Η Σμύρνη κάποτε... στο Ηρώδειο

ΜΟΥΣΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ  ΣΤΗ ΣΜΥΡΝΗ


«Η Σμύρνη κάποτε…»


Τρίτη 22 Σεπτεμβρίου 2009
Ωδείο Ηρώδου Αττικού

Διάθεση Εισιτηρίων από τα ταμεία του Ελληνικού Φεστιβάλ Αθηνών (Πανεπιστημίου 39 εντός της στοάς), τηλ. κέντρο: 210 3272000, στην ιστοσελίδα www.berodeion-events.gr, στο κιν. 6932 422 129 και από το Εθνικό Ωδείο
(Μάγερ 18) τηλ. 210 5233175.




Σμύρνη! Το περιβόλι θυμάμαι όπου έπαιζα παιδί
Κάτω απ’ τον ίσκιο της μουριάς.
Κ’ η Νενέ καθισμένη σε σκαμνί
μου έλεγε λογιών τω λογιών παραμύθια…

Από τη ζωή και τους καημούς του Καπετάν Λύρα
του Μανώλη Καλομοίρη

Μια ξεχωριστή εκδήλωση αφιερωμένη στη Σμύρνη, τη Μητρόπολη του Μικρασιατικού Ελληνισμού και το μεγαλείο της, μια μεγάλη βραδιά μνήμης κι αναβίωσης της  «μυθικής και υπέροχης πόλης που αγαπήσαμε και θρηνήσαμε» όπως επισημαίνει η Χαρά Καλομοίρη, θα απολαύσει το Αθηναϊκό κοινό σε λίγες μέρες.

Πρόκειται για το Μουσικό Αφιέρωμα στη Σμύρνη με τίτλο
Η Σμύρνη κάποτε… που πραγματοποιείται την Τρίτη 22 Σεπτεμβρίου και ώρα
9 το βράδυ, στο Ωδείο του Ηρώδου του Αττικού με την ευκαιρία της επετείου της Μικρασιατικής Καταστροφής. Η διοργάνωση ανήκει στο ιστορικό μουσικό ίδρυμα, το γνωστό Εθνικό Ωδείο που συμπληρώνει 83 χρόνια μουσικής προσφοράς και συνδέεται με τη Σμύρνη μέσα από τη ζωή και το έργο του ιδρυτή του Μανώλη Καλομοίρη που γεννήθηκε το 1883 στη λαμπρή αυτή πόλη -κοιτίδα ενός πλούσιου μουσικού πολιτισμού.

Μουσικό Οδοιπορικό

Η τιμητική αυτή εκδήλωση περιλαμβάνει στο πρόγραμμά της ένα μουσικό οδοιπορικό που ξεκινάει από τον 1ο αιώνα μ.Χ. με βυζαντινές μελωδίες αφιερωμένες  στον ΄Αγιο Ιωάννη τον Θεολόγο, ιδρυτή της Εκκλησίας της Σμύρνης και φθάνει μέχρι σήμερα με σμυρναίικα παραδοσιακά τραγούδια και σύγχρονες συνθέσεις αφιερωμένες στη Σμύρνη καταλήγοντας στο τραγούδι «Τα σμυρναίικα τραγούδια ποιος σου τα’ μαθε…» που γράφθηκε στις μέρες μας. 

Περιλαμβάνει  επίσης ειδικό αφιέρωμα στον εθνικό μας συνθέτη και μουσουργό Μανώλη Καλομοίρη που έχει εμπνευσθεί από την πολύπαθη πόλη. Συγκεκριμένα παρουσιάζονται τα έργα του: Για τα Ελληνόπουλα, Σειρά 1η , έργο αρ. 2, Μια Νεράιδα μ’ εγέννησε – Η Γριά Ζωή από τον κύκλο «Μαγιοβότανα», Ίαμβοι και Ανάπαιστοι – Μέρος Β και  Σμύρνη, από τα μουσικά απομνημονεύματα του συνθέτη Από τη ζωή και του καημούς του Καπετάν Λύρα.

