Οι κλίμακες της Βυζαντινής Μουσικής σχηματίζονται βάσει των τετραχόρδων των τριών γενών (βλ. σχετικό όρο στην εγκυκλοπαίδεια ΜΗ), με ένα από τα τρία συστήματα (βλ. σχετικό όρο: συστήματα Βυζαντινής Μουσικής), δηλαδή το διαπασών, το πεντάχορδο ή τροχό και το τετράχορδο σύστημα ή κατά τριφωνία.
Κάθε κλίμακα έχει δύο τετράχορδα: το βαρύ (χαμηλό) και το οξύ (υψηλό) και χωρίζονται μεταξύ τους από έναν μείζονα τόνο, που ονομάζεται διαζευκτικός τόνος.
Έχουμε έτσι κλίμακες:
Διατονικές
Χρωματικές και
Εναρμόνιες
Σχηματισμός της εναρμόνιας κλίμακας με το διαπασών σύστημα, χρησιμοποιεί ην επομένη του ζω μονόγραμμη ύφεση-Ζω’ μονόγραμμη ύφεση, όπου η διαπασών αποτελείται από 2 διαζευγμένα εναρμόνια τετράχορδα (12-12-6).
Για το σχηματισμό, από την άλλη πλευρά, εναρμόνιας κλίμακας, με το τετράχορδο ή κατά τριφωνία σύστημα, απαιτείται να ληφθεί ως βασικό το εναρμόνιο τετράχορδο Γα- Ζω μονόγραμμη ύφεση της Μέσης.
Ήχοι που χρησιμοποιούν τις εναρμόνιες κλίμακες είναι οι ήχοι που ανήκουν στο εναρμόνιο γένος, ήτοι ο Τρίτος κι ο Βαρύς. Έτσι:
Ο τρίτος ήχος χρησιμοποιεί την εναρμόνια κλίμακα που σχηματίζεται με το τετράχορδο σύστημα ή κατά τριφωνία (12-12-6-12-12-12-6).
Ο Βαρύς, από την άλλη πλευρά, χρησιμοποιεί την εναρμόνια κλίμακα, τόσο κατά το τετράχορδο σύστημα, οπότε ονομάζεται Βαρύς Εναρμόνιος (κλίμακα όμοια με τον Γ΄ήχο), όσο και κατά το διαπασών σύστημα, οπότε ονομάζεται Βαρύς Διατονικός είτε εκ του Ζω (φυσικού) (8-12-10-12-8-16-6), είτε εκ τω Ζω ύφεση (12-12-6-12-12-12-6)
Βιβλιογραφία: Διονυσίου Ηλιόπουλου, "Μέθοδος Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής", εκδ. 1995,
Ευθυμιάδη Α., "Μαθήματα Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής", εκδ1972,
Χρύσανθου, "Εισαγωγή και Μέγα Θεωρητικόν της μουσικής", εκδ 1821, Παρίσι (εκ της τυπογραφίας Ριγνίου)
Κλίμακες Μικτές
Στη Βυζαντινή Μουσική, με τον όρο μικτές κλίμακες εννοούμε το συνδυασμό τετραχόρδων ή το συνδυασμό τετραχόρδων με τα πεντάχορδα των τριών γενών.
Αυτές είναι οι εξής:
1. Αυτή που αποτελείται από το διατονικό πεντάχορδο δι-Δι και το συνημμένο μαλακό χρωματικό τετράχορδο δι- Νη΄
2.Αυτή που αποτελείται από το διατονικό πεντάχορδο πα- Κε και το συνημμένο χρωματικό τετράχορδο Κε-Πα΄
3. Αυτή που αποτελείται από το σκληρό χρωματικό πεντάχορδο Πα-Κε και το συνημμένο διατονικό τετράχορδο Κε-Πα
4. Αυτή που αποτελείται από το σκληρό πεντάχορδο πα –Κε και το συνημμένο εναρμόνιο τετράχορδο κε-Πα΄
5. Αυτή που αποτελείται από το διατονικό πεντάχορδο πα- Κε και το συνημμένο τετράχορδο Κε-Πα
6. Αυτή που αποτελείται από το σκληρό χρωματικό πεντάχορδο Νη-Δι και το συνημμένο μαλακό χρωματικό τετράχορδο Δι –Νη΄
Βιβλιογραφία: Διονυσίου Ηλιόπουλου, "Μέθοδος Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής", εκδ. 1995,
Ευθυμιάδη Α., "Μαθήματα Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής", εκδ1972,
Χρύσανθου, "Εισαγωγή και Μέγα Θεωρητικόν της μουσικής", εκδ 1821, Παρίσι (εκ της τυπογραφίας Ριγνίου)
επιστροφή
9784 |
