O Μίλτος Πασχαλίδης στο MusicHeaven

Β' Μέρος

Βασίλης: Έχεις κομμάτι άλλου καλλιτέχνη που θα ‘θελες να ‘χες γράψει εσύ;
M.Π.: Το «ημερολόγιο» του Θηβαίου. Πουλάω το σπίτι μου για να μου το γράψει. Στ’ αλήθεια, του δίνω το σπίτι να μου γράψει τα πνευματικά δικαιώματα (γέλια).

Βασίλης: Έχοντας παρακολουθήσει όλη σου δισκογραφική σου πορεία και της συναυλιακής σου πορείας, θεωρώ ότι είτε σου έχουνε δώσει, είτε έχεις πει εσύ, είτε έχεις βρεθεί συγκυριακά όπως στα 30χρόνια του Βασίλη που ερμήνευσες το Πρώτη Μαΐου, έχεις πει εκπληκτικά κομμάτια.
M.Π.: Προφανώς έχω τραγουδήσει πολύ ωραία τραγούδια, έχω αγαπηθεί πολύ, έχουν αγαπηθεί πράγματα που έχω τραγουδήσει, άλλα πριν απ’ όλα είμαι ακροατής της μουσικής. Δε γεννήθηκα συνθέτης, ακροατής γεννήθηκα. Γεννήθηκα ν’ ακούω μουσική, ν’ αγαπάω τη μουσική. Κυρίως λοιπόν, έχω αγαπήσει τη μουσική των άλλων όχι τη δικιά μου. Φαντάζεσαι ότι ακούω στο σπίτι Πασχαλίδη; Ούτε γι’ αστείο..

Βασίλης: Τι ακούς στο σπίτι;
M.Π.: Αυτή την εποχή ακούω το τελευταίο του Springsteen το magic, του Αγγελάκα με το Βελιώτη όπου όλοι οι ήχοι είναι παιγμένοι απ’ το τσέλο του Βελιώτη. Δεν ακούω σκυλάδικα, ελαφρό- ποπ.

Βασίλης:Η γνώμη σου γι’ αυτά; Μπορείς ν’ ακούσεις καλά κομμάτια μέσα από ‘κει;
M.Π.: Καλά κομμάτια είναι τα κομμάτια που σε συγκινούν, για ότι συγκινεί τον υπόλοιπο κόσμο δεν έχω να πω κάτι, εγώ λέω τι συγκινεί εμένα. Εμένα δε με συγκινούν, τα βρίσκω σαχλαμάρες τα πιο πολλά.

Γιούλη: Ακουμπάνε στην τσέπη κι όχι στην ψυχή;
M.Π.: Τώρα, αν μέσα σε όλο αυτό το κλίμα, υπάρχουνε και 1-2 καλά τραγούδια, αυτό είναι ακόμα χειρότερο κι αποδεικνύει ότι υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που έχουνε ταλέντο το οποίο το σπαταλάνε κάνοντας βλακείες. Δηλαδή καλύτερα να μην έχουνε και καλά τραγούδια, είναι ακόμα πιο θλιβερό. Γιατί σημαίνει ότι συμβαίνει επίτηδες.

Γιούλη: Είχες γράψει σ’ ένα τραγούδι «όποιος κοιτάει τους ουρανούς μονάχος ταξιδεύει», κάπως έτσι γράφεις μουσική; Κοιτάζοντας τους ουρανούς γράφεις ή είναι ουτοπικό όλο αυτό;
M.Π.: Κοιτάω τον ουρανό, άλλα όπως λέει κι ο Χρήστος «η φτέρνα μου είναι δεμένη με το χώμα». Απέναντι στην τέχνη μας, απέναντι στη μουσική και στην τραγουδοποιία οφείλουμε να ‘μαστε ταπεινοί. Απέναντι στο καθεαυτό υλικό, στη μουσική των άλλων, στη μουσική τη δικιά μας και σε όλη τη μουσική που μας περικλείει είμαστε ταπεινοί. Τώρα, απέναντι στα πρόσωπα κρίνεις κάθε φορά τι θέλεις να είσαι ή τι σ’ ενδιαφέρει να είσαι. Αλλά απέναντι στη μουσική πρέπει να είσαι γειωμένος πολύ. Άλλωστε, έχει υπάρξει κάποιος που λέγεται Schubert, Mozart κ.τ.λ. Εμείς τραγουδάκια γράφουμε, δεν κάνουμε Τέχνη.