Το ενδιαφέρον μουσικό πρόγραμμα  παρουσιάζουν η Παραδοσιακή Χορωδία και Ορχήστρα του Εθνικού Ωδείου, η Ορθόδοξη Εκκλησιαστική Βυζαντινή Χορωδία και η Χορωδία του 2ου Γυμνασίου-Λυκείου Αχαρνών. Συμμετέχει ακόμη το Λύκειο Ελληνίδων Παιανίας. Η διδασκαλία- διεύθυνση είναι του μαέστρου Μιχάλη Μακρή.
Την αφήγηση κειμένων θα κάνει ο δημοσιογράφος Νικόλας Βαφειάδης ενώ συμπράττει και η ηθοποιός Καίτη Παπανίκα. Θα διαβαστούν αποσπάσματα από το βιβλίο Η ζωή μου και η τέχνη μου του Μανώλη Καλομοίρη.

Στην πρωτότυπη αυτή βραδιά λαμβάνουν μέρος επίσης η σοπράνο Τζούλια Σουγλάκου, ο πιανίστας Δημήτρης Γιάκας και η μικρή ταλαντούχα, 11χρονη πιανίστρια Μαργαρίτα Κολάση-Βούρτση, εγγονή του βιολονίστα και μαέστρου Βύρωνα Κολάση,  του μαέστρου και  συνθέτη Μιχάλη Βούρτση και της πιανίστας Ρίτας Βούρτση.
Το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει στο  πρώτο μέρος βυζαντινούς ύμνους, με επίκεντρο όμως τον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο. Αυτό που κυριαρχεί στο πρώτο μέρος είναι ένα μουσικό έργο με κείμενα παρμένα από την αποκάλυψη του Ιωάννη, σε σύνθεση Λυκούργου Αγγελόπουλου, όπου συμμετέχουν ανδρική χορωδία, μονοφωνάρηδες, παιδική και γυναικεία χορωδία. Θα ακολουθήσουν βυζαντινές μελωδίες Σμυρνιών καλλιτεχνών. Στο δεύτερο μέρος όλες οι χορωδίες καθώς και η ορχήστρα θα συμμετάσχουν στην απόδοση των κυρίως παραδοσιακών Σμυρναίικων τραγουδιών μερικά από τα οποία θα εμπλουτίσει και η χορευτική ομάδα. Ανάμεσα στους ύμνους, όπως και ανάμεσα στα τραγούδια του δεύτερου μέρους θα υπάρχει αφήγηση.
Συνέντευξη Τύπου
Για τη σημασία της μουσικής αναδρομής στη Σμύρνη και την εκδήλωση μίλησαν σε Συνέντευξη Τύπου που δόθηκε τη Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου 2009 στο Μουσείο Μπενάκη, η Χαρά Καλομοίρη, γενική διευθύντρια του Εθνικού Ωδείου, ο συνθέτης Περικλής Κούκος,  καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Ωδείου, ο Μιχάλης Μακρής, μαέστρος, η Βιργινία Χαμουδοπούλου-Κωνσταντινίδου, ιστορικός-συγγραφέας και ο Νικόλας Βαφειάδης, δημοσιογράφος.

