Υπάρχει Θεός;

Δηλαδή, αν κατάλαβα καλά, αυτή η «μπούρδα» που λέγεται θρησκεία λέει ότι : εκεί που γεννήθηκε κάποιος θα ονομάζεται – ανάλογα – Χριστιανός, Μουσουλμάνος, Βουδιστής κτλ, και όλοι οι πιστοί τρέχουν στους Ναούς γιατί αυτό λέει η θρησκεία;

Φοβερή προσέγγιση του θέματος! Πρέπει να έχεις μελετήσει αρκετά, αυτό που πραγματεύεται ο Χριστιανισμός π.χ;        

Θα μου επιτρέψεις μερικές παρατηρήσεις και μερικές ερωτήσεις! Σέβομαι απόλυτα αυτό που πιστεύεις αλλά ας κάνουμε λίγο διάλογο αν θέλεις!

Πρώτα – πρώτα γνωρίζεις τόσο καλά την ψυχολογία των πιστών που τους κατατάσσεις σε μία και μόνο κατηγορία; Δηλαδή όλοι είναι πιστοί απλά γιατί η πίστη κουκουλώνει τις βιοτικές τους ανασφάλειες! Δεν υπάρχει περίπτωση π.χ να πιστεύει κάποιος επειδή έχει μελετήσει τις γραφές και έχει πειστεί; Δεν υπάρχει περίπτωση η πίστη του να έχει βιωματικές εμπειρίες; Δεν υπάρχει περίπτωση συνδυασμού των ανωτέρω; Οι ομολογητές και μάρτυρες της πίστης πως θυσίαζαν την ίδια τους την ζωή για κάτι αόριστο και νεφελώδες αν τους ένοιαζε απλώς να καλύπτουν τις ανασφάλειές τους; Αυτό δεν είναι οξύμωρο;  Και σίγουρα – αν μελετήσεις την ιστορία – θα δεις ότι υπήρξαν και εποχές που η πίστη κάθε άλλο παρά εύκολη έκανε την ζωή των πιστών! Αλλά ας επεκταθούμε σε αυτό περισσότερο! Τι σημαίνει εύκολη ζωή; Μπορείς να το διευκρινήσεις; Όταν για την πίστη μου προσπαθώ να ελέγξω τα πάθη μου και τις αδυναμίες μου η ζωή μου γίνεται εύκολη; Εκτός και αν πιστεύεις ότι η υποχρέωση του πιστού είναι να πηγαίνει απλά στην εκκλησία και τίποτε άλλο;

Μετά λες ότι ως πιτσιρίκι ήσουνα πιστή και όταν μεγάλωσες δεν σου άρεσαν οι απαντήσεις που σου έδιναν και σταμάτησες να πιστεύεις! Απάντηση: όταν ήσουνα πιτσιρίκι δεν ήσουνα πιστή γιατί απλά δεν γνώριζες. Όταν μεγάλωσες απέρριψες την πίστη όχι γιατί δεν σε έπειθε αλλά γιατί δεν σου άρεσε! Άλλο το ένα και άλλο το άλλο! Κάνεις μια αναφορά στο δόγμα η οποία μου δίνει την αίσθηση ότι δεν γνωρίζεις τι είναι δόγμα! Αν κάνω λάθος το δέχομαι και διόρθωσέ με!  Το δόγμα έχει την ιστορία και την σημασία του, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να την γνωρίζεις πριν την απορρίψεις.

Στα υπόλοιπα που πιστεύεις πολύ καλά κάνεις και τα πιστεύεις – είναι αναφαίρετο δικαίωμά σου – απλά εξήγησέ μου  πως οριοθετείς και ορίζεις τον μικρό Θεό που έχουμε όλοι μέσα μας!

Φιλικά Φώτης!         

Προφανώς και δεν κατατάσσω τους πιστούς σε μια κατηγορία. Ούτε βέβαια υποστηρίζω ότι το αρχικό κίνητρο κάποιου που πιστεύει σε μια θρησκεία είναι το να βολευτεί. Και στο στενό, και στο ευρύτερο περιβάλλον μου έχω παραδείγματα αρκετών πιστών ανθρώπων, οι οποίοι εννοείται ότι δεν έχουν βγει από ένα καλούπι, αντιθέτως είναι αρκετά διαφορετικοί ως προσωπικότητες. Οι γνώσεις μου για "την ψυχολογία του πιστού" αντλούνται προφανώς και από εκεί, γιατί με τους περισσότερους έχω κάνει αρκετές εκ βαθέων συζητήσεις σχετικά με αυτό το θέμα, αλλά και από το γεγονός ότι έχω υπάρξει και η ίδια χριστιανή - και αν και δεν υπήρξα ποτέ ιδιαιτέρως "θεούσα", ωστόσο υπήρξα ευσεβής (όχι ότι τώρα είμαι ασεβής δηλαδή... απλά είπαμε, δε θεωρώ ότι ανήκω σε κάποια θρησκεία πια).

Παρεμπιπτόντως να πω, ως προς το "όταν ήσουνα πιτσιρίκι δεν ήσουνα πιστή γιατί απλά δεν γνώριζες", αφ' ενός μεν ότι ως πιτσιρίκι μια χαρά είχα υπόψιν μου σε τι πιστεύω και σε τι όχι, μιας και ποτέ δε δέχτηκα να ασπαστώ μια αντίληψη ή μια ιδέα "γιατί έτσι είναι". Ως προς το "Όταν μεγάλωσες απέρριψες την πίστη όχι γιατί δεν σε έπειθε αλλά γιατί δεν σου άρεσε! Άλλο το ένα και άλλο το άλλο!", θα μου επιτρέψεις να γνωρίζω καλύτερα από εσένα και το γιατί τελικά αποφάσισα ότι δε με καλύπτει ο χριστιανισμός, και το γιατί δεν προσπάθησα έκτοτε να μπω υπό την αιγίδα κάποιας άλλης θρησκείας. Και ομολογώ ότι με προσβάλλει κάπως έτσι όπως το θέτεις, η θρησκεία δεν είναι ρούχο που ξαφνικά δε σου αρέσει και το πετάς. Είναι ένας τρόπος θέασης του κόσμου, που στην περίπτωσή μου, μεγαλώνοντας διαπίστωσα πως πια δε με καλύπτει, για μια πλειάδα λόγων που θα πλατειάσω υπερβολικά αν προσπαθήσω να εξηγήσω.