Βασίλης: Αυτό όμως δεν είναι μέρος της τέχνης; Ένα κομμάτι της ελληνικής μουσικής του ελληνικού πολιτισμού είναι και ο Μίλτος Πασχαλίδης.
M.Π.:Μακάρι, αλλά δεν το αντιμετωπίζω έτσι, εγώ ζω απλά. Μακάρι ο ιστορικός του μέλλοντος να θυμάται ένα τραγούδι μου, θα ‘μαι ευχαριστημένος.

Βασίλης: Η Αριάδνη θέλει να μάθει ποιο είναι το αγαπημένο σου χρώμα.
M.Π.: Το μπορντό.

Βασίλης: Ο Νίκος ρωτάει πότε θα κάνουμε beach party στο Πεταλίδι.
M.Π.: Έχω να πάω στο Πεταλίδι από πολύ μικρός. Νομίζω μια πρόσκληση αρκεί.

Βασίλης.: Από πού είναι η καταγωγή σου;
M.Π.: Είμαι γεννημένος στην Καλαμάτα.

Βασίλης: Έχεις να πας καιρό εκεί; Περνάς καλά εκεί;
M.Π.: Απ’ το καλοκαίρι. Δεν έχω ανθρώπους στην Καλαμάτα, φίλους γνωστούς, με τα κτίρια τι να πω; Αγαπώ τη θάλασσά της, αλλά μέχρι εκεί. Όταν παω με καλή παρέα, περνάω καλά. Δεν πάω για να συλλέξω αναμνήσεις. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο στην Κρήτη.

Γιούλη: Νιώθεις ακόμα το πέμπτο λιοντάρι;
M.Π.: Ποτέ δεν ήμουνα το πέμπτο λιοντάρι. Απλώς ήμουνα το πέμπτο λιοντάρι για ένα βράδυ. Γιατί αυτό είναι μεγάλος τίτλος τιμής. Τα λιοντάρια για όσους δεν ξέρουν, είναι η κλασσική πλατεία των τεσσάρων λιονταριών στο Ηράκλειο της Κρήτης στο κέντρο. Παλαιό νυφοπάζαρο και τόπος συνάντησης όλων το Ηρακλειωτών, κυρίως των φοιτητών τα βράδια και των υπόλοιπων την ημέρα. Κάποια στιγμή έγραψα ένα τραγούδι, επειδή έζησα πολλά χρόνια εκεί κι επειδή στο ζώδιο είμαι λέων, το οποίο μιλάει για το πέμπτο λιοντάρι που βγαίνει τα βράδια στην πλατεία και κοιτάει το φεγγάρι μαζί με τα’ άλλα τέσσερα.

Γιούλη: Να μας θυμίσεις ένα περιστατικό που έγινε στην Κρήτη, που σου ‘χε αφήσει ο Παντελής ο Χλωρός ένα ποίημα κάτω απ’ την πόρτα. Τι έγραφε και εμπνεύστηκες μετά τη λίμνη.
M.Π.:Δε μου το ‘χε αφήσει κάτω απ’ την πόρτα ο Παντελής, απλώς το ‘ χε γράψει. Αυτό μπορεί να το είπα στα πλαίσια της γενικής διάθεσης των ανθρώπων να κάνουν πιο γοητευτικές τις ιστορίες. Είχε γράψει περίπου: «Η λίμνη, έχρισε τον εαυτό της θάλασσα, κι από τότε ψάχνει την αλμύρα στην ψυχή της»… Αυτό με πέτυχε στη φάση που ήμουνα μεταπτυχιακός στο Ρέθυμνο. Κάποια στιγμή πήγα στη λίμνη του Κουρνά κι όταν την είδα από ψηλά, μου ‘ρθε κατευθείαν στο μυαλό ο στίχος του Παντελή κι έγραψα τη φράση: «Κάποτε γνώρισα μια λίμνη που ‘θελε να ‘ναι θάλασσα».. Τα υπόλοιπά τα ξέρετε…
Γιούλη: Απόμεινες παιδί..

