Μαθαίνω μόνος σαξόφωνο, Βασικές Γνώσεις

Aν θες να μάθεις μόνος σαξόφωνο (αλλά και οποιοδήποτε άλλο πνευστό), σκέψου πως σε αντίθεση με ένα έγχορδο τα πνευστά απαιτούν τεχνικές που δεν είναι άμεσα "εμφανεις", εννοώ πως δεν μπορούν να εξηγηθούν καλά μέσω σχετικών βιβλίων η video και ένας δάσκαλος που θα σου δείξει πως να παίζεις αλλά και το πως θα διορθώνεις τα λάθη σου, θα ήταν ότι καλύτερο.

Είναι το 1ο μάθημα της σειράς: "Μαθαίνω μόνος σαξόφωνο" που απευθύνεται κυρίως στους αρχάριους αλλά εμπεριέχει στοιχεία, ειδικά στα βίντεο, χρήσιμα και για επαγγελματίες.

Πρώτη φορά που πιάνω σαξόφωνο στα χέρια μου. Το παράγγειλα την Black Friday 2020 και το έλαβα αρχές Δεκέμβρη του 2020. Θα μου πείτε και γράφεις άρθρο; Στην ουσία δεν είναι διδασκαλικό σύγγραμμα αλλά καθαρογραμμένες σημειώσεις μαθητή. Το ίδιο είχα δηλώσει πριν λίγο καιρό και για το 1ο άρθρο μου για το κλαρίνο.

Η απάντηση λοιπόν είναι ‘’Ναι’’ γιατί ένας μουσικός, ακόμα και ο ερασιτέχνης που αγαπά τη μουσική, αν μελετήσει την δομή του όποιου οργάνου -  και σήμερα σου δίνονται αναρίθμητα βοηθήματα - ακόμα και να μην ξέρει να παίζει ή να μπορεί να μάθει καλά ή και καθόλου, πρέπει να μπορεί να το ‘’διδάξει’’ ή καλύτερα να δείξει τουλάχιστον τα βασικά του οργάνου σ’ ένα αρχάριο. Το έβλεπα στο δάσκαλο μου της Φιλαρμονικής Αρναίας που ήξερε να παίζει μόνο φλικόρνο αλλά δίδασκε όλα τα υπόλοιπα.

Πιστεύω πως αν κάτι το έχεις καταλάβει καλά τότε μπορείς να το εξηγήσεις με απλά λόγια και να το μεταδώσεις και στους άλλους. Είναι το μότο μου και για τα 6 πνευστά που παίζω ερασιτεχνικά.

Ο Βέλγος κατασκευαστής οργάνων Adolphe Sax κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας το σαξόφωνο το 1846.

Το σαξόφωνο, από soprano μέχρι bass ανήκει στα γλωττιδόφωνα, αν και χάλκινο, λόγω του επιστομίου με μονό καλαμάκι, που όπως όλα χρησιμοποιεί μια στήλη δονούμενου αέρα για να παράγει τα ηχητικά κύματα που ακούμε.

Ένας σαξοφωνίστας, όπως και ο κλαρινετίστας με κάποιες σημαντικές διαφορές μεταξύ τους στο embouchure (Μάσκα προσώπου), πρέπει να παρέχει μια πολύ σωστή πίεση ροής αέρα μέσω του ανοίγματος του θαλάμου του επιστομίου και του καλαμιού, έτσι ώστε το καλαμάκι να δονείται, δημιουργώντας μια ταλαντούμενη ροή αέρα.

ΔΕΙΤΕ ΠΡΙΝ ΣΥΝΕΧΙΣΕΤΕ ΤΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΒΙΝΤΕΟ ΜΟΥ: ΕΔΩ

https://www.youtube.com/watch?v=UiOFLELJK4k

Σ’ οποιονδήποτε τύπο σαξόφωνου τα 3 δάκτυλα του αριστερού και τα 4 δάκτυλα του δεξιού χεριού στα κλειδιά πατημένα αποφασίστηκε να ονομάζεται νότα ‘’C’’ είτε ακούγεται σαν ‘’C’’ είτε όχι.

Μόνο τέσσερις τύποι σαξοφώνου απ’ τους πολλούς (7)  είναι σε ευρεία χρήση σήμερα.

Σε σειρά τονικότητας από υψηλό σε χαμηλό είναι:

• Bb tenor: (με το δακτυλισμό των 7 δακτύλων για την νότα ‘’C’’ η νότα που ακούγεται είναι η ‘’Bb’’. Δηλαδή 1 τόνο χαμηλότερα)
• Bb soprano (με το δακτυλισμό των 7 δακτύλων για την νότα ‘’C’’ η νότα που ακούγεται είναι 1 οκτάβα ψηλότερα από το tenor Bb)
• Eb Αlto: (με το δακτυλισμό των 7 δακτύλων για την νότα ‘’C’’ η νότα που ακούγεται είναι η ‘’Εb’’. Δηλαδή 1,5 τόνο ψηλότερα)
• Eb baritone: (με το δακτυλισμό των 7 δακτύλων για την νότα ‘’C’’ η νότα που ακούγεται είναι 1 οκτάβα χαμηλότερα από το Alto Eb)

Κάθε ένα από αυτά τα σαξόφωνα έχει εύρος που εκτείνεται σε δυόμισι οκτάβες.

Επειδή έχει κωνικό σχήμα και όχι κυλινδρικό, με άλλα λόγια ο σωλήνας του γίνεται σταδιακά πιο φαρδύς προς το ένα άκρο, σε αντίθεση με ένα κλαρινέτο, όπου η διάμετρος του σωλήνα παραμένει σχετικά σταθερή, το σαξόφωνο παράγει ήχο, που αν δημιουργείται σωστά, είναι κάπως παρόμοιος με την ανθρώπινη φωνή. Αυτό το καθιστά ιδανικό ως σολιστικό όργανο αλλά και με εξέχουσα θέση στην ιστορία της τζαζ μουσικής. Nα γνωρίζετε ότι και τα 4 παρακάτω μοντέλα χρησιμοποιούν την ίδια δακτυλοθεσία, πράγμα που σημαίνει ότι εάν μπορείτε να παίξετε το ένα μοντέλο, μπορείτε, τεχνικά, να τα παίξετε όλα.

Ανατομία σαξοφώνου

Ανάλογα με το μοντέλο, όλα αυτά τα μέρη μπορεί να διαφέρουν σε μέγεθος.

Αλλαγή του επιστομίου (με μικρότερο ή μεγαλύτερο θάλαμο) έχει δραστική επίδραση στον τρόπο που παίζει το όργανο. Όλα τότε από τον τόνο, την ποιότητα του ήχου και την άρθρωση θα είναι διαφορετικά.

Ο φελλός στο τέλος του λαιμού του σαξόφωνου επιτρέπει την προσάρτηση ποικίλων επιστομίων, ώστε οι παίκτες να μπορούν να τα αλλάξουν ανάλογα με τον ήχο που επιθυμούν να πετύχουν. (Αν ο φελλός σφικτός τον τρίβουμε με ‘000’’ σμυριδόπανο) και στην αρχή τουλάχιστον χρησιμοποιούμε πολλές φορές γράσο - Cork Grease. Αν ο φελλός είναι χαλαρός τον  περιτυλίσσουμε με λίγο τεφλόν που χρησιμοποιούν οι υδραυλικοί.

