Οδυσσέας Τσάκαλος: Από τους Φατμέ ως σήμερα

Γράφει ο Κωνσταντίνος Παυλικιάνης (CHE)
224 άρθρα στο MusicHeaven

Δεν εννοείται ελληνικό Rock χωρίς τους Φατμέ. Και όταν μιλάμε για Φατμέ, το μυαλό μας πάει πρωτίστως στον Νίκο Πορτοκάλογλου και τον Οδυσσέα Τσάκαλο, τα μοναδικά μέλη του ιστορικού συγκροτήματος που έμειναν από την αρχή έως το τέλος (1981-1989). Ο πρώτος ήταν η φωνή και η δημιουργία, ο δεύτερος τα τύμπανα, ο ρυθμός και ο φίλος που στήριζε τον πρώτο.

Όμως ο Οδυσσέας Τσάκαλος δεν είναι μόνο drummer αλλά και τραγουδοποιός. Όσοι διάβαζαν τα ψιλά γράμματα των δίσκων, είδαν το όνομά του στα «Πες Το Κι Έγινε» και «Στη Σταδίου» και αργότερα έγραψε και άλλα τραγούδια, αλλά καλύτερα να μας τα πει ο ίδιος!

Οδυσσέα, πες μας λίγα λόγια για το πως ξεκίνησες και μπήκες στη μουσική και στα drums. 
Ο.Τ.: Γεννήθηκα στο Μπουένος Άιρες στην Αργεντινή, όπου είχαν πάει οι γονείς μου για καλύτερη ζωή, φεύγοντας από μια Ελλάδα που προσπαθούσε να εύρη τα βήματα της, την δεκαετία του 1950. Γυρίζοντας, εγώ ήμουν 2 ετών άρα δεν θυμάμαι τίποτα από εκεί, αλλά αυτό που μου έχει μείνει είναι η αγάπη και το ενδιαφέρον για την πόλη, το ταγκό και το ότι από πιτσιρικάς ήμουν μέγας μπαλαδόρος [χα-χα]. Έτυχε, όταν ήμουν 10 ετών, να έρθουμε στη Νέα Σμύρνη και στο σχολείο γνώρισα τον Νίκο Πορτοκάλογλου. Γίναμε κολλητοί, μεγαλώσαμε μαζί και σύντομα το θρανίο μας ταξίδευε στο μουσικό υπερπέραν. Αυτό το όνειρο που μας περίμενε. Αγαπούσα από μικρός τα τύμπανα και υποψιαζόμουν αυτήν τη μέθεξη που κρύβουν… τη μουσικότητα με την απόλυτη συμμετοχή του σώματος δηλαδή. Επίσης αγαπούσα και αγαπώ πολύ και τα τραγούδια. Είναι ένας υπέροχος τρόπος να μοιραστείς μια ιστορία, ένα συναίσθημα. Βγάζεις εσύ αυτό που σε καίει, το βιώνει ο άλλος και γίνεται καλύτερα, έστω για λίγο. Ψυχοθεραπεία εις διπλούν.

Πιστεύεις ότι η μακρόχρονη συνεργασία που είχες με τον Πορτοκάλογλου, μπορεί να σε επηρέασε με δημιουργικό τρόπο;
Ο.Τ.: Έχω σκεφτεί αρκετές φορές πως θα είχε εξελιχθεί η ζωή μου αν δεν είχα αυτήν τη σχέση με τον Νίκο. Θα είχα γίνει επαγγελματίας μουσικός ή θα έκανα κάτι άλλο; Γιατί ο Νίκος ήταν, και είναι, ένας άνθρωπος που φλέγεται να μιλήσει μέσω των τραγουδιών του και έτσι έγινε η κινητήριος δύναμη για την εξέλιξή μου. Έβαζε λάδι στη φωτιά μου και επίσης μου άρεσαν τα τραγούδια του, πράγμα πολύ σημαντικό για έναν μουσικό. Να σε εμπνέει αυτό που  παίζεις. Ήμουν τυχερός, λοιπόν, γιατί έκανα το χόμπι μου δουλειά μου. Κάναμε τους Φατμέ και ξεκίνησε το ταξίδι. Εν συντομία, μετά συνέχισα να συνεργάζομαι με τον Νίκο, είχα αρχίσει να γράφω κι εγώ τραγούδια από την περίοδο των Φατμέ αλλά κυκλοφόρησα τον πρώτο μου προσωπικό δίσκο το 2004. Έκλεισε ο κύκλος με τον Νίκο το 2007 με κοινή συναίνεση -είμαστε πάντα αδέλφια- και συνέχισα να παίζω τα τραγούδια μου πλέον και να συνεργάζομαι με πολλούς. Δεύτερος δίσκος το 2011, συναυλίες και ταξίδια πάλι, και τώρα εκτός από μουσική κάνω και μία ραδιοφωνική εκπομπή στο Δεύτερο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, κάθε Πέμπτη 10-12 το βράδυ με τίτλο «Εσύ Που Δε Μιλάς», όπου καλώ τραγουδοποιούς να μας μιλήσουν για το δικό τους ταξίδι.

