Η Ελευθερία Αρβανιτάκη μιλάει στο MusicHeaven

B' Μέρος

Περισσότερο βάρος δίνετε στον στίχο ή στη μουσική;

Το τραγούδι αποτελείται και από τα δύο, όμως λίγο περισσότερο βάρος έχει ο στίχος. Όταν οι άνθρωποι ακούν ένα τραγούδι και το τραγουδούν, ταυτίζονται με όσα λέει ο στίχος. Υπάρχουν υπέροχοι στίχοι που έχουν καταστραφεί από μια κακή μελωδία, όπως και το αντίθετο. Το παν είναι και ο στίχος και η μουσική να βρεθούν σε μια αρμονική σύνθεση και να δημιουργηθεί ένα τραγούδι που θα μείνει.

«Γίναν όλα δυνατά, τα αδύνατα…». Εσείς έχετε κάνει πράγματα που φαίνονταν αρχικά να είναι αδύνατα;

Το ότι είμαι τραγουδίστρια είναι ένα «αδύνατο» που μπόρεσα να καταφέρω. Δεν ήταν στις προθέσεις μου όλο αυτό, ήταν κάτι το οποίο προέκυψε. Για εμένα, ο στίχος λέει πως δεν υπάρχουν πράγματα αδύνατα, όλα μπορούν να γίνουν. Υπάρχει η θέληση, η απόφαση και ο στόχος. Όταν αυτά δρουν μαζί, μπορείς να καταφέρεις πράγματα που για άλλους είναι εξωπραγματικά.

Νιώθετε δυνατή στον χώρο; Πατάτε γερά στα πόδια σας;

Πιστεύω πως πίσω από κάθε τέχνη, όχι μόνο στο τραγούδι αλλά και στη λογοτεχνία, στην αρχιτεκτονική ή στη ζωγραφική, βρίσκονται άνθρωποι όντως πολύ δυνατοί. Όμως η δύναμη πάντα έχει να κάνει με την απόφαση. Πρέπει να έχεις αποφασίσει το στόχο σου και να ξέρεις πως αν δεν πας εκεί, δεν θα πας πουθενά. Στη συγκεκριμένη περίπτωση πρέπει κανείς να έχει πάρει αποφάσεις σχετικά με το πώς θέλει να τον ξέρει και να τον θυμάται ο κόσμος. Αυτό σημαίνει δύναμη, να μπορείς να κρατήσεις τον δρόμο σου εκεί που θέλεις. Βεβαίως αυτό μπορεί και να μην σε βγάλει πουθενά.

Νιώσατε ποτέ ότι πάτε να παραστρατήσετε; Να βγείτε από τον δρόμο σας ή να γυρίσετε πάλι στην αρχή;

Το να γυρίζει κανείς εκεί απ’ όπου ξεκίνησε μπορεί και να μην είναι παραστράτημα. Ίσα- ίσα μπορεί να δείξει και σοφία. Παραστράτημα είναι να κάνεις κάτι που δεν θέλεις στο όνομα μας ενδεχόμενης επιτυχίας, κάτι που να το μετανιώσεις στη συνέχεια. Όχι, δεν έχω κάνει κάτι τέτοιο και νιώθω τυχερή.

Σε παλαιότερη συνέντευξη έχετε πει ότι μια καριέρα χτίζεται στο «όχι». Πολλοί καλλιτέχνες ξεκινούν με άριστες προοπτικές και καταλήγουν έξω από τους στόχους τους. Ποιο είναι το μεγάλο «όχι» που πρέπει να πει ένας νέος καλλιτέχνης που ξεκινά σήμερα μια πορεία στο τραγούδι για να τα καταφέρει;