Βασίλης: Είμαστε στην ενότητα πως έχεις γράψει κάποια τραγούδια. Η Λίνα ρωτάει ποιό θεωρείς το πιο ερωτικό τραγούδι που έχεις γράψει.
M.Π.:Δεν έχω ιδέα.

Βασίλης: Εγώ μπορώ να ξέρω πιο είναι το πιο ερωτικό τραγούδι που έχεις ερμηνεύσει. Το «σαν τραγουδάκι»…ίσως και το «έτσι σκληρά».
M.Π.:Είσαι Παυλακιστής (γέλια). Ίσως θα ‘λεγα το χίλια ποτάμια επειδή είναι και το αγαπημένο μου αυτό τον καιρό.

Βασίλης: Απ’ τα αγαπημένα μου τραγούδια λέει η Λίνα, είναι οι Πεθαμένες καλησπέρες. Πόσο συχνά συναντούσες τέτοιες καλησπέρες που σε χαλάγανε και τις έκανες τραγούδι;
M.Π.:Τότε πολύ συχνά. Τώρα όχι τόσο γιατί αισθάνομαι με τους φίλους μου πιο καλά. Αυτό το έγραψα όταν ήμουν 25 χρονών που ακόμα οι σχέσεις σου με τους ανθρώπους είναι τεταμένες. Τώρα κοντά στα 40 νομίζω ότι υπάρχουνε κάποιοι άνθρωποι γύρω μου με τους οποίους έχω κεντρικά ζητήματα λυμένα, οπότε νιώθω πιο καλά. Δε θα έγραφα ένα τόσο σκληρό πράγμα τώρα για τους φίλους μου. Τότε αισθάνθηκα απογοήτευση, προδοσία, πιθανόν κι εγώ να απογοήτευσα ανθρώπους και να πρόδωσα και το έφτιαξα. Τώρα δε θα το έγραφα, χωρίς να το αποκηρύττω, το αγαπώ και το τραγουδάω απλά δε θα το έγραφα τώρα.

Βασίλης: Πως και το έδωσες στο Μητροπάνο;
M.Π.: Του το ‘χα δώσει απ’ την αρχή αλλά για κάποιους τεχνικούς λόγους δεν το είπε τότε και μετά κάποια στιγμή εξαιτίας κοινού παραγωγού, Ηλία Μπενέτο, κάναμε ένα πολυσυλλεκτικό δίσκο και το είπε. Κι όταν άκουσα το Μητροπάνο να λέει τις πεθαμένες καλησπέρες, ήταν μια απ’ τις πιο συγκινητικές στιγμές της ζωής μου. Αντέδρασε το σώμα μου. Βούρκωσαν τα μάτια μου πριν συγκινηθώ, πρώτα άρχισα να κλαίω και μετά συγκινήθηκα.

Βασίλης: Ποιους έλληνες ερμηνευτές, στιχουργούς, συνθέτες θαυμάζεις;
M.Π.: Πάρα πολλούς. Στιχουργούς τους Άλκη Αλκαίο, Μάνο Ελευθερίου, Οδυσσέα Ιωάννου κ.α. Τραγουδιστές τους Μητροπάνο, Πάριο, Πασχάλη Τερζή το Βασίλη και μ’ αρέσει ο τρόπος που τραγουδάνε διάφοροι τραγουδοποιοί. Όπως ο Μάλαμας, ο Μούτσης, ο Θηβαίος, ο Θαλασσινός.