Στο θέμα μας τώρα, όταν λέω ότι η θρησκεία κάνει τα πράγματα "πιο εύκολα" για έναν πιστό, προφανώς και δεν αναφέρομαι στην ικανοποίηση των υλικών του αναγκών ή στην κοινωνική του άνοδο. Το θεώρησα τόσο αυτονόητο αυτό που (κακώς ίσως) δε μπήκα καν στον κόπο να το αναφέρω. Ούτε και εννοούσα ότι ένας άνθρωπος στρέφεται προς μια θρησκεία για λόγους βολέματος (τουλάχιστον όχι συνειδητά). Απλά λέω τα εξής:

1) Όταν υιοθετείς τη Χ θρησκεία, αυτομάτως γίνεσαι μέλος μιας ευρύτερης ομάδας, ενός ευρύτερου συνόλου (μην το πάρεις απαξιωτικά το "ομάδα" και μου πεις ότι εξισώνω το χριστιανισμό με την ΑΕΚ...). Αυτό από μόνο του είναι μια "ευκολία", μιας και ικανοποιεί, έστω και σε περιορισμένο βαθμό, μια από τις θεμελιώδεις κοινωνικές ανάγκες ενός ανθρώπου, το "να ανήκει". Ταυτόχρονα μια θρησκεία, με το σύνολο κανόνων της τείνει να οριοθετεί, έστω και σε αδρές γραμμές, το καλό και το κακό. Ένας άνθρωπος που είναι όντως πιστός και που ποτέ δε θα παρεκκλίνει από τη θρησκεία του, θα μείνει κοντολογίς για όλη του τη ζωή στο ίδιο σύστημα αξιών που επιτάσσει η πίστη του. Λίγο πολύ έχει μια σειρά από σταθερές τις οποίες δε θα αμφισβητήσει ή αναθεωρήσει (αφού άλλωστε είναι σταθερές υπαγορευμένες από το Θεό) και αυτό, αν μη τι άλλο, δε μπορεί παρά να δημιουργεί ένα αίσθημα ασφάλειας.

2) Όλες οι θρησκείες, παρά τις όποιες διαφορές τους, έχουν ένα κοινό. Όλες λένε "αν κάνεις αυτό, αυτό κι εκείνο, αν γίνεις αυτό και το άλλο, αν ακολουθήσεις αυτούς και αυτούς τους κανόνες, θα είσαι αρεστός από το Θεό και θα ανταμοιφθείς". Σου δίνουν ελπίδα και στόχο. Σου δίνουν τη σιγουριά ότι, αν είσαι καλός άνθρωπος, τελικά όλα θα σου πάνε καλά,  αν όχι σ' αυτή τη ζωή σίγουρα στην επόμενη, ότι τελικά θα επικρατήσει η δικαιοσύνη γιατί υπάρχει Θεός και βλέπει. Καθένας βέβαια, ερμηνεύει τις επιταγές της θρησκείας του ανάλογα με το χαρακτήρα του, την παιδεία του και την ποιότητά του. Άλλοι περιμένουν να πάνε στον παράδεισο γιατί νηστεύουν Τετάρτη και Παρασκευή, άλλοι προσπαθούν να κατακτήσουν τον παράδεισό τους βελτιώνοντας τον εαυτό τους και ακολουθώντας το δικό τους κακοτράχαλο δρόμο. Δε λέω ότι όλοι οι πιστοί είναι βολεψάκηδες - αυτό ξέρω ότι δεν ισχύει. Απλά λέω, ότι είναι πιο εύκολο να συνεχίσεις να προχωράς, αν έχεις πειστεί ότι κάπου στο βάθος υπάρχει κάποιος παράδεισος που σε περιμένει και κάπου κοντά σου υπάρχει ένας Θεός να σε βοηθά.

3) Όλοι μας ανεξαιρέτως, ένα πράγμα δε μπορούμε να αποφύγουμε: το θάνατο. Το θάνατο το δικό μας, το θάνατο των αγαπημένων μας. Και επειδή ο θάνατος παίρνει μαζί του ανθρώπους, αλλά δεν παίρνει μαζί του και τα συναισθήματά μας γι' αυτούς, ο πόνος και η απώλεια του είναι δύσκολα να τα αντέξεις. Τους παππούδες μου (που στην τελική την έζησαν τη ζωή τους πριν φύγουν) είναι πάνω από δέκα χρόνια που τους έχω χάσει και ωστόσο πολλές φορές μου λείπουν ακόμα οδυνηρά πολύ (ειδικά τις μέρες των χριστουγέννων....). Οι θρησκείες δίνουν μια κάποια παρηγοριά: Ο άνθρωπός σου είναι κάπου καλά, σε βλέπει κι ας μην τον βλέπεις εσύ, κάποτε θα τον ξανασυναντήσεις και ο πόνος της απώλειας θα πάψει πια για πάντα. Για σκέψου από τη μία έναν άνθρωπο που πιστεύει αυτό και από την άλλη έναν άνθρωπο που αναγνωρίζει την ύπαρξη της πιθανότητας μετά το θάνατο να μην υπάρχει απολύτως τίποτα. Σε ρωτάω, πόσοι άνθρωποι αντέχουν, έχοντας χάσει έναν πολύ πολύ δικό τους άνθρωπο, στην ιδέα πως από αυτό τον άνθρωπο μπορεί να μην υπάρχει απολύτως τίποτα πια, κανένα πνεύμα, καμιά ψυχή, έστω και κάπου μακριά; Πόσοι άνθρωποι αντέχουν στη σκέψη πως, την ώρα που κλαίνε τον άνθρωπό τους, την ώρα που σκέφτονται όλα όσα δεν πρόλαβαν να κάνουν και να πουν όσο ζούσε, τίποτα από αυτόν δεν έχει μείνει για να δει τον πόνο τους; Από αυτό ορμώμενη λέω, κι ας παρεξηγηθώ πάλι: η ζωή είναι πιο εύκολη για έναν πιστό.