Η κα Χαρά Καλομοίρη αναφερόμενη στο Αφιέρωμα, τόνισε χαρακτηριστικά:
«Η εκδήλωση «Η Σμύρνη κάποτε…» που διοργανώνουμε στο Ηρώδειο αποτελεί ένα μεγάλο σταθμό στην πορεία του Εθνικού Ωδείου.
Όχι μόνο γιατί ο συγκεκριμένος χώρος αποτελεί μια τεράστια πρόκληση για οποιονδήποτε παρουσιάζει εκεί το καλλιτεχνικό του έργο αλλά και γιατί η εκδήλωση που ετοιμάσαμε τιμά τις ρίζες ή θα μπορούσαμε να πούμε την μακρινή «πατρίδα» του Εθνικού Ωδείου. Καθώς είναι γνωστό ότι ο ιδρυτής του Ωδείου μας, ο Μανώλης Καλομοίρης γεννήθηκε στην Σμύρνη (1883) και όπως φαίνεται από το ίδιο του το έργο αλλά και από τις δικές του αναφορές στην γενέτειρά του, η Σμύρνη έμελλε να σφραγίσει τη μουσική δημιουργία του με ανεξίτηλο τρόπο.
Εντύπωση κάνει το γεγονός ότι σπουδαίος αυτός Σμυρνιός μουσουργός, αναγνωρίστηκε ως ο πατέρας της εθνικής μας μουσικής σχολής ή με άλλα λόγια ως ο εθνικός μας συνθέτης. Αυτό από μόνο του λέει πολλά για τους βαθύτατους πνευματικούς και πολιτιστικούς δεσμούς που συνδέουν μέχρι το πολύ πρόσφατο παρελθόν την Σμύρνη με την υπόλοιπη Ελλάδα. 
Αυτόν τον άρρηκτο δεσμό και την συνεχή παρουσία της αγαπημένης αυτής πόλης στο παρόν μας, θελήσαμε να γιορτάσουμε με το μουσικό αφιέρωμα στην Σμύρνη, αφήνοντας πίσω όσο είναι δυνατόν τους θρήνους και τα μοιρολόγια παλαιότερων εποχών. Οι δείκτες του ρολογιού δεν γυρνάνε πίσω – ευτυχώς ή δυστυχώς – και για
μένα, σημαντικό είναι να εμπνεόμαστε από το παρελθόν και να φέρνουμε στο τώρα τις αξίες εκείνες που άφησε πίσω του ο χρόνος.
Για την ίδια την εκδήλωση έχω να πω ότι αποτελεί μια ιδιαίτερα πρωτότυπη μουσική παράσταση, που συνδυάζει την βυζαντινή, την παραδοσιακή αλλά και τη λόγια μουσική – με το σύντομο αφιέρωμα στον Μανώλη Καλομοίρη -  κάτι που νομίζω δεν έχει επιχειρηθεί μέχρι τώρα».



Ο κ. Περικλής Κούκος αναφέρθηκε στην εκδήλωση και τη Σμυρναίικη Μουσική, λέγοντας: «Είναι ιδιαίτερη τιμή για έναν καλλιτεχνικό φορέα όπως το Εθνικό Ωδείο που ειδικεύεται και είναι αφοσιωμένος ιδιαίτερα στη μουσική παιδεία να συμμετάσχει και να στηρίζει εκδηλώσεις που παρουσιάζονται στο Ηρώδειο με την τόσο σπουδαία μουσική κληρονομιά. Κι είναι ιδιαίτερη χαρά  όταν η εκδήλωση αφορά μουσικές που σχετίζονται με τη Σμύρνη. Η Σμυρναίικη μουσική  υπήρξε πάντα πολύ σημαντική και επηρέασε τόσο τη λαϊκή μας παράδοση όσο και τη λόγια ελληνική μουσική. Έτσι οι μουσικές της Ανατολής με τα πλούσια ηχοχρώματα φωτίζουν την ελληνική μουσική σκηνή και γι’ αυτό μια εκδήλωση σαν αυτή έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον όχι μόνο για το κοινό αλλά και για  όσους αγαπούν τη μελωδία, τον ρυθμό και την αρμονία που αναδύεται από τη μοναδική παράδοση της Σμύρνης». 

Ο κ. Μιχάλης Μακρής εξηγώντας τους λόγους από τους οποίους εμπνεύστηκε το θέμα αυτής της συναυλίας, επεσήμανε:
«Η Σμύρνη των πατέρων μας, κομμάτι της Ελλάδας και του πολιτισμού της, αν και βρίσκεται πια στη σφαίρα των αναμνήσεων και της νοσταλγίας, δεν παύει να αποτελεί
αγαπημένο μουσικό προορισμό για όσους ασχολούνται με την ελληνική μουσική και την παράδοση.  Όπως πολλές φορές έχω αναφέρει και στο παρελθόν, για το μουσικό η ζωή του γίνεται έργο μουσικό και η μουσική έργο ζωής. Με τη Σμύρνη με συνδέουν κι εμένα δεσμοί αίματος μιας και είναι ο τόπος καταγωγής του πατέρα μου. Θεώρησα λοιπόν χρέος μου να καταθέσω ελάχιστο φόρο τιμής μέσα από το αντικείμενό μου, τη μουσική, στην πατρίδα του παππού μου και των γενεών πριν από αυτόν».

