ΕυαγγÝλου ΛεμπÝση,

«Η τερÜστια σημασßα των βλακþν εν τω συγχρüνω βßω»

Εις την πολυπληθÞ κατηγορßαν των βλακþν προσÜπτεται ασφαλþς Üδικος και επιστημονικþς εσφαλμÝνη μομφÞ, üταν οýτοι χαρακτηρßζονται εßτε ως Üχρηστοι και περιττüν βÜρος της κοινωνßας, εßτε ως παρασιτικοß, εκφρÜζεται δε συχνÜ η ανüητος, ως θα ßδωμεν, ευχÞ üπως οýτοι εκλεßψουν. Το πρüβλημα των βλακþν δεν εßναι εν τοýτοις απλοýν üταν ληφθÞ πρþτον ýπ üψιν η στερεÜ και απολýτως αναγκαßα θÝσις, Þν οýτοι επαξßως κατÝχουν εν τω κοινωνικþ διαφορισμþ. Οι βλÜκες διαιροýνται οýτως εις δýο üλως αντιθÝτους μεταξý των «ομÜδας», διεπομÝνας üμως αμφοτÝρας υπü του αυτοý νüμου, του διαφορισμοý Η πρþτη εκ τοýτων ομÜς καταλαμβÜνει ως γνωστüν τας υποδεεστÝρας εν τη κοινωνßα θÝσεις, Þτοι ευρßσκεται εις τας κατωτÜτας βαθμßδας τοý κοινωνικοý διαφορισμοý. Πüσον ευεργετικÞ διÜ την κοινωνßαν εßναι η ομÜς αýτη εßναι περιττüν να τονισθÞ, διüτι Üνευ αυτÞς δεν θα υπÞρχεν εκμετÜλλευσις και Üνευ εκμεταλλεýσεως δεν θÜ υπÞρχε πολιτισμüς. Εις δε την γλþσσαν του κοινωνικοý διαφορισμοý: ¢νευ αυτÞς δεν θα υπÞρχε διαφορισμüς, διüτι αντß της ανισüτητος, θα υπÞρχεν ισüτης, Ýστω και εκ των Üνω, δηλαδÞ θα Þσαν üλοι ευφυεßς, üπερ απü της απüψεως του διαφορισμοý το αυτü: ως να Þσαν üλοι βλÜκες· διüτι ο διαφορισμüς απαιτεß ρητþς και ευφυεßς και βλÜκας, περικοπτωμÝνων δε οιονδÞποτε εκ των δýο τοýτων σκελþν του, αßρεται ολüκληρος. ¢νευ δε, κατ ακολουθßαν, τοý διαφορισμοý, καθισταμÝνου δυνατοý μüνον διÜ της σοβαρÜς συμβολÞς των βλακþν, δεν υπÜρχει κοινωνßα. Τοιαýτη λοιπüν Þ τεραστßα κοινωνικÞ σημασßα των βλακþν, Þτις Üλλως τε υπü πÜντων αναγνωρßζεται, μολονüτι μüνον εις τον κοινωνιολüγον εßναι επιστημονικþς γνωστÞ.

Η κατÜ των βλακþν καταφορÜ προκαλεßται Üλλως τε υπü της δευτÝρας ομÜδος αυτþν, πλÝον ενοχλητικÞς της πρþτης, αλλÜ και ενταýθα η καταφορÜ αýτη, Ýφ üσον εμφανßζεται ως λογικÞ κρßσις, εßναι ακοινωνιολüγητος, Þτοι αντεπιστημονικÞ. Κατηγοροýνται δηλαδÞ οι βλÜκες της δευτÝρας ταýτης κατηγορßας üτι παναξßως κατÝχουν σπουδαßας εν τη κοινωνßα θÝσεις. ‘Αλλ η κρßσις αýτη προδßδει πλÞρη μιας ωρισμÝνης μορφÞς του διαφορισμοý Üγνοιαν. Η μορφÞ αýτη δεδομÝνη με φυσικÞν αναγκαιüτητα ως ο νüμος τοý διαφορισμοý εßναι ο στοιχειþδης κανþν: "δÝκα βλÜκες καθ ενüς ευφυοýς· δÝκα ανßκανοι καθ ενüς ικανοý· δÝκα αδýνατοι καθ ενüς ισχυροý κ.ο.κ.". Το φαινüμενον τοýτο, κλασσικüν, τυπικüν καß αιþνιον αφ Þς υπÜρχει ανθρωπßνη κοινωνßα, δι üλης της Ιστορßας της ανθρωπüτητος, δýνανται να εßναι «τυχαßον»; ΑλλÜ τυχαßον εßναι ü,τι αδυνατεß να συλλÜβη ο ανθρþπινος νοýς. ΟυδÝποτε üμως ü,τι προ πολλοý Ýχει συλληφθÞ εις τον θεμελειþδη νüμον του διαφορισμοý. Και το μεν ψυχολογικüν ελατÞριον του συνασπισμοý των οπωσδÞποτε «κÜτω» κατÜ των οπωσδÞποτε «Üνω» εßναι δεδομÝνη δια του ressentiment. Ο συνασπισμüς των βλακþν ενταýθα εßναι μηχανικÞ οργÜνωσις βÜσει της αρχÞς της "ελαχßστης προσπαθεßας" προς αντιμετþπισιν ισχυροτÝρας δυνÜμεως εις το πρüσωπον των ολßγων Þ του ενüς. Η οργÜνωσις αýτη περιωρισμÝνης εκτÜσεως καλεßται κοινωνιολογικþς κλßκα (clique).

