Σαν σήμερα το 1938 γεννήθηκε ο ΚΥΡΙΟΣ Μάνος Ελευθερίου.
Τι να πρωτοπεί κανείς για αυτόν τον άνθρωπο. Ποιά ταμπέλα τον χωράει; Ποιητής; Στιχουργός; Μυθιστοριογράφος; Ιστοριοδίφης;Συλλέκτης αντικειμένων; Συλλέκτης μνήμεων και αισθημάτων;Είναι όλα αυτά μαζί και άλλα τόσα.
Τον θεωρώ έναν από τους ελάχιστους αξιοπρεπείς και έντιμους ανθρώπους του πολιτισμού μας. Χρόνια πολλά και να' ναι πάντα καλά του εύχομαι.
ΥΓ. Σε μια βδομάδα κυκλοφορεί και το νέο του μυθιστόρημα: Η γυναίκα που πέθανε δύο φορές.
Μήπως πρόλαβε κανείς και διάβασε το νέο του βιβλίο ώστε να μου πει εντυπώσεις;
ισως σας ενδιαφερει να διαβασετε
αυτό
Σήμερα τον γνώρισα προσωπικα στην παρουσίαση του Βιβλίου του Τσακνή.
Μπορώ να πω απλά ότι είναι ένας υπέροχος άνθρωπος...
Υπέροχος άνθρωπος σπινθηροβόλο πνεύμα αναίρεσης αμφισβήτησης αλλά και πρότασης.Δεν είναι καθόλου τυχαίο που αγαπιέται αλλά και συναντάει της προσοχής από νέους ανθρώπους.Να είναι καλά.Φιλικά
den exei "kremasmenes st'autia tou tis kyklades'', alla tin elliniki pshixi kai perifaneia...
ena megalo efxaristw...
Πριν από 15 μέρες, στην παρουσίαση του βιβλίου του Ηλία Ανδριόπουλου, στον Ιανό, έπεσα πρόσωπο με πρόσωπο με τον Κύριο Μάνο Ελευθερίου...Νιώθω ευτυχής για τα λίγα δευτερόλεπτα που το χέρι μου βρέθηκε μέσα στο δικό του...
Σήμερα ήταν η τελευταία του εκπομπή στο Δεύτερο πρόγραμμα για αυτή τη σαιζόν...Έδωσε ραντεβού μετά από τρεις μήνες...Μάλλον θα πάει στο αγαπημένο του νησί...κι εγώ τί θα κάνω τρεις μήνες χωρίς την εκπομπή του????
Καλό καλοκαίρι υπέροχε Άνθρωπε!!!
Έχει και μια άλλη εκπομπή στον Αθήνα 9,83 κάθε Παρασκευή και Σάββατο 7-8 (ή 8-9)! Αν την συνεχίσει αυτή το καλοκαίρι, τότε ίσως το πρόβλημά σου λύθηκε...
Η ζωή αλλάζει δίχως να κοιτάζει τη δικιά σου μελαγχολία
[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : spiroos στις 29-06-2006 00:20 ]
Ο ποιητής, στιχουργός και συγγραφέας Μάνος Ελευθερίου, τιμημένος με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2005 επισκέπτεται τη Fnac με αφορμή την παρουσίαση του νέου του μυθιστορήματος "Η γυναίκα που πέθανε δύο φορές". Ακούστε από κοντά το Μάνο Ελευθερίου να μιλά για το τρίτο του μυθιστόρημα, μια φανταστική ιστορία για τις ανατροπές που φέρνει ο χρόνος. Η ηθοποιός Μπέτυ Αρβανίτη διαβάζει αποσπάσματα από το βιβλίο και συζητούν οι Θανάσης Νιάρχος και Γιώργος- Ίκαρος Μπαμπασάκης.
Στις 5 Οκτωβρίου στις 19.00
Είχε δώσει συνέντευξη μέσα στην άνοιξη, στην κρατική τηλεόραση, ήταν τόσο απλός, τόσο μετρημένος, που μου τράβηξε το ενδιαφέρον ως το τέλος της συνέντευξης. Λες υπάρχουν τόσο απλοί άνθρωποι;
Και καθώς γράφω αυτό το σημείωμα γι αυτόν, θυμήθηκα ένα τραγούδι σε στίχους δικούς του, που λέει ''Πέφτει μια βροχή...'' μουσική του Σπανού με την υπέροχη Μοσχολιού.
Βρήκα αυτό το topic για τον Μάνο Ελευθερίου ξεχασμένο, και είπα να το επαναφέρω... Αρχικά, ας παραθέσω μια σύντομη βιογραφία του μεγάλου αυτού στιχουργού, συγγραφέα και ανθρώπου.
Μάνος Ελευθερίου
Ο Μάνος Ελευθερίου γεννήθηκε στην Ερμούπολη. Έχει εκδώσει δύο μυθιστορήματα, εννιά ποιητικές συλλογές (Τα όρια του μύθου, Το μυστικό πηγάδι, Αναμνήσεις από την Όπερα, Η πόρτα της Πηνελόπης κ.ά.), τρεις τόμους με πεζά, τρία λευκώματα και τέσσερις τόμους για το «Θέατρο στην Ερμούπολη τον 20ό αιώνα, 1901-1921», καθώς και την ανθολογία Ερμούπολη, Μια πόλη στη λογοτεχνία (ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, 2004). Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2005 για το μυθιστόρημά του O καιρός των χρυσανθέμων (METAIXMIO, 2004). Ως στιχουργός έχει στο ενεργητικό του περίπου 400 τραγούδια και συνεργάστηκε με όλους σχεδόν τους έλληνες συνθέτες (Μίκη Θεοδωράκη, Μάνο Χατζιδάκι, Δήμο Μούτση, Σταύρο Κουγιουμτζή, Γιάννη Μαρκόπουλο, Θάνο Μικρούτσικο, Γιάννη Σπανό, Χρήστο Νικολόπουλο, Ηλία Ανδριόπουλο κ.ά.). Ενδεικτικά αναφέρονται κάποια από τα τραγούδια του: Η μαρκίζα, Παραπονεμένα λόγια, Μαλαματένια λόγια, Ο Άγιος Φεβρουάριος, Οι ελεύθεροι και ωραίοι, Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες, Το τρένο φεύγει στις οχτώ, Στων αγγέλων τα μπουζούκια, Μη χτυπάς σε μια πόρτα κλειστή, Ο Χάρος βγήκε παγανιά, Του Κάτω Κόσμου τα πουλιά. Επίσης έχει εργαστεί επί χρόνια ως επιμελητής εκδόσεων.
Κατόπιν, μια συνέντευξη του Μάνου Ελευθερίου...
Μάνος Ελευθερίου - «...όταν τα όνειρα πάρουν εκδίκηση»
Είναι ένας ακούραστος δημιουργός, από τους λίγους αληθινούς διανοούμενους αλλά και ουσιαστικά λαϊκούς ανθρώπους που έχει αναδείξει η γενιά του. Ο Μάνος Ελευθερίου με τη στιχουργική έχει συνδέσει τ' όνομά του με τους μεγαλύτερους συνθέτες και ερμηνευτές της εποχής μας. Και ποιος δεν έχει σιγοψιθυρίσει κάποιο δικό του, αγαπημένο τραγούδι. Πολυγραφότατος και ενεργά μέσα στη ζωή, μα πάνω απ' όλα βαθιά ανθρώπινος.
Υποστηρικτής του έργου των ΓΧΣ, εμψυχώνει και παρακινεί κι άλλους να βοηθήσουν «ένα από τα λίγα πράγματα που τιμώ στον άγριο κόσμο που ζούμε». Και δεν εφησυχάζει. Δεν παύει να προκαλεί τη φαντασία του με μια ρήση του Ελύτη για τη μέρα που «τα όνειρα θα πάρουν εκδίκηση»...
Ποια είναι κάθε φορά η πηγή της δημιουργίας για εσάς;
«Οτιδήποτε. Μια κουβέντα που άκουσα στο δρόμο, ένας φίλος, ένα βιβλίο, μία είδηση, μια εικόνα στην τηλεόραση».
Τραγούδια, ποιήματα, πεζά, άρθρα. Που τέμνονται όλα αυτά;
«Το ένα με ξεκούραζε από το άλλο. Και το έκανα χωρίς να το συνειδητοποιώ πολλές φορές από σωματική ανάγκη».
Έχετε συνδέσει το όνομά σας με όλους τους μεγάλους συνθέτες, τραγουδοποιούς και δημιουργούς. Ποιο είναι το προσωπικό κέρδος σε αυτήν την πορεία;
«Κέρδισα πρώτα-πρώτα σπουδαίους φίλους και γνώρισα μεγάλες προσωπικότητες. Κέρδισα και αρκετά χρήματα που τα περισσότερα τοποθετήθηκαν σε αγορές διαφόρων συλλογών μου. Π.χ. βιβλία που εκδόθηκαν στην Ερμούπολη τον 19ο αιώνα, χειρόγραφα και άφθονο φωτογραφικό υλικό από το βίο των Ελλήνων. Πολλές απ' αυτές τις συλλογές έχουν βρει ήδη τη θέση τους στο Ιστορικό Αρχείο της Ερμούπολης».
