Τα αναφερόμενα παρακάτω έχουν επεξεργαστεί και ταξινομηθεί καθώς επίσης έχουν προστεθεί και νέες ενότητες και δημοσιεύονται στο άρθρο:

http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&sid=3575

Οπότε από εκεί θα ενημερωθείτε πληρέστερα.

 Προσπάθησα παλιά αλλά και πρόσφατα να ασχοληθώ με την αρμονία αλλά δυστυχώς τα 2 βιβλία που αγόρασα τα έβαλα στο ράφι. Τα μόνα που αποκόμισα..

‘’Αρμονία είναι η τέχνη συνδυασμού των συγχορδιών σχηματίζοντας συνηχήσεις αρμονικές και χορωδιακές¨’’……….

'' Τονική Αρμονία  είναι αυτή που εστιάζεται στα είδη συγχορδιών που χρησιμοποιήθηκαν, από περίπου τον 17ο έως τον 19ο αιώνα , από συνθέτες όπως: Bach, Mozart, Haydn and Schubert.''...

‘’Η σπουδή της Αρμονίας σου μαθαίνει πως κινούνται οι φωνές σε μια τετράφωνη συνήθως σύνθεση’’……

‘’Τις συνδέσεις μεταξύ των συγχορδιών , το ποιες κινήσεις δίνουν "φτωχό" αίσθημα , ποιες όχι…..’’

Πίστευα ότι θα αποκόμιζα τουλάχιστον βασικές γνώσεις. Αλλά από κάνα δύο αναγνώσεις υπογράμμισα μερικά και τα θέτω υπό μορφή  αριθμημένων ερωτήσεων και όποιος θέλει ας απαντάει σε κάποια σε όλα ή να προσθέτει γνώσεις σε μη αναφερόμενα ώστε οι ερασιτέχνες να αποκτήσουμε έστω εγκυκλοπαιδικές γνώσεις στα πιο βασικά της αρμονίας-σύνθεσης:

1. Θεωρία μουσικής σίγουρα μαθαίνεις μόνος , αρμονία με τίποτα;
2. Μπορείς και μόνος σου να μάθεις έστω λίγα πράγματα για την αρμονία και σύνθεση με ατομική μελέτη ή το Ωδείο ή  δάσκαλος είναι οπωσδήποτε απαραίτητοι;
3. Η εφαρμογή της (τυχόν πειραματισμοί που αποκλίνουν από κανόνες), είναι θέμα φαντασίας,  αυτιού, μουσικού γούστου…;
4.  Οι συνθέτες ακολουθούν με ευλάβεια τους κανόνες , τους αγνοούν ,τους καταπατούν , λογοπλάθουν , λογοπαίζουν;
5. Η ανάλυση στα ωδεία γίνεται στη βάση αυστηρών κανόνων  ενός ή περισσοτέρων ειδών μουσικής , πολλών χρονικών περιόδων (πχ κλασικής , μοντέρνας);
6. Η θεωρία αρμονίας παραμένει χρονικά αναλλοίωτη ,είναι μετεξελιγμένη;…
7. ……..
8. ……….

Το μέλος reteos δίνει τη δική του άποψη στα ανωτέρω ερωτήματα στο σχόλιο υπ' αριθμ' 30

Ο λόγος που επιμένω στην εκμάθηση (έστω εγκυκλοπαιδικά) μερικών γνώσεων περί αρμονίας δεν είναι ότι θέλω να γίνω συνθέτης ,όπως και πολλοί άλλοι αναγνώστες, αλλά στην εποχή της πληροφορικής που ζούμε να μπορούμε τουλάχιστον να διαχειριστούμε software που μπορούν να κάνουν πραγματικά  θαύματα (και τουλάχιστον όσοι είμαστε ερασιτέχνες μουσικοί συνταξιούχοι να έχουμε ένα δρόμο εναλλακτικής δημιουργικής απασχόλησης ).

Χωρίς όμως γνώση βασικών εννοιών αρμονίας η διαχείρηση και κατανόηση των δυνατοτήτων τέτοιων προγραμμάτων είναι δύσκολη.

