Οι πληροφορίες που ακολουθούν είναι από το βιβλίο «ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΝΑΟΥΣΗΣ» που έγραψε ο κ. Χρήστος Ζάλιος και εκδόθηκε το Φθινόπωρο του 2005 από τη Φιλαρμονική της Νάουσας. Το βιβλίο αριθμεί 214 σελίδες, περιέχει 238 φωτογραφίες και διατίθεται από τη φιλαρμονική της Νάουσας. Στα πρώτα κεφάλαια του βιβλίου βρίσκουμε πληροφορίες για τις φιλαρμονικές της Νάουσας από τις αρχές του 20ου αιώνα έως και την ίδρυση της ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΝΑΟΥΣΗΣ το 1958.

Στον πρόλογο του βιβλίου διαβάζουμε :

Η Φιλαρμονική Εταιρεία Ναούσης είναι σωματείο μη κερδοσκοπικό και ο σκοπός της είναι η διάδοση και η διδασκαλία της μουσικής. Προσφέρει εδώ και 47 χρόνια δωρεάν μουσική παιδεία σε νέους και νέες της Νάουσας, καθώς και της ευρύτερης περιοχής. Η μπάντα αποτελείται από 50-60 μέλη (μαθητές και μαθήτριες Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου) και συμμετέχει στις θρησκευτικές και εθνικές τελετές λαμπρύνοντας με την παρουσία της όλες τις εκδηλώσεις. Η μπάντα της Φ.Ε.Ν έχει δώσει συναυλίες στη Νάουσα, καθώς και σε πολλές πόλεις και νησιά της Ελλάδας. Συμμετείχε σε πέντε πανελλήνια φεστιβάλ φιλαρμονικών στα οποία απέσπασε τιμητικές διακρίσεις.

Η φιλαρμονική από την ίδρυσή της το 1958, στηρίζεται οικονομικά κατά κύριο λόγο στις δωρεές των απλών πολιτών και φορέων της Νάουσας, καθώς και στις περιστασιακές επιχορηγήσεις του Δήμου.

Η ίδρυση του σωματείου της Φ.Ε.Ν το 1958, ήταν η φυσική συνέχεια μιας μουσικής ιστορίας που ξεκινάει από τις αρχές του 20ου αιώνα. Οι ιδρυτές, ο πρόεδρος, τα μέλη και οι μουσικοί που δημιούργησαν το σωματείο προέρχονταν από παλαιότερες φιλαρμονικές της πόλης, τη  φιλαρμονική της «Αθηνάς» και της «Εριολάν» των εργοστασίων Λαναρά. Πηγαίνοντας προς τα πίσω προς τις αρχές του 20ου αιώνα συναντούμε τη «φιλαρμονική των Προσκόπων» καθώς και τις φιλαρμονικές του «Πούπουλου» και του «Ευαγγελισμού».

Είναι χρέος τιμής να αναφερθούμε και στους ανθρώπους που στις αρχές του 20ου αιώνα, το 1903-1904 στα χρόνια της Τουρκοκρατίας,  δημιούργησαν μουσικές μπάντες με αξιόλογες επιδόσεις, συμβάλλοντας στη μουσική παιδεία των παιδιών της Νάουσας και γενικότερα στην ψυχαγωγία του λαού της.

Οι φιλαρμονικές της Νάουσας από τις αρχές του 20ου αιώνα έως την ίδρυση της Φ.Ε.Ν το 1958.

Στις αρχές του 20ου αιώνα η Νάουσα είχε 12.000 κατοίκους, από τους οποίους οι 1500 ήσαν Οθωμανοί. Η γεωργία, το εμπόριο και η βιομηχανία βρίσκονταν στα χέρια των Ελλήνων. Η ανάπτυξη της βιοτεχνίας και του εμπορίου επιτάχυνε τις εξαγωγές στις χώρες της Βαλκανικής και της νοτίου Ελλάδος και οδήγησε την πόλη σταδιακά σε ανοδική πορεία. Το 1874 ιδρύεται το πρώτο βιομηχανικό εργοστάσιο και σύντομα ακολουθούν και άλλα. Διαμορφώνεται ο θεσμός του δημάρχου και από το 1857 η Νάουσα ψηφίζει τους πρώτους δημάρχους. Παράλληλα με την οικονομική ανάπτυξη της πόλης έχουμε μια εξίσου μεγάλη πνευματική και πολιτιστική ανάπτυξη. Το 1910 λειτουργούσαν στη Νάουσα τρία ελληνικά σχολεία αρρεναγωγείο με οκτώ τάξεις, παρθεναγωγείο με πέντε τάξεις με συνολικό αριθμό 800 μαθητών, όπως και νηπιαγωγείο με 300 παιδιά και 4 νηπιαγωγούς.