Το στοιχείο της πρόκλησης τι ρόλο παίζει στην επιλογή της κάθε... επόμενης δουλειάς που αναλαμβάνετε;
«Αν είναι κάτι που υποπτεύομαι ότι κάπως με ξεκουράζει και ίσως ανανεωθώ, ρίχνομαι με τα μούτρα».
Μέσα από τη στήλη σας στα ΝΕΑ, έχετε προτρέψει τους πολίτες να συνεισφέρουν στη δράση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Τι σας παρακίνησε;
«Ήταν το ελάχιστο που μπορούσα να κάνω για μια κίνηση που θαυμάζω και τιμώ όσο λίγα πράγματα στον άγριο κόσμο που ζούμε. Μακάρι να είχα τη δυνατότητα και την επιφάνεια να συνδράμω ακόμη περισσότερο».
Πιστεύετε ότι οργανώσεις και διεθνή κινήματα, όπως οι ΓΧΣ, μπορούν να βοηθήσουν για έναν κόσμο πιο ανθρώπινο;
«Ναι. Το πιστεύω. Και προσπαθώ να ευαισθητοποιώ και άλλους».
Η αλληλεγγύη, τι έννοια έχει για εσάς;
«Ό,τι και για εσάς».
Πώς μπορούν δημιουργοί και άνθρωποι του πνεύματος να συμβάλλουν με το ρόλο τους στην ευαισθητοποίηση του κόσμου;
«Μόνο αν γράφουν συνεχώς σε εφημερίδες και αν μιλούν στην τηλεόραση. Ιδιαίτερα για την τηλεόραση, μια που η εικόνα πλέον "πουλάει" στις μέρες μας, πρέπει ορισμένοι και ιδιαίτερα κάποιας επιφάνειας, να διαδίδουν όσο μπορούν αυτό το θεάρεστο έργο».
Πιστεύετε ότι η ελληνική κοινωνία έχει γρήγορα αντανακλαστικά στις εκκλήσεις για προσφορά βοήθειας;
«Ναι. Το πιστεύω. Δεδομένου ότι οι Έλληνες, ιδιαίτερα στην επαρχία, έχουν σε υψηλό βαθμό τη συντροφικότητα και την αλληλεγγύη».
Αρκεί αυτό κάθε φορά, δεδομένου ότι κρίσεις βιώνονται καθημερινά στον πλανήτη μας; Τι θα πρέπει να γίνει;
«Το να νομίζουμε ότι μπορούμε να επέμβουμε στις μεγάλες δυνάμεις είναι λάθος. Και φυσικά τελείως αδύνατο. Πρέπει όμως παράλληλα με το δικό τους "έργο" να αντιπαραθέσουμε το δικό μας έργο».
Τι είναι αυτό που σας κινητοποιεί στην καθημερινότητά σας;
«Οτιδήποτε νομίζω ότι είναι καλό».
Τι θα θέλατε να διαγράψετε από τον κόσμο;
«Οτιδήποτε είναι άσχημο και κακό».
Σκέφτεστε τη μέρα που...
«Σκέπτομαι τη μέρα που "τα όνειρα θα πάρουν εκδίκηση" (Ελύτης)».
Μια συνέντευξη του Μάνου Ελευθερίου με αφορμή το βιβλίο του: ''Ο καιρός των χρυσανθέμων''.
ΜΑΝΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ
Ένα κεράκι σε κάτι που αγαπώ, το θέατρο, είναι αυτό το βιβλίο
-Στο βιβλίο μου μέσα περιγράφονται πολλά θαύματα. Στο ταξίδι του θιάσου από τον Πειραιά στην Ερμούπολη κάποιος καταφέρνει να κοπάσει την τρικυμία, είναι το πρώτο θαύμα.
Περιγράφω μια γυναίκα που κεντάει και μετά το θάνατό της. Είναι αμίλητη, μένει στα πάνω δωμάτια του σπιτιού και κεντάει αυτό. (Μου δείχνει έναν πίνακα) Το κεντάει 40 χρόνια περίπου. Αυτόν τον πίνακα το αγόρασα πριν 30 χρόνια περίπου. Είναι ο Έκτωρ συρόμενος υπό τον ίππον του Πηλίδου. Μου τον είχε πάρει ο Γιώργος Χειμωνάς τόσα χρόνια, τον είχε μαζί του και στο Παρίσι στο προηγούμενο ταξίδι του, όχι σ' αυτό το τελευταίο του…Τώρα πια τον πήρα πίσω.
-Γιατί τόσα θαύματα;
-Οι άνθρωποι όταν πιστεύουν πολύ σε κάτι μπορούν να κάνουν θαύματα. Το πιστεύω αυτό!
"Δίνεται η παράσταση της 'Φαύστας' με επιτυχία. Συμβαίνουν πολλά εν τω μεταξύ. Μίση, ζήλιες, πένθη, έρωτες, περιγράφονται μέσα στο βιβλίο. Τέλος πάντων.
Στο αποχαιρετιστήριο δείπνο που παραθέτει η οικογένεια Πινά σε όλο το θίασο, οι παριστάμενοι θα ακούσουν για πρώτη φορά φωνόγραφο. Θα ακούσουν αρκετές από τις όπερες που ήδη κυκλοφορούσαν σε δίσκους στο εξωτερικό.
Το χιόνι εκείνο το βράδυ είχε σκεπάσει την πόλη.
Ξαφνικά, ένα μέρος της οροφής πέφτει. Ευτυχώς είχαν σηκωθεί από το τραπέζι όλοι.
Αίφνης το σπίτι βρίσκεται να ταξιδεύει στη θάλασσα. Οπότε πάνε και στέκονται όλοι μαζί παίζοντας την πρώτη σκηνή από τον Άμλετ, δίπλα στη θαλαμηγό της Μοσχάνθης Μαγκαδάκη."
-Μου άρεσε πολύ αυτό το όνομα!
Παίζουν Άμλετ;
Ναι, σε όλο το βιβλίο 'στοιχειώνουν' αποσπάσματα από τον Άμλετ είτε στο πρωτότυπο, είτε σε μεταφράσεις του Περβάνογλου ή του Δαμιράλη.
Γιατί; Είναι το όνειρο κάθε ηθοποιού να παίξει Άμλετ. Οι αλήθειες που λέει είναι αιώνιες. Βάζει πάρα πολλά ερωτήματα μέσα από το κείμενο του Άμλετ ο Σαίξπηρ.
"Οι ηθοποιοί κατορθώνουν και περπατούν πάνω στη θάλασσα και ανεβαίνουν στη θαλαμηγό. Είναι κι αυτό ένα από τα πολλά θαύματα του βιβλίου."
-Να σας διαβάσω τις τελευταίες αράδες του βιβλίου;
'Τρέμοντας απ' το κρύο και τον πανικό, μούσκεμα από τη θάλασσα, αλλά ζωντανοί όλοι και ασφαλείς πάνω στο ουρανόσταλτο καράβι, στάθηκαν μια στιγμή και κοίταξαν από ένστικτο για τελευταία ίσως φορά πίσω τους, καθώς ακούστηκε ένας τρομακτικός κρότος και από κάπου μες στο σκοτάδι είδαν να σηκώνεται το εφιαλτικό φτερό μιας τεράστιας φλόγας και να ανεβαίνει στον ουρανό σαν λάβα ηφαιστείου και σαν πυροτέχνημα. Ήταν, όλοι το κατάλαβαν, το φιλόξενο μέγαρο των Πινά, βούλιαζε φλεγόμενο στη θάλασσα καταπίνοντας και παίρνοντας μαζί του νεκρούς και ζωντανούς και μαζί σχεδόν ολόκληρη την χρυσοπλοκότατη πόλη"
Τι θέλω να πω μ' αυτό το φινάλε; Ένα μέρος του παλαιού κόσμου τελειώνει και δημιουργείται ένας καινούργιος κόσμος που υπόσχεται αγάπη κι άλλες ευτυχίες.
Το βιβλίο αυτό με παίδεψε 14 χρόνια, τα τελευταία πέντε χρόνια ιδιαίτερα ήταν η κύρια έννοια μου. Η κ. Μεγαπάνου με καθοδήγησε να καταγράψω σωστά τα υφάσματα από τα οποία ήταν φτιαγμένα τα ρούχα των ηρωίδων. Τα πλούσια δείπνα τους μου πήρε καιρό να τα παρουσιάσω ακριβώς, μετά από μελέτη αρχείων, εφημερίδων κλπ της εποχής. Επίσης ανέτρεξα σε βιβλία, για να περιγράψω ακριβώς τους πολύτιμους λίθους κάποιων κοσμημάτων που φορούν ήρωες στο βιβλίο μου. Τα πρόσωπα τα περισσότερα είναι πραγματικά, τα περιστατικά, μερικά έστω, έχουν συμβεί. Ορισμένα ιστορικά και καλλιτεχνικά γεγονότα τα μετατόπισα χρονολογικά, για να με βοηθήσουν περισσότερο στη ροή της ιστορίας μου.
-Μου φάνηκε σαν να μου περιγράφατε μια θεατρική παράσταση.
-Έτσι είναι. (Σ.Σ. Είναι σαφές πως τη χάρηκε την παρατήρησή μου) Είναι θέατρο εν θεάτρω. Είναι γεμάτο διαλόγους το βιβλίο. Κάποιος σκηνοθέτης το διάβασε ήδη κι ενθουσιάστηκε. Δε θα σας πω ποιος είναι, είναι νωρίς ακόμη.