2. Η Ýμφυτος τÜσις του βλακüς, εξικνουμÝνη συχνüτατα εις αληθÞ μανßαν üπως ανÞκη εις ισχυρÜς και üσον το δυνατüν περισσοτÝρας πÜσης φýσεως οργανþσεις, εξηγεßται πρþτον μεν εκ της ευκολßας της αγελοποιÞσεως, εις Þν μονßμως υπüκειται, λüγω ελλεßψεως ατομικüτητος (εξ οý και το μßσος του κατÜ του ατüμου και του ατομικισμοý), δεýτερον δε εκ του ατομικοý ζωþδους πανικοý, υπü του οποßου μονßμως κατατρýχεται, εκ του δεδικαιολογημÝνου φüβου μÞπως περιÝλθη εις το παντüς εßδους προλεταριÜτον. Αποτελεß δε η τÜσις αýτη αμÜχητον σχεδüν τεκμÞριον περß του βαθμοý της πνευματικÞς του αναπηρßας. Τοιουτοτρüπως δημιουργεßται αυτüματος συρροÞ βλακþν εις τας πÜσης φýσεως οργανþσεις, αßτινες, εÜν μεν εßναι συμφεροντολογικαß, διατηροýν τουλÜχιστον την σοβαρüτητα των συμφερüντων των, εÜν üμως εßναι «πνευματικαß» περιÝρχονται συν τω χρüνω εις πλÞρη βλακοκρατßαν. Εις το φαινüμενον τοýτο οφεßλει τον εκφυλισμüν του λ.χ. ο μασσωνισμüς, oι απανταχοý Ροταριανοß 0μιλοι, üλοι oι «πνευματικοß» σýλλογοι, καß αυτÞ αýτη η... Κοινωνßα των Εθνþν!. Επüμενον εßναι κατüπιν τοýτων, üτι üπως η λεγεþν των βλακþν ωθεßται ακατανικÞτως προς την αγÝλην και προς τας πÜσης φýσεως οργανþσεις, οýτω υφßσταται ακατανßκητον Ýλξιν απü τας παντüς εßδους αγελαßας αντιατομικÜς και ομαδιστικÜς θεωρßας, απü του πÜσης φýσεως παρεμβατισμοý η διευθυνομÝνης οικονομßας Þ 4ης Αυγοýστου μÝχρι του σοσιαλισμοý και του κομμουνισμοý (¢λλοι εßναι οι εκμεταλλευταß των θεωριþν αυτþν). Τοýτων δεδομÝνων εξηγεßται καß η ατελεýτητος και αυστηροτÜτη επιλογÞ βλακþν εις τÜ ομαδικÜ συστÞματα η οποßα, τη βοηθεßα μιας πολιτικÞς βßας, κατοχυροýται και ως πολιτικüν και κοινωνικüν καθεστþς (4η Αýγοýστου), τüσω μÜλλον, üσο η ελευθερßα της σκÝψεως, χρÞσιμος μüνον εις εκεßνους, οßτινες διαθÝτουν σκÝψιν, εßναι μονßμως και εξüχως αντιπαθητικÞ εις τους βλÜκας, διüτι ασκουμÝνη υπü των Üλλων στρÝφεται εναντßον των, ιδßα οσÜκις οýτοι κατÝχουν εξουσιαστικÜς θÝσεις, Þ Ýχουν συνδÝση συμφÝροντα με τους κατÝχοντας αυτÜς.

Η Ýλλειψις ιδßας γνþμης, η κολακεßα και η ραδιουργßα (ßδε κατωτÝρω) τοýς προορßζουν Üλλως τε ειδικþς δια τας καταστÜσεις ταýτας. Η ακατανßκητος επßσης τÜσις των βλακþν προς τας πÜσης φýσεως αγελαßας εμφανßσεις (κοσμικαß συγκεντρþσεις και causerie τρεφομÝνη εκ των περιεχομÝνων των εφημερßδων και των ραδιοφþνων, μüδα, κλπ.) και διακρßσεις (τßτλοι, διπλþματα παρÜσημα) εßναι κατüπιν των ανωτÝρω αυτονüητος.