Εν ολίγοις, για να απαντήσω στο " Όταν για την πίστη μου προσπαθώ να ελέγξω τα πάθη μου και τις αδυναμίες μου η ζωή μου γίνεται εύκολη; ", όχι, δε λέω αυτό. Λέω όμως το εξής: Για έναν άνθρωπο που προσπαθεί να ελέγξει πα πάθη του και τις αδυναμίες του, είναι πιο εύκολο να το κάνει για χάρη κάποιου Θεού ή κάποιας πίστης, παρά να το κάνει απλά για τον εαυτό του. Ο Θεός είναι αλάθητος, ο Θεός είναι αγνός, καλός και παντοδύναμος, προκαλεί το δέος και σε εμπνέει να πειθαρχήσεις στο θέλημά του  - ό,τι και να κάνεις για χάρη του εξ ορισμού αξίζει τον κόπο, εξ ορισμού είναι το σωστό, εξ ορισμού θα οδηγήσει στο happy end, έτσι λένε οι θρησκείες. Αλλά όταν είσαι μόνος, χωρίς τη σταθερά κάποιου Θεού να σου λέει προς τα πού να πας, είναι πολύ πιο εύκολο να πεις "μα αξίζει τον κόπο;", "μα τι θα βγει τελικά από όλο αυτό;", είναι πιο εύκολο να τα παρατήσεις. Αυτό λέω.

Όσο για τις βιωματικές εμπειρίες που αναφέρεις, πραγματικά θεωρώ ότι είναι θέμα προσωπικής οπτικής. Για παράδειγμα, αν εγώ δω στον ύπνο μου τον παππού και τη γιαγιά μου, η ερμηνεία που θα δώσω είναι ότι μου λείπουν πάρα πολύ γι' αυτό τους βλέπω. Η θρήσκα μητέρα μου, αν δει τη νεκρή μητέρα της στον ύπνο της, θα το ερμηνεύσει λέγοντας ότι το πνεύμα της θέλει να της στείλει κάποιο μήνυμα. Είναι πολύ πιθανό ένας πιστός, όντας δοσμένος στη θρησκεία του, να αρχίσει να ερμηνεύει διάφορα γεγονότα γύρω του με βάση την πίστη του, που στο κάτω κάτω γι' αυτόν αποτελεί και την προσωπική του αλήθεια. Και να πω την αλήθεια, καλά κάνει, αν αυτό τον βοηθά να γίνεται καλύτερος και να πλησιάζει την προσωπική του ευτυχία. Απλά το προσωπικό βίωμα ενός άλλου ανθρώπου δεν μπορεί να αποτελεί τεκμήριο για τη δική μου (όποια) πίστη και τις πεποιθήσεις μου.

Ο "μικρός Θεός που έχουμε όλοι μέσα μας", δεν είναι παρά η κινητήρια δύναμη που μας ωθεί στο να εξελισσόμαστε, στο να μαθαίνουμε από τα λάθη μας, στο να ωριμάζουμε, στο να γινόμαστε τελικά πιο δυνατοί μέσα από τα όποια εμπόδια, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που πολλές φορές οι ίδιοι βάζουμε στον εαυτό μας. Αυτός "ο μικρός Θεός" αποδεδειγμένα υπάρχει. Θα ζούσαμε ακόμα σε σπηλιές ή θα είχαμε πεθάνει στους παγετώνες, αν δεν υπήρχε. Αυτός ο "μικρός Θεός" μου με ωθεί να αγαπάω, γιατί η αγάπη ζεσταίνει την ψυχή μου, και με βοηθά να διώχνω από μέσα μου το μίσος - γιατί όταν μισείς είναι σαν να αυτοδηλητηριάζεσαι. Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερη, χωρίς πάντα να το καταφέρνω, να ονειρεύομαι και να κάνω ό,τι μπορώ για να πλησιάζω αυτό που θα ήθελα να γίνω. Σε αυτή την κινητήρια δύναμη που υπάρχει μέσα στους ανθρώπους πιστεύω, αυτή πιστεύω ότι μπορεί να κάνει τον κόσμο καλύτερο.  Όσο για τον άλλο Θεό, το "μεγάλο", δεν ξέρω αν υπάρχει ή αν δεν υπάρχει, ούτε και βλέπω το λόγο να αποφασίσω να πιστεύω κάτι συγκεκριμένο σχετικά με την ύπαρξη ή την ανυπαρξία του. Εκείνοι που νιώθουν πως η δύναμη της πίστης τους τους κινητοποιεί και τους βοηθά εν γένει, ας το κάνουν. Εγώ.... δεν.

Υ.Γ. Δόγμα: Το σύνολο των αποδεκτών ως αληθών απόψεών μιας θρησκείας, ως προς τη φύση του λατρευόμενου Θεού της. Ουσιαστικά, ο πυρήνας μιας θρησκείας. Το χριστιανικό δόγμα πρεσβεύει την ύπαρξη της ομοούσιας και αδιαίρετης Αγίας Τριάδας, καθώς επίσης και τη διττή - ανθρώπινη και θεϊκή - φύση του Ιησού Χριστού.

Όταν πήγαινα έκτη δημοτικού, άρχισα να σκέφτομαι το εξής: Σύμφωνα με το Χριστιανισμό, ο Ιησούς Χριστός υπήρξε "κοινός" άνθρωπος, ο οποίος, μέσω της ανάστασής του, υπέδειξε το δρόμο για τη σωτηρία όλων των υπόλοιπων ανθρώπων. Ταυτόχρονα, ο χριστιανισμός αποδέχεται ότι ο Ιησούς υπήρξε "τέλειος" άνθρωπος, αναμάρτητος. Όμως, όπως επίσης παραδέχεται ο χριστιανισμός, κάθε άνθρωπος είναι ατελής και αμαρτωλός. Άρα.... αν ο Ιησούς ήταν άνθρωπος, πώς γίνεται να ήταν αναμάρτητος; Και αν ήταν αναμάρτητος, πώς γίνεται να ήταν ταυτόχρονα και "κοινός" άνθρωπος, τη στιγμή που η μόνιμη μάχη που δίνει ο "κοινός" άνθρωπος πάνω στη γη είναι αυτή με τις αμαρτίες του, μια μάχη που ο Ιησούς προφανώς δεν έδωσε ποτέ; Και ακόμα και αν τελικά ο Ιησούς αναστήθηκε, πώς μπορεί η σωτηρία ενός αναμάρτητου ανθρώπου να σηματοδοτεί τη δική μου σωτηρία, αφού εγώ εξ ορισμού είμαι αμαρτωλή; Βέβαια, ο Χριστός όταν σταυρώθηκε, υποτίθεται ότι πήρε στους ώμους του όλες τις αμαρτίες όλου του ανθρώπινου γένους. Άρα και τις δικές μου. Άρα μήπως, ασχέτως των όποιων αμαρτιών κάνω στη θνητή ζωή μου, έχω ήδη σωθεί αφού ο Χριστός σταυρώθηκε για μένα 2000 χρόνια πριν; Αλλά αν αυτό ισχύει, γιατί να μπω καν στη διαδικασία να είμαι καλός άνθρωπος αφού, ότι και να είμαι, θα σωθώ;