Τι να σας δείξω τώρα; Θέλετε να σας βάλω να ακούσετε τη Σάρα Μπερνάρ; Μου την έστειλε ένας φίλος από το Παρίσι τελευταία. Ο άντρας της Σάρας Μπερνάρ ήταν γιός δημάρχου της Ερμουπόλεως, ο Αριστείδης Δαμαλάς.
Το αγαπώ το θέατρο. Έχω σπουδάσει θέατρο. Κι αυτό το βιβλίο είναι ένα κεράκι σε κάτι που αγαπώ πολύ!
-Στίχοι για τραγούδια;
-Α, μπα. En passant…
-Έχετε φωτογραφία της Ελένης Παπαδάκη με αφιέρωση εκεί.
-Α, την είδατε; Η διπλανή φωτογραφία είναι του Δημήτρη Μητρόπουλου. Η Ελένη Παπαδάκη ήταν τεράστια ηθοποιός. Δε νομίζω πως την έφαγε η Ιντέλιτζεν σέρβις όπως είπαν τότε, οι δικοί της την έφαγαν. Υπάρχει ηθοποιός που φώναξε δημόσια: Θάνατος στην πουτάνα!
Έβγαινε στη σκηνή κι έλεγε 40 λέξεις σ' όλη την παράσταση κι αυτές ιταλικά και τους έκλεβε την παράσταση.
Ήξερε πολλές γλώσσες και αρχαία ελληνικά, είχε τελειώσει Ωδείο και Φωνητική και Πιάνο. Απέκτησα τελευταία την αλληλογραφία της Ελένης Παπαδάκη.
Μου δείχνει τακτοποιημένα άλμπουμς με φωτογραφίες της Παπαδάκη από παραστάσεις.
-Γιατί δε γράφεται την ιστορία της Ελένης Παπαδάκη;
-Πού το καταλάβατε; Αυτό κάνω τώρα. Έλεν φον Παμστ. Μια μυθιστορία που η ηρωίδα σε κάποιους θα θυμίζει την ηθοποιό Ελένη Παπαδάκη.
Χτυπάει το τηλέφωνο.
-Ναι, ζήτησα ένα γιατρό να μου κάνει ένα καρδιογράφημα. Είμαι,…το '38 έχω γεννηθεί, θα το βρείτε εσείς πόσο είμαι. Μέχρι σήμερα είμαι 65, από αύριο, 12 Μαρτίου, 66 χρόνων. Όχι δεν είναι επείγον! Θα ένιωθα καλά όμως, αν έκανα έναν έλεγχο…
Όταν βγήκα στο δρόμο θυμήθηκα το 'En passant', που είπε ο Μάνος Ελευθερίου στην ερώτησή μου για επόμενους στίχους του. 'Είναι αρρώστια τα τραγούδια τι θαρρείς/ βρες αγάπες άλλες φως μου να χαρείς….', είχε γράψει.
Αγάπες άλλες… «Ένα κεράκι σε κάτι που αγαπώ πολύ, δηλαδή το θέατρο είναι το βιβλίο μου 'Ο καιρός των χρυσανθέμων'…» Μάλλον και το επόμενο του όπως φαίνεται. 'Έλεν φον Παμστ'.
Να 'σαι καλά να ανάβεις κεράκια σε αγάπες σου, Μάνο Ελευθερίου και να μας ζεσταίνεις όλους μας!
ΠΗΓΗ: ΩΣ3...με αφορμή την έκδοση του νέου βιβλίου του Μάνου Ελευθερίου -Ο ΚΑΙΡΟΣ ΤΩΝ ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΩΝ -(Αποσπάσματα από τη συνέντευξη)
Μάνος Ελευθερίου
«Πάντοτε οι φιέστες μας ενδιέφεραν»
Ο στιχουργός που έχει γράψει γύρω στα 400 τραγούδια θεωρεί την κάθε συνέντευξη ως πράξη αυτοθυσίας, δέχεται όμως να μιλήσει για την τέχνη του και τον πολιτισμό αλλά και να σχολιάσει την ελληνική επιτυχία στον διαγωνισμό της Eurovision: «Μακάρι να είχαμε τέτοιες ανατάσεις κάθε μήνα. Θα έριχναν λίγο άρωμα στην μπόχα που μας έχει πνίξει απ' όλες τις μεριές»...
Το '64 κυκλοφόρησε το πρώτο του τραγούδι και το 2003 το τελευταίο. Ενδιαμέσως, δεκάδες. Τα περισσότερα επιτυχίες, κι ας λέει ότι μετράει πλήθος αποτυχημένων τραγουδιών. Ανθρωπος που δεν «πούλησε» ποτέ τον εαυτό του ως ποιητή, κι ας έχει εκδώσει εννέα ποιητικές συλλογές. Αυτοσαρκάζων, χιουμορίστας, αξιοπρεπής, περήφανος. Ενιωθε παραμελημένος για χρόνια. Αιφνιδίως τον ανακάλυψαν όλοι. H εμπορική επιτυχία του μυθιστορήματός του «Ο καιρός των χρυσανθέμων» τον οδήγησε σε συμπεριφορές τραγουδιστή: συνεντεύξεις, φωτογραφίσεις, ένα... σούρ' τα φέρ' τα που δεν είχε συνηθίσει.
Ο Μάνος Ελευθερίου θεωρεί ότι κάθε συνέντευξη είναι μια πράξη αυτοθυσίας. Κατ' αρχήν μια ακραία πράξη, δεδομένου ότι πρέπει να βγάλει κανείς την καρδιά του, να τη βάλει στο πιάτο και να την περιφέρει ανάμεσα σε ανθρώπους που δεν αγαπά ή δεν θέλει να ακούει. Το περίεργο είναι ότι όλοι τον ενδιαφέρουν. Συμπλήρωσε 40 χρόνια στιχουργίας ο Μάνος Ελευθερίου και δεν έχει πρόβλημα που τον τιμούν δεξιά κι αριστερά, ούτως ή άλλως είναι πολύ ευγενής για να λέει «όχι». Εχει γράψει γύρω στα 400 τραγούδια, αλλά υπολογίζει ότι περίπου 20 αρέσουν σήμερα στους νέους. Δεν τον ενοχλεί που κάποιος μπορεί να αγαπάει τη «Μαρκίζα», το πιο σημαντικό και για τον ίδιο τραγούδι του, συγχρόνως με ένα σαχλοτράγουδο. «Κι εγώ παράλληλα με την "Παπαρούνα" του Αττίκ μπορώ ν' ακούσω ένα θαυμάσιο ρεμπέτικο» επισημαίνει.
Γιατί σιωπούν οι καλλιτέχνες
Δεν γκρινιάζει για τα κακώς κείμενα του τραγουδιού, γιατί έχει τη διορατικότητα να βλέπει και τα ενδιαφέροντα. Δεν βγήκε να κατακρεουργήσει την Ελενα Παπαρίζου, δεν ασχολήθηκε ποτέ με το δίλημμα «εμπορικό» ή «ποιοτικό» και δεν έκρυψε ότι του αρέσουν η Αννα Βίσση και ο Σάκης Ρουβάς. «Αυτό το πανέμορφο κορίτσι δεν πήγε να διαγωνιστεί με τη "Νόρμα" του Μπελίνι, μήτε με τη "Μήδεια" του Ευριπίδη. Διαγωνίστηκε με ένα σύγχρονο ελληνικό τραγούδι και τα κατάφερε. Εχετε την εντύπωση ότι αν έλεγε τη "Συννεφιασμένη Κυριακή", το σημαντικότερο, χωρίς αμφιβολία, ελληνικό τραγούδι, θα 'παιρνε κάποιο βραβείο; Εικοστή έκτη θα ερχόταν». Χάρηκε όμως και για κάτι άλλο. «Ηταν μια δικαίωση στην πολύχρονη πορεία του Χρήστου Δάντη, ο οποίος πρόσφατα μας χάρισε ένα από τα σημαντικότερα τραγούδια των τελευταίων 30 χρόνων, "Το παλιό μου παλτό", σε στίχους της κυρίας Σάννυς Μπαλτζή». Αναγνωρίζει την υπερβολή των εκδηλώσεων, αλλά και με τους αθλητές έγινε το ίδιο. Σημαίες και ξανά σημαίες. «Αλλά πείτε μου, στον Θεό σας, με ποιο άλλο σύμβολο θα μπορούσαν να διαδηλώσουν τη χαρά και την εθνικότητα και τη νίκη του κράτους; Με το λάβαρο της Αγίας Λαύρας ή κρατώντας μόνο το κοντάρι χωρίς τη σημαία; Μακάρι να είχαμε τέτοιες ανατάσεις κάθε μήνα. Θα έριχναν λίγο άρωμα στην μπόχα που μας έχει πνίξει απ' όλες τις μεριές». Εννοεί τις αναίσχυντες κλοπές του δημόσιου χρήματος, τις συναλλαγές που διαρκώς έρχονται στη δημοσιότητα και για ανθρώπους που δεν το περίμενε κανείς, την ανεργία, την εκμετάλλευση των μεταναστών, το κλείσιμο χιλιάδων επιχειρήσεων, την πορνεία που έχει εξαπλωθεί... «Δεν είδα κανέναν καλλιτέχνη να βγει να μιλήσει γι' αυτά. Για την Παπαρίζου βγαίνουν...