Το 1903, η Νάουσα πολιτικά ήταν χωρισμένη σε δύο παρατάξεις, που διατηρούσαν χωριστά σχολεία, χωριστές εκκλησίες, χωριστές φιλαρμονικές

Κυρίαρχη προσωπικότητα της εποχής ο Κων/νος Χατζημαλούσης, είχε οργανώσει τους εργαζόμενους των εργοστασίων και της υπαίθρου σε παράταξη με το όνομα «Πούπουλο». Αργότερα το 1908 έδωσε και νομική υπόσταση στην παράταξη συστήνοντας το σωματείο «Λαϊκός Σύνδεσμος ο Άγιος Δημήτριος»με την 6/28-9-1908 απόφαση του Πρωτοδικείου Βέροιας. Ο Χατζημαλούσης δημιούργησε μια παραταξιακή φιλαρμονική, με σκοπό να αναπτύξει τη μουσική παιδεία των νέων της Νάουσας και να ψυχαγωγεί το λαό της πόλης. Η φιλαρμονική αυτή, τις γιορτές και τις Κυριακές στην εξέδρα που στηνόταν στο Κιόσκι έπαιζε εκτός των άλλων και αποσπάσματα από γνωστές οπερέτες της εποχής. Ο Λαϊκός Σύνδεσμος έδινε και μουσικοθεατρικές παραστάσεις, τα έσοδα των οποίων μαζί με τις μηνιαίες συνδρομές των μελών, τις δωρεές και το δίσκο στην εκκλησία αποτελούσαν τους πόρους για τις ανάγκες του Σωματείου

Από τα πιο γνωστά Κωμειδύλλια και θεατρικά έργα που παίζονταν στις παραστάσεις που δίνονταν εκείνη την εποχή είναι: «Η Γκόλφω», «Οι Σουλιώτισσες», «Η κυρά Φροσύνη», «Η παράδοξος Απολύτρωσις», «Ο Αγαπητικός της Βοσκοπούλας».

Ακόμη η φιλαρμονική του «Πούπουλου» θέλοντας να αποδώσει τιμές, συνόδευσε κάποιες φορές επιφανείς πολίτες της Νάουσας στην τελευταία τους κατοικία. Στην εφημερίδα της Θεσσαλονίκης «Νέα Αλήθεια» στις 4 Δεκεμβρίου 1910 σε άρθρο του Στ. Χωνού με το ψευδώνυμο ΟΥΤΙΣ διαβάζουμε ότι κατά την κηδεία του Δημητρίου Μώκιου το Διοικητικό Συμβούλιο του Λαϊκού Συνδέσμου κατέθεσε στέφανον και μετά της μουσικής αυτού συνόδευσε τον νεκρόν μέχρι του τελευταίου αυτού καταντήματος.

Από την άλλη μεριά, η αντίπαλη πολιτική παράταξη των πλουσίων Τσορμπατζήδων το «Κορδόνι», είχε δημιουργήσει τον Αναμορφωτικό Σύνδεσμο Ναούσης ο «Ευαγγελισμός», με πρόεδρο τον Σπύρο Γ. Λαναρά. Ο Αναμορφωτικός Σύνδεσμος είχε φιλαρμονική εξίσου σημαντική με αυτήν του«Πούπουλου». Η άμιλλα μεταξύ των δύο φιλαρμονικών είχε ως αποτέλεσμα μια υψηλή μουσική παιδεία για την εποχή εκείνη. Από ότι φαίνεται, στην τελετή θεμελίωσης του Δημοτικού Σχολείου του Αγίου Μηνά στις 3 Ιουλίου 1911 έλαβαν μέρος και οι δύο φιλαρμονικές εκείνης της εποχής.

Υπάρχουν δύο ξεχωριστές φωτογραφίες από την εκδήλωση, στις οποίες διακρίνονται καθαρά όλα τα μέλη και των δύο φιλαρμονικών.

Γνωρίζουμε βέβαια, ότι ο «Ευαγγελισμός» είχε διαλυθεί το 1908, από ό,τι φαίνεται όμως ο πρόεδρός του δεν είχε διαλύσει το τμήμα της φιλαρμονικής, πιθανόν για πολιτικές σκοπιμότητες.  Βλέπουμε, ότι όταν του ζητήθηκε να παραδώσει τα όργανα της μπάντας καθώς και τα άλλα υπάρχοντα του σωματείου στην εφορεία σχολείων Ναούσης, όπως προβλεπόταν από το καταστατικό σε περίπτωση διάλυσης, αυτός αρνήθηκε. Το 1911, ο Σπύρος Λαναράς προσπάθησε να ανασυστήσει τον διαλυμένο Αναμορφωτικό Σύνδεσμο, χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Η φιλαρμονική του Αναμορφωτικού Συνδέσμου ο «Ευαγγελισμός», που ανήκε στην παράταξη των Τσορμπατζήδων αποτελούνταν από 17 μουσικούς τουλάχιστον όπως βλέπουμε στη φωτογραφία από την τελετή θεμελίωσης του σχολείου του Αγίου Μηνά το 1911. Τα όργανα που έπαιζαν οι μουσικοί της και που διακρίνονται στη φωτογραφία είναι: Ένα μπάσο, τρία τζένις, δύο τρομπόνια, δύο ευφώνια, δύο τρομπέτες, 4 κλαρίνα, μια γκράν-κάσα, ένα τύμπανο και πιατίνια. Ο αρχιμουσικός της μπάντας, που διακρίνεται δεξιά, είναι πιθανότατα ο Μουραμπάς.

1. Η φιλαρμονική του Αναμορφωτικού Συνδέσμου στη θεμελίωση του σχολείου του Αγίου Μηνά στις 3 Ιουλίου 1911.