3. ΑλλÜ πüθεν εßναι δεδομÝνη η πραγματικÞ δυνατüτης της αποτελεσματικÞς δρÜσεως της βλακικÞς αγÝλης; Η δυνατüτης αýτη εßναι δεδομÝνη απολýτως αντικειμενικþς και ανεξαρτÞτως τοý ψυχολογικοý ελατηρßου (τοý ressentiment), το οποßον Üλλως ουδεμßαν θα εßχε κοινωνικÞν δρÜσιν και ακολοýθως κοινωνιολογικÞν σημασßαν. Εßναι δεδομÝνη εκ της μοιραßας θÝσεως την οποßαν κατÝχουν εις την κλßμακα του κοινωνικοý διαφορισμοý οι βλÜκες, θÝσεως εις την οποßαν εßναι αναντικατÜστατοι , διüτι εßναι θÝσις υποδεεστÝρα, αλλÜ και απολýτως απαραßτητος δια τον üλον κοινωνικüν μηχανισμüν, ο οποßος βασßζεται απολýτως εις τας κατωτÝρας αυτοý βαθμßδας. ΕυκρινÝστατα διαφαßνεται η εξÜρτησις αýτη των ανωτÝρω βαθμßδων και προσþπων απü των κατωτÝρων τοιοýτων üπου αýτη λαμβÜνει μορφÜς καθαρþς εκβιαστικÜς, τας οποßας γνωρßζουν πÜντες οι κοινωνικοß Üνθρωποι. Ως παρÜδειγμα δýναται να χρησιμεýση η παρÝλκυσις Þ ο ενταφιασμüς μιας ýποθÝσεως εις οιανδÞποτε υπηρεσßαν υπü κατωτÝρων υπαλλÞλων, η Ýκδοσις εντÜλματος συλλÞψεως κατÜ καταζητουμÝνου εκληματßου, εις περßπτωσιν κατÜ την οποßαν τα κατþτερα αστυνομικÜ üργανα εßναι αλληλÝγγυα προς αυτüν κλπ. κλπ.

4. ΛαμβανομÝνης Þδη ýπ üψιν της επικαßρου ταýτης θÝσεως των κατωτÝρων βαθμßδων και προσþπων εν τω κοινωνικþ διαφορισμþ καθßσταται απολýτως νοητÞ και η Üνοδος αυτþν εις ανωτÝρας βαθμßδας δια κοινοý μεταξý των συνασπισμοý αναδεικνýοντος εαυτοýς και αλλÞλους Üφ ενüς μεν δι οργανωμÝνης αντιστÜσεως (boycotage) προς τα Üνω και παραλýσεως των τυχüν αντιθÝτων ενεργειþν των υπερκειμÝνων παραγüντων προς ανÜδειξιν Üλλου πρÜγματι ικανοý, προσþπου, αφ ετÝρου δε δι οργανωμÝνης προωθÞσεως προσþπου εκ των κüλπων αυτþν, προς την ανωτÝραν βαθμßδα. Το φαινüμενον τοýτο καλεßται κλßκα. ¼τι την εξÝλιξιν ταýτην ουδεßς δýναται να σταματÞση εßναι φανερüν, üσον εßναι φανερÜ η νομοτελειακÞ συνÜρτησις των ως Üνω δεδομÝνων. ΚατÜ την αυτÞν συνÜρτησιν το φαινüμενον συνεχßζεται: «ενüς βλακüς προκειμÝνου μýριοι Ýπονται», ο δε οýτω ανελθþν βλαξ θα προωθÞση ο ßδιος πρüσωπα μüνον κατþτερα εαυτοý, μÝχρις üτου η μßα βιαßα Ýξωθεν επÝμβασις, υπαγορευομÝνη υπü της ανÜγκης Üλλου τινüς κοινωνικοý üργανισμοý, Þ ο φυσικüς εκφυλισμüς ενüς τοιοýτου οργανισμοý εκ των Ýσω, επιφÝρει θεμελιþδη τινÜ ανατροπÞν Þ και αυτüν τοýτον τον τερματισμüν του βßου του εκφυλισθÝντος οργανισμοý. Οýτω λ.χ., εις παρομοßαν περßπτωσιν η το 1910 ανελθοýσα κοινωνικÞ ομÜς ανÝτρεψε την ιεραρχßαν των αξιþν και των προσþπων και εντüς του παλαιοκομματισμοý, καταστÞσασα δυνατÞν την υπεφαλÜγγισιν των παλαιþν αυτοý αρχηγþν υπü νÝων (Γοýναρη, ΣτρÜτου κλπ.). Ως παρÜδειγμα δια την δευτÝραν περßπτωσιν δýναται να θεωρηθÞ η Üνευ ουδεμιÜς αντιστÜσεως παρÜδοσις της εξουσßας υπü της παλαιÜς κρατοýσης κοινωνικÞς ομÜδος εις την αναßμακτον «επανÜστασιν» τοý 1909. Πλεßστα Üλλα παραδεßγματα αποσυνθÝσεως ορισμÝνων Üλλοτε ισχυρþν οργανισμþν: του Βενιζελισμοý και του Αντιβενιζελισμοý παρατηροýνται σÞμερον, μερικþν εκ των οποßων αλλαχοý δßδεται η ανÜλυσις.