Παλαιότερα, όσο ζούσαν ορισμένοι σημαντικοί άνθρωποι, μπορούσαν να επιβάλουν τη σιωπή. Να γράψουν ένα γράμμα στην εφημερίδα και να επιβάλουν σιωπή για τον διασυρμό κάποιου. Αν διασυρόταν ο τάδε από την τηλεόραση, σήμερα, και επενέβαινε ο Ελύτης, είμαι σίγουρος ότι ο δημοσιογράφος θα έκανε μόκο. Δεν θα προχωρούσε το θέμα παρακάτω. Δεν υπάρχει ένας άνθρωπος τέτοιας επιφάνειας που να επιβάλλει σιωπή. Τρεις τέσσερις που απέμειναν ή είναι άρρωστοι ή έχουν αποσυρθεί από χρόνια, δεν ασχολούνται...».
Οι νεοέλληνες και ο πολιτισμός
Ξέρει απολύτως ποια είναι σήμερα τα οράματα των Νεοελλήνων. H Ολυμπιάδα, το Euro, η Eurovision; «Πάντοτε οι φιέστες μάς ενδιέφεραν. Μια συνεχώς επαναλαμβανόμενη 21η Απριλίου. Βεβαίως, με άλλα μέτρα κι άλλους ανθρώπους. Τουρισμός πάντως με αυτές τις επιτεύξεις δεν πρόκειται να έρθει. Ούτε ένας άνθρωπος».
Τι εννοούν οι Νεοέλληνες όταν λένε «πολιτισμός», δεν αμφιβάλλει: «Καμιά συναυλία, τέτοια πράγματα. Οι συναυλίες είναι φρούτα των τελευταίων ετών. Κάθε δήμαρχος θεωρεί πολιτισμό το να στήσει μία στην πλατεία της πόλης του. Κανένας άνθρωπος όμως γυρνώντας σπίτι του από μια συναυλία δεν έγινε καλύτερος. Δεν ξέρουμε ποια ώρα η τέχνη μεταμορφώνει τον άνθρωπο. Ακούμε για κάποιους που είδαν ένα έργο και άλλαξε η ζωή τους. Μεμονωμένες περιπτώσεις. Το σημαντικό είναι ότι σ' ένα απομονωμένο μέρος ο κόσμος χαίρεται, έχει ανάταση, κι αυτή είναι η δύναμη του τραγουδιού στην προκειμένη περίπτωση. Γυρνάει σπίτι του ευχαριστημένος. Αυτό είναι το μόνο κέρδος και ο θρίαμβος του τραγουδιού». Λέει ότι δεν ξέρει τι πρόγραμμα έχει ο υπουργός Πολιτισμού, ποιο είναι το όραμά του. «Δεν μας το είπε. Προφανώς, δεν έχουν και χρήματα. H Ολυμπιάδα τα έχει απορροφήσει όλα. Εδώ κινδυνεύει να μείνει χωρίς χρήματα η Πολιτιστική Πρωτεύουσα, η Πάτρα. Τι έχουν κάνει μέχρι στιγμής; Εργα υποδομής έχουν κάνει; Τίποτε. Δεν ξέρω αν θα τα καταφέρει στο τέλος ο Μικρούτσικος, που είναι επί ξύλου κρεμάμενος. Και βεβαίως, αν αποτύχει, θα τα ρίξουν όλα σ' αυτόν. Αν έχει πέντε δεκάρες, μπορεί να κάνει θαύματα». Ο ίδιος θεωρεί ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να πάρει μια τέτοια θέση. Να είναι ρυθμιστής πολιτισμού. Δεν έχει ιδεολογικό πρόβλημα με τις «θέσεις», αλλά είναι - λέει - εντελώς ανίκανος. «Μόνο να επιβλέπω τον καθαρισμό μπορώ. Τίποτε άλλο».
Εζησα αξιοπρεπώς
Ο Μάνος Ελευθερίου δεν έκανε ποτέ βαρυσήμαντες δηλώσεις για το έργο του. Ηθελε να κάνει όσο το δυνατόν καλύτερα αυτά με τα οποία καταπιανόταν: τραγούδια, παραμύθια, διηγήματα, ποιήματα... Δεν διεκδίκησε μεγάλο μερίδιο συμμετοχής σ' έναν δίσκο και δέχθηκε να δώσει ακόμη και ένα τραγούδι όταν του ζητήθηκε. Στιχουργοί του δικού του βεληνεκούς δεν «κατεβαίνουν» ποτέ κάτω από τα έξι. «H αξία σου πέφτει με τα κακά τραγούδια που θα γράψεις, όχι από το αν έχεις λίγα σ' έναν δίσκο». Χρήματα πάντως έβγαλε. «Κέρδισα αρκετά που με βοήθησαν να ζήσω μια ζωή με αξιοπρέπεια και να κάνω το κέφι μου αγοράζοντας ωραία πράγματα, βιβλία, χειρόγραφα, φωτογραφίες, κυρίως χάρτες και καρτ ποστάλ της πατρίδας μου της Σύρας». Δεν τον απασχόλησαν οι γνώμες και τα σχόλια των άλλων, παρά μόνον οι συμβουλές. Συμβουλές αναζητεί. Λέει ότι δεν είναι έξυπνος, αλλά από άμυνα έχει τροχίσει το μυαλό του κι έχει διαλέξει για φίλους έξυπνους ανθρώπους. «Ακόμη και οι εχθροί μου είναι πανέξυπνοι».
Φίλος του 30 και κάτι χρόνια ήταν ο Σταύρος Κουγιουμτζής. Καλή φιλία έχει και με τον Χρήστο Λεοντή. Κι ας μη βλέπονται συχνά. Παρέα στενή κάνει με τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα. «Τον θεωρώ μαζί με τον Κραουνάκη το δίδυμο της ελληνικής μουσικής. Ενα είδος Ελύτη - Σεφέρη. Οχι αυτής της κλάσεως, αλλά ως δύο καλλιτέχνες που πιθανότατα θ' ανοίξουν καινούργιους δρόμους. Είναι δύο πυλώνες πολύ σημαντικοί. Εχουν τον δαίμονα». Του αρέσει η Αλεξίου, η Αρβανιτάκη, η Γλυκερία, η Γαλάνη, η Βίσση. «H Βίσση είναι σταρ, δεν υπάρχει θέμα. Τη δέχεσαι γι' αυτό που κάνει, όπως δέχεσαι και τον Ρουβά. H Βίσση και ο Ρουβάς είναι οι μεγαλύτεροι σταρ, τα μεγάλα εμπορικά ονόματα. H Γαλάνη δεν πούλησε ποτέ πολλούς δίσκους, ούτε θα το κάνει, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι θεϊκή ερμηνεύτρια. Μου αρέσει βεβαίως ο Νταλάρας, ο Τερζής, ο Πάριος, ο Μητροπάνος, ο μέγας».
- Είστε ευτυχής, κύριε Ελευθερίου;
«Αφού αυτοεξυπηρετούμαι, καλά είναι τα πράγματα».
"Κυκλοφορούν εκπληκτικά τραγούδια"
Κάποτε, ο Μάνος Ελευθερίου, ήθελε να κάνει πράγματα σημαντικά, ωραία, σαν τον Γκάτσο, την Παπαγιαννοπούλου, τον Λευτέρη Παπαδόπουλο. Είχε ονόματα-«φάρους» μπροστά του. Τώρα, ποιο μπορεί να είναι το αντίπαλον δέος του; Ο Φοίβος; «Μου αρέσει πολύ η Λίνα Νικολακοπούλου, ο Κώστας Τριπολίτης. Υπάρχουν και καλά τραγούδια, πρέπει να περάσει λίγος καιρός να δούμε τι θα μείνει. Κυκλοφορούν εκπληκτικά τραγούδια, τα οποία όμως δεν βγαίνουν μπροστά. H διαφορά με παλαιότερα είναι η εξής: τότε υπήρχε η δυνατότητα να ακουστούν και τα καλά, παρ' όλα τα σκάρτα που κυκλοφορούσαν. Σήμερα είναι πλήθος τα ασήμαντα και τα καλά μένουν στην άκρη». Συμφωνεί ότι παρουσιάζεται από τα media ένα ευτελές τραγούδι ως κυρίαρχο, ενώ δεν είναι. «Οι καλοί συνθέτες που κάνουν συναυλίες έχουν μεγάλο κοινό. Ο Μάλαμας, ο Περίδης, ο Ιωαννίδης είναι γεμάτοι, ο Δεληβοριάς, ο Μαχαιρίτσας, ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου... Στον Κραουνάκη δεν έβρισκες θέση κάθε βράδυ». Τον ενοχλεί που διάφοροι αστέρες του '80 έχουν πέσει με τα μούτρα στις μόδες του τραγουδιού για να προσεταιριστούν τη νεολαία. «Δεν δίνουν την ψυχή τους, δίνουν τις γνώσεις τους, που είναι πιο εύκολο». Απορεί πού πήγε μια ολόκληρη γενιά δημιουργών, η οποία δεν παράγει τίποτε πλέον. «Ο Ξαρχάκος, ο Μούτσης, ο Σπανός, ο Μαρκόπουλος, ο Χατζηνάσιος... Πού είναι αυτοί; Ο Μουσαφίρης, που έκανε τη μία επιτυχία μετά την άλλη, έχει εξαφανιστεί κι αυτός. Ολοι συμφωνικά έργα γράφουν; Τα τραγούδια πού είναι; Σνομπάρουν το τραγούδι ίσως. Μα από το τραγούδι πήραμε και δόξα και χρήματα και αξία. Αν το σνομπάρεις και κάνεις πράγματα που δεν σου πάνε ή δεν τα ξέρεις, θα σε σνομπάρει κι εκείνο. Οπως και να το κάνουμε, ο Θεοδωράκης ξέρει κλασική μουσική. Σου αρέσει δεν σου αρέσει το αποτέλεσμα».