Να, λοιπόν, η ευκαιρία να μας πεις κι εσύ το… δικό σου ταξίδι. Θα σου διαβάσω τίτλους τραγουδιών, των οποίων είσαι (συν)δημιουργός, και θα ήθελα να μας πεις την ιστορία τους. Πρώτα, όμως, θα ξεκινήσω από δύο εμβληματικά τραγούδια των Φατμέ που έγραψε ο Νίκος Πορτοκάλογλου.

ΡΙΣΚΟ – Φατμέ
(1985, μουσική-στίχοι: Νίκος Πορτοκάλογλου)

Ο.Τ.: Εκείνη την εποχή ακούγαμε εκτός από ξένη δισκογραφία και πολύ λαϊκό τραγούδι. Ήταν πολύ έντονη η επιθυμία μας να παντρέψουμε Ανατολή με Δύση, κλαρίνο με ηλεκτρική κιθάρα. Μάλιστα σε ερωτήσεις του τύπου «τι μουσική παίζετε» εμείς απαντούσαμε «ηλεκτρικό λαϊκό τραγούδι». Έτσι έπεσε ιδέα από τη δισκογραφική εταιρεία να ανεβούμε στη Θεσσαλονίκη και να γράψουμε στο στούντιο του Νίκου Παπάζογλου, ώστε να βάλει κι αυτός το χεράκι του. Έτσι περάσαμε κάπου 40 μέρες, πολύ έντονες δημιουργικά, με τον Παπάζη [χαϊδευτικά] δίπλα μας και θυμάμαι τις μπουγάτσες, τις νυχτερινές αλληλοεξομολογήσεις μας και όλο τον ντουνιά που πέρναγε περίεργος να μάθει τι σκαρώνουν αυτοί εκεί μέσα. Όσο για το ομότιτλο τραγούδι, αρχικά ήταν ορχηστρικό και τις τελευταίες μέρες ο Νίκος έγραψε τα λόγια και στα φωνητικά είναι ο Παπάζης.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΛΟΓΟΣ ΣΟΒΑΡΟΣ – Φατμέ
(1985, μουσική-στίχοι: Νίκος Πορτοκάλογλου)

Ο.Τ.: Αν μου ζητούσαν να φτιάξω μία Top 5 λίστα των Φατμέ, το «Υπάρχει Λόγος Σοβαρός» θα ήταν σίγουρα μέσα. Όχι  μόνο για τη δύναμη των στίχων του, αλλά για όλη την ατμόσφαιρα του τραγουδιού. Ακόμα και σήμερα, αν ακούσω την εισαγωγή ή το σόλο, κάτι παθαίνω... μου έρχεται πλούσιο όλο το αίσθημα των πρώτων χρόνων του συγκροτήματος, όλη η τρέλα και το πάθος…

ΠΕΣ ΤΟ ΚΙ ΕΓΙΝΕ – Χάρις Αλεξίου
(1986, μουσική: Νίκος Πορτοκάλογλου, στίχοι: Οδυσσέας Τσάκαλος)