Ποτέ δεν πήρα πειστική απάντηση σε κάποιο από αυτά τα ερωτήματα.... Κάποιες φορές αντί για απαντήσεις άκουσα ότι "αυτό είναι το δόγμα μας", κάποιες άλλες ότι οι ερωτήσεις μου οδηγούν σε αιρέσεις και άλλα τέτοια καλά. Φυσικά, δεν είναι αυτός ο λόγος που έπαψα να είμαι χριστιανή. Απλά, από εκεί ξεκίνησε η ρήξη μου με αυτά που ως τότε είχα μάθει να πιστεύω.

Συγνώμη αν κούρασα με το "σεντόνι" μου... Πάντως μπροστά στους κατά καιρούς προβληματισμούς μου σχετικά με τη θρησκεία, και λίγα έγραψα...

Αγαπητή Ai8erobamwn, χαίρομαι που απαντάς τόσο αναλυτικά και το θεωρώ σαν ευκαιρία καλού διαλόγου!

Η πρώτη αντίφαση στα λεγόμενά σου είναι ότι : φυσικά και δεν κατατάσεις τους πιστούς σε μια κατηγορία, αλλά τους κατατάσεις και πάλι σε μια κατηγορία!

Τώρα οι βιωματικές εμπειρίες έγιναν (υποκειμενική ερμηνεία ενός γεγονότος από ένα άτομο) δηλαδή το άτομο βλέπει γεγονότα όπως το βολεύει, και το θέμα της γνώσης μέσα από μελέτη των γραφών πάει περίπατο!

Το σίγουρο είναι ότι Χριστιανή ήσουνα αν βαπτίστηκες, πιστή το ξαναλέω δεν ήσουνα γιατί αντικειμενικά δεν ήταν δυνατόν να είσαι – όπως όλα τα παιδάκια του κόσμου, εκτός και αν ήσουν χαρισματικό παιδί – θεούσα τι σημαίνει δεν το καταλαβαίνω και δεν το σχολιάζω, και τέλος ευσεβής αν ήσουνα είναι κάτι που δεν μπορώ να το κρίνω εγώ αλλά ούτε και εσύ! Την ευσέβεια την ερμηνεύει κάθε ένας όπως θέλει άρα δεν είναι δυνατή η αντικειμενική κρίση επί του θέματος!

Το συμπέρασμα, γιατί απέρριψες τον Χριστιανισμό, δεν έβγαλα αυθαίρετα από το μυαλό μου αλλά : «Και όσο ρωτούσα, δεν έπαιρνα πειστικές απαντήσεις - μάλλον γιατί δε μου άρεσαν πια τα "απόλυτα" και η απάντηση "γιατί έτσι λέει το δόγμα μας" δε μου έκανε πια». Όπως καταλαβαίνεις  δεν είχα καμιά διάθεση ούτε να σε προσβάλω ούτε να σε μειώσω. Αναπαράγω ότι είπες!

Απαντήσεις:

1)      θα μου επιτρέψεις να σου πω ότι η απάντησή σου σε αυτήν την παράγραφο δείχνει αν μη τι άλλο φανερή ασχετοσύνη περί του πνεύματος, της φιλοσοφίας και του τι πρεσβεύει ο χριστιανισμός! Πιο συγκεκριμένα η Ορθοδοξία, γιατί δεν έχουν όλα τα δόγματα τα ίδια πιστεύω! Αυτό που λές ισχύει στους μάρτυρες του ιεχωβά οι οποίοι πράγματι οργανώνονται σε ομάδες γιατί μόνο έτσι μπορούν να σταθούν. Στην Ορθοδοξία όμως έχουμε το μεγάλο παράδειγμα του αναχωρητισμού όπου μοναχοί και ασκητές επιλέγουν την απομόνωση. Θα μου πείς ότι και αυτοί ανήκουν κάπου, όμως το να ανήκουμε κάπου ισχύει για όλους ότι και να κάνουμε αυτό όμως τι σημαίνει ότι είναι μεμπτό και κακό; Μετά για τους κανόνες που λες είναι κακό να ακολουθείς κανόνες; Δηλαδή η πολιτεία που βάζει κανόνες για να υπάρχει τάξη και όχι αναρχία είναι κακό; Ο γιατρός που σου δίνει φαρμακευτική αγωγή είναι κακό; Οι κανόνες που θέτεις σε μία φιλία, ή σχέση, ή επαγγελματική συνεργασία για να υπάρχει η αρχή της εμπιστοσύνης είναι κακό; Γιατί λοιπόν μια θρησκεία είναι κακό να έχει κανόνες;

2)      Όταν ακολουθείς μια κατεύθυνση στην ζωή σου σίγουρα το κάνεις έχοντας βάλει κάποιους στόχους. Για να φτάσεις αυτούς τους στόχους όμως, ακολουθείς μια πορεία που καθορίζεται από κάποιες (σταθερές) και κάποιες κατευθυντήριες γραμμές. Πού το κακό; Εσύ στην ζωή σου δεν έχεις στόχους; Πως τους ακολουθείς; Κάποιος δεν τους καθορίζει; Π.χ θέλεις να βγάλεις το πανεπιστήμιο, δεν πρέπει να περάσεις πρώτα όλα τα μαθήματα που λέει το πρόγραμμα σπουδών;  Αυτό το πρόγραμμα σπουδών δεν το καθόρισαν κάποιοι; Πολύ δε περισσότερο ακολουθείς αυτό που καθόρισε αυτός που πιστεύεις για δημιουργό σου! Που το κακό; Αν έχεις πειστεί ότι αν ακολουθήσεις μια πορεία θα βρείς τον έρωτα της ζωής σου δεν θα ακολουθήσεις αυτή την πορεία; Που το κακό;

3)      Ο θάνατος είναι ένα κεφαλαίο που δεν αναλύεται σε λίγες γραμμές! Φυσικά και η θρησκεία δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα σε αυτό το θέμα. Φυσικά και η θρησκεία δίνει ελπίδα στους πιστούς της, όμως πού είναι το κακό! Θα είχες δίκιο αν έλεγες ότι κάνει εμπόριο ελπίδας βασιζόμενη πάνω σε αυτό το θέμα αν ασχολούνταν στο μεγαλύτερο κομμάτι της με αυτό το θέμα! Και όμως κατά - συντριπτικό ποσοστό – αυτά που απασχολούν την Ορθοδοξία είναι η ζωή, αλλά ποιος τα βλέπει. Όλοι ψάχνουν κοντόφθαλμα μια παράγραφο, έναν στίχο, μια γραμμή για να κατηγορήσουν και να πουν να τι λέει η θρησκεία!