ANNA ΒΛΑΒΙΑΝΟΥ
Ν' ΑΛΛΑΞΟΥΜΕ ΚΟΛΑΣΗ
'Όταν αποφάσισα να πολεμήσω με την Άνοιξη
(έτσι κι αλλιώς δεν ήταν πιά της φαντασίας μου)
οι κάλπηδες κριτές μού πρόσφεραν μια θέση δίπλα στην αγχόνη.
Θέλω ν' αλλάξω δέρμα. Πρέπει ν' αλλάξω κόλαση.
Ν' αλλάξουμε αέρα. Πρέπει ν' αλλάξουμε κόλαση.''
Μάνος Ελευθερίου
MANΟΣ EΛEYΘEPIΟY
Eποχή για «χρυσάνθεμα» και τραγούδια
Πάνω από 40 χρόνια οι στίχοι του έγιναν κομμάτι του «σάουντρακ» της ζωής μας. Tώρα, με τις δύο δισκογραφικές εκδόσεις που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, είναι ευκαιρία να τα πούμε και διά ζώσης
ΧΑΡΗ ΠΟΝΤΙΔΑ
«Παρότι αγαπώ την απλότητα, εγώ ήμουν λιγάκι στριμμένος. Δύσκαμπτος. Ας πούμε, θαυμάζω κάτι αριστουργήματα σαν το "Ταξίδια για την Τζαμάικα" του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Ή το "Συννεφιασμένη Κυριακή" του Τσιτσάνη. "Συννεφιασμένη Κυριακή/ είσαι σαν την καρδιά μου...". Τι πιο ωραίο; Και τόσο απλό!».
Ο κύριος απέναντί μου είναι ο Μάνος Ελευθερίου. Το κασκετάκι του - σήμα κατατεθέν του λιτού, αλλά πάντα στυλάτου ντυσίματός του - είναι ακουμπισμένο στην καρέκλα δίπλα μας, ενώ το κουτάκι με τα χαπάκια (για την πίεση, μου εξηγεί κάποια στιγμή) αναπαύεται κι αυτό πάνω στο τραπέζι - διά παν ενδεχόμενον. Το χιούμορ και η διαρκής διάθεση αυτοσαρκασμού είναι και αυτά σαν το... κασκέτο. Αναπόσπαστο (και πολύ χαρακτηριστικό) κομμάτι του όλου. «Γράφω επί 10 ώρες την ημέρα και μετά πηγαίνω στους γιατρούς», λέει μειδιώντας. «Μάλλον αυτή η κατάρα που λέει "να τα φάει στους γιατρούς", σ' εμένα έπιασε».
Όση ώρα διαρκεί η συζήτησή μας (αφορμή είναι οι δύο δισκογραφικές ανθολογίες που κυκλοφόρησαν πρόσφατα: η μία διπλή, με 40 τραγούδια, «Μαλαματένια λόγια», EMI και η άλλη με 18, «H μαρκίζα», Universal) σκέπτομαι πόσο μάταιο είναι να προσπαθείς να γνωρίσεις έναν άνθρωπο σαν τον Μάνο Ελευθερίου, διά της... ευθείας οδού, τη στιγμή που το πιο αληθινό του κομμάτι, το πιο ουσιαστικό, το 'χεις μαζί σου. Οι στίχοι του, η ανάσα του είναι εκεί, ανάμεσα στα λόγια δεκάδων τραγουδιών, στη μουσική της ίδιας γλώσσας, στο απόλυτο συνταίριασμα στίχου και μελωδίας, στις «ιστορίες» των δεκάδων «αντιηρώων» του.
Από τα τέλη του '60 κι έπειτα ο Μάνος Ελευθερίου είναι δίπλα μας. «Κάτω από τη μαρκίζα» (Γ. Σπανός), «Άγιος Φεβρουάριος» (Δ. Μούτσης), «Παραπονεμένα λόγια» (Μαρκόπουλος), «Το τρένο φεύγει στις 8» (M. Θεοδωράκης) «Στους μπαξέδες» (Μούτσης), «Άλλος για Χίο τράβηξε» (Μούτσης), «Το παλικάρι έχει καημό» (M. Θεοδωράκης), «Σ' αυτή τη γειτονιά» (M. Θεοδωράκης), «Δίψασα στην πόρτα σου» (Κουγιουμτζής), «Τα λόγια και τα χρόνια τα χαμένα» (Μαρκόπουλος), «Μαλαματένια λόγια» (Μαρκόπουλος), «Είναι αρρώστια τα τραγούδια» (Ξαρχάκος) και δεκάδες άλλα (μέχρι τα πιο πρόσφατα, όπως «Ο Άμλετ της βροχής» του Μικρούτσικου ή «Τα φάρμακα» του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα), φανερώνουν τη λεπτότητα και τη μουσικότητα μιας γραφής που ενώ καταφέρνει να είναι άμεση, «λαϊκή», δεν χάνει στιγμή την ευγένειά της.
Ο Μάνος Ελευθερίου είναι αυτό και πολλά άλλα. Εκλεκτό μέλος μιας ευρύτερης παρέας, που είχε την τύχη να βρεθεί την κατάλληλη στιγμή στις κατάλληλες συνθήκες και μεγαλούργησε στον χώρο του τραγουδιού και ταυτόχρονα ένας μοναχικός άνθρωπος, που κρατούσε πάντα αποστάσεις από το «σινάφι» της δισκογραφίας και πάλευε μόνος του, με τις λέξεις.
Ποιητής, μυθιστοριογράφος, αρθρογράφος, άνθρωπος της σκέψης και της τέχνης. Τελευταία και «μπεστ-σελερίστας», με το μυθιστόρημά του «Ο καιρός των χρυσανθέμων», που μιλάει για την αρχή της παρακμής της κοινωνίας της Σύρου στα τέλη του 19ου αιώνα, μέσα από τη φθίνουσα πορεία της καριέρας της Ελληνίδας Σάρα Μπερνάρ, Ευαγγελίας Παρασκευοπούλου. Όλος ο κόσμος του θεάτρου της εποχής εκείνης, αλλά και η συριανή κοινωνία, ανάγλυφα μέσα στις σελίδες του βιβλίου. «Για θεατρικό έργο ξεκίνησε και σιγά σιγά βγήκε μυθιστόρημα», λέει. «Αλλά, αν βγάλεις τις περιγραφές, μπορείς να το ανεβάσεις. Μάλιστα, κάτι τέτοιο συζητάμε τελευταία με τον Θοδωρή Γκόνη και το ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου».
Σκηνοθέτης ήθελε να γίνει κι εκείνος, από έφηβος έγραφε, γι' αυτό άλλωστε αποφάσισε να παρακολουθήσει μαθήματα στη Δραματική Σχολή και στη Σχολή Σταυράκου. «Νόμιζα ότι θα μάθω να γράφω, αλλά αυτά τα πράγματα δεν μαθαίνονται», λέει. «Εν πάση περιπτώσει, κάτι πήρα», λέει.
Και το τραγούδι πώς ήρθε στη ζωή σας;
«Όταν ήμουν στρατιώτης, στις αρχές του '60, μου έγραψε ένας φίλος να γράψω στίχους για τον Κώστα Καπνίση. Τους έγραψα, τους έστειλα, αλλά μάλλον δεν τους άρεσαν... Ούτε ασχολήθηκα τι έγιναν εκείνοι οι στίχοι».
Και μετά;
«Μετά, όταν απολύθηκα πια, έκανα παρέα με τον Λεοντή και ασχοληθήκαμε με τον Σύλλογο Ελληνικής Μουσικής. Το πρώτο που έγραψα ήταν οι "Ρημαγμένοι κήποι" σε μουσική Λεοντή. Εκεί γνώρισα και τον Μίκη. Του πήγε στίχους μου ο Φόντας Λάδης. Αργότερα βλέπω στον δρόμο έναν φίλο, τον Μιχάλη Παπανικολάου, και μου λέει: "Ακούσαμε χθες κάτι καταπληκτικά τραγούδια. Δικά σου και του Μίκη". Ντροπή εγώ! Κατακόκκινος. Ήταν μέρος από τα "Λαϊκά" που μόλις είχαν κυκλοφορήσει».
Ήταν μια ευρύτερη παρέα εκείνη του Συλλόγου. Πολιτικά ενταγμένη...