Γιούλη: Ο kithara2 ρωτάει: Από τη νέα γενιά ποιους θαυμάζεις; Ο Γιάννης Χαρούλης για παράδειγμα, που έχεις κάνει και μια αφιέρωση στον τελευταίο σου δίσκο σ’ αυτόν.
M.Π.: Μ’ αρέσει πάρα πολύ! Το τραγούδι Ελιά είχε γραφτεί για το Γιάννη, δε χώρεσε στο δίσκο του τότε και υποσχέθηκα πως όταν το τραγουδούσα θα ήταν αφιερωμένο σ’ εκείνον.

Βασίλης: Μιας και πριν ανέφερες τον Άλκη Αλκαίο. Σ’ ακούσαμε στους τροβαδούρους, συμμετείχες επίσης στο δίσκο αφιέρωμα, άξιου λόγου. Η Dalarofili ρωτάει, πως βλέπεις αυτή τη σειρά του Γιώργου Νταλάρα και του Μιχάλη Κομπιού.
M.Π.: Το συγκεκριμένο τραγούδι το αγαπώ πάρα πολύ. Είναι γραμμένο αρκετά χρόνια πριν το ’99 και τελικά βρήκε το δρόμο του σχεδόν μια δεκαετία μετά.

Βασίλης: Μου έκανε εντύπωση μ’ αυτό ότι μαζί με σένα μπαίνει στο στούντιο κι ο Βαγγέλης ο Γερμανός και ο Βασίλης Καζούλης. Η εντύπωσή σου;
M.Π.: Με τα παιδιά παίζαμε το ’99 στη μουσική σκηνή Μετρό κι ήτανε απ’ τα πιο τρυφερά και ωραία πράγματα που έχω κάνει στη ζωή μου καλλιτεχνικά. Κι επίσης για τον Βαγγέλη που έχω μεγαλώσει με τα τραγούδια του, είναι ενδιάμεση γενιά, δεν έχει εκπέσει μέσα μου ούτε ένα πόντο. Δεν μου ‘χει απομυθοποιηθεί ούτε δευτερόλεπτο, τον αγαπώ πάρα πολύ. Ο Βαγγέλης για μένα, σηματοδότησε με τα μπαράκια τότε ότι μπορείς με μια κιθάρα. Δυο δίσκοι που μου καθόρισαν στο να ασχοληθώ μ’ αυτό ήταν « τα μπαράκια του Βαγγέλη» και τα «ζεστά ποτά» των Κατσιμιχαίων.

Βασίλης: Ερώτηση του Νίκου: ρωτάει με ποια κριτήρια επιλέγεις τα κομμάτια που τελικά ηχογραφείς έχοντας τεράστιο υλικό.
M.Π.: Δεν έχω τεράστιο υλικό. Τους δίσκους τους διαμορφώνω το τελευταίο εξάμηνο. Ξεκινώ από δέκα τραγούδια που έχω στο συρτάρι και τελικά απ’ αυτά επιζούν τα τέσσερα και διαμορφώνοντας το υλικό γράφω κι άλλα.

Γιούλη: Εξαρτάται σε ποια φάση θα σε πετύχουνε τα τραγούδια; Οι επιλογές σου εξαρτώνται απ την φάση που περνάς;
M.Π.: Ποτέ δεν δημιουργώ φορτισμένος. Μπορεί σε κάποιους δίσκους να βάλω ένα τραγούδι που να αφορά το πώς είμαι εκείνη την περίοδο. Γενικά δε μ’ αρέσει να σχολιάζω το τρέχον μου διάστημα όταν γράφω κάτι. Γράφω για το παρόν, για μνήμες ,για το μέλλον αλλά δεν έχει να κάνει με την κατάσταση που βρίσκομαι.