4)      Στο σημείο που αναφέρεσαι στον πόλεμο για τα πάθη και τις αδυναμίες και την ευκολία που προσφέρει σε αυτό η πίστη που είναι το κακό; Όταν είσαι κάπου στην εξοχή και για τον προσανατολισμό σου χρησιμοποιείς πυξίδα είναι κακό! Ή είναι κακό να πολεμάμε τα πάθη και τις αδυναμίες μας;

5)      Για τις βιωματικές εμπειρίες, αυτό που έχω να σου πω είναι ότι χωρίζονται σε δυο κατηγορίες. Σε αυτές που χωράει υποκειμενική εμπειρία και σε αυτές που δεν χωράει καμία λογική! Μας ενδιαφέρουν περισσότερο οι δεύτερες!

6)      «Μικρός Θεός» και κινητήρια δύναμη. Δηλαδή; Επιστημονικά μπορείς να αποδείξεις αυτό που λες; Γιατί από ότι κατάλαβα απορρίπτεις την πίστη σαν μη ορθολογιστική και απλά κατασκευασμένη. Αυτή την ορολογία που χρησιμοποιείς από πού την αντλείς;

7)      Η αντιγραφή επικόλληση του ορισμού του δόγματος δεν μου λέει τίποτα! Έχεις καταλάβει την αναγκαιότητα της ύπαρξής του;

8)      Αν θέλεις λοιπόν να πάρεις απαντήσεις σε αυτά τα θέματα θα ανατρέξεις στην ιστορία και στις αποφάσεις των οικουμενικών συνόδων, στα κείμενα των πατέρων της εκκλησίας που αφορούν αυτά τα θέματα και θα τα συζητήσεις με έναν πνευματικό άνθρωπο της Εκκλησίας θέτοντας ένα - ένα τα ερωτήματα σου. Δεν μπορείς όμως χωρίς να έχεις μελετήσει αυτά που σου είπα να πάρεις καμία απάντηση γιατί πολύ απλά αν δεν γνωρίζω μαθηματικά και χημεία δεν μπορώ να κατανοήσω φυσικά φαινόμενα!

Ο φίλος ο γείτονας, ο συγγενής και εγώ ίσως δεν είμαστε οι κατάλληλοι για να σου δώσουμε απαντήσεις σε τόσο βαθειά και σωστά ερωτήματα που έχεις!   Επισημαίνω το «σωστά» γιατί τα ίδια ερωτήματα είχαν και στην πρώιμη περίοδο του Χριστιανισμού και φυσικά αυτά καθόρισαν το Δόγμα! Ελπίζω να καταλαβαίνεις τώρα ότι όταν δεν υπάρχει δόγμα λοιπόν υπάρχουν ερωτήματα!

Συγνώμη και εγώ με την σειρά μου αν σε κούρασα αλλά είναι χαρά μου ο διάλογος και στην προκειμένη περίπτωση μαζί σου!

Φιλικά, Φώτης!

Λησμόνησα να απαντήσω στο ερώτημα που μου έθεσες. Πιστεύω ότι δεν θα εκλάβεις την αμέλειά μου αυτή ως εσκεμμένη υπεκφυγή.

Η ερώτηση που κάνεις έχει σχέση με το τί ΕΣΥ θεωρείς "προσφέρω", τι ΕΣΥ θεωρείς "επιγιγνώσκω" και τί ΕΣΥ θεωρείς "θεός". Βλέπεις ότι αν και η ερώτηση ορθώς δεν είναι ρητορική (που θα σήμαινε ότι γνωρίζεις ήδη την απάντηση), επιστρέφει ουσιαστικά σε εκείνον που την διατυπώνει. Δεν πρόκειται και πάλι για απόπειρα υπεκφυγής από την πλευρά μου, αλλά για σεβασμό της ίδιας της προσωπικότητας του ανθρώπου με τον οποίο συνομιλώ. Από την πλευρά σου προσπάθησε να βρεις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Από την πλευρά μου θα δοκιμάσω να συνεισφέρω στον προβληματισμό σου.

Η επίγνωση της ύπαρξης οποιουδήποτε αντικειμένου σχετίζεται με την έλλογη λειτουργία του ανθρώπου. Δεν γιγνώσκουμε (γνωρίζουμε) για να δεχτούμε κάποιο πρόσφορο της γνώσης, αλλά τείνουμε να γνωρίσουμε επειδή αφομοιώθηκε από τη φύση μας αυτή η λειτουργία. Άλλωστε, πώς θα ήταν δυνατό να μη γνωρίζουμε κάτι αλλά ταυτόχρονα να γνωρίζουμε το πρόσφορο (αποτέλεσμα) της γνώσης αυτής; Επομένως, όταν χρησιμοποιούμε λέξεις όπως θεωρώ, γνωρίζω, αντιλαμβάνομαι κ.ο.κ., στην πραγματικότητα η δηλωτική σημασία της λέξης είναι εν πολλοίς άσχετη με τη δυνητική της σημασία (τί στην πραγματικότητα θα μπορούσε να σημαίνει άν είχα την δυνατότητα ευρύτερης αντίληψης).

Έπειτα από τη μικρή αυτή εισαγωγή στις γενικές έννοιες, μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι αυτό που θεωρούμε σήμερα γνώση είναι στην πραγματικότητα μερική ή ολική αγνωσία υπό άλλες συνθήκες και καταστάσεις του όντος αναφοράς (ευρύτερη ή στενότερη της σημερινής αντίληψη, άλλες εποχές, άλλος τόπος, άλλο επίπεδο αναφοράς της έννοιας κλπ.). Το "εν οίδα ότι ουδέν οίδα" (ένα πράγμα γνωρίζω, την αγνωσία μου) δεν το εκστόμισε αρχιεπίσκοπος, μήτε καταγράφηκε σε θρησκειολογικά κιτάπια. Ειπώθηκε από τον πρώτο που εξέλαβε σφαιρικά τη φύση της λογικής του ανθρώπου.