«Δεν θα έλεγα μόνο αριστεροί. Θα έλεγα ανοιχτόμυαλοι άνθρωποι. Ο Λοΐζος, η Φαραντούρη, ο Σαββόπουλος, ο Λεοντής, πάρα πολλοί. Ο "αρχιερέας", βέβαια, ήταν ο Μίκης. Εμείς όλοι ήμασταν οι ιθύνοντες, οι "εκ δεξιών του Μίκη". Και κάναμε ωραία πράγματα. Τρελά. Συναυλίες, απαγγελίες σε μπουάτ...».
«Τα καλά καταπιέζονται»
Στις ημέρες μας τι γίνεται; Συμβαίνουν καλά γύρω μας; Ή μήπως είμαστε εμείς που δεν θέλουμε να δούμε τα καλά που συμβαίνουν;
«Μα, βγαίνουν καταπληκτικά πράγματα - και στο θέατρο, και στο τραγούδι, και στα εικαστικά. Παντού. Εγώ είδα φέτος τρελές παραστάσεις - και ευτυχώς ήταν γεμάτες. Και στο τραγούδι κυκλοφορούν ωραία πράγματα. Αλλά είναι τέτοιος ο ορυμαγδός, χιλιάδες οι δίσκοι που κυκλοφορούν, που είναι αδύνατον να βγουν στον αφρό τα καλά. Καταπιέζονται. Ας μην ξεχνάμε όμως και το άλλο: υπάρχουν πολλά ονόματα που στις συναυλίες τους γίνεται πατείς με πατώ σε και κανείς δεν μιλάει γι' αυτό».
Εκείνοι που αφαίρεσαν το «γλυκανάλατο»
Ο Μάνος Ελευθερίου δεν είναι από τους ανθρώπους που τους αρέσει να παρελθοντολογούν, να νοσταλγούν ή να «ανεβάζουν» τη γενιά τους. Και τα καλά λόγια περισσεύουν για τους νεώτερούς του. «Αν υπάρχουν σήμερα καλοί στιχουργοί; Αλίμονο. H Νικολακοπούλου, ο Τριπολίτης, ο Γκόνης, ο Οδυσσέας Ιωάννου και άλλοι νεώτεροι... Οι δύο πρώτοι, κυρίως, έφεραν τα πάνω κάτω στο τραγούδι! Εκπληκτικοί οι στίχοι που έγραψαν. To ζηλεύω απεριόριστα το "Σίδερο" της Νικολακοπούλου. Το "Κυκλοφορώ κι οπλοφορώ", το "Μαμά γερνάω". Και το "Κόκκινο κουτί" του Τριπολίτη. Έφεραν τα πράγματα του καθημερινού βίου, τα αντικείμενα, μέσα στο τραγούδι αφαιρώντας όλο αυτό το γλυκανάλατο που πολλές φορές είχε το ελαφρολαϊκό».
Αισιόδοξος γι' αυτή την κίνηση που έγινε τελευταία για την αναβίωση του Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης, είναι από την «παλαιά φρουρά» που θα το στηρίξουν, μαζί με τον Σαββόπουλο, τον Σπανό, τον Πλέσσα, τον Κραουνάκη κ.ά. «Όλοι θα συμμετέχουμε». λέει. «Γιατί όχι; Να δώσουμε μια νέα πνοή στο τραγούδι. Κι αν όχι νέα, να πούμε "εδώ είμαστε κι εμείς". Εγώ δεν έχω τίποτα με τους νεώτερους - κι εμείς όταν αρχίσαμε να γράφουμε, κάποιους άλλους βάλαμε στην άκρη - αλλά πιστεύω έχουν να παίρνουν ακόμα από εμάς». Όσο για το άμεσο μέλλον; «Γράφω πυρετωδώς. Θέλω να τελειώσω το νέο μυθιστόρημα που το 'χα αρχίσει μαζί με την "Εποχή των χρυσανθέμων". Το ένα πρόλαβε και τελείωσε, το άλλο είναι ακόμα στον δρόμο».
Ελευθερίου Μάνος
Ο Μάνος Ελευθερίου γεννήθηκε στην Ερμούπολη. Έχει εκδώσει εννιά ποιητικές συλλογές (Τα όρια του μύθου, Το μυστικό πηγάδι, Αναμνήσεις από την Όπερα, Η πόρτα της Πηνελόπης κ.ά.), δύο συλλογές διηγημάτων και μία νουβέλα, τρία λευκώματα και τέσσερις τόμους για το «Θέατρο στην Ερμούπολη τον 20ό αιώνα, 1901-1921». Ως στιχουργός έχει στο ενεργητικό του περίπου 400 τραγούδια και συνεργάστηκε με όλους σχεδόν τους έλληνες συνθέτες (Μίκη Θεοδωράκη, Μάνο Χατζιδάκι, Δήμο Μούτση, Σταύρο Κουγιουμτζή, Γιάννη Μαρκόπουλο, Θάνο Μικρούτσικο, Γιάννη Σπανό, Χρήστο Νικολόπουλο, Ηλία Ανδριόπουλο κ.ά.). Ενδεικτικά αναφέρονται κάποια από τα τραγούδια του: Η μαρκίζα, Παραπονεμένα λόγια, Μαλαματένια λόγια, Ο Άγιος Φεβρουάριος, Οι ελεύθεροι και ωραίοι, Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες, Το τρένο φεύγει στις οχτώ, Στων αγγέλων τα μπουζούκια, Μη χτυπάς σε μια πόρτα κλειστή, Ο Χάρος βγήκε παγανιά, Του Κάτω Κόσμου τα πουλιά. Επίσης έχει εργαστεί επί χρόνια ως επιμελητής εκδόσεων. Συνεργάζεται με την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ και κάνει εκπομπές στο ραδιόφωνο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ο καιρός των χρυσανθέμων
Το μυστικό πηγάδι
Τα όρια του μύθου
Μαθήματα μουσικής. Τα ξόρκια
Η γάτα που ήθελε να γίνει πουλί
Φωτογραφίες και Φωτογράφοι Ι
Ο ίσκιος της Αθήνας - Shadows of Athens
Είναι αρρώστια τα τραγούδια
Η πόρτα της Πηνελόπης
Ο καιρός των Χρυσανθέμων
Ένα καράβι, καραβάκι
Παραμύθια για τον αυτοκράτορα
Ένα καράβι μια φορά
Του Γενάρη το φεγγάρι
Το θέατρο στην Ερμούπολη τον εικοστό αιώνα 1907-1912 ΙΙΙ
Νεοκλασική Ερμούπολη
Αγρυπνία για το σκοτεινό τρυγόνι στην εκκλησία του προφήτη Ελισσαίου
Ο καιρός των χρυσανθέμων
Ο καιρός των χρυσανθέμων +CD
Το Χαλάνδρι που γνώρισα
Η δεκαετία του '60
Η γυναίκα που πέθανε δύο φορές
Το νεκρό καφενείο
Το άγγιγμα του χρόνου
Ολοκληρώνω τα του Μάνου Ελευθερίου, επικεντρώνοντας στο πιο μουσικό κομμάτι του. Πρώτον, τα περισσότερα τραγούδια του.