Στη φιλαρμονική του «Πούπουλου» της φωτογραφίας φαίνονται 16 μουσικοί με ομοιόμορφη στολή, σακάκι με κουμπιά και παντελόνι ανοιχτού χρώματος. Τα μουσικά όργανα που διακρίνονται είναι:

Δύο μπάσα, δύο τζένις, δύο ευφώνια, δύο τρομπόνια,  δύο κλαρίνα, τρεις τρομπέτες, μία γκράν-κάσα και ένα τύμπανο. Καθ’ όλη τη διάρκεια της τελετής θεμελίωσης, η φιλαρμονική του Λαϊκού Συνδέσμου Ναούσης παιάνιζε συνεχώς, ενώ πολίτες και οικοδόμοι παρείχαν δωρεάν τις υπηρεσίες τους στις πρώτες εργασίες ανέγερσης του σχολείου.

2.  Η φιλαρμονική του «Πούπουλου» στη θεμελίωση του σχολείου του Αγ. Μηνά στις 3 Ιουλίου 1911

Στη φιλαρμονική του «Πούπουλου» συμμετείχαν μέλη των οικογενειών Άτση και Βελιγδένη.

Η Φιλαρμονική των Προσκόπων

Η φιλαρμονική των προσκόπων είναι η τρίτη στη σειρά πλήρως οργανωμένη μπάντα, που δημιουργήθηκε στη Νάουσα στις αρχές του 20ου αιώνα. Αποτελούνταν από 40-45 μουσικά όργανα και αποτέλεσε ένα άρτια οργανωμένο μουσικό σχολείο, όπου έμαθαν μουσική τα παιδιά της πόλης. Στη φωτογραφία του 1921 διακρίνουμε στο συμβούλιο του ΣΕΠ, τον Σπύρο Λαναρά (Δήμαρχος εκείνης της περιόδου), που μας είναι γνωστός από τη φιλαρμονική του Αναμορφωτικού Συνδέσμου «Ευαγγελισμός». Ξέροντας ότι ο Σπύρος Λαναράς είχε κρατήσει τα μουσικά όργανα, τα βιβλία κλπ του Αναμορφωτικού Συνδέσμου πληρώνοντας ως αποζημίωση στα ελληνικά εκπαιδευτήρια Ναούσης το ποσό των 110 οθωμανικών λιρών, μπορούμε να υποθέσουμε, ότι η φιλαρμονική των προσκόπων χρησιμοποιούσε από τη σύστασή της αυτά τα όργανα. Είναι δε πολύ πιθανό και τα όργανα της φιλαρμονικής του «Λαϊκού Συνδέσμου» να παραδόθηκαν στη μπάντα των προσκόπων.

Αρχιμουσικός της μπάντας των προσκόπων ήταν ο Μουραμπάς, ο οποίος είναι πολύ πιθανόν ότι διετέλεσε αρχιμουσικός και στην παλαιότερη φιλαρμονική του «Ευαγγελισμού» επί Τουρκοκρατίας. Πληροφορίες για το πότε ακριβώς ξεκίνησε η λειτουργία της φιλαρμονικής δεν έχουμε, ξέρουμε όμως ότι λειτούργησε μέχρι το 1923. Τότε πρέπει να διαλύθηκε και τα όργανά της χρησιμοποιήθηκαν από το μουσικό τμήμα της «Αθηνάς», που ιδρύθηκε το 1924.

3.  Η φιλαρμονική των προσκόπων Νάουσας στις  21-3- 1921.

Πολλά από τα παιδιά, που συμμετείχαν στη φιλαρμονική των προσκόπων, διακρίθηκαν αργότερα στην κοινωνική ζωή της Νάουσας και ως στελέχη, βοήθησαν στη δημιουργία των νεότερων φιλαρμονικών.

Η φιλαρμονική του Συλλόγου Φιλοπροόδων Ναούσης

« Η Αθηνά» 1924-1940

Το Φεβρουάριο του 1924, ιδρύεται στη Νάουσα από έναν όμιλο νέων, ο Σύλλογος Φιλοπροόδων Ναούσης «Η Αθηνά», με την απόφαση 25/13-2-1924 του Πρωτοδικείου Βέροιας.

Η «Αθηνά» ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Αναστάσιου Μουτσικάπα, που κατοικούσε στη συνοικία «Μπατάνια» της Νάουσας.

Ως σκοπός του σωματείου αναφέρεται, η ηθική και διανοητική ανάπτυξη, καθώς και η σύσταση μουσικής σχολής.

Η «Αθηνά» είχε δύο τμήματα, το αθλητικό και το μουσικό. Δημιούργησε μια πάρα πολύ καλή φιλαρμονική αλλά και μια αξιόλογη ορχήστρα εγχόρδων. Συνετέλεσε πάρα πολύ στη μουσική διαπαιδαγώγηση των παιδιών της Νάουσας και στην ψυχαγωγία του λαού της. Η φιλαρμονική έδωσε πολλές συναυλίες στην εξέδρα στο Κιόσκι, αρκετές μουσικοθεατρικές παραστάσεις και έπαιζε στις φημισμένες χοροεσπερίδες του συλλόγου που αποτελούσαν κοσμικά γεγονότα πέρα από τα όρια της Νάουσας. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε δύο τουλάχιστον εσπερίδες, διοργανώθηκαν και καλλιστεία.

Το ρεπερτόριο της εποχής περιελάμβανε μελωδίες και ρομάντζες από οπερέτες όπως: «Η Εύθυμη χήρα» του Φράντς Λέχαρ, «Η πριγκίπισσα της Τσάρντας», «Η Νυχτερίδα» του Γιόχαν Στράους του δεύτερου, «Η Χώρα του μειδιάματος» του Φράντς Λέχαρ, «Ο Βαπτιστικός» του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, «Το κορίτσι της γειτονιάς», «Οι Απάχηδες των Αθηνών» και «Η γυναίκα του δρόμου» του Νίκου Χατζηαποστόλου.

Πρόεδροι στην «Αθηνά» διετέλεσαν, ο Λάζαρος Κούλης, ο Φίλιππος Οικονόμου, ο Κων/νος Κονδύλης και ο Ευθύμιος Ραυτόπουλος. Επίτιμος πρόεδρος του σωματείου, ο οποίος το βοηθούσε οικονομικά, ήταν ένας ελληνοαμερικανός ο Θεόδωρος Μπουρδάνος.

Πρώτος δάσκαλος της φιλαρμονικής ήταν ο Μιχάλης Κοφινάς (από την παλιά Ελλάδα), ακολούθησε ο Ναουσαίος Γιάγκος Οικονόμου, που έπαιζε εξαιρετικό βιολί και κατόπιν ο Ναουσαίος Σταύρος Καράγιας ο οποίος προερχόταν από τη στρατιωτική μουσική. Μετά από αυτόν ήρθε ο μόνιμος λοχίας Χατζηαντωνίου, μουσικός από τη στρατιωτική μουσική της Βέροιας, ο οποίος έπαιζε κορνέτα και πολύ καλή κιθάρα και τελευταίος δάσκαλος έως τον Απρίλη του 1940 ο Αντώνης Βελιγδένης.

Το 1928 η φιλαρμονική της «Αθηνάς» με αρχιμουσικό τον Κοφινά, έκανε πρόβες στο Παρθεναγωγείο, εκεί που είναι σήμερα το 4ο δημοτικό σχολείο. Άλλοι χώροι στους οποίους έκανε κατά καιρούς πρόβες η φιλαρμονική της Αθηνάς είναι το Τζαμί που μετά την αποχώρηση των τούρκων το 1912 ήταν άδειο, και ένα υπόγειο στη Βασιλέως Κωνσταντίνου.

4.  Το διοικητικό συμβούλιο της «Αθηνάς» με  ένα τμήμα της φιλαρμονικής του συλλόγου στις  9-12-1928

Γύρω στα 1936 η φιλαρμονική της «Αθηνάς» είχε σχεδόν διαλυθεί. Ο δάσκαλός της Χατζηαντωνίου πηγαίνει στην καινούργια φιλαρμονική που ιδρύει το 1936 ο Σταύρος Λαναράς, τη φιλαρμονική της «Εριολάν».

Η επανίδρυση της Φιλαρμονικής «Αθηνά» το 1938

Το 1938, μια ομάδα από παλιούς χορωδούς, επανιδρύει την «Αθηνά». Σχηματίζεται συμβούλιο με πρόεδρο τον Ευθύμιο Ραφτόπουλο, αντιπρόεδρο τον Φίλιππα Ντούλη, ταμία και έφορο μουσικής τον Ιωάννη Προβατένο και μέλη τον Καρανάτσιο, τον Σωτήρη Γουσγούρη και τον Δημήτρη Κόλιο. Για τις ανάγκες της φιλαρμονικής δόθηκε επιχορήγηση από το Δήμο της Νάουσας 2.000 δρχ, νοικιάστηκε το σπίτι του Γιαμαλή 350 δρχ το μήνα και ως αρχιμουσικός προσλαμβάνεται ο Αντώνης Βελιγδένης, με μισθό 1.000 δρχ.

Ήταν η εποχή της δικτατορίας του Μεταξά και όλοι οι μαθητές της «Αθηνάς» ήταν με τη στολή της Ε.Ο.Ν

Την περίοδο αυτή, η μπάντα έκανε κάποιες εμφανίσεις στην πλατεία της Νάουσας και το σωματείο λειτούργησε μέχρι τον Απρίλιο του 1940.

Το 1940 κόπηκε η επιχορήγηση του Δήμου και η «Αθηνά» ήταν υπό διάλυση. Εγκαταλείπεται το σπίτι του Γιαμαλή όπου στεγαζόταν και νοικιάζεται ένα μικρότερο, του Γκαντίλτση. Το καταστατικό της προέβλεπε σε περίπτωση διάλυσης του συλλόγου, τα όργανα να πάνε στην κατοχή του Λαπείου Γυμνάσιου. Ο τότε πρόεδρος του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων του Γυμνασίου, Φίλιππας Αρνής, δεν τα αποδέχθηκε, με αποτέλεσμα να τα κατασχέσει η Συνεργατική Αυτοκινήτων για ένα χρέος 1500 δρχ. που είχε προς αυτήν το σωματείο. Τα 34 όργανα της «Αθηνάς», μπήκαν σε δύο ντουλάπες, φορτώθηκαν σε ένα φορτηγό υπό την επίβλεψη του τότε εφόρου μουσικής Προβατένου Γιάννη και κατέληξαν σε ένα σπίτι στη Βύρωνος. Εκεί η Συνεργατική νοίκιασε ένα δωμάτιο για τα όργανα, με 75 δρχ το μήνα. Έγινε τότε συνεννόηση με το Θωμά Μπιγκάνο της Συνεργατικής, να μην πειραχθούν τα όργανα για ένα χρόνο, ώστε να μπορέσει ο σύλλογος να ξεπληρώσει το χρέος και να τα ξαναπάρει στην κατοχή του. Τα έπιπλα γραφείου, τα αναλόγια, τις φωτογραφίες και όλα τα αναμνηστικά, τα πήρε ο Προβατένος σε μια αποθήκη στο σπίτι του.  Κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου, η φιλαρμονική της Αθηνάς ήταν διαλυμένη, τα μέλη της όμως, κάθε φορά που ο ελληνικός στρατός είχε κάποια επιτυχία στο μέτωπο, έπαιρναν τα όργανα και πανηγύριζαν στους δρόμους της πόλης μαζί με το λαό της Νάουσας. Πολλοί από τους μουσικούς, κατά την περίοδο της κατοχής, είχαν πάρει τα όργανα στο σπίτι τους, με το σκεπτικό να μην κατασχεθούν από τους Γερμανούς. Δυστυχώς, στα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν, κάποιοι αναγκάστηκαν για λόγους επιβίωσης να τα πουλήσουν, ενώ οι υπόλοιποι τα επέστρεψαν το 1958, μετά τη δημιουργία της καινούργιας φιλαρμονικής της Νάουσας, της Φ.Ε.Ν.

Το 1942, ιδρύθηκε ένα μουσικό ίδρυμα ως «Ωδείο Ναούσης» από την αντιστασιακή οργάνωση του Ε.Α.Μ. Κύριος οργανωτής αυτού, ήταν ο Βεροιώτης μουσικοδιδάσκαλος του πιάνου Μαρίνος Βασιλειάδης. Στο Ωδείο Ναούσης, οι νέοι διδάσκονταν πιάνο, κιθάρα, μαντολίνο, βιολί, καθώς και θεωρία, σολφέζ και αρμονία.  Με τις ακούραστες προσπάθειες του Βασιλειάδη, δημιουργήθηκε η μικρή συμφωνική ορχήστρα του Ωδείου με έγχορδα όργανα και πνευστά. Στη συγκρότησή της εκτός από τους νέους μαθητές, συμμετείχαν παλιά στελέχη της «Αθηνάς» και της φιλαρμονικής του Λαναρά.

Η μικρή συμφωνική ορχήστρα του Ωδείου την περίοδο 1942-1946, έδωσε συναυλίες στη Νάουσα και την Έδεσσα και τερμάτισε με την εγκατάσταση του δάσκαλου Βασιλειάδη στη Βέροια. Η συμβολή της στην ψυχαγωγία του λαού της Νάουσας στα δύσκολα χρόνια της κατοχής, ήταν ανεκτίμητη.

Το 1944, λίγο πριν την απελευθέρωση, η  οργάνωση νεολαίας του Ε.Α.Μ. η ΕΠΟΝ, ανακαλύπτει τα μουσικά όργανα της «Αθηνάς» στο σπίτι της Βύρωνος όπου ήταν αποθηκευμένα και προσπαθεί να δημιουργήσει φιλαρμονική με παλιά στελέχη της «Αθηνάς» και της «Εριολάν», με πρωτεργάτη τον κορνετίστα Κώστα Κύρκα. Η διάρκεια αυτής της μπάντας ήταν πολύ μικρή, ίσως και λόγω των πολιτικών συνθηκών της εποχής.

Όταν απελευθερώθηκε η Βέροια, παλιοί μαθητές των δύο φιλαρμονικών της Νάουσας, ανέβηκαν σε ένα φορτηγό και πήγαν ως μπάντα να παίξουν στη Βέροια. Εκεί έκαναν μια παρέλαση μέχρι το ρολόι και στη συνέχεια συνόδεψαν σκοτωμένους αγωνιστές για την ταφή τους στο Νεκροταφείο. Ενώ ήσαν στη Βέροια, κάποιος κατέδωσε στην αστυνομία ότι τα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούσαν οι Ναουσαίοι ήσαν των ανταρτών (ίσως επειδή τα είχε χρησιμοποιήσει η ΕΠΟΝ). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, λίγο αργότερα, η φρουρά της Βέροιας να κατασχέσει αρκετά από τα όργανα της φιλαρμονικής.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, έγιναν κάποιες προσπάθειες να δημιουργηθεί ξανά φιλαρμονική, χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Έτσι φτάνουμε στο 1958, όπου με τη βοήθεια παλιών στελεχών της «Αθηνάς» και της «Εριολάν» δημιουργείται η σημερινή φιλαρμονική της Νάουσας, η Φ.Ε.Ν.