Χτίζεται κυρίως με τις επιλογές, αλλά πρέπει κανείς να είναι αποφασισμένος να πει και πολλά «όχι». Όλοι έχουμε αρνηθεί πράγματα στη ζωή μας που μας οδήγησαν άλλες φορές σε επιτυχία και άλλες σε αποτυχία. Δεν υπάρχει το μεγάλο «όχι», αυτά είναι πράγματα εσωτερικά του καθενός. Το πιο σπουδαίο είναι να πάρει την απόφαση, όπως είπαμε και πριν, για αυτό που θέλει να κάνει για να μην ξεφύγει από την πορεία του. Παρακολουθώντας μια βραδιά ποίησης που είχε γίνει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, αφιερωμένη στον Μιχάλη Γκανά, ο ίδιος ρωτήθηκε πώς ένας ποιητής καταφέρνει να γίνει «μεγάλος ποιητής» και πώς ένας άλλος με τις ίδιες προοπτικές δεν αντέχει στον χρόνο. Δεν υπάρχει απάντηση. Αυτό είναι κάτι τελείως υποκειμενικό, που δεν υπάρχει τρόπος ούτε να το συζητήσει κανείς, ούτε να το κατευθύνει. Είναι κάτι εσωτερικό, κάτι δικό του. Εν ολίγοις ή είναι κανείς ή δεν είναι.

Παρακολουθώντας τη δισκογραφική σας πορεία συναντάμε αρκετές ζωντανές ηχογραφήσεις, όταν άλλοι συνάδελφοί σας έχουν μία ή καμία. Είναι κάτι που σας αρέσει και το επιδιώκετε; Να ηχογραφούνται ζωντανά οι παραστάσεις σας;

Το ξεκίνημά μου έγινε με τις ζωντανές ηχογραφήσεις της Οπισθοδρομικής Κομπανίας κι επίσης το live είναι κάτι που ξέρω πολύ καλά. Η ζωντανή ηχογράφηση εμπεριέχει ένα αίσθημα που δεν έχει η ηχογράφηση στο στούντιο και κυρίως το κλίμα που διαμορφώνει το κοινό. Για μένα είναι κάτι πολύ οικείο κι αν είμαι από τους τραγουδιστές που βγάζουν πολλές ζωντανές ηχογραφήσεις είναι γιατί αν κάτι είναι καλό, πρέπει να αποτυπωθεί, πρέπει να μείνει. Η σκηνή είναι ένας κόσμος ολόκληρος με πολλά τραγούδια που μπορεί και να μην είναι δικά σου και άλλες ξεχωριστές διασκευές.

Βλέπουμε επίσης δύο συλλογές παλιότερων τραγουδιών σε μικρό χρονικό διάστημα: το «Δρόμοι Παράλληλοι» που είναι ουσιαστικά η σούμα των περισσότερων συμμετοχών σας σε δίσκους άλλων και το «Δυνατά- Δυνατά» που είναι οι καλύτερες στιγμές από το σύνολο της πορείας σας. Αυτό έχει κάτι από το αίσθημα του απολογισμού. Κλείνει κάποιος κύκλος;

Κοιτάζω πίσω και κάνω απολογισμούς συνεχώς, όμως δεν είναι ότι κλείνει κάποιος κύκλος. Απλά έγινε μια επιλογή τραγουδιών η οποία ήταν επιθυμία της εταιρίας εδώ και μερικά χρόνια. Ομολογώ δε, ότι δεν είχα και μεγάλη συμμετοχή στην ανθολόγηση γιατί μου ήταν πολύ δύσκολο να επιλέξω ανάμεσα σε τόσα τραγούδια.

Μιας και μιλάμε για απολογισμούς ποια νιώθετε πως ήταν η κορυφαία σας στιγμή;

Η πρώτη μου στιγμή στο πατάρι μαζί με την Οπισθοδρομική Κομπανία και τον Διονύση Σαββόπουλο. Από εκεί και πέρα υπάρχουν πολλά πράγματα που έχουν συμβεί και θεωρώ ότι ήταν πολύ σημαντικά, όπως όταν ανέλαβα την πρώτη μου παραγωγή, το «Μένω Εκτός», όταν ξεκίνησα μόνη μου τις συναυλίες, οι πρώτες μου συναυλίες στο εξωτερικό και όταν αρχίζουν οι εμφανίσεις το 1992 στον Απόλλωνα, που επιμελούμαι για πρώτη φορά ολόκληρο το πρόγραμμα.