Εγώ θα συνεχίσω με μικρές ενότητες , όπως της έχω καταλάβει εγώ (όχι φυσικά copy/paste από ήδη υπάρχοντα posts αλλά μελετώντας και θέτοντας το δικό μου στύλ) , θα θέτω κάθε φορά ερωτήσεις και με δική σας συμβολή με διορθώσεις και συμπληρώσεις , στο τέλος, ίσως φτιάξουμε ένα εκλαϊκευμένο άρθρο που θα βοηθήσει τους ερασιτέχνες που βλέπουν βιβλίο αρμονίας και το βάζουν στο ράφι και ποιος ξέρει ίσως κάποιοι κάποτε το κατεβάσουν απ’ το ράφι ,άλλοι ίσως αγοράσουν νέες εκδόσεις , άλλοι ίσως παρακολουθήσουν μαθήματα Ωδείου……

Πιστεύω ότι μοιάζει με την εκμάθηση μιας ξένης  γλώσσας, (έχεις στη διάθεση σου  το λεξικό, τη γραμματική το συντακτικό), όμως το πως θα τα χρησιμοποιήσεις αυτά τα εργαλεία για να φτιάξεις μια πρόταση εξαρτάται από σένα. Αν δε αγοράσεις και μια μέθοδο άνευ διδασκάλου και ακολουθήσεις τους κανόνες σίγουρα θα τα καταφέρεις να συνεννοηθείς. Αυτό θέλω κι εγώ να συζητήσουμε για τα εργαλεία και τους κανόνες της κλασικής αρμονίας και σύνθεσης (δεν ξέρω αν μάθουμε και λίγα απ’ τη μοντέρνα αρμονία και ενορχήστρωση θα είναι σπατάλη χρόνου) αν και έχω διαβάσει ότι οι περισσότεροι συνθέτες αναθεωρούν τη γνώμη τους για τους κανόνες αυτούς (βέβαια για να τους αναθεωρήσουν ή να τους ‘’καταπατήσουν’’  πειραματιζόμενοι πρέπει να τους γνωρίζουν και φυσικά να έχουν μουσικό γούστο , ‘μουσικό αυτί’ , φαντασία…..).

 Ενότητα 1η :

Ετοιμα presets:

http://soundcloud.com/roland-klinkenberg

Σύνθεση Μουσικής με πχ  τα παρακάτω 2 προγράμματα που σου επιτρέπουν να :

….......load instruments and samples, play these live or manually enter the note data, record external sounds (from a microphone for example) and play the whole mix back through the 99 channel mixer (adding effects). The completed project can be saved in .flp or .zip formats and/or exported to .wav, .mp3 or .ogg audio..........................

1. http://www.image-line.com/support/FLHelp/html/basics_workflow.htm
2. http://www.wikihow.com/Compose-Music-Using-GarageBand

Απάντηση από NikosVy:

Προτείνει 2 βιβλία τα:

http://www.amazon.com/s/ref=pd_lpo_k2_dp_sr_sq_top/190-3751260-8539114?_

http://software.informer.com/discovered/Harmony_Practice_3_Softonic

'' Σε συμβουλεύω να κατεβάσεις το software "Harmony Practice 3", κατεβαίνει εύκολα και δωρεάν, νομίζω από το ίδιο το windows. Μπορείς να δοκιμάζεις να λύνεις ασκήσεις (=θέματα) Αρμονίας από κάποιο βιβλίο αφού διαβάζεις τη θεωρία. Το software σου δείχνει τα λάθη σου και αν πατήσεις κάποια κουμπάκια σου εξηγεί και σημεία από τη θεωρία που πρέπει να ξέρεις για να αποφύγεις τα λάθη στο μέλλον. Παρέχει πολλές δυνατότητες και για τον τρόπο μελέτης της Αρμονίας που σε ενδιαφέρει να ασχοληθείς, σου μεταβάλλει τα προβλήματα σε ένα ωραίο χόμπυ. Μπορείς να αγοράσεις και βιβλίο με λύσεις των θεμάτων Αρμονίας που υπάρχουν αρκετά, φτιάχνοντας διάφορα εναλλακτικά σενάρια λύσεων τα οποία θα δοκιμάζεις στο Harmony Practice 3.  ''

 Ενότητα 2η :

Ενότητα 3η
 

 Είδη Συγχορδιών

Επειδή παίζω , ερασιτεχνικά , κιθάρα εδώ και πολλά χρόνια που την έμαθα μόνος με βιβλία και επειδή η κιθάρα είναι όργανο αρμονίας ,οι συγχορδίες ( = ακόρντα =ακομπανιαμέντα=chords) στην κιθάρα αποτελούν ιδιαίτερο προσόν ανάμεσα σε άλλα έγχορδα .