Ο.Τ.: Είναι αυτό που λένε ουρανοκατέβατο. Μες τον ύπνο μου ήρθε ο στίχος «Πες το κι έγινεεε… πες το κι έγινε μωρό μου [x2]» (χα-χα). Μαζί με τη μουσική, αυτούσιο… Και όταν το τραγουδούσα ξαπλωμένος, η τότε φιλενάδα μου επέμενε να σηκωθώ να το βρω στην κιθάρα. Εγώ ο μπούφος της έλεγα:
- Δε βαριέσαι, αύριο θα το θυμηθώ!
Ευτυχώς, καλή της ώρα, επειδή έπαιζε πιάνο, σηκώθηκε και βρήκε τα ακόρντα κι έτσι την επομένη, όταν με κάλεσε να το παίξω κι εγώ δεν θυμόμουν τίποτα, με έσωσε! Την άλλη μέρα πήγαμε επίσκεψη στον Νίκο, το παίξαμε και μου είπε:
- Ρε συ, αυτό είναι καλό!
Και μετά από δυο μέρες με παίρνει τηλέφωνο.
- Για έλα λίγο από δω!
Και είχε γράψει το υπόλοιπο. Επειδή πάντα αγαπούσαμε το λαϊκό τραγούδι και νιώθαμε ότι είμαστε εξέλιξή του, έστω  και με τον δικό μας ηλεκτρικό ήχο, είμασταν δε και σε μία φάση ανοίγματος προς το ευρύ κοινό, απευθυνθήκαμε στην αγαπημένη μας τραγουδίστρια, τη Χαρούλα Αλεξίου, της άρεσαν τα τραγούδια -είπε και το «Μπλέξαν Οι Γραμμές Μας»- τα είπε υπέροχα και έγιναν μεγάλες επιτυχίες. Αυτήν την ιστορία, για το πως «σώθηκε» το τραγούδι, τη λέω και στα live μου γιατί έχει πλάκα.

ΣΤΗ ΣΤΑΔΙΟΥ – Φατμέ
(1986, μουσική: Νίκος Πορτοκάλογλου, στίχοι: Οδυσσέας Τσάκαλος)

Ο.Τ.: Είναι το πρώτο τραγούδι που έφτιαξα. Στίχος και μουσική βγήκαν απνευστί μία μοναχική χειμωνιάτικη βραδιά που δεν χτύπαγε το τηλέφωνο και κατόρθωσα και γύρισα τη μουντή μου διάθεση σε ευτυχία. Έμεινα έκπληκτος από τη θεραπευτική δύναμη της δημιουργίας ενός τραγουδιού και η αλήθεια είναι ότι η διαδικασία αυτή μπήκε βαθιά μες την ψυχή μου και από τότε όλο και προσπαθώ κάτι να σκαρώσω. Δεν μου είναι εύκολο. Η πλάκα είναι ότι μετά από χρόνια κι αφού ξεπέρασα την συστολή του πάλκου, όταν το τραγουδάω νιώθω πόσο δυνατό τραγούδι είναι. Συγχωρείστε μου την «έπαρση». Το όνομα του Νίκου μπήκε επειδή πάσχισε πολύ για την ενορχήστρωση.

ΔΕΝ ΠΕΙΡΑΖΕΙ – Οδυσσέας Τσάκαλος
(2004, μουσική-στίχοι: Οδυσσέας Τσάκαλος)

Ο.Τ.: Το «Δεν Πειράζει» ήταν το τελευταίο που έγραψα για τον πρώτο προσωπικό μου δίσκο και τελικά ήταν το δέκα το καλό. Έχω πια την πείρα να διακρίνω και, χωρίς να περιαυτολογώ, μπορώ να πω ότι είναι ένα πολύ δυνατό και ολοκληρωμένο τραγούδι. Το βλέπω κάθε φορά στις εκδηλώσεις και στα σχόλια του κόσμου. Στο ρεφραίν βλέπω την μέθεξη που επικρατεί και καμιά φορά σκέφτομαι «κοίτα τι βγήκε από κείνο το μοναχικό βράδυ στο μπαλκόνι»… Η ψυχοθεραπεία που λέγαμε.

