγουδιστή ή χρωματισμό της τελευταίας, συνήθως, φράσης του τραγουδιστή

http://dai.ly/x15uzhw

Ομοίως ξενίζει η εκτέλεση μερικών τραγουδιών με διαφορετικό όργανο απ’ ότι αυτού στον δίσκο/CD.

Πχ τα Κρητικά με φυσαρμόνικα αντί λύρα:

Ακούστε τα στο video εδώ:

ή τα νησιώτικα με φυσαρμόνικα αντί βιολιού.

Ακούστε τα στο video εδώ:

Ενώ αντιθέτως πολλές ballad Romantic μελωδίες και ειδικά ξένες που δεν τις έχουμε εμπεδωμένες στο μυαλό μας, η προσωπική μου γνώμη είναι ότι "ακούγονται ευχάριστα" σ’ οποιαδήποτε τονικότητα και οκτάβα.

Ακούστε μερικές τέτοιες μελωδίες πχ στα video μου εδώ: