Τέσσερα (και όχι ένα) ερωτήματα και οχτώ ερωτηματικά.
Στην πρώτη ερώτηση η απάντηση είναι προφανής: πρόκειται φυσικά για μια ερώτηση κρίσεως, στην οποία ο καθένας μπορεί να απαντήσει όπως θέλει, και όχι για ένα "διχαστικό" ερώτημα -αλίμονο αν μετατρέπουμε και τη μουσική σε ρινγκ...
Η δεύτερη ερώτηση (ποιος πρόσφερε σπουδαιότερο μουσικό [δεν κατάλαβα τα εισαγωγικά της αρχικής διατύπωσης] έργο) δεν έχει εξίσου προφανή απάντηση. Για να έχει κάποια αξία οποιαδήποτε απάντηση σε αυτή και τη συνακόλουθη ερώτηση, θα πρέπει πρώτα ο καθένας μας να εξηγεί και πώς ορίζει τη σπουδαιότητα στην τέχνη: μην είναι η διάρκεια στο χρόνο; ή μήπως οι πωλήσεις των δίσκων; μην είναι η επιδραστικότητα στους σύγχρονους και κατοπινούς καλλιτέχνες (όχι μόνο στο χώρο της μουσικής); μήπως η σχέση του έργου με την κοινωνία; ή η παγκόσμια απήχηση του έργου αυτού; Κι αν είναι όλα ή καποια από αυτά η κι άλλα πολλά, πόσο πειστικά μπορεί να επιχειρηματολογήσει υπέρ της υπεροχής του ενός ή του άλλου συνθέτη;
Κι ερχόμαστε στην τελευταία ερώτηση: ποιος μας αγγίζει περισσότερο; Ας παρακάμψω το προβληματικό ρήμα "αγγίζω", κι ας υποθέσω ότι το ερώτημα είναι ποιος μας αρέσει περισσότερο... Ε, λοιπόν, στο ερώτημα αυτό γενική απάντηση δεν έχω, παρότι δεν αρνούμαι ότι αλλοι μπορούν να κλίνουν πιο πολύ είτε στον ένα είτε στον άλλο. Μπορώ όμως να πω ότι είναι φορές που προτιμώ να ακούσω κάτι από τον Θεοδωράκη και άλλες κάτι του Χατζιδάκι. Ισχύει όμως και το αντίστροφο: κάποιες στιγμές δεν μπορώ να ακούσω καθόλου Μίκη και κάποιες άλλες καθόλου Μάνο.
Αυτό που θα έπρεπε να μας προβληματίσει λίγο παραπάνω είναι η ευκολία με την οποία βάζουμε και στους δυο ταμπέλες λιγότερο ή περισσότερο ακριβείς και μετά προσπαθούμε να πορευτούμε με βάση αυτές. Χαρακτηριστικό του πόσο άκυροι είναι αυτοί οι χαρακτηρισμοί είναι και ένα περιστατικό που είχα ακούσει κάποτε να το αφηγείται ο Μίκης:
Στη δεκαετία του '60, όταν είχε ανέβει νομίζω μια κοινή παράσταση των δύο συνθετών, έτυχε να κάθονται οι δυο τους δίπλα-δίπλα σε μια θεατρική παράσταση. Κάποια στιγμή, στο διάλειμμα ή στο τέλος της παράστασης τους πλησιάζει ένας κύριος και τους λέει (στο περίπου): "Κύριε Χατζιδάκι, καταπληκτικό αυτό το "Αν θυμηθείς τ' όνειρό μου" που γράψατε πρόσφατα. Και σε σας, κύριε Θεοδωράκη, πολλά μπράβο για ένα ακόμα καταπληκτικό ζεϊμπέκικο που γράψατε, το "Είμ' αϊτός χωρίς φτερά" [!!!]
...........