ΤΙ ΝΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ – Γιώτα Νέγκα
(2004, μουσική: Κώστας Λειβαδάς, στίχοι: Οδυσσέας Τσάκαλος)

Ο.Τ.: Στο «Τι Να Του Συμβαίνει» προσπάθησα να γράψω από την πλευρά της γυναίκας, να περιγράψω πως βιώνει μία δύσκολη φάση ενός δεσμού. Στιχουργικά ήμουν ικανοποιημένος αλλά μουσικά δεν εύρισκα κάτι ενδιαφέρον, οπότε κάλεσα τον φίλο μου Κώστα Λειβαδά, θαυμάσιο τραγουδοποιό, και, αφού ήπιαμε τον καφέ μας, μέσα σε μία ωρίτσα το τραγούδι ήταν έτοιμο! Μετά κάποια στιγμή άκουσα τη Γιώτα Νέγκα να τραγουδάει το «Με Τα Μάτια Κλειστά» του Καλαντζόπουλου και λέω «αυτό είναι»! Μία τραγουδίστρια στα πρώτα της βήματα αλλά ήδη εξαιρετική. Πιστεύω δε ότι η ερμηνεία της απογείωσε το κομμάτι και είμαι ευτυχής για τη συνεργασία μας.

ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΕΜΕΙΝΕ ΑΚΟΜΑ – Κώστας Λειβαδάς & Ανδριάνα Μπάμπαλη
(2004, μουσική: Οδυσσέας Τσάκαλος, στίχοι: Κώστας Λειβαδάς)

Ο.Τ.: Στο «Μια Μέρα Έμεινε Ακόμα», απλά επέστρεψα το δώρο που μου είχε κάνει ο Λειβαδάς, δίνοντάς του μία μελωδία για το κουπλέ του τραγουδιού που είπανε μαζί με τη Ανδριάνα Μπάμπαλη. Με τον Κώστα έχουμε δημιουργική σχέση από παλιά, καθώς του έχω κάνει παραγωγή και ενορχήστρωση στο ντεμπούτο του στη δισκογραφία. Είναι μία σχέση που ακόμα βγάζει χυμούς. Να είμαστε καλά, να βρισκόμαστε.

Το 2016, το περιοδικό Rolling Stone εξέδωσε έναν κατάλογο με τους 100 καλύτερους drummers όλων των εποχών. Στην πρώτη θέση είναι ο John Bonham, στη δεύτερη ο Keith Moon και στην τρίτη ο Ginger Baker. Ποια είναι η δική σας άποψη;
Ο.Τ.: Υπήρξαν ευτυχώς καταπληκτικοί μουσικοί όλα τα χρόνια από τότε που εγώ είχα συνείδηση ότι κάτι συμβαίνει ανάμεσα σε μένα και στα τύμπανα. Έτσι χαιρόμουνα κάθε φορά που εύρισκα κάποιον να με ταξιδεύει με το παίξιμό του, αλλά μέσα μου ήξερα ότι άμα συνόδευε και ένα υπέροχο τραγούδι μού ήταν 100 φορές πιο πολύτιμος. Και για να μην μακρηγορώ λέω απλώς Ringo Starr. Πρωτοπορία, groove, φινέτσα -η οποία κρυβότανε μερικές φορές κάτω από ένα «χύμα» παίξιμο-, σοφία και απλότητα. Kαι ο νοών νοήτω. Βέβαια συνόδευε αυτά τα μεγαλοφυή τραγούδια. Τέλος πάντων, ένας άλλος drummer που με επηρέασε ήταν ο Manu Katché για το all around παίξιμό του και από τους κάπως πιο καινούργιους διαλέγω τον Benny Greb για τα πάντα του… το απόλυτο παίξιμο!

Αν σας ζητούσα να επιλέγατε τους καλύτερους Έλληνες drummers, ποιους θα επιλέγατε;
Ο.Τ.: Από Έλληνες μου άρεσε ο Νίκος Τσιλογιάννης, ο drummer στα Μπουρμπούλια του Διονύση Σαββόπουλου. Αυτός με ενέπνεε τα πρώτα μου χρόνια και πάντα τον εκτιμώ. Και υπάρχουν και εξαιρετικοί καινούργιοι παίκτες αλλά νιώθω ότι είπα ήδη πολλά. Άδειασα!