Σαξόφωνο για αρχάριους

Το σαξόφωνο κατασκευάζεται σε πολλά μεγέθη και συνιστάται οι αρχάριοι και ειδικά τα παιδιά να ξεκινούν από το «Alto Saxophone» (μήκους περίπου 62,5 εκατοστών), που παράγει λαμπρότερο και ψηλότερο τόνο με ευκολία φυσήματος και λόγω του γεγονότος ότι το ελαφρώς μικρότερο απ’ αυτό (Soprano) είναι πιο δύσκολο και το αμέσως  μεγαλύτερο (Tenor) πολύ βαρύτερο αλλά και απαιτεί μεγαλύτερα χέρια για να φτάνουν τα κλειδιά. Ίσως το alto είναι το πιο ευέλικτο σαξόφωνο από όλα, θα το ακούσετε σε όλα τα είδη μουσικής, από τζαζ και κλασική μουσική έως Rock και Pop.

Εμείς , με όλα τα βίντεο μου θα ασχοληθούμε με το Alto Eb

Υλικό κατασκευής και τιμή

 Να τονίσω απ’ την αρχή πως ο ήχος του σαξόφωνου δεν εξαρτάται από το υλικό κατασκευής, συνήθως  κράμα χαλκού, κράμα αργίλιου αλλά αποκλειστικά από τον σαξοφωνίστα και από ‘’πακέτο’ επιστόμιο – καλαμάκι – σφιγκτήρα.

Σύμφωνα με την Φυσική Ακουστική, για την δημιουργία του ήχου από φτηνά/πανάκριβα σαξόφωνα δεν υπάρχει διαφορά ή είναι ελάχιστη (ελάχιστη πχ σε διαφορετικές συνθήκες περιβάλλοντος). Η τεράστια διαφορά κόστους διαφόρων σαξόφωνων ίδιου τύπου (πχ Alto) είναι στα υλικά, στα διαφορετικά μίγματα που κάθε εταιρεία διαφημίζει ότι είναι τα καλύτερα αλλά και σε πραγματικά γεγονότα ότι οι μηχανισμοί της κάθε εταιρείας (υλικό, χειροποίητα μέρη, ράβδοι, κλειδιά με σωστή ευθυγράμμιση που να ακούγονται ελάχιστα κατά το άνοιγμα/κλείσιμο των οπών, ελατήρια, βίδες, σωστό κλείσιμο ταπών για καθόλου διαρροή) δεν θα πάθουν ''ποτέ'' βλάβη. Το κακό είναι ότι αν σου τύχει κάποιο μη σωστά σεταρισμένο θα σου κάνει δύσκολη ζωή ειδικά αν είσαι αρχάριος.

https://www.youtube.com/watch?v=WvaE-DI099w

 

Καθώς επίσης και το βάρος του σώματος των είναι ελαφρύτερο. Πχ σ' ένα πολύ ακριβό ALTO SAXO το βάρος του είναι μέχρι 2,19kgr. Σαξόφωνο όμως σαν το δικό μου, πάμφθηνο Κινέζικο, Κgr 2,85 ασήκωτο, ίσως από μη σωστά μίγματα πιθανόν σε μικρό χρονικό διάστημα να παρουσιάσει βλάβη σε κάποιον απ’ αυτούς τους μηχανισμούς, να παρουσιάσει του κόσμου τις διαρροές). Θα ακολουθήσει ειδικό αναλυτικό άρθρο.

Στο σαξόφωνο δηλαδή ο ήχος καθορίζεται από το επιστόμιο ( Chamber + Baffle + Tip Opening) + αντίσταση καλαμιού (Νο 1 - Νο 5 Resistance) + θέση καλαμιού στο επιστόμιο (μια τρίχα πάνω ή κάτω από το άκρο του επιστομίου) + θέση σφιγκτήρα στο επιστόμιο (πάνω ή κάτω από το ξυρισμένο μέρος του καλαμιού) + την μάσκα (δείτε αναλυτική περιγραφή παρακάτω) + τη θέση του σώματος (καθιστού και όρθιου) + το είδος αναπνοής (από το στήθος, από το διάφραγμα, κυκλική αναπνοή αναλυτική περιγραφή παρακάτω)  και πολύ ελάχιστα από το υλικό του σώματος του οργάνου.
Δείτε το σκίτσο του βίντεο στο timeline: 3:00 - 3:44

https://www.youtube.com/watch?v=qM2ub8s5k-c

 

Δακτυλοθεσία

Το alto και το tenor sax παίζουν ακριβώς το ίδιο εύρος νοτών, που σημαίνει ότι ο χαμηλότερες και υψηλότερες νότες τους είναι ίδιες. Η μόνη διαφορά είναι το pitch τους, και ορισμένοι λένε ότι το pitch του alto είναι παρόμοιο με αυτό της γυναικείας φωνής, ενώ το pitch του tenor είναι παρόμοιο με την ανδρική φωνή.

Αν ξέρετε φλογέρα (German Fingering) – δείτε το άρθρο εδώ η δακτυλοθεσία της 1ης οκτάβας είναι παρόμοια και στα σαξόφωνα. Λέω σαξόφωνα γιατί όποιας τονικότητας σαξόφωνο κι αν διαλέξεις η δακτυλοθεσία δεν αλλάζει.

Embouchure = Μάσκα

(Γαλλική λέξη = στοματική Κοιλότητα, ‘’μάσκα’’)

Λεπτομέρειες για τη  φωνητική ‘’μάσκα’’ δείτε στα 2 άρθρα μου εδώ: κι εδώ

Στη μουσική, στα πνευστά χάλκινα και γλωττιδόφωνα, με τον όρο embouchure υπονοείται ο τρόπος με τον οποίο ένας παίχτης τέτοιων οργάνων χρησιμοποιεί τα χείλη του, τη γλώσσα του, τα δόντια του, το σαγόνι του και γενικά τους μύες του προσώπου του για να κρατήσει το επιστόμιο στο στόμα του καθώς και ο τρόπος της αναπνοής του (κυρίως από το διάφραγμα), για να παράγουν όλα μαζί το σωστό ήχο. Υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις για το πιο είναι το καλύτερο embouchure.

Επειδή παίζω τρομπέτα, φυσαρμόνικα, φλογέρα, ζουρνά, αυλό του Πανός, κλαρίνο και τελευταία σαξόφωνο (πριν 1 μήνα περίπου) να πω πως σίγουρα υπάρχει διαφορά στη ‘’Μάσκα’’ για κάθε όργανο.

Στο άρθρο εδώ θα ασχοληθούμε αναλυτικά με την πιο δημοφιλή ‘’Μάσκα’’ για το σαξόφωνο, σε συνδυασμό με το καλαμάκι και το επιστόμιο και τη γενικά καλή κατάσταση του σαξόφωνου.

Ποιές είναι οι σημαντικές διαφορές μεταξύ embouchure σαξόφωνου και κλαρινέτου;

• Μία σημαντική διαφορά είναι το μέγεθος του θαλάμου του επιστομίου και του καλαμιού.
• Δεν χρειάζεστε τόσο μεγάλη πίεση με τα δόντια ή τα χείλη για να παράγετε ήχο στο σαξόφωνο όσο χρειάζεστε για το κλαρίνο. Γι’ αυτό θεωρείται και ευκολότερο.
• Ένας κλαρινετίστας που μεταβαίνει από κλαρίνο σε σαξόφωνο (η μετάβαση λέγεται doubling) πρέπει να χαλαρώνει μερικούς μύες και έτσι γίνεται πιο ευέλικτο με τον τονισμό (intonation).
• Ένας σαξοφωνίστας που κάνει doubling σε κλαρίνο θα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα (μεγάλη πίεση με τα δόντια ή τα χείλη).
• Μια άλλη βασική διαφορά μεταξύ του κλαρινέτου και του σαξόφωνου είναι η γωνία που το όργανο πλησιάζει στο στόμα. Δεδομένου ότι η καμπάνα του κλαρινέτου είναι συνήθως ανάμεσα στα γόνατα, ο σφιγκτήρας και το καλαμάκι είναι πιο κοντά στο πηγούνι από οποιοδήποτε σαξόφωνο με λαιμό (Ο λαιμός του alto είναι ίσιος, ενώ του tenor κυρτός). Συχνά, οι σαξοφωνίστες που παίζουν και κλαρινέτο κρατούν την καμπάνα του κλαρινέτου πολύ μακριά, μια συνήθεια από το σαξόφωνο, και αυτό αφήνει έναν απροσδιόριστο ήχο κλαρινέτου.
• Αν παίζετε και τα 2 όργανα βεβαιωθείτε ότι εξασκείστε και στα δύο όργανα ‘’ταυτόχρονα’’. Δηλαδή: Ξεκινήστε με το κλαρινέτο και παίξτε, μετά πάρτε το σαξόφωνο και παίξτε. Πηγαίνετε εμπρός και πίσω στα 2 όργανα (αυτό το λένε: “dividing my brain.”). Το σώμα σας θα μάθει να προσαρμόζεται σε κάθε όργανο με το σωστό embouchure, articulation (ακολουθεί ανάλυση παρακάτω) και ακόμη και στις διαφορές στη δακτυλοθεσία.