Κάτω από το πρίσμα της δεύτερης αυτής διευκρινήσεως, θα ξεδιπλώσω καποιες σκόρπιες σκέψεις.

Κάθε άνθρωπος είναι φύσει θρήσκος, δηλαδή γεννημένος με θρησκευτική συνείδηση. Θέλει να κοινωνήσει στους ανθρώπους γύρω του την αλήθεια της ύπαρξής του. Και είναι μία αλήθεια που ξεφεύγει από τα πλαίσια της λεκτικής επικοινωνίας, "του μπλα μπλα" λαϊκιστί. Η έννοια "θεός" είναι μία έκπτωση της ανθρώπινης επικοινωνίας, που εξαναγκάζει το βίωμα σε εκλογίκευση. Θα διαπιστώσει κανείς εύκολα ότι οι ιδέες και οι θεωρίες ακολουθούν συνεχώς το δρόμο του σφάλματος μεταξύ του "θεωρώ" και του "ζω". Κι ετούτο δεν συμβαίνει μόνο με αυτήν την έννοια και αποκλειστικά σε αυτή τη θεματολογία. Οι ενασχολούμενοι με την λογική, από τα πρώτα μόλις χρόνια της άνθισης των μαθηματικών, προσπάθησαν να τετραγωνίσουν τον κύκλο. Ήταν η  προσπάθεια μετατροπής του βιώματος σε λόγο, όταν ο άνθρωπος έβλεπε ότι η αλήθεια των αριθμών ήταν μία επικοινωνιακή έκπτωση της πραγματικότητας. Πώς γίνεται να βλέπω ότι κλείνει ένας κύκλος όταν στην πραγματικότητα το μαθηματικό μήκος του περιλαμβάνει μία απειρία; Στα μαθηματικά πλαίσια εκφράστηκε με τον "τετραγωνισμό του κύκλου", με δεδομένο ότι τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά του κύκλου είναι σε κάθε περίπτωση άρρητα μεγέθη -ως πολλαπλάσια του π- ενώ του τετραγώνου ποικίλουν μεταξύ αρρήτου και ρητού).

Ζούμε σε μία εποχή βίαιης εκλογίκευσης των πάντων. Τί είναι θεός; Τί είναι αγάπη; Τί είναι χρόνος; Τί είναι θάνατος; Κι επειδή η λογική μας αδυνατεί να ανταπεξέλθει στο άρρητο (α-(ρ) ρητο = εκείνο που δεν λέγεται, που δεν νοείται), μας προκαλεί ένα ιδιότυπο σύνδρομο κατωτερότητας, αδυναμίας. Είναι η εποχή λατρείας των γονιδίων: το γονίδιο του τσιγάρου, το γονίδιο της οδήγησης, το γονίδιο του εγκλήματος... Δημιουργήματα μίας κοινωνίας που τραβά βίαια τους κύκλους των σώψυχών της για να τους πολυγωνίσει, και σταδιακά να τους τετραγωνίσει. Η μετατροπή του άρρητου βιώματος σε πολυγωνισμένη έλλογη έννοια κι από εκεί σε τετραγωνισμένη λογική λέξη, είναι σαν τη σταδιακή μετατροπή του ζωντανού ήχου σε CD κι από εκεί σε mp3. Όσο εκπίπτει η ποιότητα, τόσο μειώνεται η ποσότητα των δεδομένων κι αυξάνεται η ευκολία ανταλλαγής σε πλαίσια καθημερινότητας. Κι εύλογα θα υποστήριζε κάποιος ότι το CD έχει καλύτερη ποιότητα από τον ζωντανό ήχο. Εδώ θα είναι δύσκολο να επιχειρηματολογήσω στο γιατί είναι αδύνατο να μεταφέρεις όπερα σε ψηφιακή μορφή και να διατηρήσεις τη ζωντάνια της παράστασης, απέναντι σε οποιονδήποτε που έχει συνηθίσει σε βαθμό εξάρτησης τον συμπιεσμένο και ρετουσαρισμένο ήχο του CD.

Αν φτάσεις σε σημείο να γνωρίσεις το θεό σου, τότε δεν είναι ο θεός. Πρόκειται απλά μία ιδέα με ημερομηνία λήξης που εσύ δημιούργησες με βραχυπρόθεσμο κι ματαιόδοξο στόχο να ξεπεράσεις. Η δική μου άποψη είναι ότι θεός είναι η ίδια ηπροσπάθεια να τον βιώσεις, όπου το σκοπός κι η πορεία προς εκείνον ταυτίζονται. Είναι το άρρητο παράδοξο που θέλει τον σκοπό μέσα στον άνθρωπο, μα το δρόμο προς εκείνον έξω από αυτόν. Είναι η εξορία του ανθρώπου από την Εδέμ, που κατά καιρούς ερμηνεύτηκε με εκπτωτικές αναλύσεις και γεωϊστορικούς συλλογισμούς. Δεν εξορίστηκε ο άνθρωπος από κήπο του κόσμου. Εξορίστηκε από τον κήπο της εσωτερικής γαλήνης στις στέππες των λογισμών, γιατί γεύτηκε τον "καρπό της γνώσης". Δεν παλεύει κανείς για να φτάσει τον θεό έξω του. Το έξω είναι αντικατοπτρισμός του μέσα. Μέσα του λοιπόν τον αναζητεί κι αποζητεί.

Η ύπαρξη ως βίωμα -κι όχι ως θεωρία- είναι ταυτόχρονα πρόσφορος και τελεσφόρος. Είναι η ουσία των πραγμάτων πίσω από τα πράγματα. Έτσι και η ύπαρξη θεού δεν είναι λέξη κι έννοια, είναι η ουσία του λόγου πίσω από τις λέξεις και τις έννοιες.

[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : StavmanR στις 19-12-2009 12:12 ]

Μα πώς τους βάζω σε μια κατηγορία όταν λέω ότι είναι όλοι άνθρωποι διαφορετικοί; Επειδή κάνω το διαχωρισμό θρήσκος-μη θρήσκος; Δεν είναι κατηγοριοποίηση αυτό, τουλάχιστον όχι με τον τρόπο που το εννοείς.

