Η Τρίτη Ανθολογία είναι ο «μυθικός» δίσκος του Γιάννη Σπανού. Ένας δίσκος «εκτός τόπου και χρόνου» όταν κυκλοφόρησε το Δεκέμβριο1975. Τότε, ο κόσμος άκουγε πολιτικά τραγούδια, η χούντα είχε πέσει ενάμισι χρόνο πριν... Κι όμως, θυμάμαι, τα επόμενα χρόνια, νέους κάθε απόχρωσης και προτίμησης, αριστερούς, δεξιούς, έντεχνους ή «άτεχνους», ροκάδες, μεταλάδες, εργάτες, φοιτητές να «υποκλίνονται» σ’ αυτό το δίσκο. Όλοι, μα όλοι !!! Δεν υπήρξαν πολλοί τέτοιοι δίσκοι που να έπαιξαν με επιτυχία αυτό το ρόλο της «συμφιλίωσης» ρευμάτων σε εποχές μάλιστα που οι τότε νέοι εκφράζονταν πολύ από τις διαχωριστικές γραμμές (από δω οι ροκάδες, από κει οι φλώροι, κλπ,κλπ).
Σ’ αυτά τα τραγούδια όμως όλοι ορκίζονταν και αυτό ήταν που με τράβηξε να ψάξω καλύτερα αυτό το δίσκο. Και πράγματι άξιζε πολλά. Δώδεκα κομμάτια, το ένα καλύτερο από το άλλο, ερμηνευμένα μοναδικά από την Αρλέτα και τον πρωτοεμφανιζόμενο Κώστα Καράλη σε ποιήματα Ελλήνων ποιητών όχι απαραιτήτως πολύ γνωστών. Λιλή Ιακωβίδη, Μαρίνα Λαμπράκη, Δημήτρης Δούκαρης, Βύρωνας Λεονταρής, Ηλίας Σιμόπουλος, Μήτσος Λυγίζος, Νίκος Καρύδης, Χρήστος Κουλούρης. Κι ακόμα Γιάννης Σκαρίμπας και Κώστας Βάρναλης. Α, ναι, κι άλλος ένας. Νίκος Καββαδίας, τέσσερα χρόνια πριν γίνει χαμός με το Σταυρό του Νότου. {Πέρα από τη μουσική, ρίχνοντας μια ματιά στους στίχους, μπορούμε να είμαστε περήφανοι για τους ποιητές που βγάζουμε – σπουδαία ποιήματα όλα, μίλησαν στο συνθέτη και τον οδήγησαν σ’ αυτή την κορυφαία δημιουργία).
Δώδεκα τραγούδια που θύμιζαν κάτι από το Νέο Κύμα όταν πια η εποχή του είχε παρέλθει. Και θα κατέληγαν στα αζήτητα ως εκτός εποχής αν δεν ήταν τόσο διαλεχτά.
Ο Κώστας Καράλης εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο τη γλυκιά παραίτηση που κυριεύει το Γιάννη Σκαρίμπα στο «Σπασμένο καράβι».
Η Αρλέτα μεταμορφώνεται σε απαρηγόρητη μα και γεμάτη αξιοπρέπεια, μάνα στο «Το λέει και το τραγούδι», μια μπαλάντα χωρισμού όπου :
«κοιτάζω την εικόνα σου, παιδί μου αγαπημένο,
παρηγοριά για να’ βρω,
και το γλυκό χαμόγελο της ζωγραφιάς σου κάνει
τον πόνο μου πιο μαύρο…».
Η αποθέωση του ρομαντισμού στο «…Είναι ν’ απορείς πού βρέθηκε τόση απουσία
όλη σε ένα βλέμμα, στα μάτια σου».
Η σκιά της διάψευσης κυριαρχεί, σαν «ομίχλη μπαίνει από παντού στο σπίτι»με την Αρλέτα να ερμηνεύει το κορυφαίο δίστιχο:
«-σαν ήρθε η ώρα να διαλέξεις
είπες: ας φράξουν τη φωτιά άλλα στήθη…».
Είναι όλα εδώ, αυτά που μπορούσε κανείς να κάνει μα δεν έκανε, το ύψος των περιστάσεων που δεν έφτασε, όλα, σε ένα παρ’ όλα αυτά τρυφερό τραγούδι.
Ο στρατιώτης ποιητής αποκαλύπτεται μέσα από την αγέρωχη ερμηνεία του Καράλη και αποκαλύπτει το τιτάνιο έργο του σε ένα τραγούδι με στίχους ελλειπτικούς σε πλήρη αντίθεση μ’ αυτό που εκφράζουν:
«Δεν έχω γράψει ποιήματα
μέσα σε κρότους
μέσα σε κρότους
κύλησε η ζωή μου.
Τη μιαν ημέρα έτρεμα
Την άλλη ανατρίχιαζα
Μέσα στο φόβο
Μέσα στο φόβο πέρασε η ζωή μου».
…….