Σωστό embouchure (‘’Μάσκα’’)

Με υπομονή και επιμονή καθημερινά κάντε ασκήσεις με τα παρακάτω βήματα:

• Στην αρχή ο καλύτερος τρόπος παιξίματος είναι να είστε όρθιοι καθώς η σωστή αναπνοή και το κράτημα του σαξόφωνου είναι ευκολότερα! Αν όμως προτιμάτε απ’ την αρχή κάθισμα να κάθεστε στην άκρη μιας καρέκλας ή δυνατόν σε υψηλή καρέκλα με το κεφάλι ψηλά και με τα μπούτια προς τα κάτω αλλιώς το διάφραγμα στην κοιλιά δεν κινείται εύκολα (η αναπνοή δυσκολεύει) και το σαξόφωνο μεταξύ των ποδιών! Αν όμως προτιμάτε το σαξόφωνο δεξιά σας απλά στρέφεται το επιστόμιο στη θέση που επιθυμείτε και ρυθμίζετε τη ζώνη συγκράτησης (περιλαίμιο) έτσι ώστε ΠΑΝΤΑ το σαξόφωνο να έρχεται στο στόμα σας και όχι το στόμα να σκύβει να βρει το επιστόμιο.
• Εγώ τροποποίησα έναν τρίποδα να φτιάξω μια βάση στήριξης και παίζω είτε καθιστός ή όρθιος υποβαστάζοντας την καμπάνα σ’ αυτόν και άρα δεν επιβαρύνω μυες του σώματος. Δείτε το βίντεο μου εδώ:

https://www.youtube.com/watch?v=Us8GodXJ_zo

• Εκείνο που παρατήρησα με το σαξόφωνο σε σχέση με το κλαρίνο είναι πως παίζουμε ευκολότερα αν η μάσκα (embouchure) έχει σχήμα του γράμματος ‘’Ο’’ παρά μάσκα του εξαναγκασμένου χαμόγελου (που απαιτεί το κλαρίνο). Δηλαδή τα κάτω χείλη να μην επικαλύπτουν τα κάτω δόντια και ειδικά για τις 3 χαμηλότερες νότες κάτω από την ‘’C4’’ (B3 & Bb3)  καλύτερα το embouchure να είναι τέτοιο σαν να προφέρεται το γράμμα ‘’F’’.
• Το επιστόμιο να μπαίνει μέσα στο στόμα από 0,7 έως 1,30 cm .Το καλάμι δονείται κάνοντας μια κίνηση προς την άκρη του επιστομίου. Αυτός ο χώρος δόνησης μπορεί να βρεθεί αν εισάγουμε πχ ένα χαρτάκι ή μια κάρτα ανάληψης χρημάτων μεταξύ επιστομίου – καλαμιού και μετρήσουμε σε ποιο σημείο σταματά. Θα πρέπει να είναι από 0,7 έως 1,3 cm. Αυτό μας δείχνει πόσο επιστόμιο πρέπει να βάλουμε στο στόμα μας. Αν το επιστόμιο το  τοποθετήσετε βαθιά στο στόμα δεν θα μπορείτε εύκολα να κλείσετε, αεροστεγώς, τα χείλια σας, και θα υπάρχει διαρροή αέρα – ότι χειρότερο για σωστό ήχο. Όσο πιο λίγο το τοποθετείτε στο στόμα σας τόσο πιο εύκολα ελέγχετε τα σκληρά καλαμάκια. Όσο πιο βαθιά τόσο περισσότερο καλαμάκι δονείται και δίνει πιο πλήρη και δυνατό ήχο. Η εμπειρία όμως θα σας δείξει να βρείτε κάτι ανάμεσα στο πολύ βαθιά και ρηχά! Όταν παίζετε μη το πιέζετε στα κάτω χείλη και δόντια απλά κρατήστε το χαλαρά ώστε να μη υπάρχει διαρροή αέρα. Αν όμως πιέζοντάς το στα κάτω χείλη διαπιστώνετε ότι έχετε καλύτερο ήχο τότε σημαίνει πως ήρθε η ώρα να αλλάξετε με μεγαλύτερο Νο καλαμιού.
• Τα πάνω μπροστινά δόντια να ακουμπούν ή να δαγκώνουν ελαφρά το επιστόμιο.
•  Αυτοκόλλητο (επαναχρησιμοποιούμενο) μαξιλαράκι Vandoren επί του επιστομίου προφυλάσσει και τα δόντια και το επιστόμιο. Αν το επιστόμιο μόνιμα δαγκωμένο με τα άνω δόντια, στην θέση που παίρνουμε τον καλύτερο ήχο, τότε το embouchure θα παραμένει σταθερό.
• Εναλλακτικά, αντί τα πάνω δόντια να ακουμπούν το επιστόμιο μπορούμε να συνηθίσουμε τα άνω χείλη να καλύπτουν τα άνω δόντια. Πολλοί σαξοφωνίστες επιμένουν ότι έτσι παράγεται καλύτερος ήχος παρά με το δάγκωμα του επιστομίου! Προσωπικά συνήθισα και συνεχίζω χωρίς δάγκωμα.
• Ότι κι αν επιλέξουμε, κλείνουμε τα χείλη αεροστεγώς γύρω από το επιστόμιο.
• Αναπνέουμε απ’ τις γωνίες του στόματος, χωρίς να εξάγουμε το επιστόμιο, τα δε δόντια ή το ίδιο τα άνω χείλη δεν αφήνουν το επιστόμιο (αλλιώς το embouchure θα αλλάξει).
• Αν οι γωνίες του στόματος παραμένουν σταθερές τα μάγουλα δεν θα φουσκώνουν, εκτός αν χρησιμοποιούμε ‘’κυκλική αναπνοή’’ (δείτε αναλυτική περιγραφή παρακάτω).

• Πολλές φορές ενώ παίζουμε καλά ,κάπου – κάπου  μπορεί να έχουμε ‘’τσιρίγματα’’. Το τσίριγμα μπορεί να προκληθεί ή από το ότι το σαξόφωνο σας δεν έχει προθερμαθεί (τουλάχιστον για 5 λεπτά) ή δεν έχει τοποθετηθεί σωστά το καλαμάκι ή το καλαμάκι έχει κάποια σχισμή ή είναι κακής κατασκευής ή έχετε πολύ επιστόμιο μέσα στο στόμα σας ή φυσάτε πολύ δυνατά, αν παίζετε ψηλές νότες και δεν καλύπτονται  πλήρως οι οπές.
• Αυτό που παρατήρησα απ’ την αρχή της εκμάθησης ήταν η δυσκολία παραγωγής ήχου στις πιο χαμηλές νότες Bb – B και C. Απ’ την εξάσκηση, νομίζοντας αρχικά ότι φταίνε τα καλαμάκια, διαπίστωσα πως αυτές οι νότες παράγονται εύκολα με μετατροπή της μάσκας …σαν να προφέρουμε το αγγλικό γράμμα ‘’F’’ ή ‘’V’’ και όχι το ‘’Ο’’. Δοκιμάστε το.