Στην κιθάρα οι συγχορδίες πολλές φορές παίζονται με διπλές ή και τριπλές τις ίδιες νότες και αυτός είναι ο λόγος που το άκουσμα τους έχει μια ηχητική μεγαλοπρέπεια.

Είδη Τρίφωνων Συγχορδιών

ή κατεβάστε της από τα Links: 

https://www.box.com/s/e4443aba5d4d37a20c99

https://www.box.com/s/681a632cce148cc83640

Σχηματισμός των Συγχορδιών

{της Τονικής (tonal) Μουσικής-όχι της ατονικής (atonal) και τροπικής (modal)}

Οι συγχορδίες σχηματίζονται με βάση οποιαδήποτε νότα , από τις C D E F G A B κλπ, πάνω στην οποία βάζουμε άλλες 2 νότες που βρίσκονται σε απόσταση τριών και πέντε βαθμίδων πάνω από την τονική:

Πότε είναι μια συγχορδία ματζόρε και πότε μινόρε;

Αν μελετήσετε λίγο τα παραδείγματα παρακάτω, θα δείτε ότι αυτό εξαρτάται από τα "διαστήματα" ανάμεσα στις νότες της συγχορδίας.

Τη συγχορδία που έχει 3η μεγάλη και  5η καθαρή τη λέμε Ματζόρε (Μείζονα - major)

Πχ παίρνοντας την C για βάση (τονική) και ανεβαίνοντας 3 βαθμίδες (C D E) παίρνω τη νότα Ε αυτή λοιπόν είναι η δεύτερη νότα της συγχορδίας.

Κατόπιν ανεβαίνουμε 5 βαθμίδες από την τονική (C D E F G) και παίρνουμε τη νότα G. Αυτή λοιπόν είναι η Τρίτη νότα της συγχορδίας.

Αυτή λοιπόν η συγχορδία με τις νότες C-E-G λέγεται συγχορδία C Ματζόρε (ή C μείζων ή σκέτο C ) γιατί έχει σαν τονική την C.

Ομοίως εργαζόμαστε αν ξεκινήσουμε από μια άλλη νότα…..

Τη συγχορδία που έχει 3η μικρή και  5η καθαρή τη λέμε Μινόρε (Ελάσσονα - minor)

Εργαζόμαστε όπως με τη ματζόρε:

Πχ D- F - A = Συγχορδία Ρε μινόρε – D minor = Dm

Μια συγχορδία μπορεί να εκτελεστεί με απόλυτα ταυτόχρονο άκουσμα όλων των φθόγγων , μπορεί όμως να εκτελεστεί και αρπεζέ (ή αρπέζ) δηλαδή με τέτοιον τρόπο που να ξεχωρίζουν ελάχιστα ο ένας φθόγγος από τον άλλο και τότε θα πρέπει αυτό το ξεχώρισμα να είναι ομοιόμορφο και ισόχρονο.

Όταν η συγχορδία θέλουμε να ακουστεί ξερή (staccato)-που σημειολογικά σημειώνεται με μια τελεία στην κεφαλή της συγχορδίας- σταματάμε τον ήχο της θέτοντας την παλάμη του δεξιού μας χεριού σ’ όλες τις χορδές μόλις ακουστεί η συγχορδία.

Οι πιο σπουδαίες συγχορδίες που συνδέονται με την τονική {I}είναι: της υποδεσπόζουσας {IV } και της δεσπόζουσας{V}

Η συγχορδία της τονικής {I} είναι το κέντρο του αρμονικού συνόλου ενώ οι συγχορδίες της υποδεσπόζουσας {IV } και της δεσπόζουσας {V} είναι οι ηχητικοί δρόμοι που οδηγούν στην τονική και οι 3 μαζί χαρακτηρίζουν την κλίμακα στην οποία ανήκουν.