Στις εμφανίσεις σας στο εξωτερικό πώς αντιδρά το ξενόγλωσσο κοινό στα ελληνικά τραγούδια;

Καταρχήν, στις χώρες που επισκέπτομαι το κοινό είναι εξοικειωμένο κοινό στο άκουσμα μιας διαφορετικής μουσικής, ένα κοινό με εμπειρία στο άκουσμα ξένης μουσικής από διαφορετικές κουλτούρες. Αυτό μου δίνει και μια απίστευτη χαρά, επειδή δεν καταλαβαίνει τους στίχους, να αντιλαμβάνεται μόνο το αίσθημα του ερμηνευτή και ό,τι γίνεται πάνω στη σκηνή, των μουσικών, του ήχου που προτείνεται ομαδικά. Καλείται να μεταφράσει περισσότερο ένα αίσθημα παρά τα λόγια που ακούει. Το γοητευτικότερο σε αυτή την ιστορία είναι πως κάποιοι Ισπανοί αποφάσισαν κι έμαθαν ελληνικά με αφορμή τα τραγούδια, παρόλο που στην παράδοση δεν συγγενεύουμε πουθενά.

Ας δούμε λίγο τις συνεργασίες σας. Υπάρχει κάποια συνεργασία που να ξεχωρίζετε, που να θεωρείτε πιο σημαντική;

Ας μιλήσουμε καλύτερα για συναντήσεις ανθρώπων, εκείνες είναι που διαμορφώνουν τον άνθρωπο. Όλες οι συναντήσεις είναι σημαντικές, ακόμα κι αυτές που δεν είχαν διάρκεια, τόσο στη δουλειά μας όσο και στη ζωή μας. Δεν υπάρχει κάποια που να ξεχώρισα γιατί όλες ήταν εξαιρετικά σημαντικές για εμένα. Είτε όταν συναντιέσαι με ανθρώπους δυνατούς είτε με πολύ αδύναμους, πάντα κάτι μαθαίνεις.

Φέτος το χειμώνα σας βρήκαμε να συναντιέστε επί σκηνής με την Δήμητρα Γαλάνη, σε ένα από τα πιο επιτυχημένα προγράμματα του χειμώνα. Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτή την συνάντηση.


Με την Δήμητρα γνωριζόμαστε αρκετά χρόνια και μπορώ να πω ότι μια συνεργασία ήταν αυτονόητη. Έχουμε μοιραστεί και διάφορες εμπειρίες, όπως να τραγουδάμε για μια δουλειά του Μάνου Χατζιδάκι. Επίσης η Δήμητρα ήταν εκείνη που μου έφερε το «Μένω εκτός» το οποίο εκείνη την εποχή το μετέδιδε συχνά ο Ξενοφώντας Ραράκος από το ραδιόφωνο. Κυκλοφορούσε ως ορχηστρικό από τους Night Ark, το συγκρότημα του Αρμένιου δημιουργού Ara Dinjian, που έχει γράψει τη μουσική. Πριν από δύο τρία χρόνια λοιπόν της είχα προτείνει να παίξουμε μαζί σε ένα ζωντανό πρόγραμμα, όμως προέκυψαν υποχρεώσεις κι έτσι είπαμε να το αφήσουμε για λίγο αργότερα, πράγμα που συνέβη φέτος στο Rex.

Στο πρόγραμμα διακρίνει κανείς πολλά σημεία δοκιμασμένα στο χρόνο, όπως τα γνωστά λαϊκά σαν το «Θέλω κοντά σου να μείνω». Δεδομένου ότι το σχήμα θεωρούταν εκ των προτέρων επιτυχημένο, γιατί δεν σκεφτήκατε να συμπεριλάβετε τραγούδια που δεν έχουν ακουστεί τόσο ώστε να τα γνωρίσει ο κόσμος;

Αυτό το πρόγραμμα από την αρχή είχε ένα σκοπό: από το ξεκίνημα της βραδιάς μέχρι το τέλος να τραγουδάμε παρέα με τον κόσμο. Όλα τα τραγούδια που περιλαμβάνονται είναι τραγούδια που φέρνουν πιο κοντά το κοινό και δημιουργούν ένα αίσθημα χαράς, κεφιού και συμμετοχής. Θέλαμε να γίνει μια γιορτή. Νομίζω λοιπόν ότι πέτυχαν το σκοπό τους. Από εκεί και πέρα η καθεμιά όταν τραγουδάμε μόνες μας φυσικά και λέμε τραγούδια λιγότερο γνωστά.