Ασκήσεις που μπορούμε να κάνουμε για να ενδυναμώσουμε τους μύες των χειλιών

Αν είστε doubler (κλαρινετίστας + σαξοφωνίστας) κι αν δεν σας βλέπουν, κάντε συνεχώς την άσκηση: «Εξαναγκασμένο χαμόγελο’’ – Σφύριγμα, γράμμα ‘’Ο’’ – ‘’V’’.

Articulation

Ονομάζεται η μουσική παράμετρος που καθορίζει το πώς θα ακουστεί μια νότα staccato, legato, με τρίλιες και που από τους συνθέτες στο πεντάγραμμο δείχνεται με διάφορα σύμβολα όπως στη φωτογραφία:

Η σταθερότητα του Embouchure θεωρείται το κρισιμότερο στοιχείο για να επιτευχθεί σωστό articulation.

Ένα από τα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο αρχάριος σαξόφωνου και άλλων πνευστών είναι το φούσκωμα στα μάγουλα για να παράγει ξεχωριστές νότες. Δηλαδή δεν χρησιμοποιεί τη γλώσσα για την δημιουργία του διαχωρισμού νοτών. Το βλέπουμε τότε στην κίνηση του λαιμού και στα μάγουλα του που φουσκώνουν σε κάθε articulation.

Με απλά λόγια ενώ η ροή αέρα πρέπει πάντα να είναι σταθερή, ο παίχτης σταματά τη ροή για να κάνει το διαχωρισμό αντί να διακόψει τον αέρα με τη γλώσσα.

Anchor tonguing

Αν σε κάθε articulation κινείται το σαγόνι ή τα χείλη (τα χείλη να έχουν τη δυνατότητα να δονούνται σταθερά κι ελεύθερα χωρίς μεγάλη πίεση του επιστομίου σ’ αυτά) τότε έχουμε το Anchor tonguing. Δηλαδή το άκρον της γλώσσας αγκυροβολεί πίσω από τα κάτω δόντια και τότε το articulation δημιουργείται με το μέσον της γλώσσας να αγγίζει το καλαμάκι.

Air attack

Σημαίνει χρήση της ταχύτητας του αέρα που φυσάμε και της ‘’Μάσκας’’ για τον έλεγχο του ξεκινήματος των δονήσεων του καλαμιού χωρίς όμως τη γλώσσα - Anchor tonguing.

 Ξεκινήστε λοιπόν μια νότα με χαμηλή ροή αέρα και σιγά – σιγά αυξάνοντας τη ροή, αναπνέετε, συνηθίζοντας την διαφραγματική αναπνοή και σημειώστε που έχετε τον καλύτερο και καθαρότερο τόνο. Έτσι να παίζετε αν δεν χρησιμοποιείτε τη γλώσσα.

Κανονική και Διαφραγματική Αναπνοή

Η αναπνοή στα χάλκινα και γλωττιδόφωνα είναι κάπως αφύσικη. Πρέπει να την σκεφτούμε για να την πραγματοποιήσουμε.

Κανονική αναπνοή σημαίνει να γεμίζουμε αργά τους πνεύμονες με αέρα που σίγουρα δεν τους γεμίζουμε πλήρως (μάλλον περίπου κατά το 1/3!) και κατόπιν, ασυναίσθητα και αργά να εκπνέουμε! Πρέπει να μεριμνάμε να γεμίζουμε τα πνευμόνια μας στο φουλ. Και τότε φυσάμε με ελεγχόμενη ένταση. Με τον καιρό συνηθίζεται κάτι που στην αρχή μπορεί να μας ζαλίζει.

Υπάρχουν 2 βασικοί τρόποι αναπνοής για τους ανθρώπους:

• Η διαφραγματική αναπνοή (ή στομαχική αναπνοή) και
• η αναπνοή στήθους

Η φυσική μας αναπνοή είναι ένας συνδυασμός αυτών των δύο.

Πολλές μελέτες υποστηρίζουν ότι ο τρόπος ζωής επηρεάζει την αναπνοή μας σε μεγάλο βαθμό και καλόν είναι να αφιερώνουμε λίγα λεπτά κάθε μέρα (στο κρεβάτι ξαπλωμένοι ανάσκελα) κάνοντας βασικές ασκήσεις αναπνοής. Λένε ότι κάνει καλό και στη φωνητική αλλά αυτό ας το πούνε οι ειδικοί. Πάντως η εκμάθηση της κακό δεν κάνει.

 Αναπνοή με το διάφραγμα

Διάφραγμα είναι ο μυς που χωρίζει το στήθος από την κοιλιά.

Για καλή εκφραστικότητα από το πνευστό μας και πολύωρο παίξιμο πρέπει να μάθουμε να αναπνέουμε και με το διάφραγμα και όχι μόνο με το στήθος που έτσι κι αλλιώς αναπνέουμε ασυναίσθητα.

Όταν αναπνέουμε με το στήθος το καταλαβαίνουμε γιατί όταν εισπνέουμε το στήθος φουσκώνει και όταν εκπνέουμε το στήθος ξεφουσκώνει.

Επειδή η αναπνοή με το διάφραγμα, σαν τεχνική χαλάρωσης, παραγκωνίζει το άγχος τη χρησιμοποιώ και σε πολλές άλλες στιγμές (πχ περιμένοντας στη στάση του λεωφορείου).

Κάντε συχνά την παρακάτω άσκηση και σύντομα θα συνηθίσετε να αναπνέετε με το διάφραγμα:

• Εισπνεύστε αργά από τη μύτη μετρώντας μέχρι το 4 και αφήστε την κοιλιά να φουσκώσει καθώς εισπνέετε
• Σταματήστε για 2 δευτερόλεπτα και μετά εκπνεύστε από το στόμα αλλά με κανονικό ρυθμό
• Επαναλάβετε αρκετές φορές

Βέβαια δεν υπάρχει ‘’αφύσικος’’ τρόπος αναπνοής στο παίξιμο του πνευστού.

Εννοώ ότι ο αέρας (πχ στα γλωσσίδια φυσαρμόνικας) μπορεί προέρχεται από το διάφραγμα, από το στήθος ή και από τη στοματική κοιλότητα είτε με συνδυασμό και των τριών).

Να διευκρινίσω ότι η διαφραγματική αναπνοή δεν γίνεται αυθόρμητα-ασυνείδητα αλλά αφού σκεφτούμε να την κάνουμε. Σαν ερασιτέχνης μουσικός πνευστών: κορνέτας, φλογέρας, ζουρνά, κλαρίνου και φυσαρμόνικας αλλά και τραγουδώ (σε παρέες) βρίσκω τη διαφραγματική αναπνοή να διευκολύνει, να δίνει αντοχή αλλά το σπουδαιότερο εκφραστικότητα στο πνευστό. Επειδή κάνει καλό και στην υγεία είτε παίζουμε είτε όχι πνευστό, καλόν είναι να συνηθίσουμε να αναπνέουμε και από το διάφραγμα. Ειδικά δε για τη φυσαρμόνικα που είναι το μοναδικό όργανο που για το παίξιμο της απαιτούνται και εισπνοές και εκπνοές, είναι το παν για γλυκό ήχο.