Πχ μια μελωδία γραμμένη σε κλίμακα  C Ματζόρε θα έχει τις συγχορδίες (εναρμονίζεται με τις συγχορδίες):

C (τονική)-F (υποδεσπόζουσα) – G (δεσπόζουσα)

Ερώτημα:

Στην αρχή που μάθαινα κιθάρα εναρμόνιζα μια μελωδία κλίμακας πχ D ματζόρε με τις 3 αυτές συγχορδίες D (τονική)-G (υποδεσπόζουσα) – A (δεσπόζουσα).

Αργότερα μαθαίνοντας καλύτερα την κιθάρα και μελετώντας  βιβλία τραγουδιών με ακόρντα , χρησιμοποιώ σε πολλά τραγούδια σε D πχ, δύο επιπλέον συγχορδίες την συγχορδία Β7 και Εm και φυσικά η μελωδία εναρμονίζεται καλύτερα.

Πως όμως γίνεται και ακούγεται ‘’σωστή’’ η εναρμόνιση μελωδίας μόνο με τις ανωτέρω 3 συγχορδίες αντί αυτών των πέντε;

Απαντώ πρακτικά ως εξής στο ανωτέρω ερώτημα:

Επειδή είμαι παίχτης φυσαρμόνικας και όλες οι διατονικές φυσαρμόνικες παίζουν μόνο στη κλίμακα που είναι η τονικότητα τους (εκτός αν εφαρμόσουμε την τεχνική bendings) θυμήθηκα όσα έγραψα στα ‘’ακομπανιαμέντα’’ στο άρθρο μου: http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&sid=2955§ionID=6

Ότι δηλαδή στις διατονικές φυσαρμόνικες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ΜΟΝΟ 3 ακόρντα. (πχ φυσαρμόνικα τονικότητας C μόνο τα ακόρντα: C – G – Dm(σχετική της F).

Με τη φυσαρμόνικα λοιπόν μπορούμε να συνοδεύσουμε (άρα και να εναρμονίσουμε μια μελωδία, μόνο με τις συγχορδίες I - IV - V) οποιαδήποτε μελωδία που χρησιμοποιεί αποκλειστικά τους φθόγγους μιας διατονικής κλίμακας.

Θεωρητικά θα τολμήσω να απαντήσω ως εξής:

Τα 3 αυτά ακόρντα περιέχουν ΟΛΕΣ τις νότες της διατονικής κλίμακας. Πχ τα ακόρντα C-G-F περιέχουν ΟΛΕΣ τις νότες της C ματζόρε, γι αυτό αυτή η έστω αναγκαστική (με 3 μόνο ακόρντα) εναρμόνιση 'ακούγεται' σωστή.

Οι δευτερεύουσες συγχορδίες συμπληρώνουν τον αρμονικό σκελετό των κύριων συγχορδιών 

Η διάκριση των συγχορδιών μιας κλίμακας γίνεται σε κύριες (I, IV, V) και δευτερεύουσες (II, III, VI, VII).

Σε μια μελωδία αυτές που κυριαρχούν είναι  οι κύριες συγχορδίες και είναι απαραίτητες αλλά όπως είδαμε και πρακτικά αρκούν για να εναρμονιστεί η μελωδία με τη χρήση μόνο των κύριων συγχορδιών.

Οι δευτερεύουσες συγχορδίες απλά συμπληρώνουν τον αρμονικό σκελετό των κύριων συγχορδιών και πλουτίζουν την αρμονία.

