Αλέξανδρος Χαρκιολάκης
Μουσικολόγος
Το ερώτημα που θα μας απασχολήσει στο παρόν άρθρο και το οποίο διατυπώνεται ευθύς εξαρχής στον τίτλο του δεν μπορεί να εξεταστεί μονοδιάστατα. Το πρωταρχικό ερώτημα λοιπόν θα έπρεπε να είναι: "τι θεωρείται μουσική;". Σε παλιά βιβλία θεωρίας υπάρχει ένας ορισμός, ο οποίος σημειωτέον διδάσκεται ακόμα σε πολλά από τα ωδεία της χώρας μας, ο οποίος αναφέρει ότι μουσική είναι ο ήχος που έχει ύψος, ένταση, χροιά και διάρκεια. Το να περιορίζουμε την έννοια "μουσική" στο στενό πλαίσιο τεσσάρων λέξεων - ορισμών μάλλον φαίνεται αδόκιμο.
Κατά τον 20ο αιώνα υπήρξε μία σαφέστατη στροφή προς νέες μορφές σύνθεσης των ήχων και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη διεύρυνση του όρου μουσική δημιουργία. Τεχνικές σύνθεσης όπως η τυχαία μουσική, η ηλεκτροακουστική και άλλες καθώς και η απεικόνιση τους εκτός του παραδοσιακού πενταγράμμου αλλά με γραφικές παρτιτούρες που αφήνουν πολλές ανοιχτές επιλογές στους εκτελεστές, αποτελούν μία πραγματικότητα. Το ίδιο φυσικά συνέβη και στις άλλες τέχνες. Η βιομηχανική επανάσταση που επήλθε κατά τον 20ο αιώνα έδωσε έναυσμα για την εκτός προκαθορισμένων ορίων ανάπτυξη των τεχνών.
Φυσικά, πολλοί άνθρωποι δεν θεωρούν μουσική όλα αυτά τα πρωτοποριακά είδη και το εκφράζουν με κάθε ευκαιρία. Τα χαρακτηρίζουν κακόηχα και δίχως ίχνος μελωδικότητας, στοιχεία που θεωρούνται, κυρίως από το δυτικό κόσμο, ως συστατικά της μουσικής δημιουργίας. Το μεγάλο δίλημμα που τίθεται είναι το εξής: αν δεχθούμε ότι η τέχνη έχει μέτρα και σταθμά τότε αυτομάτως της αφαιρούμε κάθε στοιχείο πρωτοτυπίας και επομένως της αφαιρούμε την ουσία της. Το ίδιο συμβαίνει και με την μουσική, όταν της προσδίδουμε ποσοτικά χαρακτηριστικά τότε χάνεται, κατά τη γνώμη μας, μεγάλο ποσοστό της έμπνευσης. Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα ότι είναι μία εξαιρετικά υποκειμενική διαδικασία το να χαρακτηρίζουμε ένα ηχητικό άκουσμα μουσική ενώ ένα άλλο να το χαρακτηρίζουμε μη μουσική. Αυτό που πρέπει να υποστηριχθεί είναι ότι οποιοδήποτε ηχητικό σχήμα προτάσσεται από μία ομάδα ανθρώπων ως μουσική και υπάρχει ικανός αριθμός ανθρώπων που το παρακολουθεί ως τέτοιο, τότε πρέπει να παραδεχθούμε ότι πρόκειται για μουσικό άκουσμα, έστω και αν δεν μας αρέσει. Αυτή η συλλογιστική ισχύει και στις άλλες τέχνες.
Αυτό που ονομάζουμε δυτική μουσική είναι ένα τρανό οικοδόμημα το οποίο έχει επηρεάσει τη ζωή όλων μας. Οι μείζονες και ελάσσονες κλίμακες και ο συγκερασμένος μουσικός τρόπος διαχέει τη δύναμη του σε κάθε μουσική μας εκδήλωση με αποτέλεσμα να κρίνουμε υποκειμενικά οτιδήποτε ακούμε. Είναι αλήθεια ότι θέλει πολύ μεγάλη προσπάθεια για να επιτύχουμε την αποστασιοποίηση μας από αυτά τα ακούσματα ώστε να μπορούμε να κρίνουμε με μεγαλύτερη αντικειμενικότητα και άλλου είδους μουσική. Αυτή η διαδικασία δεν περιορίζεται μόνο στα avant garde ακούσματα αλλά και στην ethnic μουσική. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι κάποιος πρέπει να θεωρεί τα άλλα ακούσματα κατώτερα και μη μουσικά. Φαινόμενα σνομπισμού υπάρχουν πάρα πολλά και ανάμεσα σε ειδικούς αλλά και σε μη ειδικούς. Πολλές φορές οτιδήποτε δεν αντιλαμβανόμαστε και μας ξενίζει το υποτιμούμε και το υποβιβάζουμε. Σε αυτή την περίπτωση το υποκειμενικό στοιχείο παίρνει τη θέση του αντικειμενικού χωρίς ο κριτής να το αντιλαμβάνεται. Τα ιδιαιτέρως περίπλοκα έργα του Ξενάκη, επί παραδείγματι, τα οποία όντως αποτελούν ένα ιδιαίτερο είδος, για πολλούς ανθρώπους είναι μη μουσικά. Το ίδιο συμβαίνει και με έργα του John Cage.