Κυκλική Αναπνοή

Με λίγα λόγια σημαίνει: Αναπνοή ενώ συνεχίζουμε να παίζουμε τις νότες. Η διαφορά απ' την κανονική αναπνοή είναι εδώ ταυτόχρονα αποθηκεύετε, στα μάγουλα, ένα ποσό αέρα σαν ρεζερβουάρ.

Ενώ σ' όλα τα εγχειρίδια εκμάθησης κλαρίνου και σαξόφωνου αναφέρεται πως είναι λάθος να φουσκώνουμε τα μάγουλα, αν αυτό το δούμε σ' ένα βετεράνο ίσως τότε αυτός χρησιμοποιεί κυκλική αναπνοή. Δείτε περισσότερα εδώ

https://musiciandata.blogspot.com/2015/01/circular-breathing.html

Ηχητικοί παράγοντες που επηρεάζονται από το επιστόμιο

• Το μέγεθος του ανοίγματος του άκρου(tip opening) - το οποίο αναφέρεται στην απόσταση μεταξύ του άκρου του καλαμιού και του άκρου του επιστομίου.
• Το μέγεθος του θαλάμου (chamber) - το οποίο αναφέρεται στο μέγεθος του θαλάμου στο επιστόμιο.
• Τον ανακλαστήρα (baffle) - που αναφέρεται σε ένα ιδιαίτερο είδος "στέγης" στο επιστόμιο.
• Η αντίσταση του καλαμιού (reed strength) - που αναφέρεται στην πυκνότητα του καλαμιού.

Ας ρίξουμε μια ματιά σε καθένα από αυτά τα χαρακτηριστικά με περισσότερες λεπτομέρειες.

Καλαμάκια

Μεταξύ όλων των χαρακτηριστικών τα καλαμάκια είναι το πιο εύκολο να τα αλλάξετε και να τα τροποποιήσετε και καλό είναι να τα αντικαθιστάτε, εναλλακτικά, συχνά. Επειδή είναι φθηνά, μπορείτε να αγοράσετε διάφορους τύπους για να πειραματιστείτε. Η τυπική διάρκεια ζωής ενός καλαμιού ποικίλλει από μια εβδομάδα έως αρκετούς μήνες, ανάλογα με το μοντέλο και το παίξιμο σας. Τα καλαμάκια ταξινομούνται ανάλογα της σκληρότητας τους. Οι μάρκες έχουν συνήθως το δικό τους σύστημα ταξινόμησης, αλλά συνήθως όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός, τόσο πιο σκληρό είναι το καλαμάκι. Η γενική συμβουλή είναι ότι: Τα μαλακά καλαμάκια - συνήθως συνιστώνται για αρχάριους, καθώς δεν απαιτούν πολλή προσπάθεια για να παίξετε. Παράγουν λαμπερό ήχο με πολλές αρμονικές. Τα σκληρά καλαμάκια - απαιτούν περισσότερη προσπάθεια για να παίξετε, αλλά παράγουν έναν βαθύτερο και γλυκύτερο ήχο που προτιμούν πολλοί σαξοφωνίστες.

Τώρα, ένας κοινός μύθος που διαβάζετε στο διαδίκτυο είναι ότι όλοι οι μεγαλύτεροι σαξοφωνίστες παίζουν ή έπαιξαν με μεγάλα tip openings και σκληρά καλάμια, αλλά αυτό ΔΕΝ είναι αλήθεια. Όλα εξαρτώνται από τον ήχο που ψάχνετε, και η αλήθεια είναι πως η μάσκα σας (embouchure) είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας, ΟΧΙ το αν το καλαμάκι είναι μαλακό ή σκληρό.

Επιστόμια

Επειδή η "ποιότητα" του ήχου δεν είναι κάτι απτό (υποκειμενικό συναίσθημα) για τους περισσότερους ανθρώπους, ‘’ήχος’’ είναι ένας τομέας όπου δεκάδες εταιρείες βουτούν και κάνουν εξωφρενικούς ισχυρισμούς και απ’ ότι φαίνεται πουλάνε σε εξωφρενικές τιμές, ειδικά τα αξεσουάρ, αφού πιστεύουν ότι έχουν μικρή πιθανότητα να διαψευσθούν και όσοι τολμήσουν να πουν τα πράγματα με το όνομα τους, υπάρχουν οι αβανταδόροι που φέρνουν ξανά και ξανά το ίδιο θέμα στην επιφάνεια λέγοντας το ίδιο παραμύθι.

Όπως λοιπόν συμβαίνει με κάθε παρελκόμενο συσκευών ήχου έτσι και με τα παρελκόμενα μουσικών οργάνων, εδώ τα επιστόμια σαξόφωνου, έχουν τιμές από 2 ευρώ μέχρι και 900 ευρώ.

Στην περίπτωση των επιστομίων (λόγω των πολλών χαρακτηριστικών και παραμέτρων κατασκευής τους, αν είναι σύμφωνα με τους νόμους της Φυσικής, που περιγράφονται στο βίντεο και αξίζει να τους διαβάσετε), γίνεται πάλι ο χαμός.

Βέβαια όχι ότι τα επώνυμα επιστόμια δεν είναι καλά αλλά και τα ιμιτασιόν ελάχιστα διαφέρουν, αν έχουν τηρηθεί οι προδιαγραφές.

Σίγουρα όμως δεν παίζει πρωτεύοντα, ή παίζει ελάχιστα, ρόλο το υλικό κατασκευής τους.

Αν λοιπόν δεν είσαι επαγγελματίας δεν νομίζω ότι χρειάζεται να επενδύσεις τόσα.

Η διαφορά στη σύγκριση της μελωδίας που παίζω, ίσως δεν θα είναι ποτέ ακουστή σε οποιονδήποτε με φυσιολογική ακοή και ειδικά στο ευρύ ακροατήριο αν η ίδια μελωδία παιχθεί από βετεράνο σαξοφωνίστα.

Αφιερώστε λίγα λεπτά να δείτε ΕΔΩ τα χαρακτηριστικά και να μη δώσετε τόσο σημασία στο παίξιμο μου καθώς είμαι αρχάριος 2 μηνών (πριν 2 μήνες αγόρασα το σαξόφωνο στην Black Friday του 2020 168$ το 1/5 της τιμής του ΞΥΛΙΝΟΥ επιστομίου).

Επιστόμια με στενό άνοιγμα λειτουργούν καλύτερα με Hard καλαμάκι (Νο. 3 - 4 - 5). Ενώ με φαρδύ άνοιγμα με SOFΤ (Νο. 1-2).

Προσοχή στενό άνοιγμα επιστομίου με SOFT  καλαμάκι μπλοκάρει το άνοιγμα πνίγοντας τις νότες και φαρδύ άνοιγμα με HARD καλαμάκι πολύ δύσκολο στο παίξιμο! Έτσι υπάρχουν ‘’άπειροι’’ συνδυασμοί επιστομίου – καλαμιού. Διαλέξτε αυτόν που σας αρέσει κάνοντας δοκιμές και επιλέγοντας αυτά που σας διευκολύνουν.