Τα σχήματα που εγώ χρησιμοποιώ , και συγκράτησα όταν κάποιος καλός δάσκαλος μου μάθαινε τα πρώτα βήματα για την κιθάρα ,είναι:

Θα αναφέρω μόνο τρία σχήματα έτσι για παράδειγμα:

Για μελωδία σε C:

• C-F-G7-C
• C – E7 – Am – G7 –C
• C – A7 – Dm – G7 – C
• C – Am – Dm – G7 – C
• C- Em – Dm – G7  - C

Για μελωδία σε D:

• D – G – A7 – D
• D – F# - Bm – A7 – D
• D – B7 -Em – A7 – D
• D – Bm – Em – A7 – D
• D – F#M – Em – A7 – D

Για μελωδία σε A:

• A – D – E7 – A
• A – C# - F#m – E7 – A
• A – F#m – Bm – E7 – A
• A – F#m – Bm – E7 – A
• A – C#m – Bm – E7 - A

Το μέλος reteos σχολίασε στο σχόλιο #30 ως εξής:

'' Η χρήση των συγχορδιών 1ης, 4ης και 5ης (δηλ. τονικής, υποδεσπόζουσας και δεσπόζουσας, όπως επισήμως ονομάζονται) είναι ένας σχεδόν ασφαλής τρόπος εναρμόνισης ενός κομματιού .Οι τρείς συγχορδίες εναρμόνισης ενός κομματιού γίνονται πέντε διότι χρησιμοποιείς και συγγενικές συγχορδίες . Πχ. Η μι μινόρε (Εm) ειναι συγγενική συγχορδία με την λα ματζόρε (χαρακτηρίζεται ως συγγένεια 5ης .Έχει δηλ ως βάση την 5η της Α = Λα,ντο ,μι).

Δεν θα ήθελα να γίνω κουραστικός αλλά είμαι υποχρεωμένος να αναφέρω (προς αποφυγή συγχύσεως) ότι σε πολλούς δρόμους «ξεφεύγουμε» από την βασική αρχή εναρμόνισης “.. 1η,3η,5η ..“ . Χαρακτηριστικα θα αναφέρω τις τρείς συγχορδίες που απαρτίζουν-εναρμονίζουν δύο δρόμους που χρησιμοποιούμε ευρύτατα στην Ελληνική Μουσική:

α)ΧΙΤΖΑΖ (από ρε) = D,Gm,Cm

β)OYSAK ( από Ρε) =Dm,Gm,Cm.

Με βάση αυτήν την αναλογική σχέση βρίσκουμε τις συγχορδίες σε όλες τις τονικότητες του δρόμου.

Πρακτικά θα συνιστούσα (προσωπική μου άποψη) να μαθαίνει κάποιος ερασιτέχνης, τις συγχορδίες που χρησιμοποιούνται (εναρμονίζουν) τον κάθε δρόμο απ ευθείας με την εκμάθησή του (δρόμου). Υπάρχουν στο Ιντερνετ δεκάδες καλές αναρτήσεις που αναλύουν τις συγχορδίες όλων των δρόμων .''

 Τα βασικά ακόρρντα (πχ για κιθάρα) για όλες τις τονικότητες

  Άπλές Συνδέσεις Συγχορδιών

Μείζων Τρόπος (Ματζόρε)

Η Δεσπόζουσα έχει την τάση να οδηγεί στην τονική:

Η δεσπόζουσα της CDEFGABC είναι  η 5η (V)βαθμίδα (CDEFG) -η G.

Η 3η(III) της δεσπόζουσας είναι η (GAB) – η B.

Αυτή όμως η 3ητης δεσπόζουσας – η Β – είναι ταυτόχρονα και 7η(VII) βαθμίδα της κλίμακας C ματζόρε που βρίσκεται ακριβώς πριν την 8ηβαθμίδα (VIII =I =τονική ) και άγει (οδηγεί) σ’ αυτή.

Αυτός είναι ο λόγος που την VII βαθμίδα την ονομάζουμε ΠΡΟΣΑΓΩΓΕΑ (=αυτή που άγει προς) γιατί οδηγεί στην τονική.

Η υποδεσπόζουσα δεν είναι απαραίτητο να οδηγεί στην τονική:

Η υποδεσπόζουσα της CDEFGABC είναι  η 4η (ΙV) βαθμίδα (CDEFG) -η F

Μετά την υποδεσπόζουσα (IV) θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε στην τονική αλλά επίσης να οδηγηθούμε και στην δεσπόζουσα (V) .