Εφόσον θέσαμε τις βάσεις της συλλογιστικής μας ας επανέρθουμε στο αρχικό ερώτημα και το οποίο αποτελεί και τίτλο αυτού του άρθρου. Πώς μπορούμε να ξεχωρίσουμε το τι είναι καλή ή κακή μουσική;
Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, όπως αναφέραμε και πιο πάνω, είναι άκρως υποκειμενικά. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την ανάγκη να θέσουμε διαφορετικού τύπου κριτήρια για να εξετάσουμε την επιτυχία ενός μουσικού έργου ή ρεύματος. Ένα χαρακτηριστικό, επί παραδείγματι, θα μπορούσε να είναι η αποδοχή του από το κοινό και η διαχρονικότητα του. Και πάλι όμως έχει αποδειχθεί ότι υπάρχουν χιλιάδες εξωτερικοί παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την κρίση μας. Η μουσικοκριτική, ας πούμε, είναι ένας σημαντικός τομέας ο οποίος μπορεί να καταβαραθρώσει ένα μουσικό έργο και να ανυψώσει ένα άλλο. Κατόπιν, ένα άλλο κριτήριο θα μπορούσε να είναι η πρωτοτυπία. Οτιδήποτε γίνεται για πρώτη φορά δεν μπορεί παρά να είναι ένα βήμα μπροστά, έστω και αν σε πολλούς δεν αρέσει το ηχητικό αποτέλεσμα. Κοντολογίς, πιο σοφό θα ήταν να προταθούν άλλα κριτήρια για να κριθεί ένα έργο παρά ποιοτικά κριτήρια τα οποία είναι βαθύτατα επηρεασμένα από τις προσλαμβάνουσες, την εποχή και το προσωπικό αισθητήριο του καθενός.
Φυσικά, το να κρίνουμε αν μας αρέσει ένα μουσικό είδος ή ένα μουσικό έργο είναι αναφαίρετο δικαίωμα του καθενός. Όλοι οι άνθρωποι τελικά έχουμε την δυνατότητα να προβαίνουμε σε κρίση του ποιοτικού και ευρηματικού στοιχείου και γενικά του αποτελέσματος μίας μουσικής σύνθεσης όπως έχουμε το δικαίωμα να κρίνουμε (έστω και αν δεν έχουμε καμία γνώση επί του θέματος) ζωγραφικούς πίνακες, λογοτεχνικά έργα και άλλες καλλιτεχνικές δημιουργίες, αλλά δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να παρουσιάζουμε την άποψη μας ως αντικειμενική αλήθεια.
Αυτό που ζούμε σε καθημερινή βάση στη χώρα μας είναι η αποθέωση της διασκεδαστικής μουσικής και η διαρκής υποβάθμιση της παιδευτικής και ψυχαγωγικής μουσικής. Εδώ θα πρέπει να κάνουμε μία παρένθεση και να αναφέρουμε ότι τη λέξη ψυχαγωγία την εκλαμβάνουμε με την κυριολεκτική της έννοια και όχι με την έννοια που της έχουμε προσδώσει τα τελευταία χρόνια. Η αγωγή της ψυχής υπήρξε μία εξαιρετικά σημαντική διαδικασία και η οποία επιτυγχανόταν μέσω της παίδευσης σώματος και πνεύματος. Αυτό στις μέρες μας έχει δυστυχώς εκλείψει. Το εφήμερο και το διασκεδαστικό έχουν γεννήσει πρακτικές που απέχουν πολύ από την αποστολή της μουσικής. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται ο μουσικός μας πολιτισμός και να αποθεώνεται το εφήμερο.
¶ρα δεν μιλάμε πλέον για καλή ή κακή μουσική αλλά για υποβάθμιση του πολιτιστικού προϊόντος μίας κοινωνίας. Για να αντιληφθούμε την έκταση που έχει λάβει αυτή η πολιτιστική διαστρέβλωση αρκεί να αναφέρουμε ότι ακούσαμε (και δεν το πιστεύαμε ομολογούμε) λαϊκό τραγουδιστή και τραγουδοποιό να λέει σε συνέντευξή με ποιο τρόπο έγινε συνθέτης. Είπε λοιπόν ο γνωστός τραγουδιστής ότι όταν ήταν μικρός έμαθε όλες τις μείζονες συγχορδίες στην κιθάρα και ύστερα έμαθε και δύο ελάσσονες και από εκείνη τη στιγμή έγινε συνθέτης (sic)!!