Η φιλαρμονική του εργοστασίου Λαναρά «Εριολάν» 1936-1940

Το 1936, ο Σταύρος Λαναράς αποφάσισε να δημιουργήσει μια φιλαρμονική, αποκλειστικά από εργάτες του εργοστασίου της οικογένειάς του, «Εριοκλωστήρια Ναούσης Αφοί Χριστοδ. Λαναρά». Έφερε μουσικά όργανα από την Τσεχοσλοβακία με δικά του έξοδα και έκανε τη φιλαρμονική της «Εριολάν». Αργότερα το 1939, έκανε επίσημο το σωματείο του, με την επωνυμία Αθλητικός Σύλλογος «Εριολάν», με την ιδρυτική απόφαση 270/17-8-1939 του πρωτοδικείου Βέροιας. Υπεύθυνος για το τμήμα της φιλαρμονικής από το προσωπικό του εργοστασίου, ήταν ο Χρήστος Τάκης.

Ο πρώτος δάσκαλος της φιλαρμονικής Λαναρά ήταν ο Χατζηαντωνίου, ένας μόνιμος λοχίας από τη στρατιωτική μουσική της Βέροιας, ο οποίος, πριν το 1936, ήταν αρχιμουσικός και στη φιλαρμονική της «Αθηνάς». Μετά από τον Χατζηαντωνίου, το 1938, προσελήφθη ως αρχιμουσικός ο Αντώνης Βελιγδένης, που κράτησε τη φιλαρμονική μέχρι την κήρυξη του πολέμου, το 1940. Οι πρόβες της μπάντας γίνονταν σε μια αίθουσα του εργοστασίου Λαναρά.

Τα μέλη της φιλαρμονικής ήταν αποκλειστικά εργάτες του Λαναρά, δούλευαν συνέχεια στην πρωινή βάρδια και μένανε μέχρι τις 5 το απόγευμα για τις πρόβες της μπάντας. Ο Σταύρος Λαναράς επειδή οι μουσικοί με τις πρόβες κουράζονταν περισσότερο, εκτός από το μισθό, τούς έδινε επιπλέον 100 δραχμές το μήνα.

Λόγω των πολιτικών συνθηκών (δικτατορία Μεταξά), όλοι οι μουσικοί της φιλαρμονικής συμμετείχαν στις παρελάσεις υποχρεωτικά με τη στολή της Ε.Ο.Ν, της νεολαίας του Μεταξά, που ήταν και η επίσημη στολή της μπάντας.

Τελευταία επίσημη εμφάνιση της φιλαρμονικής του Λαναρά, ήταν την 4η Αυγούστου του 1940.

5.   Η φιλαρμονική του Λαναρά σε κατάθεση στεφάνων στο κιόσκι το 1938

Με τον ερχομό της γερμανικής κατοχής, η φιλαρμονική διαλύθηκε και ορισμένα μέλη της πήραν τα όργανα στο σπίτι, με σκοπό να τα διαφυλάξουν. Κατά τη διάρκεια της κατοχής, δυστυχώς, κάποια όργανα για λόγους επιβίωσης κυρίως, πουλήθηκαν.

6.   Η φιλαρμονική του Λαναρά στα κάλαντα το 1940-41.

Κατά τη δημιουργία της Φ.Ε.Ν το 1958 πολλοί από τους παλιούς μαθητές της «Εριολάν» παρέδωσαν τα μουσικά όργανα που είχαν στο σπίτι τους, βοηθώντας έτσι στη δημιουργία της φιλαρμονικής της Νάουσας που υπάρχει μέχρι σήμερα.

Φιλαρμονική Εταιρεία Ναούσης 1958-2004

Οι φιλαρμονικές της Νάουσας μετά το 1940 είναι διαλυμένες. Το 1954, γίνεται μια προσπάθεια από το διοικητικό συμβούλιο της «Αθηνάς» να βρεθούν τα χαμένα μουσικά όργανα του συλλόγου, χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα. Το 1955, η Εργατική Εστία θέλοντας να δημιουργήσει φιλαρμονική, προσπάθησε να συγκεντρώσει τα διασκορπισμένα μουσικά όργανα των φιλαρμονικών «Εριολάν» και «Αθηνάς». Στην προσπάθεια αυτή ανταποκρίθηκε μόνο ένας, ο Τρύφων Παπαγιάνης, ο οποίος παρέδωσε ένα Ευφώνιο στα γραφεία της «Φωνής Ναούσης» στον Πέτρο Δεινόπουλο. Εκεί σταμάτησε και η προσπάθεια της Εργατικής Εστίας.