5. ΑλλÜ και οι Üνευ συνασπισμοý και οργανþσεως, Üνευ«κλßκας», ανερχüμενοι βλÜκες Þ ανßκανοι γενικþς, ατομικþς και μüνον επικρατοýντες, ευρßσκονται εν τοýτοις δεσμευμÝνοι υπü του κοινωνικοý διαφορισμοý εις ßσον βαθμüν ως και οι οργανωμÝνοι τοιοýτοι. Διüτι αντικειμενικþς αι θÝσεις τας οποßας λαμβÜνουν εßναι τοιαýται, þστε η ανεπÜρκειÜ των Þ να εßναι πλεονεκτικÞ Þ να εßναι ανεκτÞ, οýδÝποτε üμως θÝσεις απαιτοýσαι πραγματικÜ προσüντα, εκ των οποßων, και αν ακüμη φθÜνουν εις αυτÜς, ανατρÝπονται και κρημνßζονται εις την πρþτην αντßξοον περßστασιν και υπü μεγÜλου τινüς Þ μικροý πνÝοντος ανÝμου. Οýτω λ.χ. πολλοß εξ αυτþν κατÝλαβον διαδοχικþς πλεßστα αξιþματα της κοινωνßας και της πολιτεßας, απü του ΠροÝδρου της Δημοκρατßας, μÝχρι του «ΠροÝδρου του Συλλüγου Προστασßας Εγγýων Μυιþν», του «Γενικοý ΓραμματÝως της ΓενικÞς Συνομοσπονδßας Πωλητþν Ποντικοπαγßδων» κ.ο.κ., αξιþματα βεβαßως, τα οποßα ουδÝποτε θα επιδιþξη σοβαρþς απασχολοýμενος Üνθρωπος. Εις τα αξιþματα ταýτα προστßθενται φυσικÜ και διακρßσεις οßον παρÜσημα, διπλþματα, δεξιþσεις κλπ. τα οποßα ανÝκαθεν απετÝλεσαν ευπρüσδεκτα και ζωηρþς καταζητοýμενα θÝματα μεγÜλων σατυρικþν Ýργων της λογοτεχνßας, Ýνθα απηθανατßσθη ο ανþνυμος οýτος κοινωνικüς τýπος. Την Üνοδον αυτοý διευκολýνουν πλεßστα προς τοýτο ειδικÜ προσüντα: η παντελÞς Ýλλειψις προσωπικüτητος, Þτις εκδηλοýται εις την χρονßαν απουσßαν γνþμης επß παντüς ζητÞματος, εις τον φüβον προ της ενδεχομÝνης διαφωνßας προς πÜντα Üνθρωπον, η ολιγüλογος ανιαρüτης αυτοý, εκλαμβανομÝνη υπü των αφελþν ως βαθýνοια και σοβαρüτης, οφειλομÝνη δε πρÜγματι εις ανεπανüρθωτον Ýλλειψιν πνεýματος και πολιτισμοý, κλπ. (Τοιοýτοι λ.χ. δýο κλασσικοß και αντßθετοι τýποι σοβαροφανþν βλακþν: ο «ψωνßζων» και ο «causeυr». Ο «ψωνßζων» Ýχει Ýκδηλον στßγμα την βλακþδη πονηρßαν εις το μÝρος εκεßνο του ανθρωπßνου σþματος, Ýνθα παρÜ τοις ανθρþποις κεßται συνÞθως το πρüσωπον. Η ευφυÀα του, την οποßαν πιστεýει üτι Ýχει και üτι την κρýπτει επιμελþς, συνßσταται εις το ν ακοýη μüνον τα λεγüμενα των Üλλων, συνοδεýων αυτÜ με εξυπνþδες τι ηλßθιον μειδßαμα. Δεν απαντÜ, διüτι βεβαßως δεν εßναι «κουτüς» διÜ να «εκτεθÞ». ΠÜντα Üνθρωπον κατ? αρχÞν θεωρεß ως εχθρüν ενεδρεýοντα να του αρπÜση καμμßαν εκδÞλωσιν δια να τον εκθÝση κακοÞθως εις τους εχθροýς του. ΠÜντα δε Üνθρωπον κατ? αρχÞν εκφρÜζοντα γνþμας θεωρεß Üνευ δισταγμοý βλÜκα, κρýπτων ο ßδιος επιμελþς την ευφυÀαν του üπισθεν συγκαταβατικοý μειδιÜματος. ‘Εχει την ευφυεστÜτην Üποψιν, üτι ηλßθιοι Þσαν πÜντες οι Ýχοντες γνþμην, οι γρÜψαντες βιβλßα, üτι ο ΚÜντ αδßκως εφιλοσüφησε και ο Μπετüβεν διÝπραξε μεγßστην ηλιθιüτητα συνθÝσας τας μουσικÜς του συμφωνßας.

Η περιφρüνησßς του προς τους διανοουμÝνους και ιδßως τους αγωνιζομÝνους εξ αυτþν και προς τους καλλιτÝχνας εßναι απÝραντος, περß δε των ευφυολüγων φρονεß üτι πρüκειται περß γελωτοποιþν τεταγμÝνων να τον διασκεδÜζουν, γελÜ δε ουχß λüγω των ευφυολογημÜτων των, αλλÜ λüγω της βλακεßας των να λÝγουν ευφυολογÞματα Üνευ πρακτικοý τινος λüγου. ΠÜσας τας ανοησßας ταýτας των καλουμÝνων ευφυþν καλýπτει ο «ψωνßζων» με μειδßαμα αυτοπεποιθÞσεως, συγκαταβÜσεως και μετριüφρονος υπεροχÞς... Ο causeur συνÜδελφος του ανωτÝρω αποτελεß αληθÞ κοινωνικÞν μÜστιγα, διüτι ως causerie εκλαμβÜνει το να λÝγη εις τους χειμαζομÝνους συνανθρþπους τß ανÝγνωσεν εις τας εφημερßδας, τß Þκουσεν εις το ραδιüφωνον και τß του εßπον διÜφοροι καθ?οδüν, εξικνοýμενος Ýστιν üτε εις τα σχüλιÜ του, üταν αποφασßση να σχολιÜση εις δυσθεþρητα ýψη οξυδερκεßας και πνευματικÞς χÜριτος: üτι λ.χ. κατÜ την νýκτα αναμφιβüλως επικρατεß σκüτος, την δε βροχÞν ακολουθεß οπωσδÞποτε η υγρασßα.... Εις ταýτα προστßθεται ενßοτε και η «προστατευτικÞ» στÜσις αυτοý Ýναντι των πνευματικþς ανωτÝρων του, σκοποýσα την υποτßμησιν αυτþν εις τα üμματα του κüσμου κλπ. Με γενικüν και ανεπανüρθωτον αποτÝλεσμα την κατÜκτησιν της γενικÞς «συμπαθεßας» του κüσμου και την απονομÞν του περιφÞμου διπλþματος του «συμπαθοýς», κατÜ του οποßου, δι αιματηρÜς σατýρας εξηγÝρθησαν εv σþματι üλοι οι πνευματþδεις Üνθρωποι των αιþνων, οι αφÞσαντες τα επισκεπτÞριÜ των εις τας σελßδας της Ιστορßας, θεωρÞσαντες αυτü, Üγνωστον διατß, ως την δεινοτÝραν ýβριν.

6. ΕνδιαφÝρον εßναι τÝλος ενταýθα το φαινüμενον μερικþν ευφυþν ανθρþπων, οßτινες, ενστικτωδþς διαισθανüμενοι τον κοινωνικþς ανυπÝρβλητον ρüλον των βλακþν και την λαμπρÜν κοινωνικÞν αυτþν σταδιοδρομßαν - εv τη «χρυσÞ» μÝση οδþ της μετριüτητος εννοεßται - αποφασßζουν να υποδυθοýν τον ρüλον αυτüν, üπως ανÝλθουν δια της μεθüδου της «νýσσης», ως αýτη ευφυÝστατα αποκαλεßται παρÜ τω λαþ. Αλλ’ ο ρüλος οýτος εßναι εξαιρÝτως δýσκολος εκ δýο λüγων: Πρþτον υποκειμενικþς η ýπαρξις πνευματικÞς και ψυχικÞς ζωÞς Ýχει ως γνωστüν αναποτρÝπτους αντανακλÜσεις επß της εξωτερικÞς φυσιογνωμßας, αßτινες με την τελειοτÝραν υπüκρισιν, δýσκολον εßναι ν’ αποκρυβοýν, πλην της περιπτþσεως καθ Þν εßναι δεδομÝνον τÜλαντον μεγÜλου Þθοποιοý. Η απλÞ παρουσßα του ευφυοýς ανθρþπου εßναι κατÜ κανüνα διÜ τον βλÜκα εις το Ýπακρον προκλητικÞ. Το ψυχολογικüν σýμπλεγμα των συναισθημÜτων, το οποßον αýτη εξαπολýει παρ αυτþ εßναι το αυτü ακριβþς με εκεßνο του καταδιωκομÝνου και πανικοβλÞτου ζþου Þ Üνθρþπου, εν καταστÜσει φυγÞς Þ Üμýνης. Τü μßσος, ο φüβος, ο φθüνος μετÜ του θρÜσους συμπλÝκονται κατÜ τρüπον, δηλοýντα δια τον εξησκημÝνον οφθαλμüν σαφþς εις πÜσαν φρÜσιν, ßδßα υποτιμητικÞν Þ μειωτικÞν, την κατÜστασιν αμýνης. Δεýτερον απü της απüψεως του βλακüς, η Ýνστικτος καχυποψßα αυτοý εßναι τοιαýτη, þστε η υπüκρισις του ευφυοýς ν’ αποβαßνη ματαßα, η δε πραγματικÞ ειλικρßνεια αυτοý να εκλαμβÜνεται ως υπüκρισις. Ο βλÜξ ως πλησιÝστερος προς το ζωúκüν βασßλειον, Ýχει την Ýνστικτον καχυποψßαν οýτω ανεπτυγμÝνην, þστε ν αδυνατÞ να διαγνþση Þ να εννοÞση συλλογισμοýς και λογικοýς υπολογισμοýς του ευφυοýς, βασιζομÝνους üχι εις το Ýνστικτον αλλÜ εις την διÜνοιαν. ‘Αοπλος και ανυπερÜσπιστος Ýναντι των ψυχρþν υπολογισμþν της ξÝνης διανοßας, Þς ο μηχανισμüς τυγχÜνει εις αυτüν νοητικþς απροσπÝλαστος, μßαν μüνην Üμυναν διαθÝτει, ακριβþς üπως το ζþον και ο πρωτüγονος Üνθρωπος: την Ýνστικτον καχυποψßαν. 0ýτω εξηγεßται και η φυσικÞ και πνευματικÞ κατωτερüτης των λαþν, οßτινες εμπνÝονται βασικþς υπü της καχυποψßας, Þν αυταρÝσκως εκλαμβÜνουν ως ευφυßαν.