Σφιγκτήρες

• Οι σφιγκτήρες καλαμιού κατασκευάζονται από μέταλλο ή πλαστικό ή δέρμα ή σχοινί ή και άλλα υλικά! Οι μεταλλικοί είναι ασημί, φτηνοί και συνήθως σφίγγονται με δύο βίδες.
• Οι δερμάτινοι είναι πιο ακριβοί και συνήθως έχουν μόνο μία βίδα. Συνήθως πωλούνται με το όργανο (στα πιο ακριβά όργανα), αλλά μπορούν να αγοραστούν και ξεχωριστά.
• Οι μεταλλικοί σφιγκτήρες είναι φθηνότεροι και λειτουργούν καλά, αλλά τείνουν να «δαγκώνουν» το καλάμι που μπορεί να κάνει ‘’καμπούρα’’ και να χρειάζεται να την ισιώσετε (Όπως περιγράφω στο βίντεο με κυκλικές κινήσεις, με το λεπτότερο ντουκόχαρτο πάνω σε μια γυάλινη ή πολύ λεία επιφάνεια (εγώ χρησιμοποιώ καθρέφτη) ή με φαλτσέτα:

https://www.youtube.com/watch?v=49WeQEfv1HM

• Μπορείτε και μόνοι σας να περιτυλίξετε σπάγκο αντί να αγοράσετε σχοινένιο.
• Οι δερμάτινοι σφιγκτήρες είναι πιο ακριβοί, αλλά λένε πως παράγουν καλύτερο ήχο (μύθος) και δεν ‘’δαγκώνουν’’ το καλάμι (σωστό). Εγώ αγόρασα δερμάτινο 2 ευρώ από Aliexpress.
• Το σύστημα με μία βίδα είναι ευκολότερο και ταχύτερο να ρυθμιστεί και σφιχθεί και η πίεση στον καλάμι κατανέμεται ομοιόμορφα.
• Ο σφιγκτήρας δεν πρέπει να είναι πολύ σφικτός για να έχουμε καλύτερη δόνηση του καλαμιού. Θα το δείτε πειραματιζόμενοι. Ποτέ σφίξιμο των βιδών με πένσα.
• Οι βίδες του σφιγκτήρα επί του σαξοφώνου να βρίσκονται στην πλευρά του επίπεδου τμήματος του επιστομίου, αφού και αυτό το τμήμα του σφιγκτήρα είναι επίπεδο.
• Αυτό που είναι το πιο σημαντικό από οποιονδήποτε τύπο σφιγκτήρα είναι σε πια θέση τον σφίγγετε. Πιο πάνω ή πιο κάτω ή πολύ πιο κάτω από το ξυρισμένο τμήμα του καλαμιού καθώς αυτή η μετακίνηση έχει αρκετή επίδραση στον ήχο και στην ευκολία/δυσκολία παιξίματος. Πειραματιστείτε.

Περιλαίμια – ζώνες σαξόφωνου

https://www.youtube.com/watch?v=kL7cZ5EQlpo

 

Μαθητικό ή επαγγελματικό σαξόφωνο;

Υπάρχουν 2 μεγάλες σειρές σαξόφωνων:

Μαθητικά σαξόφωνα - τα οποία κατασκευάζονται από φθηνότερα υλικά, αλλά δεν είναι απαραίτητα και άσχημα στον ήχο.

Επαγγελματικά σαξόφωνα - που απευθύνονται σε προχωρημένους / επαγγελματίες παίκτες και συχνά έχουν πολλά χειροποίητα μέρη.

Εάν συγκρίνετε αυτούς τους 2 τύπους σαξόφωνων με μια ματιά πραγματικά δεν θα παρατηρήσετε καταφανείς διαφορές. Αλλά αν κοιτάξετε τις λεπτομέρειες, εμφανίζονται αρκετές διαφορές:

Το μέταλλο που χρησιμοποιείται στο επαγγελματικό σαξόφωνο είναι συχνά πιο πυκνό.

Ο λαιμός είναι συνήθως μεγαλύτερος στα επαγγελματικά σαξόφωνα, τα κλειδιά, ελατήρια δεν προσθέτουν βάρος και ακαμψία στο σαξόφωνο και δεν ακούς θόρυβο κατά το ανοιγοκλείσιμο τους. Όλες αυτές οι μικρές βελτιώσεις αποσκοπούν σε 2 κοινούς στόχους: Μείωση βάρους και βελτίωση του ήχου αλλά και το κατάλληλο βαλάντιο (από 168$, όπως το δικό μου μέχρι και 10.000$)

Τοποθέτηση καλαμιού

• Προσοχή κατά την αγορά τους. Είναι διαφορετικά για κάθε τύπο σαξόφωνου (soprano, alto, tenor)
• Σαν αρχάριοι να αγοράσετε το καλύτερο καλαμάκι ,αρχικά Nο1 (υπάρχουν νούμερα από 1 – 5) και καθώς οι μύες του στόματος δυναμώνουν χρησιμοποιούμε μεγαλύτερο. Μερικοί κατασκευαστές τα ονοματίζουν, αντί αριθμών, με τις λέξεις SOFT – MEDIUM – HARD.
• Το καλαμάκι να τοποθετείται ΠΑΝΤΑ αφού έχει υγρανθεί στο στόμα ή σ’ ένα φλυτζάνι νερού για 2-3 λεπτά ή και παραπάνω. Ο λόγος είναι απλός: Να βυζακώνει στο επιστόμιο ώστε να μην υπάρχει διαρροή.

• Εάν θέλετε να υγράνετε το καλάμι σας, βρέξτε το καλύτερα με νερό για 3-5 λεπτά.
• Το σάλιο και τα οξέα στο στόμα σας επιδεινώνουν τη διάρκεια ζωής του καλαμιού γι’ αυτό στο τέλος παιξίματος ,κάπου κάπου θέστε μέσα στο νερό μερικές σταγόνες οξυζενέ και μετά ξέπλυμα και στέγνωμα.
• Όταν παίζετε για ώρα, στεγνώνετε συνεχώς το καλάμι μόλις ζεσταθεί γιατί το σάλιο κατανέμεται συνεχώς στο καλάμι καθώς παίζετε. Το στεγνώνετε, επί του επιστομίου, σύροντας το άκρο του δεξιού σας αντίχειρα κατά μήκος του καλάμου προς τα άνω.
• Τα καλάμια αποτελούνται ουσιαστικά από χιλιάδες μικροσκοπικά καλαμάκια, οπότε ολισθαίνοντας τον αντίχειρα σας κατά μήκος του καλάμου επιτρέπει σε όλα αυτά τα καλαμάκια να δοθεί η ίδια κατεύθυνση, επιτρέποντας έτσι πιο ομαλό παίξιμο. Αλλά επεκτείνετε και τη διάρκεια ζωής του, όταν το βγάλετε από το στόμα σας, ολισθαίνοντας ένα κουταλάκι του γλυκού.

• Πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί και να βεβαιωθείτε ότι το καλάμι έχει τοποθετηθεί και σφιχθεί σωστά με τον σφιγκτήρα στην καλύτερη θέση και κυρίως ότι είναι σε καλή κατάσταση.
• Κοιτάξτε το χρώμα (ένα καλαμάκι που φαίνεται πρασινωπό δεν θα παίζει καλά, ενώ ένα κίτρινο ή χρυσό καφέ είναι ότι πρέπει).
• Σύρετε το σφιγκτήρα πάνω από το επιστόμιο μέχρι να φτάσει σχεδόν στην τελική του θέση, με τις βίδες λίγο ξεβιδωμένες. Σύρετε προσεκτικά το υγρό καλάμι κάτω από το σφιγκτήρα. (Να συνηθίσετε το θεωρώ πιο σωστό, να τοποθετείτε πρώτα τον σφιγκτήρα στο επιστόμιο και μετά το καλαμάκι, όχι ότι και το αντίστροφο πως είναι λάθος, αλλά έτσι θα αποφύγετε να κάνετε κάποια σχισμή κι εγώ την ’’πάτησα’’ στην αρχή. Είναι θέμα συνήθειας.)
• Ευθυγραμμίστε το έτσι ώστε να είναι απόλυτα κεντραρισμένο - οι άκρες να ευθυγραμμίζονται με τις ‘’ράγες’’ στο επιστόμιο και να είναι ίσια ή και αν θέλετε, μπορείτε να δείτε την καμπύλη άκρη του καλαμιού να προεξέχει ελάχιστα του επιστομίου (μόλις μια τρίχα πιο κάτω ή πιο πάνω) για ευκολότερη παραγωγή του ήχου (πειραματιστείτε).
• Σύρετε μετά το σφιγκτήρα προς το κάτω μέρος του καλάμου και σφίξτε το αρκετά ώστε να συγκρατήσει άνετα το καλάμι, αλλά όχι πάρα πολύ σφιχτά και πάντα με το χέρι και όχι με πένσα γιατί το πολύ σφίξιμο μπορεί να καταπνίξει τις δονήσεις του καλαμιού ή και να σπάσετε τον σφιγκτήρα ή το επιστόμιο ειδικά αν είναι γυάλινο.
• Από πειράματα που έκανα σε μια 10άδα καλαμάκια Vandoren έβγαλα το συμπέρασμα (υποκειμενική γνώμη) πως κάποια απ’ αυτά τα καλάμια δεν ‘’συμμορφώνονται’’ με τα ανωτέρω , δεν τα πέταξα όμως, αλλά πειραματιζόμενος με κυκλικό ξύσιμο σε ντουκόχαρτο ή με ξυραφάκι ή ξύστρα, σε λεία επιφάνεια (εγώ χρησιμοποιώ καθρέφτη) έγιναν τέλεια. Ή αν ο ήχος μοιάζει σαν φωνή ανθρώπου με βουλωμένη μύτη, το καλαμάκι έχει κυρτώσει επανέρχεται προσεκτικά μ’ αυτή τη μέθοδο.
• Τα καλάμια σας θα διαρκέσουν περισσότερο αν τα αλλάζετε συχνά και κυκλικά και δεν παίζετε μ’ ένα καλάμι για μεγάλο χρονικό διάστημα. Εγώ έχω αριθμήσει τη 10άδα και κάθε 2 μέρες ή και λιγότερο χρησιμοποιώ το επόμενο νούμερο και σημειώνω σ’ ένα μπλοκάκι την ημερομηνία αλλαγής. Φυλάσσω τα καλύτερα για δημόσιο παίξιμο (στην παρέα).

Συμβουλές για το καλαμάκι

• Κρατήστε το καλάμι επάνω στο φως. Εάν το κάνετε, θα δείτε ένα ανεστραμμένο "V". Αυτό το "V" πρέπει να βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του καλάμου και το καλάμι πρέπει να γίνεται πιο λεπτό ομοιόμορφα προς τα αριστερά και προς τα δεξιά. Κοιτάξτε κάθε καλάμι στο φως και ‘’απορρίψτε’’ για δημόσια χρήση τα καλάμια με ένα στραβό "V".
• Εάν έχετε αρκετό επιπλέον χρόνο, τότε μην πετάτε τα καλάμια. Αντ’ αυτού, χρησιμοποιήστε λεπτό ντουκόχαρτο για να κάνετε αυτό το ανεστραμμένο σχήμα "V". Θυμηθείτε όταν το κάνετε αυτό, προσπαθήστε να μην τρίψετε τη μέση ή την "καρδιά" του καλαμιού, καθώς κάτι τέτοιο ίσως το κάνει χειρότερο κι όχι καλύτερο (τρίψιμο/ξύσιμο από την πίσω μεριά και διαγωνίως από την μπροστινή – έτσι κάνω εγώ).
• Επίσης τα καινούρια καλαμάκια μπορούμε να τα θέσουμε σε μια επίπεδη επιφάνεια και με σταθερότητα τα τρίβουμε με κατεύθυνση από την καρδιά προς το άκρο του καλαμιού, με ένα κουταλάκι γλυκού, αυξάνοντας έτσι τη ζωή του με το κλείσιμο των ινών του (το αναφέραμε σε παραπάνω παράγραφο).
• Παραπάνω επίσης πρότεινα ντουκόχαρτο για να ρυθμίσω το καλαμάκι. Παρόλο που είναι αποτελεσματική, μόνιμη μέθοδος, δεν είναι τόσο αποτελεσματική όσο απλά να τοποθετήσετε τον σφιγκτήρα στο καλαμάκι σας σε άλλη θέση πειραματιζόμενοι. Αυτό σας επιτρέπει να κάνετε αλλαγές ανάλογα με τη θερμοκρασία και την υγρασία χωρίς να αλλάξετε μόνιμα τη δομή του καλαμιού με ντουκόχαρτο ή ξύσιμο. Ντουκόχαρτο μόνο αν αποτύχετε μ’ αυτές τις μετακινήσεις.
• Ο τρόπος με τον οποίο μετακινείτε το καλάμι/σφιγκτήρα εξαρτάται από το πρόβλημα που αντιμετωπίζετε. Έτσι πχ αν το καλάμι είναι πολύ σκληρό ή εάν ο ήχος είναι πολύ θαμπός, μετακινήστε το σφιγκτήρα προς τα κάτω και το καλάμι σας μια τρίχα προς τα πάνω. Αυτό διευκολύνει τη δόνηση του καλάμου στο επιστόμιο. Πειραματιστείτε σε διάφορες θέσεις.
• Μην αφήνετε ποτέ το καλάμι σας στο επιστόμιο στην βαλίτσα του σαξόφωνου καθώς μπορεί να αναπτυχθεί μούχλα στην επίπεδη πλευρά του καλαμιού.
• Η περιστασιακή εμβάπτιση σε διάλυμα υπεροξειδίου του υδρογόνου- το γνωστό ΟΞΥΖΕΝΕ - 3% μπορεί να βοηθήσει στην παράταση της διάρκειας ζωής του καλαμιού σας, εξουδετερώνοντας τις επιπτώσεις του σάλιου σας! Αφήστε το στο διάλυμα για αρκετή ώρα και ξεπλύνετε καλά πριν από την επόμενη χρήση.
• Όταν ένα καλάμι ραγίσει, σχίσει έστω και ελάχιστα στην άκρη του, πετάξτε το, αλλιώς θα επηρεάσει δραματικά το παίξιμο σας (τσίριγμα). Ακόμα και μια λεπτή ρωγμή μπορεί να επηρεάσει τον ήχο σας. Ή αν πιάνουν τα χέρια σας επιδιορθώστε το όπως αναφέρω στο σχετικό ανωτέρω βίντεο μου.

Μακροζωία καλαμιού

• Αποθηκεύστε τα καλαμάκια σε μια καλή θήκη καλαμιών ή σ’ αυτήν την πλαστική, αν υπήρχε, με την οποία τα αγοράσατε. Τα καλαμάκια στεγνώνουν καλύτερα σε μια καλά αεριζόμενη θήκη με ραβδώσεις, ώστε ο αέρας να κυκλοφορεί παντού.
• Μερικές θήκες του εμπορίου έχουν γυάλινη επιφάνεια για να εμποδίσουν κύρτωση του καλαμιού στην άκρη του.
• Άλλες θήκες του εμπορίου περιέχουν κάψουλα με ουσία που ρυθμίζει την υγρασία καθώς η σωστή υγρασία είναι ένας παράγοντας μακροζωίας του καλαμιού.
• Ποτέ όμως μη φυλάσσεις τα καλάμια σε μια θήκη παντελώς κλειστή, θα μουχλιάσουν.
• Αν απ’ τη μια μεριά του πχ δεξιά (θέτοντας λοξά το επιστόμιο στο στόμα) είναι πιο σκληρό απ’ ότι στην αριστερή μπορείτε να το επισκευάσετε ή επενδύοντας χρήμα σε μηχανάκι ξυρίσματος ειδικό για καλαμάκια ή όπως εγώ, με φαλτσέτα. Δείτε το σχετικό βίντεο μου.

https://www.youtube.com/watch?v=49WeQEfv1HM

Ταξινόμηση καλαμιών

• Τα καλάμια ταξινομούνται ανά αριθμό (αντοχή, αντίσταση). Όσο μικρός είναι ο αριθμός, τόσο πιο εύκολο σας είναι να φυσάτε.
• Τα καλάμια με υψηλότερους αριθμούς παράγουν καθαρότερη ποιότητα ήχου, αλλά απαιτούν πιο δυνατό φύσημα. Όσο το νούμερο μεγαλώνει τόσο πιο δύσκολα δονείται και απαιτείται περισσότερο φύσημα.
• Διαφορετικά επιστόμια έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά στα ανοίγματα που τα καθιστούν πιο κατάλληλα για διαφορετικά νούμερα καλαμιών.
• Τοποθετείτε πάντα τα αχρησιμοποίητα καλάμια σας στους προστατευτικούς θαλάμους των. Αυτό θα τα προστατεύει και θα τα στεγνώνει. Οι προστατευτικοί θάλαμοι δεν λυγίζουν. Όταν αγοράζετε τα καλάμια σας, θα πρέπει να έρχονται σε προστατευτικά.