Αγιασμένα τραγούδια
Άλλος για Xίο τράβηξε. (+σ)
Αν ήταν άστρα τα φιλιά σου
Αν ρωτάς να σου πω (+t)
Άνοιξα το συρτάρι μου
Αντίο δρόμοι του Βερολίνου
Αυτές οι ξένες αγκαλιές (+σ)
Αυτοί πού θα 'ρθουν μια βραδιά (+σ)
Αυτός ο Μάρτης που τελειώνει
Γιατί είσαι άνθρωπος απλός
Γύρνα το φύλλο
Δεν είμαι άλλος (+σ)
Δεν είμαι άλλος (+σ)
Δεν είμαι άλλος (+σ)
Δεν έχει πια ζωή
Δίκοπη ζωή
Δίκοπη ζωή (+σ)
Δίψασα στην πόρτα σου (+t)
Δυο μαύρα βότσαλα (+σ)
Δυο μαύρα βότσαλα (+σ)
Έγινε ο κόσμος καφενές
Εγώ δεν γνώρισα ουρανούς
Εγώ δεν είμαι υπουργός
Εγώ μιλώ κι εσύ είσαι αλλού
Είν' αρρώστια τα τραγούδια (+σ)
Είναι κάτι αγάπες
Είσαι μια χώρα
Εκείνα που είχα να σου πω
Εκείνα που είχα να σου πω (+σ)
Ένα τραγούδι
Ένας άπονος αέρας
Ένας άπονος αέρας
Έστω κι από λύπη μίλησέ μου
Έχει ο Θεός (+σ)
Η Επιστολή (+σ)
Η αγία μέθη
Η αυλή (+σ)
Η διαθήκη (+σ)
Η ελπίδα που έλεγες
Η καρδιά μου είναι γράμμα (+σ)
Η κορδέλα
Η μπαλάντα του οδοιπόρου
Η πόρτα μου είναι ανοιχτή (+σ)
Η σούστα πήγαινε μπροστά. (+σ)
Ήρθαν οι ανθρώποι με τα μαύρα (+σ)
Ήρθαν τα βάσανα νωρίς
Ήσουν μπαξές
Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες (+σ)
Θέλω να φύγω σ’ επαρχία
Κάθε πρωί πού ξαναρχίζει (+σ)
Και να ’χα δυο ζωές
Κάτω απ' τη μαρκίζα (+σ)
Κι αν φταίει κανείς. (+σ)
Κλωστές τα μαλλιά σου
Κόσμε άσωτε
Κρίση
Λες και κράταγες μαχαίρια
Μακριά απ' τα ψέματα (+σ)
Μαλαματένια λόγια (+t)
Μαλαματένια Λόγια (+t)
Μαλαματένια λόγια (tab) (+t)
Μάνα, το μάννα τ’ ουρανού
Μαρία Μοντέζ
Μαρτυρίες
Μες τους βίους των αγίων
Μη γράφεις άλλα γράμματα
Μη με ρωτάς
Μη χτυπάς (+σ)
Μήπως ζούμε σ' άλλη χώρα
Μια γενιά χαμένη
Μια νυχτερίδα στη σκεπή (+σ)
Μου’ πες φεύγεις μετανάστης (+σ)
Μπορείς αν θέλεις
Ναύτης βρήκε στη στεριά (+σ)
Νέοι φίλοι
Ο Άγιος Φεβρουάριος (+t)
Ο Άμλετ της Βροχής (+t)
Ο Άμλετ της Σελήνης (+t)
Ο Δικαστής (+σ)
Ο χάρος βγήκε παγανιά. (+σ)
Οι ελεύθεροι κι ωραίοι (+σ)
Οι μαρμαρωμένοι
Οι φιλίες του στρατού
Οι φίλοι οι παλιοί
Όλα συμβαίνουν στο μυαλό μας
Όσους δεν πήρε η μοναξιά (+σ)
Όταν εμοίραζε ο Θεός
Παλιές νομοθεσίες
Παραπονεμένα λόγια. (+σ)
Πέφτει μια βροχή
Ποιοι είμαστε εμείς
Ποιος σε χαίρεται
Ποιος τη ζωή μου (+σ)
Ποιος τη ζωή μου (+σ)
Πρώτη του Δεκέμβρη (+σ)
Ρεμπέτικος νταλκάς
Ρόζα Λούξεμπουργκ
Σ’ αυτή τη γειτονιά (+σ)
Σ' αυτό το δύσκολο καιρό (+σ)
Σ' αυτό το σπίτι τ' ορφανό
Σαν κουρέλι
Σαν ραγίσει το ποτήρι
Σαν Σβησμένο Καρβουνάκι (+σ)
Σε βρήκα στη Μονεμβασιά (+t)
Σε θυμάμαι στο γραφείο
Σόδομα
Στα δικά σου τα σχολεία (+t)
Στα χρόνια της υπομονής. (+σ)
Σταμάτης Κομνηνός
Στη Σμύρνη και στο Αϊβαλί (+t)
Στην Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου
Στην πόρτα του παράδεισου
Στο μπαρ
Στο μπαρ
Στο παζάρι του ληστή
Στον άγνωστο ποιητή (+σ)
Στου πικραμένου την αυλή (+σ)
Στους μπαξέδες
Στων αγγέλων τα μπουζούκια. (+σ)
Τα γράμματα για σένα
Τα κουρέλια
Τα λόγια και τα χρόνια (+σ)
Τα λόγια και τα χρόνια (tab) (+t)
Τα λόγια της αγάπης
Τα πρώτα λόγια
Τα τελευταία σήματα
Τα τρελά φεγγάρια
Τα φάρμακα
Τα χρέη της καρδιάς σου
Τη ζωή μου μη διαβάζεις
Της ορφάνιας γιος
Το καριοφίλι μάνα μου (+t)
Το Κομοδίνο (+σ)
Το παλικάρι έχει καημό (+σ)
Το ρούχο σου το θαλασσί
Το σπίτι μου είναι μικρό (+σ)
Το σπίτι στην ανηφοριά. (+σ)
Το συρτάρι
Το τελευταίο αντίο (+σ)
Το τηλέφωνο
Το τραίνο φεύγει στις οκτώ (+σ)
Το τρένο δεν ξεκίνησε ποτέ για Κατερίνη
Το ψωμί μου είναι γλυκό (+σ)
Τον ουρανό που σου 'ταξα
Του κάτω κόσμου τα πουλιά (+σ)
Τώρα λες πως διασκεδάζεις
Τώρα που θα φύγεις (+σ)
Φυλλαράκι φυλλαράκι
Χρόνια σαν βροχή (+σ)
Ώρα αναχωρήσεως
Και, τέλος, η δισκογραφία του Μάνου Ελευθερίου.
THEODORAKIS CONDUCTS THEODORAKIS | 1971 | POLYDOR | . | 2489035 | | LP |
THEODORAKIS DIRIGE THEODORAKIS Vol.1 | 1971 | POLYDOR | . | 2393020 | | LP |
ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΕΙ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ 1 | 1971 | POLYDOR | 527104 | 2393020 | επανέκδοση | LP & CD |
ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ / CHANSONS DE LUTE | 1971 | POLYDOR | . | 2393024 | | LP |
ΑΓΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ | 1971/12 | PHILIPS | 836535 | 6331028 | | LP & CD | P
ΣΤΡΟΦΕΣ | 1973 | OLYMPIC | 526490 | 1094 | | LP & CD | G
ΕΠΙΛΟΓΗ | 1974 | LYRA | . | 3273 | | LP |
ΘΗΤΕΙΑ | 1974 | COLUMBIA. | 489260 | SCXG120 | | LP & CD |
ΜΙΚΡΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ | 1974 | MINOS | 833646 | 210 | | LP & CD | G
ΝΥΧΤΑ ΘΑΝΑΤΟΥ / ΜΙΛΩ | 1974 | POLYDOR | . | 2421050 | | LP |
ΤΑ ΛΑΪΚΑ | 1974 | COLUMBIA. | 480153 | 70220 | | LP & CD |
Ο ΟΔΟΙΠΟΡΟΣ ΤΟ ΜΕΘΥΣΜΕΝΟ ΚΟΡΙΤΣΙ & Ο ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ | 1974/03 | NOTOS | 3903 | 3903 | | LP & CD |
ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ | 1975 | COLUMBIA. | 856273 | 70174 | | LP & CD |
ΣΤΑ ΨΗΛΑ ΤΑ ΠΑΡΑΘΥΡΙΑ | 1975 | MINOS | 480166 | 239 | | LP & CD | G
ΕΝΑ ΦΡΑΓΚΟ ΜΑΛΑΜΑ | 1976 | ZODIAC | . | 88060 | | LP |
ΝΕΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ | 1976 | DELTA | . | 5002 | | LP |
ΣΕΡΓΙΑΝΙ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ | 1976/10 | LYRA | 3296 | 3296 | | LP & CD |
ΑΡΚΑΔΙΑ ΙΙ ΚΑΙ ΙΙΙ | 1976/12 | LYRA | 3298 | 3298 | | LP & CD |
ΛΑΪΚΕΣ ΚΥΡΙΑΚΕΣ | 1976/12 | MINOS | 480139 | 291 | | LP & CD | G
ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΜΠΑΛΛΑΝΤΕΣ | 1977 | LYRA | 3301 | 3301 | | LP & CD |
ΤΡΟΠΑΡΙΑ ΓΙΑ ΦΟΝΙΑΔΕΣ | 1977 | LYRA | 3728 | 3728 | | LP & CD |
Η ΒΙΚΥ ΜΟΣΧΟΛΙΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΑ ΣΠΑΝΟ | 1977/11 | LYRA | 3729 | 3729 | | LP & CD |
Η ΔΑΣΚΑΛΑ Η ΒΡΟΧΗ | 1978 | OLYMPIC | 533730 | 1143 | παιδικός δίσκος | LP & CD |
ΟΚΤΩΒΡΗΣ '78 | 1978 | COLUMBIA. | 833659 | 70900 | | LP & CD |
ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΛΑΪΚΑ | 1979 | LYRA | 3738 | 3738 | | LP & CD |
ΣΕΡΓΙΑΝΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ | 1979 | MINOS | 483821 | 350 | | LP & CD | G
ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΔΙΧΩΣ ΣΥΝΟΡΑ | 1979/11 | MINOS | . | 357 | | LP |
ΣΤ' ΟΥΡΑΝΟΥ ΤΟ ΜΠΑΛΚΟΝΑΚΙ | 1980 | PANVOX | . | SPV27 | | LP |
ΧΩΡΙΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ | 1980 | POLYDOR | 523925 | 2421138 | | LP & CD |
ΔΕΛΤΙΟ ΚΑΙΡΟΥ | 1980/03 | CBS | 84225 | 84225 | | LP & CD |
ΞΗΜΕΡΩΝΕΙ | 1980/06 | MINOS | 480188 | 377 | | LP & CD | G
ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΗ | 1982/04 | LYRA | 3346 | 3346 | | LP & CD |
ΒΑΡΙΑ ΛΑΪΚΑ | 1982/11 | COLUMBIA. | 480963 | 71255 | | LP & CD |
ΣΑΝ ΞΑΦΝΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ | 1983 | ΔΣΚ | . | 1 | | LP |