Η κα Βιργινία Χαμουδοπούλου-Κωνσταντινίδου συνδέοντας τη Σμύρνη με το σήμερα, είπε: «Η πυρπόληση της Σμύρνης το 1922 δεν μπόρεσε και δεν μπορεί να καταστρέψει την ουσία και την αλήθεια μιας ιστορικής πορείας άνω των τριών χιλιάδων ετών. Η πολιτισμική προσφορά της Μητρόπολης της Νέας Ιωνίας σήμερα έχει οικουμενικό χαρακτήρα, αφού ο κορμός της ιστορίας της θεμελιώθηκε σε δύο οικουμενικά μεγέθη: τον ελληνικό πολιτισμό και την πνευματική δύναμη της Ορθοδοξίας. Ως Μητρόπολη της Ιωνίας, γενέτειρα  του Λόγου και της Τέχνης, μεταλαμπάδευσε τα φώτα της στην Αθήνα. Η Σμύρνη είναι παράδειγμα των επιτευγμάτων που προκύπτουν από την ειρηνική συνύπαρξη διαφορετικών εθνικοθρησκευτικών κοινοτήτων. Η ιστορία της Σμύρνης θα είναι πάντοτε φορέας του αμιγούς Ελληνισμού αφού, όπως και οι άλλες μικρασιατικές πόλεις, έμεινε μακριά από τον δυτικόφερτο ελλαδικό εθνοκεντρισμό: άλλη άποψη της Μ. Ιδέας. Σήμερα η Σμύρνη είναι το Ευρωπαϊκό πρόσωπο της Τουρκίας και παράλληλα το σύμβολο της υπόστασης του Μεσογειακού κόσμου, που εμπεριέχει τη δυναμική για μελλοντικές εκδοχές.
Ας ακολουθήσουμε το παράδειγμα του Μανώλη Καλομοίρη που ανέτρεψε τον θρήνο μεταβάλλοντάς τον σε δημιουργία: Εθνική, Μουσική, Κοινωνική».

Ο κ. Νικόλας Βαφειάδης χαρακτήρισε τα βήματα του Εθνικού Ωδείου
«στα χνάρια της ιστορίας από το Μυστρά στο Ηρώδειο» με τη συμμετοχή της Παραδοσιακής Χορωδίας και Ορχήστρας του Εθνικού Ωδείου σε δύο μεγάλες εκδηλώσεις: τον περασμένο Μάιο, στο μουσικό αφιέρωμα στην Κωνσταντινούπολη και την Άλωσή της, στα Παλαιολόγεια 2009 στον ιστορικό Μυστρά και τώρα στο Αφιέρωμα στη Σμύρνη που θα γίνει στο Ηρώδειο.






Η Σμύρνη κάποτε… και για πάντα

Η Σμύρνη κάποτε… είναι η Σμύρνη των χρόνων πριν την καταστροφή.
«Τόσο οικεία, τόσο ζωντανή, τόσο σαγηνευτική».

Από τον 16ο με 17ο αιώνα αρχίζει να λαμβάνει τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της,
ο οποίος κορυφώνεται τον 19ο αιώνα.

Η εικόνα της Σμύρνης φαντάζει θρυλική και ιδανική στη συνείδηση των ανθρώπων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Υπήρξε η αρχόντισσα κυρία της Μικράς Ασίας,
η μάννα γη του Μικρασιατικού Ελληνισμού,  ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα πολιτιστικής, οικονομικής και πνευματικής ευημερίας ανά τους αιώνες κι ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της ανατολικής Μεσόγειου. Η πόλη που έγινε μεγάλο χριστιανικό κέντρο και μαρτύρησε σ’ αυτήν ο  Άγιος Πολύκαρπος (69-155), επίσκοπος Σμύρνης. Είναι το σταυροδρόμι ανθρώπων, παραδόσεων και πολιτισμών  της Ανατολής με τη Δύση. Η πόλη με τους άξιους Σμυρνιούς καλλιτέχνες και το διαχρονικό τους έργο. Είναι η γενέτειρα του Μανώλη Καλομοίρη που τον γοήτευσε στα πρώτα παιδικά του χρόνια, την κρατάει ως ανεκτίμητο θησαυρό, την τραγουδάει μέσα από τα έργα του και γράφει γι’ αυτήν στα απομνημονεύματά του. Είναι το
φως της σελήνης σύμφωνα με τον Ρωμαίο φιλόσοφο Πλίνιο. Παρούσα παντού!