Μπορεί να φανεί γραφικό το θέμα όμως νομίζω ότι αξίζει η αναφορά του.
Άρθρο της Ε.Σωφρονίου, εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ.
Γυναίκα λαουτάρισσα
Κόντρα στα ταμπού μιας κλειστής ανδροκρατούμενης κοινωνίας, η Ζαχαρούλα Πασχάλη από τη Δερύνεια, αποτέλεσε την εξαίρεση του κανόνα. Έπιασε λαγούτο στα κρυφά. Σήμερα παίζει και θυμάται!
Αποτελεί, εάν όχι είδηση σίγουρα άξιο σχολιασμού, το ότι μία γυναίκα παίζει μπουζούκι. Πόσο δε μάλλον, όταν μία γυναίκα η οποία δοκίμασε σε περασμένες και σαφώς σε πιο ανδροκρατούμενες κοινωνίες, να παίζει λαγούτο.
Μια τέτοια λαουτάρισσα είναι η Ζαχαρούλα Πασχάλη, 70 χρονών σήμερα, από την ακριτική Δερύνεια. Το λαγούτο μάγεψε από μικρή ηλικία την κ. Ζαχαρούλα, όμως ο μακαρίτης ο πατέρας της, όπως μας είπε, δεν ήθελε να δει με τίποτε την κόρη του να παίζει ένα τέτοιο «αντρικό» μουσικό όργανο. «Έγω έκαμα κόρη και όχι άδρωπο», έλεγε χαρακτηριστικά και αντιδρούσε μόνο με την ιδέα ότι η μικρή τότε Ζαχαρούλα θα μάθαινε λαγούτο. Και ήταν επόμενο και φυσιολογικό. Η τότε κλειστή και ανδροκρατούμενη κοινωνία δεν άφηνε περιθώρια στις γυναίκες να ασχοληθούν με άλλα ενδιαφέροντα, έξω από το σπίτι. «Ήταν ανήκουστο για ένα κορίτσι να ασχοληθεί με μουσική και με μουσικά όργανα τα οποία έπαιζαν κυρίως άνδρες. Η κοινωνία ήταν πολύ σκληρή και έτοιμη να σε κατακρίνει. Ο κόσμος τότε παρεξηγούσε πολύ. Το σωστό κορίτσι ήταν αυτό που ήταν στο σπίτι και μάθαινε να πλέκει και να υφαίνει τα προικιά ττου. Όλα τα άλλα ήταν μόνο στην δικαιοδοσία των αγοριών», μας είπε η κ. Πασχάλη.
Κόντρα στα ταμπού
Ωστόσο η κ. Ζαχαρούλα Πασχάλη, εναντιώθηκε στις προκαταλήψεις και τα ταμπού της τότε εποχής. Σήκωσε δική της παντιέρα και έμπαινε κρυφά στο δωμάτιο του πατέρα της, έπιανε το λαγούτο και το ..γρατζουνούσε. Ακούσματα είχε στο μυαλό της. Δεν άργησε λοιπόν να μάθει τις νότες, να συνδυάσει τις μελωδίες και τους ρυθμούς και να αρχίζει να παίζει στα κρυφά τα πρώτα της τραγούδια. «Διάλεγα τραγούδια που άρεσαν στον πατέρα μου. Κυπριακά αλλά και επαναστατικά. Έπαιζαν και ρεμπέτικα τραγούδια, όπως τη Φραγκοσυριανή». Τα δύσκολα ήρθαν όταν ο πατέρας της ανακάλυψε ότι η κόρη του έπαιζε κρυφά το λαγούτο. Την απειλούσε με εμφανή στόχο να σταματήσει αυτήν την ... «ατιμωτική» πράξη για την εποχή εκείνη ενασχόληση και την προειδοποιούσε για το ρεζίλι που θα στιγματίσει τόσο εκείνην όσο και την οικογένειά της. «Εγώ ήμουνα ανένδοτη. Μερικές φορές μάλιστα του έσπαζα τις χορδές για αντιπερισπασμό για να καταλάβει ότι τη θέλησή μου και την αγάπη μου για τη μουσική δεν μπορεί να τη σταματήσει κανένας». Όταν έγινε πλέον 18 χρονών ο πατέρας της της ζήτησε να ακούσει τα τραγούδια της. ήταν τότε που λύγισε κατασυγκινημένος. «'Αρχισε να κλαίει και δεν μπορούσε να πιστέψει στα αυτιά του με τις μελωδίες που άκουγε. Γύρισε στη μάνα μου και της είπε: «Πώς τα κατάφερε και βρήκε μόνη της τις νότες και τα έμαθε όλα αυτά», μας διηγήθηκε η 70χρονη σήμερα Ζαχαρούλα Πασχάλη. «Πραγματικά ένιωσα περήφανη, ακριβώς γιατί αισθάνθηκα ότι ήταν και ο πατέρας μου περήφανος. Αν και αυτοδίδακτη είχα καταφέρει να μάθω το όργανο και να παίζω με τόση δεξιοτεχνία λαγούτο», συμπλήρωσε.
Βάλσαμο στα γηρατειά
Η κ. Πασχάλη στη συνέχεια παντρεύτηκε, έκανε οικογένεια και ανάθρεψε πέντε παιδιά. Για κάποιο μεγάλο διάστημα, μπροστά στις πολλές οικογενειακές υποχρεώσεις αναγκάστηκε να αφήσει την αγάπη της για το έγχορδο παραδοσιακό όργανο. Όταν όμως αποκατέστησε τα παιδιά της επανήλθε δριμύτερη στο μουσικό προσκήνιο της Δερύνειας. Μαζί με τους συναδέλφους της, το βιολιστή Παντελή Κιλή και τον επίσης λαουτάρη Ιάκωβο Βιολάρη συνοδεύουν με την παραδοσιακή μουσική τους τα ζευγάρια στους πολιτικούς γάμους του δήμου της Δερύνειας. Πέρα όμως από τις εμφανίσεις, το λαγούτο της κρατά συντροφιά και σε στιγμές μοναξιάς. Όπως μας ανέφερε, το λαγούτο είναι όμορφη παρέα γιΆ αυτήν και της απαλύνει κάθε στεναχώρια της. «Όποτε νιώθω λίγο λυπημένη, το λαγούτο είναι στο κουτί του και με περιμένει για να ευφράνει την ψυχή μου», κατέληξε.