Γιούλη: Ο beatlus λέει πως γράφεις βιωματικά τραγούδια (έτσι φαίνεται) και αν νιώθεις πως έχεις γράψει το τραγούδι της ζωής σου ή δεν το ‘χεις συναντήσει ακόμα.
M.Π.:Το τραγούδι της ζωής μου δεν το ‘χω συναντήσει ακόμα, είναι σαφές. Επίσης στην αρχή έγραφα βιωματικά, τώρα όχι πάντα, γιατί έμαθα την τεχνική. Όταν δεν ξέρεις την τεχνική για ένα τραγούδι αισθάνεσαι την ανάγκη να ανατρέξεις στο προσωπικό σου βίωμα. Τώρα θαυμάσια μπορώ να σας γράψω το βίωμα ενός άλλου και να σας μοιάζει ότι είναι δικό μου. Με διαχωρίζει απ’ τους άλλους αυτό που ‘χω ζήσει εγώ και το ΄χω δει με τα δικά μου μάτια, άρα γράφω και βιωματικά. Μετά, αυτό σε αποκλείει κι ανοίγεις τα μάτια σου και κοιτάς γύρω σου. Μπορεί να γράφεις σε πρώτο πρόσωπο αλλά συχνά περιγράφεις την εμπειρία ενός άλλου.

Γιούλη: Ο Jimmy αναρωτιέται για τη διαδικασία που γράφεις τραγούδια. Παίρνεις πρώτα τους στίχους και μετά πιάνεις την κιθάρα και γράφεις πάνω σ’ αυτό ή χρησιμοποιείς άλλα μέσα;
M.Π.:Στην κιθάρα γράφω από πάντα. Η διαδικασία της γραφής ενός τραγουδιού δεν είναι και τόσο τεχνοκρατική. Μπορεί να πιάσω την κιθάρα να τη χαϊδέψω και να προκύψει κάτι. Τώρα τι πετυχαίνω δεν το ξέρω. Αλλά αυτή είναι η προσπάθειά μου κι αυτή είναι η έγνοια μου γιατί τον πήχη κάθε φορά στον βάζει ο εαυτός σου. Προσπαθώ να περνάω κάθε φορά πάνω απ’ τον πήχη του προηγούμενου δίσκου μου αισθητικά, καλλιτεχνικά, δημιουργικά.

Βασίλης:O Gazakas λέει πως με αφορμή το γεγονός ότι δίνεις συνέντευξη για ένα διαδικτυακό περιοδικό –το MusicΗeaven- τι γνώμη σου για την ελεύθερη διακίνηση της μουσικής στο διαδίκτυο. Θεωρείς ότι είναι κλοπή ακόμα κι αν γίνεται δωρεάν; Είσαι υπέρ;
M.Π.: Βεβαίως είμαι υπερ. Το ότι μπορεί ένας άνθρωπος στη Νέα Υόρκη, στην Κίνα ή στην Αφρική ν’ ακούσει ένα τραγούδι μου είναι πολύ γοητευτικό και πολύ ωραίο. Ούτε με το δωρεάν έχω πρόβλημα. Εμένα το πρόβλημά μου γενικά με την πειρατεία είναι σαφές. Αν όλα είναι δωρεάν, να ‘ναι κι αυτό δωρεάν. Αλλά όταν ο άλλος σου πουλάει τζάμπα το πνευματικό σου παιδί, λες άντε…. Εμείς όταν ήμασταν πιτσιρικάδες και δεν είχαμε λεφτά, παίρναμε ένα δίσκο και γράφαμε μεταξύ μας κασέτες. Ας πάρει ένας το cd μου κι ας το αντιγράψει στους φίλους του, δε θέλω να το αγοράσουν όλοι. Μια χαρά να διακινείται η πληροφορία και η μουσική. Όταν όμως κάποιος το αντιγράφει και το πουλάει, αυτό είναι κλοπή και θα με βρει αντίθετο. Το ίδιο και στο ίντερνετ, εάν κάποιος γουστάρει να το βάλει και να το μοιραστεί με τους ανθρώπους μια χαρά. Αν όμως απ’ αυτό αυτός στο site του παίρνει λεφτά από διαφημίσεις επειδή το κάνει είμαι αντίθετος.

Βασίλης: Το ίδιο μέλος αναφέρει πως κάποτε είχες διορθώσει πολλά τραγούδια στο kithara, προτίθεσαι να το επαναλάβεις.
M.Π.:Δεν προλαβαίνω και μπήκα και το ‘κανα γιατί ήταν πολλά τραγούδια μου μέσα και κάποια ακόρντα ήταν πολύ λάθος κι αφού τα παίζουνε ας τα παίζουνε σωστά.