Είδαμε και κάποια πράγματα που δεν τα έχουμε ξαναδεί σε ζωντανό πρόγραμμα και δει, ενός τόσο μεγάλου σχήματος. Όπως για παράδειγμα το παιχνίδι με το καραόκε και τη συμμετοχή μιας κοπέλας σε ρόλο dj μαζί σας στη σκηνή.

Το καραόκε ήταν μια καινούργια ιδέα για να συμμετάσχει περισσότερο το κοινό. Επίσης έχουμε να κάνουμε με τη Δήμητρα η οποία απελευθερώνεται πολύ πάνω στη σκηνή και κάνει πλάκα αυτοσχεδιάζοντας. Αυτό έδινε αφορμές πολλές. Σε άλλους άρεσε η ιδέα, σε άλλους όχι. Αν και είναι λίγο παρεξηγημένο, εγώ βρίσκω τη διαδικασία του καραόκε πολύ όμορφη. Είναι κάτι πολύ παρεΐστικο, μια στιγμή πραγματικής χαλάρωσης και είπαμε να το επιχειρήσουμε. Προσωπικά το χαίρομαι πάρα πολύ. Όσον αφορά την κοπέλα που εμφανίζεται σε ρόλο dj, είναι η Γιώτα Κοτσέτα που είναι ραδιοφωνική παραγωγός στον cosmos fm, επίσης έχει γράψει και στίχους σε ένα τραγούδι μου, το «Καρφωτή». Πρόκειται λοιπόν για ένα μουσικό διάλογο ανάμεσα σε εμάς και την dj: βάζει η Γιώτα ένα τραγούδι κι απαντάμε εμείς με ένα άλλο, ελληνικό ή ξένο. Κι όλο αυτό έχει μια αίσθηση πάρτυ, όπως παλιότερα που χωριζόταν η παρέα σε δύο ομάδες και ανταλλάσσανε τραγούδια μεταξύ τους.

Επίσης έχετε μια εξαιρετική έναρξη.

Η έναρξη ήταν μια ιδέα της Δήμητρας. Είχε δει μια εικαστική έκθεση με σκιές στο εξωτερικό και γυρνώντας το συζητήσαμε για το πώς θα μπορούσαμε να προσαρμόσουμε κάποια πράγματα στην δική μας παράσταση.

Ελευθερία Αρβανιτάκη και Δήμητρα Γαλάνη στο Rex

Έχω παρατηρήσει όσον αφορά το κοινό, πως έχετε μια αδυναμία στον εξώστη.

Έχει πάθος ο εξώστης. Όταν ο άλλος είναι τόσο μακριά, δεν έχει το προνόμιο την ώρα που τραγουδάς να σε κοιτάξει στα μάτια, αλλά έχει το αίσθημα της μουσικής που του μεταδίδεις. Επίσης στον εξώστη πάντα ανάβουν αναπτήρες ή κινητά σαν να λένε «είμαστε εδώ». Όλες οι σχέσεις από απόσταση έχουν κάτι το γοητευτικό, επιστρατεύεται η φαντασία και η μεγάλη ανάγκη για επικοινωνία.

Μιας και το περιοδικό μας εκδίδεται διαδικτυακά και η επικοινωνία εκεί είναι λίγο διαφορετική, ποια είναι η δική σας σχέση με το ίντερνετ;

Το διαδίκτυο είναι ένας καινούργιος και πολύ γοητευτικός κόσμος. Είναι ένας κόσμος που έχει το κέντρο του στην επικοινωνία και μπορείς μέσα από αυτό να κάνεις πάρα πολλά πράγματα: να βρίσκεσαι σε όποια γωνιά του κόσμου θέλεις, να παρακολουθείς όσα συμβαίνουν, να επικοινωνείς. Μπορείς βέβαια να χαθείς πολύ εύκολα αλλά δεν παύει να είναι εργαλείο. Δυστυχώς δεν έχω τον χρόνο να ασχοληθώ όσο θα ήθελα.

Με την προσωπική σας ιστοσελίδα ασχολείστε; Την επισκέπτεστε;

Όχι πολύ συχνά. Μπαίνω μόνο για να απαντήσω σε κάποια μηνύματα που λαμβάνω. Αλλά είμαι τυχερή γιατί έχω πολύ καλούς συνεργάτες που δουλεύουν γι’ αυτήν.