Πλαστικά Καλαμάκια

Υπάρχουν και συνθετικά καλάμια που δεν απαιτούν συντήρηση, είναι όμως πολύ ακριβά. Ομοίως και καλαμάκια επικαλυμμένα με πλαστικό δεν απαιτείται ύγρανση τους πριν το παίξιμο, υπόκεινται σε ελάχιστες ρωγμές ή σχισίματα αλλά και πως παράγουν πλήρες φάσμα συχνοτήτων και όμορφο ήχο με τη μικρότερη προσπάθεια! Παράγγειλα 3 (κινέζικα 0.5 ευρώ το ένα την Black Friday) αλλά δυστυχώς δεν μπορώ να παράγω ήχο με κανένα ή λόγω υψηλής σκληρότητος ή λόγω του υφιστάμενου επιστομίου. Τα δοκίμασα σε άλλα 4 επιστόμια τίποτα. Πέτυχα όμως κάποιο καλό αποτέλεσμα ''ξυρίζοντας' τα όπως φαίνεται στα βίντεο.

https://www.youtube.com/watch?v=1rJ7se4FZCw

 

https://www.youtube.com/watch?v=Ms_ZBOhWQx8

 

Αφαίρεση του καλαμιού

Ξεβιδώστε ελαφρώς το σφιγκτήρα και σύρετε προσεκτικά το καλάμι έξω από κάτω.

Αφαιρέστε το καλάμι και σκουπίστε το (αν είναι απαραίτητο) απαλά για να το στεγνώσετε. Μπορείτε να το αφήσετε να βυθιστεί σε καθαρό νερό για λίγο (αυτό θα παρατείνει τη διάρκεια ζωής του καλαμιού).

Βάλτε το καλάμι σε θάλαμο καλαμιού μέχρι να το χρησιμοποιήσετε ξανά. Ένας θάλαμος καλαμιού είναι για το καλάμι ένα ασφαλές μέρος τοποθέτησης που ταυτόχρονα το στεγνώνει και οι θάλαμοι σας επιτρέπουν να μεταφέρετε με ασφάλεια περισσότερα από ένα καλάμια ταυτόχρονα.

Δακτυλοθεσία από C4 (Middle C)  – C5

• Χωρίς ΚΑΝΕΝΑ πατημένο κλειδί παράγεται η νότα ‘’C#’’ (στην κλίμακα ‘’D’’)
• Όσο πιο χαμηλά στο σωλήνα τόσο οι οπές είναι μεγαλύτερες
• ΜΕ ΟΛA TA ΔΑΚΤΥΛΑ ΣΤΑ ΚΛΕΙΔΙΑ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΙ ΟΙ ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΕΣ ΝΟΤΕΣ ‘’Βb και η ‘’Β’’

Η Κλίμακα Cmajor

https://www.youtube.com/watch?v=hbzX3u8MTmU

 

Χρήσιμο Συμπλήρωμα

Ένας ευκολότερος τρόπος μεταφοράς είναι να κοιτάξετε τον κύκλο των πέμπτων (Δείτε για προχωρημένο μάθημα του κύκλου το άρθρο εδώ: Προς το παρόν οι αρχάριοι δεν χρειάζεται να ανησυχούν για τη σημασία της 5ης ή της 4ης .Το μόνο που χρειάζεται να κάνετε για να μεταφέρετε το tenor είναι να κοιτάξετε το γράφημα και να μετακινήσετε δύο βήματα δεξιόστροφα. Έτσι το C γίνεται D, το G γίνεται A…. το Eb γίνεται F και ούτω καθεξής. Στη συνέχεια, μπορείτε να δείτε τι διέσεις ή υφέσεις έχει ο νέος νέα οπλισμός.

Για μινόρε πρέπει να χρησιμοποιήσετε τη σχετική μινόρε η αν αρμονική μινόρε να προσθέσετε και τον προσαγωγέα.

Για το alto αντί να μετακινηθείτε 2 βήματα, μετακινείστε 3 βήματα.

Έτσι το Eb becomes C, G γίνεται E κλπ.

Τι θα συνέβαινε εάν τα σαξόφωνα (κλαρίνα, χάλκινα) δεν ήταν όργανα μεταφοράς;

Με άλλα λόγια, τι θα συνέβαινε εάν όλες οι νότες σε οποιοδήποτε σαξόφωνο είχαν το ίδιο όνομα με ένα πιάνο ή κιθάρα;

Στο σαξόφωνο C key, η κλίμακα C ακούγεται ίδια με την κλίμακα C σε ένα πιάνο ή κιθάρα και ξεκινάτε την κλίμακα με τα τρία δάχτυλα του αριστερού σας χεριού και τα τέσσερα δάχτυλα του δεξιού σας.

Όμως, σε ένα tenor, που έχει ελαφρώς μεγαλύτερο σωλήνα, η νότα που βγαίνει (που ακούει ο ακροατής) με αυτή τη δακτυλοθεσία είναι η Bb και σ’ ένα Alto είναι αντίστοιχα η Eb.

Αυτό θα σήμαινε ότι εάν μαθαίνατε τις δακτυλοθεσίες του Alto, αλλά μετά θέλετε να αλλάξετε σε tenor, θα έπρεπε να μαθαίνετε μια εντελώς νέα δακτυλοθεσία για όλες τις νότες.

Για να ξεπεραστεί αυτό, αποφασίστηκε να τυποποιηθούν τα ονόματα της δακτυλοθεσίας. Αυτό σημαίνει πως οτιδήποτε σαξόφωνο μαθαίνετε, η νότα που παίζεται από 3 δάχτυλα του αριστερού χεριού και τέσσερα δάχτυλα στα δεξιά θα ονομάζεται C ανεξάρτητα από το αν είναι ή όχι pitch C (αν ακούγεται Bb ή Eb αντίστοιχα).

Playlists των video μου για σαξόφωνο τονικότητας Eb

1. ‘’Μαθαίνω σαξοφωνο ΜΟΝΟΣ ! Δείτε ΕΔΩ

https://www.youtube.com/playlist?list=PLDY30eVtX_pWNrG9FLu_3BXm8Ljc8dtnO

 2. ‘’PLAY WITH ME SAXOPHONE’’! Δείτε ΕΔΩ

https://www.youtube.com/playlist?list=PLDY30eVtX_pVyy1gaphmiklEhefxrSnfK

 3. ‘’ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΣΑΞΟΦΩΝΟΥ’’ ! Δείτε ΕΔΩ

https://www.youtube.com/playlist?list=PLDY30eVtX_pX9ndBXsOJtnpFa4Bs2E1B6

Θα ακολουθήσουν κι άλλα άρθρα της σειράς : ’’Μαθαίνω μόνος σαξόφωνο’’.

Καλή Επιτυχία.