Όσο για τη μελέτη των Γραφών, ο μόνος λόγος που δεν το ανέφερα είναι ότι δε νομίζω ότι υπήρχε κάτι να αναφέρω. Όντως, κάποιος μπορεί να διαβάσει τις ιερές γραφές μιας όποιας θρησκείας και αυτό να τον κάνει να θέλει να την ασπαστεί, κάποιος άλλος όχι. Προφανώς...΄

Και τώρα για τις απαντήσεις...

1) Όταν λέω "ομάδα", δεν το εννοώ υπό την έννοια ενός σωματείου, ας πούμε, ή όπως το κάνουν οι Ιεχωβάδες που περιγράφεις. Εννοώ ότι ξέρεις ότι αποτελείς μέρος ενός ευρύτερου συνόλου ανθρώπων με τα ίδια θρησκευτικά πιστεύω (που προφανώς μπορεί μαζί τους να μην έχεις τίποτα κοινό, τους περισσότερους από αυτούς άλλωστε δεν τους γνωρίζεις καν). Ακόμα και ερημίτης να είσαι, αυτό δεν αλλάζει. Και βέβαια, εγώ ποτέ δεν είπα ότι αυτό είναι μεμπτό και κακό, όπως φυσικά δεν είπα ότι είναι κακό και μεμπτό να ακολουθείς κανόνες.

2) Πουθενά το κακό ούτε και εδώ.

3)  Ούτε και εδώ τίποτα το κακό. Ίσα ίσα, το ότι η θρησκεία προφέρει μια παρηγοριά για τη θλίψη του θανάτου, ξέρω πάρα πολύ καλά πόσο βοηθά έναν πιστό σε μια δύσκολη στιγμή.

4)   Απολύτως τίποτα κακό!

5)  Όντως. Αλλά και το υπερφυσικό, είναι όπως το ερμηνεύει κανείς. Τα πολύ πολύ παλιά χρόνια, ακόμα και η έκλειψη ηλίου φαινόταν υπερφυσική στους ανθρώπους. Ο πιστός βλέπει το υπερφυσικό ως εκδήλωση της θεϊκής θέλησης. Εγώ το βλέπω ως κάτι το οποίο ακόμα δε γνωρίζουμε, κάτι το οποίο δεν ξέρουμε ακόμα να εξηγήσουμε, αλλά αυτό δε σημαίνει απαραιτήτως ότι είναι και "θαύμα".

Καταλαβαίνω, από τον τρόπο που λες συνεχώς "πού είναι το κακό", ότι θεωρείς ότι είμαι πολέμια των θρησκειών. Δεν είμαι. Αν δεις λίγο πιο προσεκτικά τα όσα έγραψα και πιο πάνω, και στην αρχή αρχή, θα δεις ότι πουθενά δε μέμφομαι τις θρησκείες (αν εξαιρέσεις το ότι θεωρώ ότι η "αλήθεια" τους δε μου φαίνεται και τόσο "απόλυτη", αλλά βέβαια αυτό είναι προσωπική άποψη. Πάντως πουθενά απολύτως δε λέω ότι θεωρώ κακό να έχει κάποιος μια θρησκεία και να είναι πιστός σε αυτήν.) Οι απαντήσεις μου πριν δεν είχαν θέμα "οι λόγοι που οι θρησκείες είναι κακό πράγμα", είχαν θέμα "οι λόγοι που οι θρησκείες κάνουν τη ζωή του ανθρώπου πιο εύκολη", γιατί σε αυτό μου είχες ζητήσει διευκρινίσεις. Δεν καταλαβαίνω γιατί με ρωτάς συνεχώς "πού είναι το κακό;". Πουθενά δεν είναι (ή μάλλον μέσα μας είναι, και το καλό και το κακό, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα εντελώς...). Απλά λέω: Ένας άνθρωπος έχει μια σειρά αναζητήσεων, μια σειρά στόχων, μια σειρά προβληματισμών. Για τον πιστό τα πράγματα είναι πιο εύκολα, γιατί η θρησκεία του του δίνει μια σειρά από απαντήσεις ή και κατευθυντήριες γραμμές σε αρκετά από αυτά που τον απασχολούν, ενώ ο μη πιστός δεν έχει κάτι παρόμοιο. Αυτή ήταν η αρχική μου θέση και αυτή στηρίζω.

6)  "Ο μικρός Θεός που κρύβουμε μέσα μας" δεν είναι κάποια θρησκευτική ή άλλη ορολογία και η πίστη μου σ' αυτή την εσωτερική μας δύναμη ουδεμία σχέση έχει με τη θρησκευτική πίστη. Αυτό που ήθελα απλά να πω, ήταν ότι αντί να ασχολούμαι με το ποιος έφτιαξε τον κόσμο και το ποια δύναμη κινεί το σύμπαν, προτιμώ να κοιτάζω μέσα μου, να ψάχνω και να βρίσκω εκείνη τη δύναμη που με κάνει να γίνομαι καλύτερη, να δημιουργώ, να αγαπάω και εν ολίγοις να εξελίσσομαι ως άνθρωπος. Πιστεύω ότι ο καθένας μέσα του έχει μια τέτοια δύναμη (όχι, γι' αυτό δεν έχω επιστημονικές αποδείξεις, αν και βέβαια η εξέλιξη του homo sapiens από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι σήμερα είναι μάλλον απόδειξη για την ικανότητα εξέλιξης του ανθρώπου).

Ο λόγος που απορρίπτω τις θρησκείες, είναι ότι δεν νιώθω μέσα μου πίστη για την ύπαρξη κάποιου, οποιουδήποτε, Θεού. Δεν είμαι άθεη, υπό την έννοια ότι δε νιώθω ούτε και τη βεβαιότητα ενός άθεου ότι ο Θεός δεν υπάρχει. Πολλές φορές έχω σκεφτεί τι θα μπορούσε να είναι ο Θεός, αν υπάρχει. Από τι θα μπορούσε να είναι φτιαγμένος κάποιος που δημιούργησε το χώρο, το χρόνο, τα υποατομικά σωματίδια, τα άτομα, τα μόρια, τα κύτταρα, τις ευφυείς μορφές ζωής; Σίγουρα φτιαγμένος από κάτι που δε μπορώ να αντιληφθώ... Από τη στιγμή που αυτές οι ερωτήσεις υπάρχουν στο μυαλό μου και η όποια απάντηση του τύπου "ο Θεός είναι μια Τριάδα ομοούσιος και αχώριστος", ή "ο Θεός είναι ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης του" κτλ κτλ δε με καλύπτει, είμαι άθρησκη. Αυτό είναι όλο.

