Μπορεί στις μέρες μας η γοητεία ενός sexy ηλιοκαμένου κορμιού να μην αφήνει κανένα αδιάφορο, μπορεί να ξοδεύονται ώρες και χρήμα σε ηλιοθεραπείες αντιηλιακά και solarium, μπορεί το ηλιοκαμένο της επιδερμίδας να επιδιώκεται και τον χειμώνα με ολοένα και σκουρότερους τόνους make up, όμως παλιά τα πράγματα ήταν τελείως διαφορετικά.

Το "κορίτσι δώδεκα χρονώ και ήλιος δεν το είδε" της δημοτικής μας ποίησης και οι άσπρες αφράτες φιγούρες της δυτικής κουλτούρας ήταν το Α και Ω της γυναικείας γοητείας, και είχαν επιστρατεύσει ένα σωρό φτιασίδια και τρόπους για να το πετυχαίνουν και να το διατηρούν.  Ο κλέφτης ήλιος που σκούραινε το δέρμα αφαιρώντας την γοητεία έπρεπε όχι μόνο να μείνει μακριά αλλά και να ξορκιστεί με κάποιο τρόπο. Και όσο ήταν χειμώνας ο κίνδυνος ήταν λιγοστός, αλλά τα πράγματα άλλαζαν επικίνδυνα μόλις ερχόταν ο Μάρτης γιατί εκτός απ΄την Ανοιξη κουβάλαγε μαζί του και τον λαμπερό ήλιο.  Τον φόβο και τρόμο κάθε όμορφης κι αφράτης  δεσποσύνης.

Ενα χαριτωμένο ξόρκι που συνήθιζαν την πρώτη ημέρα του Μαρτίου ήταν να φοράνε ένα «Μάρτη», δηλαδή ένα βραχιολάκι φτιαγμένο από κόκκινη και άσπρη κλωστή, το οποίο σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση το φορούσαν για να μη μαυρίσουν από τον ήλιο του Μάρτη!

Ο «Μάρτης» όπως το ονόμαζαν  ήταν ένα παμπάλαιο έθιμο που λέγεται οτι οι ρίζες του κρατάνε απ΄την αρχαιότητα και το συνδέουν ακόμη και με τα Ελευσίνια Μυστήρια γιατί οι μύστες των Ελευσίνιων έδεναν μια κλωστή, που ονόμαζαν «Κρόκη» στο δεξί τους χέρι ή στο αριστερό τους πόδι! Ισως να ήταν άσπρη-κόκκινη.

Το έθιμο του «Μάρτη» το διατήρησαν οι Βυζαντινοί με αποτέλεσμα να εξαπλωθεί σε πολλές χώρες των Βαλκανίων εκτός απ΄την Ελλάδα και να επιβιώνει με διάφορες επεκτάσεις και παραλλαγές μέχρι σήμερα.

Ψάχνοντας στο διαδίκτυο βρήκα διάφορες εθιμικές πληροφορίες δικές μας και από γειτονικές χώρες, όπως για παράδειγμα οι Βούλγαροι, τηρώντας παραδόσεις και έθιμα αιώνων, την πρώτη του μήνα Μάρτη, φορούν στο πέτο τους στολίδια φτιαγμένα από άσπρες και κόκκινες κλωστές που λέγονται «Μαρτενίτσα».

Η «Μαρτενίτσα» λειτουργεί στη συνείδηση του βουλγαρικού λαού ως φυλαχτό, το οποίο μάλιστα είθισται να προσφέρεται ως δώρο μεταξύ των μελών της οικογένειας, συνοδευόμενο από ευχές για υγεία και ευημερία.