Η Αρλέτα πάλι στο «Σε είπανε θεό» τραγουδάει με γνήσιο λυρισμό στίχους που σφάζουν με το βαμβάκι:
Σε είπανε Θεό
Και δε Σε πίστεψα
Γιατί αν ήσουνα
Θάχες φόβο, θάχες τρόμο
Θάχες ντροπή
Γιατί αν ήσουνα
Θα σε λυπόμουν –
Σε είπαν επανάσταση
Και Σ’ ακολούθησα;,
Ήθελα να γκρεμίσεις,
ήθελα να χτίσεις,
ήθελα να τελειώσεις
και ν’ αρχίσεις,
ήθελα ν’ αλλάξεις
κι Εσύ
κι εγώ –
και μ’ άφησες στους πέντε δρόμους –
«Ο θρήνος της μάνας» για τη θυσία του παιδιού της (στην Αντίσταση τότε; τώρα; πάντα;), ένα απίστευτο τραγούδι σε 15σύλλαβο.
Μια φίλη πριν 20 χρόνια η οποία σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση δεν είχε καμιά σχέση με την ελληνική μουσική, τη μητρότητα και την Ελευθερία, τραγουδούσε με ζήλο:
«Γιατί δεν άκουες, γιόκα μου, τη μάνα που σ’ εγέννα;
Κι αν έρθει τώρα η Λευτεριά πούν’ όλα ρημαγμένα
Τι να την κάνω αγόρι μου γλυκό, χωρίς εσένα;»
Και μετά το, για πολλούς κορυφαίο τραγούδι του δίσκου: «Ιδανικός κι ανάξιος εραστής» και για πρώτη φορά μελοποιείται ο Νίκος Καββαδίας κι ας γκρίνιαζαν τότε κάποιοι: «πως είναι δυνατόν να μελοποιείται έτσι ο Καββαδίας» και έβγαιναν από τα ρούχα τους. Αυτοί έχασαν, η μουσική κέρδισε ένα τραγούδι για Ανθολογία με μια δραματική ενορχήστρωση και ερμηνεία του Κώστα Καράλη στην καλύτερη στιγμή του.
Σε 2: 35 λεπτά οι άλλοτε Μοιραίοι του Κώστα Βάρναλη βιώνουν το θαυμαστό πέρασμα μιας Οπτασίας στο «Πέρασμά σου».
Στη ζήση αυτή που τη μισούμε
Στη γης αυτή που μας μισεί,
Κι όσο να πιούμε δε σε σβηούμε
Πόνε πικρέ και πόνε αψύ,
Που μας κρατάς και σε κρατούμε.
Ήρθες Εσύ μιαν άγιαν ώρα
Όραμα θείο και ξαφνικό
Και γέμισεν ανθόν, οπώρα,
Κελαηδισμόν παθητικό
Όλ’ η καρδιά μας, όλη η χώρα.
Αχ! Τόσο λίγο να βαστάξει
Τούτ’ η γιορτή κι η Πασχαλιά…
Έφυγες κι έχουμε ρημάξει
Ξανά και πάλι…η Πασχαλιά
Γιατί έτσι λίγο να βαστάξει!
Και γίνονταν συζητήσεις επί συζητήσεων για το τι εννοούσε ο ποιητής και ποια τέλος πάντων ήταν αυτή η Πασχαλιά…
Κι ακόμα τα «Πέντε ναυτόπουλα» σα νανούρισμα βγαλμένο κατευθείαν από την παράδοση με την Αρλέτα πάλι σε μεγάλη στιγμή:
«…εδώ στην όχθη την παλιά, νάνι, μικρά μου, νάνι
πέντε ναυτάκια, πέντε απλά παιδιά ντουφεκισμένα».
Ο Κώστας Καράλης με άλλη μια σθεναρή ερμηνεία στην αιώνια αναζήτηση της Αγάπης «…αν είσαι ένα αγκάθι στην καρδιά μου εγώ που σ’ αγαπώ πώς θες να το ξέρω;» και πιστεύω πως σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση συνθετικής προσπάθειας θα είχε βγει μια αποτυχία…
Ο δίσκος κλίνει με ένα χαιρετισμό – ασπασμό «στους άδικα νεκρούς όλου του κόσμου» σ’ ένα τραγούδι με αυξομειώσεις της έντασης, ως υπενθύμιση γι’ αυτά που δε θα’ πρεπε να ξεχνάμε.
Αυτό το έργο που έχει κάτι το «παλιομοδίτικο» αντέχει πολλά χρόνια τώρα. Είναι καταπληκτικό το πώς «μιλάει» στους μαθητές του σήμερα όπως και τριάντα χρόνια πριν. Σ’ αυτούς βέβαια που ψάχνονται στη μουσική και έχουν τα αυτιά ανοιχτά. Μα μήπως και τότε το ίδιο δε γινόταν; Αν δεν αναζητούσαμε, δε βρίσκαμε. Μήπως μιλάμε για ένα κλασικό δίσκο του μέλλοντος;
οδήγησέ με στο τέλος του ονείρου...
[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : Lansetris στις 28-10-2006 00:10 ]