7)  Για την ιστορία, δεν ήταν αντιγραφή/επικόλληση. Και φυσικά και καταλαβαίνω την αναγκαιότητα της ύπαρξής του. Χωρίς δόγμα δεν υπάρχει θρησκεία, ή μάλλον δεν υπάρχει θρησκεία που να μπορεί να μπορεί να εκφράσει με συγκροτημένο τρόπο την αλήθεια της ως προς αυτό που η ίδια ορίζει ως φύση του θεού ή των θεών της.

8)  Κάνοντας τις συζητήσεις που μου πρότεινες κατέληξα στο ότι η συγκεκριμένη θρησκεία πολύ απλά δε με καλύπτει πια.

Λαμβάνοντας υπόψιν ότι πολλά πράγματα συμφωνείς ότι δεν είναι κακό θα σταθώ στο τελευταίο που σε απέτρεψε από την πίστη! Αν ερμηνεύω σωστά, μου είπες ότι συζητώντας για αυτά που ουσιαστικά καθορίζουν και το δόγμα κατάλαβες ότι δεν αξίζει να πιστεύεις. Θα ήθελες να τα ξανασυζητήσεις; Αν όχι το σέβομαι όπως ακριβώς σέβομαι και αυτόν που δεν τα γνωρίζει αλλά και δεν θέλει να τα μάθει!     

Δεν είναι ότι "δεν αξίζει" να πιστεύω, απλά δεν με εκφράζει πια το χριστιανικό δόγμα, ούτε και έχω υπόψιν μου κάποιο άλλο δόγμα που να με εκφράζει. Όπως και ο ίδιος θα ξέρεις, η θρησκευτική πίστη είναι κάτι που πιο πολύ από τη λογική, βασίζεται στο συναίσθημα και αυτό το συναίσθημα, καλώς ή κακώς, σε εμένα δεν υπάρχει πια. Οπότε, σε αυτή τη φάση της ζωής μου τουλάχιστον (γιατί για το μέλλον κανείς δεν ξέρει...) οι θρησκευτικές μου πεποιθήσεις δεν είναι "προς διαπραγμάτευση".

Απολύτως σεβαστό! Απλά αν ποτέ νιώσεις ανικανοποίητη από την ζωή σου, άσε ένα παράθυρο ανοιχτό και ξανακοίταξε – πιο προσεκτικά – αυτά που ίσως και να μην τα είδες από την σωστή τους την πλευρά!

Εύχομαι καλή τύχη στην ζωή σου!

Έλεγε ο Μαρξ, τώρα άλλαξε γνώμη...  

Οπως μαλιστα ανεφερες Αι8erobamwn πιο πανω,οτι ειχες αποριες,αλλα οι απαντησεις δεν σε καλυπταν,αφου καποιοι σου ελεγαν:''Ετσι ειναι το δογμα μας".Δεν διερωτηθηκες να πεις;''Μηπως απευθυνομαι σε λαθος ανθρωπους;Μηπως πρεπει να παω αλλου; Σε εναν απλο ιερεα, σε εναν θεολογο ή σε εναν πιο εμπειρο πνευματικο;"'Γιατι ειναι κριμα να εχεις ερωτηματα,αλλα να μην βρισκεις τον καταλληλο να στα εξηγησει.

Δηλ. θελω να πω,πως ειναι σαν το γιατρο η περιπτωση σου.Θελεις να πας για μια αρρωστια στον παθολογο,π.χ. ετσι;Δεν πας στον πρωτο,συνηθως,τυχωντα,πας ρωτωντας για να βρεις τον καλυτερο γιατρο για το προβλημα σου.

Ετσι και εδω,πρεπει λιγο να ψαξεις το καταλληλο ανθρωπο να σου λυσει,οχι μονο τις αποριες σου,αλλα να σε βοηθησει να νιωσεις το βιωμα της πιστης,ετσι οπως το αισθανεται ο πραγματικος ορθοδοξος χριστιανος.

ΥΓ.Εχε υποψην σου,πως τους ορισμους:Θεος,Τριαδα ομοουσιος και αχωριστος.κλπ τους εχουμε αποδωσει η ανθρωποι παντα κατα προσεγγιση,για να οριστει το δογμα της πιστης μας,ωστε να μην πεφτουμε κατα καιρους,σε δογματικα λαθη(εχει συμβει κι'αυτο,ουκ ολιγες φορες)!...

Αυτα και συγγνωμη και παλι...

"Τους 300.000 θα φτάσουν οι νεκροί στην Αϊτη από τον καταστροφικό σεισμό." - Ειδήσεις

ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Ο ΘΕΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ; Αφού ο σεισμός είναι ένα φυσικό φαινόμενο και όχι ένα ανθρώπινο έργο όπως ο πόλεμος ΓΙΑΤΙ Ο ΘΕΟΣ ΣΑΣ ΤΟ ΑΦΗΣΕ ΝΑ ΣΥΜΒΕΙ; ΤΟΣΟ ΜΑΖΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟΣΟ ΑΔΙΑΚΡΙΤΑ ΘΕΡΙΖΕΙ ΖΩΕΣ Ο ΘΕΟΣ ΣΑΣ; 

Τωρα για τις ερωτησεις σου:

Λες οτι ο Θεος εκανε να γινει ο σεισμος τη συγκεκριμενη χρονικη στιγμη;

Αλλωστε,μονος σου το ειπες...φυσικο φαινομενο ειναι,οποτε ειναι να συμβει,γινεται...Αν ηταν ετσι,δεν θα υπηρχε σεισμος,αφου θα επροκειτο να σκοτωθουν ανθρωποι...!

Και τα φιδια σκοτωνουν ανθρωπους και ζωα,με το δηλητηριο τους...Τι θα πρεπει να κανουμε  τοτε; Να εξαφανισει ο Θεος τα φιδια;

Νομιζω,καταλαβαινεις,τι θελω να πω...!