‘Εκ τοýτων επßσης φαßνεται σαφþς, üτι η καχυποψßα και η απüτοκος αυτÞς πονηρßα εßναι ακριβþς το αντßθετον της ευφυßας ως προς τον üλον αυτÞς εκτοπιζομÝνης πÜντοτε υπü της δευτÝρας. ΛÝγομεν αντßθετος μüνον ως προς τον ρüλον, διüτι η διÜνοια δεν εßναι τι το ανεξÜρτητον Þ αντßθετον του ενστßκτου, αλλÜ τουναντßον η ανÜπτυξις και ο δια λογικþν μÝσων πλουτισμüς αυτοý εις την αρχικÞν αυτοý πÜντοτε κατεýθυνσιν.

7. Πονηρßα εßναι η ενεργητικÞ üψις της καχυποψßας και το δεýτερον στÜδιον αυτÞς, Þτοι η δρÜσις αυτÞς, δρÜσις üμως ζωúκþς αμυντικÞς φýσεως, διüτι προûποθÝτει την πνευματικÞν κατωτερüτητα και την πνευματικÞν αμηχανßαν του βλακüς, ως ζþου ενστικτþδους και πνευματικþς πανικοβλÞτου. Η απλÞ καχυποψßα εßναι Üμυνα παθητικÞς φýσεως,καθ´ ο μη ενεργοýσα επß Üλλων ατüμων. Η πονηρßα εßναι Üμυνα ενεργητικÞς φýσεως, διüτι αποτελεß εγκεφαλικÞν ενÝργειαν, σχηματισμüν συλλογισμþν και συμπερασμÜτων, αγüντων εις πρÜξεις («τον εγÝλασε» κ.λπ.) και συνεπþς ενεργεß επß Üλλων ατüμων. ¢σχετον το ζÞτημα της βλακþδους ποιüτητος των συλλογισμþν και συμπερασμÜτων. Η χρησιμοποßησις Þδη των βλακωδþν τοýτων συλλογισμþν και συμπερασμÜτων, με μιÜν λÝξιν της πονηρßας, χρησιμοποßησις üμως γενικþτερον ψυχολογικþς επιδρþσα επß του Üλλου ατüμου, Þτοι χρησιμοποßησις αυτÞς εν συνδυασμþ με στοιχεßα κατωτÜτης πνευματικÞς υποστÜθμης (κολακεßα, ψεýδος, ραδιουργßα, συκοφαντßα, σωματεμπορßα, συμπαθÞς μορφÞ τοý βλακüς ακüμη, επßκλησις της πολυτεκνßας του, προσφορÜ ανηθßκων καß ευκüλων υπηρεσιþν εις το κολακευüμενον πρüσωπον, χαφιεδισμüς, ξεσκονßσματα, το «ποιεßν τον καραγκιüζην», Þ τον gigolot, χειροφιλÞματα προς τον «Εθνικüν ΚυβερνÞτην», εκφωνÞσεις λüγων, συρραφÞ κολακευτικþν στßχων, μεταφορÜ λαχανικþν, κλπ. κλπ.) τοιαýτη, λÝγομεν, χρησιμοποßησις της πονηρßας, κατÜστασις θετικÞ, ενεργüς και προσοδοφüρος, καλεßται επιτηδειüτης. Και εδþ συμβαßνει κοσμοúστορικüν γεγονüς: üτι η δýναμις των μÝσων τοýτων επικρατÞσεως των βλακþν εßναι τοιαýτη, λüγω της ευτελεßας και της διανοητικÞς κατωτερüτητος των κολακευομÝνων προσþπων, þστε ο βλÜξ, κατÜ παρÜβασιν φαινομενικþς της βλακεßας του, νÜ φθÜνη εις τον σκοπüν του και να προωθεßται Þ να επικρατÞ! Δεν γνωρßζομεν üμως τη αληθεßα ποßα κατηγορßα βλακþν εßναι ενταýθα η πλÝον επικßνδυνος και ψυχολογικþς η πλÝον αποσυνθετικÞ δια την κοινωνßαν: εκεßνη, Þτις διαπρÜττει τ ανωτÝρω, Þ Ýκεßνη, διüτι δημιουργεßται και δευτÝρα, Þτις θεωρεß ως ευφυεßς τους ως Üνω βλÜκας! Εις την κατηγορßαν αυτÞν ανÞκουν και οι ευφυÝστατοι εκεßνοι αρριβισταß πÜσης φýσεως του