Στη Ρουμανία το ασπροκόκκινο στολίδι της 1ης του Μάρτη λέγεται «Μαρτιζόρ». Η κόκκινη κλωστή συμβολίζει την αγάπη για το ωραίο και η άσπρη την αγνότητα του φυτού χιονόφιλος, που ανθίζει το Μάρτιο και είναι στενά συνδεδεμένο με αρκετά έθιμα και παραδόσεις της Ρουμανίας. Σύμφωνα με την μυθολογία, ο Θεός -  Ήλιος μεταμορφώθηκε σε νεαρό άνδρα και κατέβηκε στη Γη για να πάρει μέρος σε μια γιορτή. Τον απήγαγε, όμως, ένας δράκος, με αποτέλεσμα να χαθεί και να βυθιστεί ο κόσμος στο σκοτάδι. Μια μέρα ένας νεαρός, μαζί με τους συντρόφους του σκότωσε το δράκο και απελευθέρωσε τον Ήλιο, φέροντας την άνοιξη. Ο νεαρός έχασε τη ζωή του και το αίμα του - λέει ο μύθος - έβαψε κόκκινο το χιόνι. Από τότε, συνηθίζεται την 1η του Μάρτη όλοι οι νεαροί να πλέκουν το «Μαρτισόρ», με κόκκινη κλωστή που συμβολίζει το αίμα του νεαρού άνδρα και την αγάπη προς τη θυσία και άσπρη που συμβολίζει την αγνότητα.

Στα Σκόπια το έθιμο του Μάρτη γιορτάζεται ίδιο και απαράλλαχτο και λέγεται «Μάρτινκα». Οι κάτοικοι της γειτονικής μας χώρας φορούν βραχιόλια από κόκκινη και άσπρη κλωστή για να μην τους «πιάσει» ο ήλιος, τα οποία και βγάζουν στα τέλη του μήνα ή όταν δουν το πρώτο χελιδόνι. Άλλοι πάλι, δένουν τον «Μάρτη» σε κάποιο καρποφόρο δέντρο, ώστε να του χαρίσουν ανθοφορία, ενώ μερικοί τον τοποθετούν κάτω από μια πέτρα κι αν την επόμενη ημέρα βρουν δίπλα της ένα σκουλήκι, σημαίνει ότι η υπόλοιπη χρονιά θα είναι πολύ καλή.

Στην Αλβανία το βραχιόλι που φορούν είτε για να μην τους πιάσει ο ήλιος είτε το κρεμούν σε κάποιο δέντρο, ώστε να του χαρίσουν ανθοφορία ονομάζεται «Βερόρε».

Στην πρόσφατη δική μας λαογραφία μας οι μανάδες φορούσαν τον «Μάρτη» στα παιδιά τους ώστε να προστατεύονται τα πρόσωπα τους από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, καθώς τα λευκά και ροδαλά πρόσωπα θεωρούνταν όμορφα! Γι' αυτό και μία λαϊκή παροιμία λέει:«Οπόχει κόρη ακριβή του Μάρτη ο ήλιος μη τη δει».

Σε μερικές περιοχές φορούσαν το «Μάρτη» στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, για να μην σκοντάφτει ο κάτοχος του! Σε πολλά χωριά της χώρας μας κρεμούσαν τις κλωστές του Μάρτη όλη τη νύχτα στα κλαδιά μιας τριανταφυλλιάς για να της χαρίσουν ανθοφορία, ενώ σε άλλες περιοχές το έβαζαν γύρω από τις στάμνες για να προστατέψουν το νερό από τον ήλιο και να το διατηρήσουν κρύο!

Το βραχιόλι του «Μάρτη» αλλού το φορούσαν μέχρι να δουν τα πρώτα χελιδόνια, αλλού μέχρι το βράδυ της Ανάστασης οπότε και το έδεναν στη λαμπάδα για να καεί κι αυτό και αλλού τα κρεμούσαν στα δέντρα για να τα βρουν τα χελιδόνια και να φτιάξουν με αυτά τη φωλιά τους!

Ο "μάρτης" μπορεί να άλλαξε σκοπό και χρησιμότητα, μπορεί πλέον να μην είναι  προστασία και ξόρκι, αλλά δεν παύει να είναι ένας  χαριτωμένος εποχικός συμβολισμός. Εγώ προσωπικά το συνδέω με την πρώτη μέρα της Ανοιξης, κάτι σαν καλωσόρισμα δηλαδή και μπορεί να μην φοράω "μάρτη" αλλά ανελλιπώς κάθε χρόνο στρίβω διάφορα ασπροκόκκινα βραχιολάκια και φουντίτσες και στολίζω μ΄αυτές τραπεζάκια, βαζάκια, τα πόμολα στις πόρτες ή στα παράθυρα καλωσορίζοντας την Ανοιξη... και μ΄αρέσει πάρα πολύ 

Εντάξει...παλιμπαιδισμός, είπα εγώ όχι?