Τον Ιούλιο του 1958, το διοικητικό συμβούλιο της Συντεχνίας Κουρέων μέσω του προέδρου του Στέργιου Δρόση, κάνει μία συμβολική δωρεά 100 δραχμές, ώστε να ανοίξει λογαριασμός για τη δημιουργία νέας φιλαρμονικής. Σε λίγες ημέρες ακολουθεί ο Μιχαήλ Μουμτζίδης πρόεδρος τότε του Προσκοπικού Συνδέσμου, με 200 δραχμές για τον ίδιο σκοπό. Τα χρήματα δόθηκαν στον εκδότη της «Φωνής Ναούσης» Πέτρο Δεινόπουλο, ο οποίος συγκινημένος από αυτή τη χειρονομία αναλαμβάνει μια πραγματική σταυροφορία για να αποκτήσει και πάλι η Νάουσα τη  φιλαρμονική της. Ο Δεινόπουλος,  άνθρωπος με καλλιτεχνική ευαισθησία - ο ίδιος έπαιζε βιολί - είναι η ψυχή της καινούργιας προσπάθειας για τη δημιουργία φιλαρμονικής. Ανοίγει ένα λογαριασμό στην Εθνική Τράπεζα, με σκοπό να κατατίθενται οι δωρεές που γίνονται για τη νέα φιλαρμονική και ακόμη για τον ίδιο σκοπό, δέχεται προσφορές των πολιτών στα γραφεία της εφημερίδας του. Συμπαραστάτης του σ’αυτόν το σκοπό είναι και ο Προσκοπικός Σύνδεσμος Νάουσας, του οποίου ήταν Γενικός Γραμματέας.

Η προσπάθεια αυτή για τη δημιουργία φιλαρμονικής, βρίσκει συνεχώς νέους υποστηρικτές. Γίνεται έκκληση από τις στήλες της «Φωνής Ναούσης» στους παλιούς μουσικούς της «Αθηνάς» και της «Εριολάν» να παραδώσουν τα μουσικά όργανα που έχουν στην κατοχή τους και το αποτέλεσμα είναι θετικό. Από τους πρώτους που ανταποκρίνονται σε αυτό το κάλεσμα, είναι ο Δημήτρης Μπιλιούρης, παλιό στέλεχος της φιλαρμονικής της «Αθηνάς», που παραδίδει ένα κλαρίνο σε άριστη κατάσταση. Ακολουθεί ο Γρηγόρης Ζαχαριάδης, παλιό στέλεχος της φιλαρμονικής Λαναρά, που παραδίδει ένα καλοδιατηρημένο φλάουτο μαζί με τη θήκη του. Ο Θανασης Ζαχαριάδης παραδίδει και αυτός σε άριστη κατάσταση ένα κουαρτίνο. Ο Στράτος Βαρδαγιανίδης, παλιό στέλεχος της φιλαρμονικής Λαναρά, παραδίδει ένα κλαρίνο που είχε στην κατοχή του.

Από τους πρώτους που ξεσηκώθηκαν με την ιδέα της φιλαρμονικής, ήταν ο Παύλος Παπαϊωάννου και ο Γιώργος Χριστοδούλου, παλιά στελέχη και οι δύο της φιλαρμονικής «Εριολάν». Αναζητούν μαζί με το νεώτερο Γιώργο Δεινόπουλο τα χαμένα όργανα των δύο παλαιότερων φιλαρμονικών από σπίτι σε σπίτι και παρακαλούν τους κατόχους τους να τα παραδώσουν, για να μπορέσει να αποκτήσει και πάλι η Νάουσα τη μπάντα της. Ανακαλύπτουν μετά από πολλή προσπάθεια μερικά μουσικά όργανα στην αποθήκη του μεταξουργείου του Κουγιουμτζή και αυτό τους δίνει κουράγιο να συνεχίσουν την προσπάθειά τους. Στο τέλος συγκεντρώθηκαν πάνω από 15 μουσικά όργανα και κυριάρχησε η ιδέα να μαζευτούν τα παλιά στελέχη της «Αθηνάς» και της «Εριολάν», με σκοπό να παίξουν ως μπάντα στα κάλαντα των Χριστουγέννων και να συγκεντρώσουν χρήματα για τη δημιουργία νέας φιλαρμονικής.

Ο τότε Δήμαρχος της Νάουσας Αλέκος Χωνός, που ήταν συμπαραστάτης αυτής της προσπάθειας διέθεσε για τις ανάγκες της μπάντας την αίθουσα του δημαρχείου και κάθε βράδυ, οι παλιοί μουσικοί έκαναν πρόβες, υπό την καθοδήγηση του κορνετίστα της «Αθηνάς», Κώστα Κύρκα.

7. Τα παλιά στελέχη της φιλαρμονικής με το δήμαρχο Αλέκο Χωνό στο ρολόι του Δημαρχείου το 1958

Για τη δημιουργία της νέας φιλαρμονικής συγκροτείται επιτροπή, από τους Κώστα Δούδο, Νικηφόρο Κούλη, Χρυσόστομο Σαββατόπουλο, Δημήτρη Μπιλιούρη, Τάκη Δάρη, Γεώργιο Σαράτση και Πέτρο Δεινόπουλο. Με την επιτροπή συνεργάζεται το τοπικό συμβούλιο του ΣΕΠ και πολλοί φιλόμουσοι ναουσαίοι, ενώ ο δήμαρχος κ. Χωνός υπόσχεται ότι στον καινούργιο προϋπολογισμό του Δήμου θα περιλαμβάνεται κονδύλι υπέρ της φιλαρμονικής. Στα μέχρι στιγμής συγκεντρωθέντα όργανα προστέθηκαν, μία κορνέτα που αγοράστηκε από το φιλόμουσο Ναουσαίο Σωτήρη Σανιδά, ένα ακόμη όργανο που αγοράστηκε από το δημοτικό συμβούλιο της Νάουσας, καθώς και το κόρνο που είχε στην κατοχή του από τη φιλαρμονική ακόμη της «Αθηνάς», ο αρχιμουσικός του στρατού, Αριστοτέλης Καζαντζής.