Βασίλης: Ο φίλος μου ο Χρήστος (matthias16) ρωτάει: Από ξένους καλλιτέχνες ποιους θαυμάζεις; Με ποιους θα ‘θελες να παίξεις κάποτε;
M.Π.: Θα κάνουμε όνειρα; Με το Sting, αλλά δε θα παίξω ποτέ, οπότε…

Βασίλης: Δηλαδή άμα έρθει και σου πει να παίξετε μαζί θα του πεις όχι;
M.Π.: Προφανώς δε θα του πω όχι αλλά μάλλον δε θα έρθει.

Βασίλης: Με το Bob Dylan θα ‘παιζες;
M.Π.:Αστειεύεσαι; Θα του κουβάλαγα τις κιθάρες. Θα του σκούπιζα τις μπότες.

Βασίλης: H margo θέλει να μάθει για τη σχέση σου με λογοτεχνία. Ποιο είναι το αγαπημένο σου βιβλίο;
M.Π.:Ποιο είναι το αγαπημένο σου φαγητό;

Βασίλης: Τα γεμιστά.
M.Π.:Πάντα; Δηλαδή μπορείς να τα τρως συνέχεια;

Βασίλης: Όχι.
M.Π.: Κι εγώ τι να απαντήσω για τα βιβλία; Έχω 90 αγαπημένα βιβλία.

Βασίλης: Την ποίηση που διαβάζεις έχεις σκεφτεί ποτέ να τη μελοποιήσεις;
M.Π.: Σπανίως. Μόνο αυτό που έκανα με την αφήγηση. Γενικά δεν είμαι φανατικός της μελοποιημένης ποίησης. Πιστεύω ότι τα ποιήματα πρέπει να τα’ αφήνουμε στην ησυχία τους. Πλην εξαιρετικών περιπτώσεων που αποδεικνύονται να διαρκούν στο χρόνο και να έχουνε μια επίδραση και στο κοινό και στη μουσική.

Γιούλη: Ίσως είναι ένας τρόπος για να περάσει στον κόσμο η ποίηση. Αφού δεν υπάρχει χώρος γι’ αυτή..
M.Π.: Μη σώσει και περάσει αν είναι με τερτίπια.

Βασίλης: Ακόμα κι αν αυτά τα τερτίπια είναι όμορφα μουσικά πράγματα; Π.χ. Οι γραμμές των οριζόντων, εξαιρετικά ποιήματα του Καββαδία. Θα τα ήξερε ο κόσμος αν δεν τα μελοποιούσε ο Μικρούτσικος;
M.Π.:Εμένα προσωπικά ο δίσκος Σταυρός του Νότου μ’ αρέσει πολύ αλλά υπάρχει και κόσμος που δεν του αρέσει. Το γεγονός ότι ο Θάνος έκανε γνωστό τον Καββαδία δε σημαίνει ότι είναι καλή μελοποίηση αυτό ή ότι ο Ρίτσος έγινε γνωστός μέσα απ’ το Θεοδωράκη, δε σημαίνει ότι είναι καλή μελοποίηση. Σημαίνει απλά, ότι ο κόσμος άρχισε να τραγουδάει τραγούδια και μετά από χρόνια αναρωτηθήκαν κι έμαθαν τους ποιητές. Αυτό μας φέρνει σ’ ένα πολύ κεντρικό ζήτημα της ελληνικής πραγματικότητας : έλλειψη παιδείας. Δε θα έπρεπε να χρειάζεται ο Θάνος για να μάθουμε τον Καββαδία. Μπράβο του που το ‘κανε και όντως τον έκανε γνωστό, αλλά δε θα ‘πρεπε να χρειάζεται. Επίσης, θυμάμαι σ’ ένα σίριαλ πριν από μερικά χρόνια που η πρωταγωνίστρια διάβαζε Κική Δημουλά κι έτσι κάποιος κόσμος τη θαύμασε κι έμαθε ποια είναι. Δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να συμβαίνει αυτό.