Στη σελίδα σας υπάρχει κι ένα τραγούδι με τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα με τίτλο «Κλείσε την τηλεόραση». Κυκλοφόρησε δισκογραφικά;

Το τραγούδι αυτό έγινε με αφορμή τη συνεργασία μας στο VOX και μεταδόθηκε μόνο μέσω των ραδιοφωνικών σταθμών, δεν υπάρχει σε κάποιον δίσκο. Άρα μπορείτε να το ακούσετε μόνο μέσω της σελίδας στην κατηγορία «Αποκλειστικότητες».

Θα διακινούσατε ποτέ τα τραγούδια σας αποκλειστικά στο διαδίκτυο.

Έτσι κι αλλιώς διακινούνται στο διαδίκτυο δωρεάν αλλά και επί πληρωμή σε μερικές σελίδες. Αλλά επειδή όλη η δισκογραφία φαίνεται να καταλήγει εκεί, κάποια στιγμή θα αναγκαστούμε να προσαρμοστούμε με την εποχή. Στην Ελλάδα βέβαια αυτός ο τρόπος ακόμα δεν έχει πάρει τη θέση του, ίσως γιατί δεν υπάρχει προστασία. Σε λίγο καιρό θα αρχίσει να συμβαίνει και στη δική μου σελίδα, να μπορείς να αγοράζεις ηλεκτρονικά τη μουσική παράλληλα με την κυκλοφορία της στα δισκοπωλεία.

Το MusicHeaven το έχετε επισκευθεί;

To Βρίσκω εξαιρετικό, έχει πολύ ενδιαφέρον. Βέβαια πάντοτε υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης σε ό,τι κι αν κάνουμε όλοι μας, νομίζω όμως ότι παίζετε έναν σημαντικό ρόλο στην ενημέρωση με την μεγάλη επισκεψιμότητα που έχει η σελίδα σας, με κόσμο που παρακολουθεί, εκφράζεται και «παίρνει και γραμμή» για το τραγούδι. Επίσης ξέρω πως υπάρχει και κόσμος που μέσα από τη σελίδα σας προσπαθεί να προωθήσει τη δουλειά του και να την κάνει γνωστή κι αυτό είναι ένα από τα επόμενα στάδια της δισκογραφίας. Καλλιτέχνες που δεν έχουν την προσοχή των εταιριών, γιατί πλέον εκείνες δεν επενδύουν σε νέα πρόσωπα, απευθύνονται σε σελίδες όπως εσείς. Είναι σαν να καλείστε να παίξετε τον ρόλο των εταιριών σε κάποια θέματα.

Πολλοί βλέπω να ακολουθούν και μια παλιά διαδρομή που κόντεψε να ξεχαστεί: πολλές εμφανίσεις σε μικρούς και ζεστούς χώρους και αργότερα έρχονταν οι δισκογραφικές προοπτικές.

Αυτό που συνέβαινε πιο παλιά είναι πως δοκίμαζαν τα καινούργια τους τραγούδια στις μπουάτ που εμφανίζονταν, για να δουν την απήχηση του κόσμου. Υπάρχουν πολλά μικρά μπαράκια, ειδικά τα τελευταία χρόνια, που φιλοξενούν νέους που προβάλουν και δικά τους τραγούδια. Μικρά γκρουπάκια που μαζεύονται και παίζουν μουσική. Αυτό είναι και το πιο σωστό, ένα τοπίο το οποίο θα γεμίσει.

Τι θα ευχόσασταν στον κόσμο του MusicHeaven που σας διαβάζει τώρα;

Εύχομαι να συνεχίσετε να προσφέρετε πληροφόρηση πάντα σωστή κι ελεγμένη, γιατί το διαδίκτυο εγκυμονεί και παγίδες. Είναι σημαντικό να δίνετε μέσα από τη σελίδα σας την ελευθερία σε όποιον επιθυμεί να εκφράζεται με τον τρόπο που μπορεί. Κι επειδή το ελληνικό ραδιόφωνο όπως προείπαμε είναι λίγο-πολύ κατευθυνόμενο, εσείς έχετε μεγάλη ευθύνη παίζοντας τον αντίθετο ρόλο.

*Ευχαριστώ πολύ τη Λήδα Ρουμάνη για τα οργανωτικά και τη Νατάσα Καμπουράκη για την πολύτιμη βοήθεια.