Σχόλια

costaspanag:

Συγχαρητήρια για το τόσο κατατοπιστικό και εκτενές άρθρο σου για το αγαπημένο μας αλλά σχετικά παραμελημένο και υποτιμημένο όργανο.

 Με την ευκαιρία να προσθέσω κι εγώ την προσωπική μου εμπειρία ζωής  μαζί του.

 Ασχολούμαι ερασιτεχνικά με το ακορντεόν από μικρός. Χωρίς  επιδίωξη για πτυχία και δεξιοτεχνία, μόνο για τη χαρά που μου δίνει. Και εξακολουθεί να είναι το όργανο που αγαπώ.

 Η εφηβική μου ηλικία συνέπεσε με τη «χρυσή εποχή» του ακορντεόν, τη δεκαετία του 1950. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1953, που είδα για πρώτη φορά ακορντεόν, ήταν η χρονιά της κορύφωσης στην κατασκευή και εμπορία ακορντεόν. 

 Άρχισα μαθήματα ακορντεόν σε ηλικία 14 ετών  το 1956, στο παράρτημα Πατησίων του Ελληνικού Ωδείου, στο Λυσιατρείο, με τον αείμνηστο Κερκυραίο ακορντεονίστα, μαέστρο και συνθέτη Μίμη Μεταξά. Παράλληλα έπαιζα μαζί με συμμαθητές και φίλους που ασχολούνταν με διάφορα όργανα. Διέκοψα τα μαθήματα για τις εισαγωγικές εξετάσεις  του Πανεπιστημίου (μέγα λάθος!), με αποτέλεσμα να «παγιώσω» ορισμένες ατέλειες τεχνικής, που  δύσκολα διορθώνονται..

 Όταν αργότερα  θέλησα να συνεχίσω στο Ωδείο,  ένιωσα πολύ δυσάρεστη έκπληξη ακούγοντας από τον  δάσκαλό μου ότι  το ακορντεόν "πέθανε!". Το αγαπημένο μου όργανο είχε  πέσει κι αυτό θύμα της ηλεκτρονικής «επανάστασης».  Είχε εκτοπισθεί από το ηλεκτρονικό αρμόνιο. Το οποίο όμως δεν με ενδιέφερε και έτσι δεν συνέχισα.

Σε ώριμη πλέον ηλικία, το 2000, ξανάρχισα μαθήματα ακορντεόν στο Πυθαγόρειο Ωδείο Άνοιξης. με την κα Βίκυ Παπαδοπούλου. 

 Απο το 2001-2004 παρακολούθησα ιδιαίτερα μαθήματα μουσικής με τον δεξιοτέχνη ακορντεονιστα Θέμη Ρούσσο,  ο οποίος διακρίθηκε με το «ατελές όργανο» στη «χρυσή εποχή» του, όμως είχε από χρόνια στραφεί προς το πιάνο, τη τζαζ κλπ. 

 Το ακορντεόν μου, Paolo Soprani 80ρι, το είχα αγοράσει μεταχειρισμένο από τον Μεταξά και πρέπει να είναι πάνω από 60 χρονών. Το έχω επισκευάσει στον Τρίμη και τελευταία στον Αχιλλέα Κουλαξίζη, (αδελφό του Γιώργου και του Λάζαρου) που του έκανε "αναπαλαίωση". Έχω και ένα καινούριο, Victoria 120ρι. Το πρώτο μου ακορντεόν ήταν ένα Marino Pigini 36άρι. Όλα κατασκευασμένα στη «Μέκκα» του ακορντεόν,  το Castelfidardo της  Ιταλίας.

 

costaspanag:

Είναι  γεγονός  ότι η πρώτη φράση (4 μέτρα) του θέματος θυμίζει το "Αναμνήσεις από την Αλάμπρα" του Tarrrega.

Tόσο η εισαγωγή όμως, όσο και η εξέλιξη της μελωδίας δείχνουν ότι είναι ένα διαφορετικό κομμάτι, με την προσωπική σφραγίδα του Θεοδωράκη. Που δένει απόλυτα με τον στίχο και δημιουργεί μια πραγματικά «μαγική» νυχτερινή ατμόσφαιρα.

Είναι πολύ ενδιαφέρον  ότι και το κομμάτι του Tarrega  με τη σειρά του θυμίζει ένα γνωστό, προγενέστερο (1863) κομμάτι άλλου συνθέτη.: Την άρια “Je crois entendre encore” από την όπερα «Αλιείς μαργαριταριών» του George Bizet (1838-1875). Στην οποία μάλιστα υπάρχει η φράση “Oh, nuit enchanteresse” - «Ω, νύχτα μαγεμένη»  κατά τους ελληνικούς στίχους !-. Βέβαια εδώ ο ρυθμός είναι 4/4 αντί ¾, αλλά η ρυθμική αγωγή είναι επίσης αργή (Andante)  και η κλίμακα επίσης ελάσσων.

Σύμπτώσεις ή εκούσια δάνεια; Το σίγουρο είναι ότι δεν πρόκειται για αντιγραφή, αλλά για πρωτότυπες, αριστουργηματικές μουσικές δημιουργίες.

Δεν είναι η μόνη περίπτωση κομματιού που θυμίζει κάποιο άλλο. Ενδεχόμενες επιρροές σε ένα μουσικό έργο από προηγούμενα ακούσματα ούτε αναπόφευκτες είναι, ούτε καταδικαστέες. Επίσης, αν με τα 24 γράμματα του αλφαβήτου υπάρχουν πιθανότητες να προκύψουν παρόμοιες λέξεις ή φράσεις, με τις νότες που είναι μόνο 7 (ή έστω 12 της χρωματικής κλίμακας) οι πιθανότητες είναι πολύ περισσότερες!

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα  μελωδιών που θυμίζουν άλλες. Π.χ. «Αγάπη πούγινες δίκοπο μαχαίρι» (Χατζηδάκι) το «Τρελέ τσιγγάνε» (Τσιτσάνη). «Διότι δεν συνεμορφώθην -Αλικαρνασσός Παρθένι» (Θεοδωράκη) τη Φραγκοσυριανή (Βαμβακάρη). «Σε τούτα δω τα μάρμαρα κακιά σκουριά δεν πιάνει» το «Καπνουλού μου όμορφη» (Δημ. Γκόγκου-Μπαγιαντέρα) κοκ.

Δεν θα ξεχάσω το νοερό «χαστούκι» που ένιωσα να «έφαγα» στην Αγγλία  το 1972 όταν παρατήρησα σε μια Αγγλίδα που σιγοψιθύριζε τη μελωδία του «Ήλιε μου, ήλιε μου βασιλιά μου» : -Greek composer! Μάνος Χατζηδάκις!  και  πήρα την κοφτή απάντηση : - Wolfgang  Amadeus Mozart!!!

Λέγεται πως ο Χατζηδάκις όταν  του παρατήρησαν ότι η μελωδία θυμίζει τη συμφωνία Νο 40 του Μότσαρτ,  απήντησε ότι ο τίτλος «Χασάπικο 40» το υποδηλώνει έμμεσα. Για να καταλήξει : «Οι ταλαντούχοι κλέβουν, οι ατάλαντοι αντιγράφουν». Και είχε δίκηο, διότι κατάφερε να βάλει την «κλασσική» μουσική σε κάθε ελληνικό σπίτι, παντρεύοντας τη μελωδία του Μότσαρτ με το χασάπικο!.