Το ζήτημα λοιπόν στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι αν είναι καλή ή κακή η μουσική που γράφει ο εν λόγω κύριος αλλά τι πρεσβεύει η μουσική του. Προσωπικά μιλώντας θα λέγαμε ότι δεν μας αρέσει αλλά αυτό μικρή σημασία έχει. Δυστυχώς όμως όταν μία κοινωνία προτάσσει και προβάλλει μονάχα την διασκεδαστικού τύπου μουσική δεν μπορεί να προάγει τον πολιτισμό. Όταν χρειάζεται να αναλάβει μία σουηδική εταιρεία δίσκων, η εταιρεία BIS, να ηχογραφήσει ολόκληρο το έργο του μεγάλου έλληνα συνθέτη Νίκου Σκαλκώτα τότε κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας.
Εν κατακλείδι, πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει καλή και κακή μουσική. Αυτό είναι υποκειμενικό και προσωπικό ζήτημα του καθενός από εμάς. Ο διαχωρισμός που υπάρχει είναι μεταξύ διασκεδαστικής και λόγιας - έντεχνης μουσικής. Στην Ελλάδα σήμερα δίνεται τεράστιο βάρος στο πρώτο είδος ενώ δίνονται ψιχία στη μουσική που προάγει και θεραπεύει την ψυχή. Για να αλλάξει αυτή η κατάσταση θα πρέπει να υπάρξει μία γενικότερη στροφή της κοινωνίας. Αυτό επιτυγχάνεται μόνο μέσω της διαχρονικής εκπαίδευσης. Όμως, σε ένα τόπο όπου η διδασκαλία της μουσικής καταλαμβάνει μόνο μία ώρα στο ωρολόγιο πρόγραμμα της μέσης και πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, πολύ λίγα μπορούμε να περιμένουμε.
Ποιά η άποψή σας πάνω στο θέμα..?
πηγή:www.music.gr
Υπαρχουν καλοι και κακοι ανθρωποι;
ολοι καλοι ειμαστε...οι κακοι ειναι στη φυλακη.....προσωπικη μου αποψη ειναι οτι υπαρχει κακη μουσικη εφοσον η
Rap θεωρειτε μουσικη!!!!
πιστεύω ότι υπάρχει καλή και κακή μουσική. κακή μουσική θεωρώ ό,τι μη ποιοτηκό και εμπορικό
Σχετική συζήτηση έχει γίνει
εδώ!!
Διάφορες συζητήσεις έχουν γίνει γι'αυτό το θέμα...Συγκεκριμμένα:
-Συνέντευξη Γιάννη Κούτρα στο kithara.gr
BΑΣΙΛΗΣ ΠΑΥΛΙΔΗΣ-ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΖΗΣ -ΗΛΙΑΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ- ΑΚΗΣ ΚΑΛΛΟΠΟΥΛΟΣ-ΝΙΚΟΣ ΝΤΑΣΙΟΣ-ΠΑΝΟΣ ΠΑΝΟΤΑΣ,,απαντούν στο ερώτημα ''Βγαίνει καλή μουσική σήμερα;"
Και πολλές άλλες...
Συζητήσεις γίνονται πάντοτε.
Εννοώ ότι υπάρχει σχετικό topic στο ΜΗ και είναι καλύτερα να μην ανοίγουμε διπλά topics.
Μπορείτε να μεταφέρετε αυτή σας τη συζήτηση
εδώ!! 
There Must Be Someway Out Of Here.....
[ Το μήνυμα επεξεργάστηκε από: Orfeus on 30-08-2005 15:16 ]
Quote:
|
Το μέλος Orfeus στις 30-08-2005 στις 15:15 έγραψε:
Συζητήσεις γίνονται πάντοτε.
Εννοώ ότι υπάρχει σχετικό topic στο ΜΗ και είναι καλύτερα να μην ανοίγουμε διπλά topics.
Μπορείτε να μεταφέρετε αυτή σας τη συζήτηση εδώ!!
There Must Be Someway Out Of Here.....
[ Το μήνυμα επεξεργάστηκε από: Orfeus on 30-08-2005 15:16 ]
|
|
Ναι έχεις δίκιο και είχα δει παλιότερα το topic!!!Αλλα γράφω και ψάχνω τόσο αργά,ειδικά όταν έχω να κάνω με links, που ξεκίνησα την απάντηση πριν στείλεις κaι την έστηλα πολύ αργότερα,χωρίς να δω την πρώτη σου απάντηση!!!!