Αντίθετα η δεσπόζουσα (V) δεν είναι φυσικό και ακούγεται δυσάρεστα  στο αυτί , να οδηγηθεί στην υποδεσπόζουσα (IV) και ο λόγος είναι η ύπαρξη του προσαγωγέα που οδηγεί στην τονική.

Η σύνδεση επομένως V-VIII (Δεσπόζουσας – τονικής) μπορεί να θεωρηθεί σαν σύνδεση υποχρεωτικής επιστροφής στην τονική και ονομάζεται ΤΕΛΕΙΑ ΠΤΩΣΗ ( Cadenza).

 Ενώ η σύνδεση IV-VIII που μπορεί να γίνει κατά τη βούληση μας και είναι προαιρετική η επιστροφή στην τονική , ονομάζεται ΠΛΑΓΙΑ ΠΤΩΣΗ (ή και εκκλησιαστική).

Άλλες φυσικές συνδέσεις είναι:

{I-V } και { I-IV }

Άρα το σύνολο των φυσικών συνδέσεων των συγχορδιών σε μια κλίμακα είναι:

{V-I} , {IV-I} , {IV-V) , {I-V } , { I-IV }

Ερωτήματα:

1. Είναι πράγματι υποχρεωτική η πτώση V-VIII ή υπάρχουν εξαιρέσεις;
2. Η σύνδεση {V-IV) είναι πράγματι απαγορευτική ή υπάρχουν εξαιρέσεις στη χρησιμοποίηση της;

Ενότητα 4η

O Προσαγωγέας

1. Προσαγωγέας ,όπως είπαμε παραπάνω είναι η προηγούμενη νότα από την τονική μιας κλίμακας ή η έβδομη βαθμίδα από την προηγούμενη οκτάβα
2. Ο προσαγωγέας πχ για τις παρακάτω  κλίμακες  (D-G-C-F)είναι: D (C#) - G (F#) - C(B) - F(E)
3. Προσαγωγέας είναι η έβδομη βαθμίδα (VII) και λέγεται έτσι γιατί “άγει= οδηγεί” προς την τονική. Πιο λεπτομερέστερα μπορούμε να πούμε ότι η VII βαθμίδα μιας κλίμακας ονομάζεται "προσαγωγέας" όταν απέχει ημιτόνιο από την τονική ενώ όταν απέχει τόνο ονομάζεται "υποτονική".
4. Υπάρχουν ακόρντα Τονικής  Περιοχής (περιοχή  ηρεμίας), δεσπόζουσας (περιοχή  έντασης) και υποδεσπόζουσας (περιοχή  μέτριας έντασης)
5. Από άλλη συζήτηση http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=Splatt_Forums&file=viewtopic&topic=26844&gotolast=1 βγήκε συμπέρασμα ότι  δηλαδή δεν είναι κανόνας  τα αναφερόμενα στο  υπ’ αριθμ’ 3 (ειδικά  στις: Jazz , Swing, Pop, Funk, Fusion, RnB, Blues κλπ το άκουσμα χτίζεται σε συγχορδίες 7ης , 9ης , 11ης , 13ης και ακούγεται υπέροχα χωρίς να περιμένει κάποια λύση, τουλάχιστον όχι λύση σε τρίφωνο ακόρντο όπως προστάζει η κλασική δυτική αρμονία – σχόλιο από το μέλος ΜΗ aardvark).

Θα παρακαλούσα τους επισκέπτες να διατυπώσουν τυχόν αντιρρήσεις τους  για τα ανωτέρω ή να συμπληρώσουν με νέα στοιχεία.

Κάνοντας και λίγο χιούμορ λέω: ''Τα εκλαϊκευμένα αυτά μαθήματα Αρμονίας αποτελούν τον 'Προσαγωγέα' που οδηγεί στην 'ΚιθαροΦυσαρμόνικα' ''

Λέω 'κιθαροΦυσαρμόνικα' επειδή εδώ και πολύ καιρό τα 2 αυτά όργανα τα θεωρώ σαν μία ολότητα: Βλέπε εδώ:
https://www.youtube.com/watch?v=Z5e7uJgu6YkLink