Παραμονή λοιπόν Χριστουγέννων του 1958 και η νέα μπάντα αποτελούμενη από στελέχη παλιών φιλαρμονικών, κάνει την πρώτη της εμφάνιση με 18 όργανα. Όπως συνηθιζόταν εκείνα τα χρόνια για τα κάλαντα έβγαιναν χαράματα, κατά τις 4 το πρωί.

Για να δημιουργηθεί μεγαλύτερη εντύπωση, ο Θωμάς Σύγγας κατασκεύασε έναν τεράστιο αστέρα, που φωτιζόταν με μπαταρία και τον κουβαλούσαν δύο πρόσκοποι, που προπορεύονταν της μπάντας.

Τους κουμπαράδες κρατούσαν πρόσκοποι που έτρεχαν από σπίτι σε σπίτι, ενώ πολλές φορές τους έπαιρναν στα χέρια τους και ο δήμαρχος κ. Χωνός και τα μέλη της επιτροπής.

8.  Η φιλαρμονική στο Νοσοκομείο Νάουσας κατά την πρώτη της εμφάνιση στα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα του 1958

Την πρώτη αυτή εμφάνιση της μπάντας, την υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό και συγκίνηση όλοι οι Ναουσαίοι. Σε κάθε δρόμο που περνούσε, όλοι έβγαιναν στις πόρτες και τα παράθυρα των σπιτιών και έδιναν από το υστέρημά τους για να φτιαχτεί η νέα φιλαρμονική της πόλης. Το αποτέλεσμα της εξόρμησης ήταν πολύ θετικό για κείνη την εποχή, καθώς συγκεντρώθηκαν 8.755 δραχμές.

Ο Δήμος Νάουσας παραχωρεί για τις ανάγκες της φιλαρμονικής μια αίθουσα στο ημιτελές κτίριο του τουριστικού περιπτέρου «Κιόσκι». Η αίθουσα αυτή επισκευάζεται και διαρρυθμίζεται κατάλληλα, ώστε να στεγάσει τη φιλαρμονική.

Μετά από παράκληση του δήμαρχου κ.Αλέκου Χωνού προς τον διοικητή του Β΄Σώματος Στρατου, αντιστράτηγο Καλλικούρτη, στέλνεται να επιβλέπει τις πρόβες της φιλαρμονικής, ο διοικητής της στρατιωτικής μουσικής της Βέροιας, λοχαγός Χριστοφορίδης.

Τα παλιά όργανα επισκευάζονται και γίνονται οι κατάλληλες ενέργειες για τη δημιουργία σωματείου με την επωνυμία, «Φιλαρμονική Εταιρεία Ναούσης».

Τα παλιά στελέχη της φιλαρμονικής αποφάσισαν να μη διακοπεί η προσπάθειά τους αλλά να συνεχισθεί έως ότου ετοιμασθεί η μπάντα με τους νέους μαθητές. Έτσι η φιλαρμονική με τα παλιά μέλη συμμετέχει στην παρέλαση της 25ης Μαρτίου του 1959.

Η ίδρυση της Φιλαρμονικής Εταιρείας Ναούσης

Το σωματείο της Φιλαρμονικής Νάουσας, υπό την επωνυμία «ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΝΑΟΥΣΗΣ» με έδρα τη Νάουσα, συστάθηκε στις 8-12-1958 και αναγνωρίσθηκε με την υπ’ αρθμ. 412/1959 απόφαση του Πρωτοδικείου Βέροιας. Ο σκοπός του σωματείου, όπως προβλέπεται από το 2ο άρθρο του καταστατικού του είναι:

Η διάδοσις και διδασκαλία της μουσικής δια της συστάσεως μουσικού σώματος, μουσικών σχολών και δι’ οιωνδήπωτε άλλων μέσων άτινα το σωματείον θεωρεί σκόπιμα.

Στην ίδρυση της Φ.Ε.Ν, εκτός από τα μέλη που αποτέλεσαν το πρώτο διοικητικό της συμβούλιο, συνέβαλαν όλα τα παλιά στελέχη των προηγούμενων φιλαρμονικών, που με τη φυσική τους παρουσία και την αμέριστη συμπαράστασή τους έδωσαν την ώθηση για το ξεκίνημα και τη δημιουργία της φιλαρμονικής της Νάουσας που υπάρχει μέχρι σήμερα.

Το σωματείο εορτάζει στις 19 Αυγούστου, εορτή του Αγίου Θεοφάνη πολιούχου της Νάουσας.

Στα τέλη Μαΐου του 1959 γίνονται οι πρώτες εκλογές της Φ.Ε.Ν για την ανάδειξη διοικητικού συμβουλίου και έχουμε:

Πρόεδρος:               Δούδος Κων/νος

Αντιπρόεδρος:        Δεινόπουλος Πέτρος

Γ. Γραμματέας:      Σαράτσης Γεώργιος

Ταμίας:                   Δάρης Δημήτριος

Επιμελητής:           Κούλης Νικηφόρος

Κοσμήτορες:          Κύρκας Κων/νος και Νικόλτσης Σπύρος.

Χρήστος Ζάλιος

Νάουσα