δημοσßου βßου, οι οποßοι φρονοýν üτι δεν Ýχει καμμßαν σημασßαν τß λÝγει και τß πρÜττει τις σÞμερον και αýριον, διüτι «εν τη συγχßσει του λαοý τα πÜντα λησμονοýνται», παραγνωρßζοντες οι ατυχεßς το γεγονüς, üτι αν τυχüν λησμονεß ο λαüς, δεν λησμονοýν üμως τα στελÝχη καß οι ηγÝται του και üτι και αν ακüμη ολüκληρος ο λαüς αποτελεßται απü λωποδýτας και παληανθρþπους, ο αυτüς üμως ακριβþς λαüς Ýχει την μοχθηρÜν αξßωσιν να μη εßναι τοιοýτοι oι παρ αυτοý αναδεικνυüμενοι, Þ εκεßνοι oι οποßοι οπωσδÞποτε επηρεÜζουν τας τýχας του τους οποßους, εξ ενστßκτου αυτοσυντηρÞσεως και δικαιοσýνης, διüτι εφωδιασμÝνοι αυτοß με περισσüτερα μÝσα του κÜμνουν αθÝμιτον ανταγωνισμüν, επιθυμεß ασπßλους, Þ Üλλως τιμωρεß. Διüτι μüνον απü της απüψεως της δευτÝρας ταýτης κατηγορßας βλακþν δýναται νÜ τεθÞ το ερþτημα: «ποßος εßναι βλÜξ, ο κολακεýων, Þ αντιθÝτως ο κολακευüμενος;» ‘Αλλ’ üτι πÜντα ταýτα τα μÝσα της επιτηδειüτητος εßναι Üσχετα εντελþς με την ευφυßαν, και üτι ουδεßς ευφυÞς Ýχει ανÜγκην να τα χρησιμοποιÞση, διüτι οýτος επικρατεß διÜ της Üξßας του, δεν αμφισβητεßται. ¼τι εßναι τα ευκολþτερα "πνευματικþς" μÝσα δεν αμφισβητεßται. ¼τι ο κολακευüμενος, εÜν πιστεýση εις την ειλικρßνειαν του επιτηδεßου εßναι βλÜξ, δεν αμφισβητεßται. Πþς üμως δýναται ν’αμφισβητηθÞ üτι εÜν ο κολακευüμενος εßναι βλÜξ, βλÜξ αναγκαßως θα εßναι και ο πεßθων Ýνα βλÜκα; Διüτι, αλλοßμονον!, Ουδεßς ευφυÞς μÝχρι τοýδε κατþρθωσε νÜ πεßση βλÜκα και ουδεμßα συνεννüησις επιτεýχθη ποτÝ μεταξý ετερογενþν εγκεφÜλων. "Δýο κεφαλαß δια να συνεννοηθοýν πρÝπει να εßναι Þ εξ ßσου κεναß, Þ εξ ßσου πλÞρεις" εßπε κÜποτε επιγραμματικþτατα ο πρýτανις της ΕλληνικÞς δημοσιογραφßας, διευθυντÞς της «ΝÝας ΗμÝρας». Η κλασσικÞ εκÜστοτε αποτυχßα των ευφυþν εκεßνων ανθρþπων, οßτινες ποτÝ επειρÜθησαν προς στιγμÞν να εισÝλθουν εις τον ψυχοδιανοητικüν κüσμον των βλακþν, διÜ να τους πλησιÜσουν üπως επιτýχουν τι παρÜ των πανισχýρων τοýτων εξουσιαστþν των υψηλοτÝρων αξιωμÜτων, υπÞρξε πρÜγματι τραγικÞ μÝχρι σημεßου, þστε να οδηγηθοýν oι ατυχεßς οýτοι εις την απελπισßαν, ενßοτε δε και εις τον τερματισμüν της σταδιοδρομßας των και εις τον θÜνατον, ενþ ουδÝν ποτÝ νÝφος διετÜραξε την αγαστÞν σýμπνοιαν μεταξý των βλακþν... Κατ’ αδÞριτον συνÝπειαν η ως Üνω δευτÝρα κατηγορßα αυτþν θεωρεß τους ευφυεßς αυτοýς ως βλÜκας! ΥπÜρχει και τρßτη κατηγορßα βλακþν, κυνικωτÝρα και κομψοπρεπþς παροξýνουσα τα πρÜγματα: "Η μεγαλυτÝρα βλακεßα εßναι η ευφυÀα!", λÝγει αûτη þφελιμιστικþς κρßνουσα καß μÞ καθορßζουσα επακριβþς τÞν... Ιδßαν αυτÞς θÝσιν.