ΔΕΚΑΠΕΝΤΕ ΛΑΪΚΑ ΣΕ ΠΡΩΤΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ | 1984 | MINOS | 832968 | 543 | | LP & CD |
ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΖΩΗ | 1984 | ATHENAEUM | . | 2004 | | LP |
ΛΑΪΚΟ ΣΕΡΓΙΑΝΙ | 1984/09 | COLUMBIA. | . | 170035 | | LP |
ΞΕΝΕΣ ΠΟΡΤΕΣ | 1985 | LYRA | 3406 | 3406 | | LP & CD |
ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΠΟΡΕΙ | 1985/04 | MINOS | 480923 | 570 | | LP & CD |
ΜΗΠΩΣ ΖΟΥΜΕ Σ' ΑΛΛΗ ΧΩΡΑ | 1991 | ΣΕΙΡΙΟΣ | 91007 | 91007 | | LP & CD |
ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΕΙΣ | 1992 | ΘΕΡΜΑΪΚΟΣ | . | 108 | | LP |
ΤΑΞΙΔΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ | 1992/09 | MINOS | 478123 | 478123 | συλλογή | 2LPs & CD |
ΟΙ ΠΑΛΙΕΣ ΟΙ ΕΥΤΥΧΙΕΣ | 1994/04 | ΑΝΑΤΟΛΗ | 005 | 005 | | LP & CD |
ΠΟΛΙΤΕΙΑ Γ' | 1994/10 | PHILIPS | 526162 | 526162 | | LP & CD |
Τ' ΑΝΕΚΤΙΜΗΤΑ | 1995/07 | COLUMBIA | 481030 | 481030 | | LP & CD |
ΜΕ ΜΙΑ ΟΜΠΡΕΛΑ ΤΡΥΠΙΑ | 1995/08 | ΑΝΑΤΟΛΗ | 011 | 011 | | LP & CD |
Ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ ΤΡΑΓΟΥΔΑ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ | 1996 | POLYDOR | 533010 | . | συλλογή | CD |
ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ | 1996 | POLYDOR | 527501 | . | επανέκδοση | CD |
ΜΕΘΥΣΜΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ | 1996/04 | MINOS | 838232 | 838232 | | LP & CD | P
ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΠΟΥ ΑΓΑΠΗΣΑΜΕ/ ΜΕΣΑ ΣΕ ΚΗΠΟ | 1996/08 | LYRA | 0604 | . | | CD |
ΠΟΛΙΤΕΙΑ Δ' | 1996/10 | POLYDOR | 533407 | 533407 | | LP & CD |
Η ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ ΣΕ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΥ | 1996/11 | POLYDOR | 533787 | 533787 | live recording | LP & CD |
ΛΑΪΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ | 1997/05 | SOSAPHONE | 309 | . | | CD |
ΦΩΝΕΣ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ / 32 ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ | 1997/09 | LYRA | 0632/7 | . | ανάγνωση ποιημάτων / κειμένων | 6CDs |
ΕΝΟΣ ΛΕΠΤΟΥ ΣΙΓΗ | 1997/12 | AM | 952 | . | | CD |
Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΘΥΜΟΣ | 1998/11 | LYRA | 4924 | . | τηλεοπτικός | CD |
ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ | 1998/12 | AKTH | 493390 | . | τηλεοπτικός | CD |
Η ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΤΑΜΑ | 1999/02 | MBI | 10739 | . | | CD |
ΑΡΩΜΑ ΑΓΑΠΗΣ | 1999/09 | LYRA | 4941 | . | | CD |
ΗΡΩΔΕΙΟ | 1999/11 | MINOS | 523944 | . | live recording | 2CDs |
ΠΡΩΤΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ / ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ | 2000/03 | EMI | 525856 | . | συλλογή | 2CDs |
ΕΝΑ ΚΑΡΑΒΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ | 2000/04 | COLUMBIA | 498061 | . | | 2CDs |
Ο ΑΜΛΕΤ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ | 2002/09 | MINOS | 541996 | . | | CD |
ΘΑ ΕΙΜΑΙ ΕΔΩ | 2003/04 | MINOS | 584429 | . | | CD | G
ΤΑ ΛΑΪΚΑ | 2003/09 | MINOS | 584054 | . | επανέκδοση | CD |
ΜΙΑ ΖΩΗ ΕΛΛΑΔΑ | 2004/08 | ALPHA | 2133 | . | από θεατρική παράσταση | CD |
Η ΜΑΡΚΙΖΑ / ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ | 2005/04 | MERCURY | 9871421 | . | συλλογή | CD |
ΜΑΛΑΜΑΤΕΝΙΑ ΛΟΓΙΑ | 2005/04 | EMI | 474672 | . | συλλογή | 2CDs |
ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ | 2006/06 | LYRA | 1092 | . | | CD |
Η ιστορία ενος δίσκου (ΑΓΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ )
ΑΓΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ
Τραγούδι προτρέπον εις εγκλήματα
Μουσική: Δήμος Μούτσης
Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου
Ερμηνεία: Δημήτρης Μητροπάνος, Πετρή Σαλπέα
POLYGRAM 1971
Η ιστορία του δίσκου ξεκινά την τριετία 1968- 1970, όταν ο Μάνος Ελευθερίου γράφει 30 περίπου κείμενα, εμπνευσμένα από την ενασχόλησή του εκείνης της περιόδου, με καρτ ποστάλ, φωτογραφίες, άρθρα και λοιπές πηγές από τη Σμύρνη προ της Μικρασιατικής καταστροφής.
Ο Μάνος Ελευθερίου έδωσε τους στίχους του στον Δήμο Μούτση.
Του τόνισα όμως ότι αυτοί οι στίχοι δεν έιναι η ιστορία της Σμύρνης, αλλά αναφέρονται σε κάτι οριστικά χαμένο σαν τη Σμύρνη, εξηγεί ο στιχουργός.
Ο Δήμος Μούτσης μελοποίησε μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα εννέα από τα κείμενα. Τα τραγούδια πρωτοπαρουσιάστηκαν ζωντανά τον Οκτώβριο του 1971 στο κέντρο «Περικλής» της Πλάκας, το οποίο μετονομάστηκε σε « Φεβρουάριος» ειδικά γι' αυτές τις παραστάσεις. Τα πιο λαϊκά τραγούδια του κύκλου απέδιδε ο Γιάννης Μπογδάνος, ενώ τα πιο λυρικά κομμάτια ερμήνευε η Πετρή Σαλπέα.
Ο Μούτσης κράτησε τη Σαλπέα και για τη δισκογράφηση του υλικού, αναζητούσε όμως ερμηνευτή για τα» αντρικά « κομμάτια του δίσκου.
Δέχτηκα σε ακρόαση πολλούς τραγουδιστές.Δεν έβρισκα όμως αυτό που ήθελα. Τον Δημήτρη Μητροπάνο μου τον πρότειναν από την εταιρεία μου, τη Philips αναφέρει.
Ο Δήμος Μούτσης κάλεσε τον τραγουδιστή για «δοκιμαστικό», ο νεαρός όμως τότε Δημήτρης Μητροπάνος υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία στην Αλεξανδρούπολη. Με μέσο της εταιρείας πήρε ολιγοήμερη άδεια, κατέβηκε στην Αθήνα και παρουσιάστηκε στον Μούτση: «Στεγνή φωνή-σκέτη, χωρίς πολλά τσαλίμια, ό,τι έπρεπε γι' αυτό που ήθελα σ' αυτά τα τραγούδια», τονίζει ο συνθέτης.
Καταφέρνουν να εξασφαλίσουν στον τραγουδιστή νέα άδεια για να ηχογραφήσει. « Στις 20 Δεκεμβρίου του 1971 κατεβαίνω στην Αθήνα και μέσα σε δύο μέρες ηχογραφώ και τα πέντε τραγούδια που λέω στο δίσκο», θυμάται ο Δημήτρης Μητροπάνος.
Ο ’Αγιος Φεβρουάριος είναι ένας από τους πρώτους δίσκους που γράφονται σε οκτακάναλο - το οποίο μόλις είχε φτάσει στα στούντιο της Κολούμπια.
Η σύγχρονη τεχνολογία ηχογράφησης προσφέρει στον Δήμο Μούτση τη δυνατότητα πειραματισμού. Ο συνθέτης βάζει τον Δημήτρη Μαριολά να παίξει με το μπουζούκι του συνδεδεμένο στον ενισχυτή.
Η ενορχήστρωση του δίσκου προκαλεί αμηχανία στους κριτικούς. Η εφημερίδα Ακρόπολις (1972) επισημαίνει «την επίδραση της σύγχρονης ποπ στον τρόπο έκφρασης του συνθέτη».
Ο δίσκος κυκλοφορεί το 1972 και δεν ξεπερνά σε πωλήσεις τα 2.000 αντίτυπα. Η αποτυχία είναι καθολική, μέχρι που λαμβάνει χώρα η υπόθεση Κοεμτζή και ο συγγραφέας Δημήτρης Ψαθάς, σε κείμενό του στην πρώτη σελίδα των ΝΕΩΝ, αναφέρει το Ο Χάρος βγήκε παγανιά ως τραγούδι προτρέπον εις εγκλήματα.
Ο κόσμος αρχίζει να αναζητεί το συγκεκριμένο τραγούδι και οι πωλήσεις του Αγίου Φεβρουαρίου ανεβαίνουν ραγδαία...
Δ. Μπάκα
ΠΗΓΗ: 100 Δίσκοι και η ιστορία τους από τον Μελωδία fm 99,2 - ειδική έκδοση,Καθημερινή