8. Αν ο βλÜξ καταφεýγει εις την επιτηδειüτητα λüγω των πενιχρþν πνευματικþν του μÝσων εκ της αυτÞς ελλεßψεως ανωτÝρων πνευματικþν μÝσων ωθεßται και προς την απÜτην. ΑπÜτη εßναι ως γνωστüν η αποσιþπησις της αληθεßας Þ η παρÜστασις ψευδþν πραγμÜτων ως αληθþν. Εξ αυτοý τοýτου του ορισμοý αυτÞς συνÜγεται üτι η απÜτη δεν ανÜγεται εις την εýφυßαν του απατεþνος, διüτι πÜς Üνθρωπος δýναται να παραστÞση ψευδþς πρÜγματα ως αληθÞ και αυτüς οýτος ο βλÜξ, αλλ εις την ευπιστßαν του θýματος. ¼τι λοιπüν καταφεýγει εις αυτÞν, ως διανοητικþς ευκολþτερον μÝσον ο βλÜξ επειδÞ, στεροýμενος ευφυÀας, εßναι ανßκανος να μεταχειρισθÞ Ýντιμα μÝσα, εßναι αυτονüητον, διüτι Ýντιμα μÝσα ως δυσκολþτερα, χρησιμοποιεß μüνον ο κεκτημÝνος πραγματικÞν ατομικÞν αξßαν. Πüθεν λοιπüν προÝρχεται η ευρÝως διαδεδομÝνη αντßληψις, üτι ο απατεþν üχι μüνον αποκλεßεται να εßναι βλÜξ, αλλ αναγκαßως εßναι ευφυÞς, αντß της ως Üνω αναλýσεως, εξ Þς αντιθÝτως προκýπτει, üτι ο απατεþν üχι μüνον αποκλεßεται να εßναι ευφυÞς, αλλ? εßναι αναγκαßως βλÜξ; Η αντßληψις αýτη προÝρχεται εκ της «θεωρßας» τοý βλακüς περß της ευπιστßας. ΕιθισμÝνος ο βλÜξ να «σκÝπτεται» ουχß διÜ του νοητικοý μηχανισμοý, αλλÜ δια χονδροειδþν Ýξωθεν εντυπþσεων, δεν ερευνÜ τας αιτιοκρατικÜς σχÝσεις, αλλÜ περιορßζεται εις το γεγονüς μιας επιτυχοýσης απÜτης, γεγονüς εξ οý και μüνου συνÜγει την βλακεßαν του θýματος και την ευφυÀαν του απατεþνος. ¼τι η απÜτη δεν οφεßλεται εις ευφυßαν ανελýθη, νομßζομεν επαρκþς. ¼τι üμως η ευπιστßα του θýματος αποτελεß βλακεßαν, τοýτο εßναι αληθÝς μνημεßον βλακικÞς "διανοßας" καß πολιτιστικÞς υποστÜθμης. Διüτι η ευπιστßα ενüς ατüμου, ως προûποθÝτουσα τα Üλλα Üτομα ως Ýντιμα καß συνεπþς ως ευφυÜ, εßναι ασφαλþς το μÝγιστον των τεκμηρßων της πνευματικÞς του αναπτýξεως και του πολιτισμοý του. ‘Οσον υψηλüτερον επß των βαθμßδων της ευφυßας καß του πολιτισμοý ßσταται εν Üτομον Þ εßς λαüς, τüσον περισσüτερον εýπιστος εßναι. Ο τελευταßος των βλακþν θα ηδýνατο να εξαπατÞση Ýνα ΚÜντ Þ Ýνα Μπετüβεv και ο τελευταßος των ΕλλÞνων Ýνα Ευρωπαßον... Το μειδßαμα του οßκτου,το οποßον ρßπτουν οι δημιουργοß των πνευματικþν αξιþν , επß των δυστυχþν «Ýξυπνων» ας εßναι και η τιμωρßα των βλακþν και δια την "θεωρßαν" των ταýτην!

9. «Οτι ο βλÜξ, ακολουθþν την Ýνστικτον αυτοý καχυποψßαν, ευρßσκεται εντüς της πραγματικüτητος, τοýτο εßναι αναμφισβÞτητον, θÝτει δε αυτüν εν τω Κοινωνικþ βßω εις «ανωτÝραν» μοßραν λ.χ. του μεταφυσικοý, του üποιου ο ενστικτþδης κüσμος Ýχει υποστÞ νοσηρÜν ατροφßαν, Ýναντι του διανοητικοý αυτοý κüσμου, üστις Ýχασε πÜσαν επαφÞν μετÜ της πραγματικüτητος. ΕÜν δεχθþμεν, ως υποχρεοýμεθα, πρþτον üτι το Ýνστικτον εßναι αλÜθητον, καθ ü ανεξÞγητον και Üφθαρτον, δεýτερον üτι ο κüσμος των ενστßκτων εßναι ο κατ εξοχÞν φυσικþς υγιÞς κüσμος, τρßτον üτι η κοινωνßα ως συνÝχεια της φýσεως εßναι υγειÞς οργανισμüς, απαρτιζüμενος υπü υγειþν ατüμων, τüτε το συμπÝρασμα περß της υπεροχÞς του βλακüς επß του μεταφυσικοý εν τη κοινωνßα, εßναι συμπÝρασμα αναγκαστικüν και ανÝκκλητον, επαληθευüμενον Üλλως τε, κατÜ φυσικÞν αναγκαιüτητα, υπ’ αυτÞς ταýτης της κοινωνικÞς πραγματικüτητος üλων των εποχþν και των λαþν. Το üτι οι μεταφυσικοß επεκρÜτησαν (üχι Þνθισαν) εις εποχÜς παρακμÞς των κοινωνιþν δεν εßναι τυχαßον. Ο βλÜξ, ως ελÝχθη και ανωτÝρω, διαισθανüμενος εν τη καχυποψßα του την επßθεσιν εκ μÝρους του ευφυοýς, εßναι θεμελιωδþς εντüς της πραγματικüτητος, διüτι διαισθÜνεται ορθþς τον κßνδυνον να περιÝλθη κοινωνικþς εις την κÜτω τÜξιν. ΕÜν δια της καχυποψßας αυτÞς και μüνης προστατεýεται Ýναντι του φυσικοý αυτοý προορισμοý του, τοýτο εßναι Üλλο ζÞτημα. Φανερüν εßναι, üτι το Ýνστικτον αποτελεß μÝσον προσανατολισμοý και στοιχειþδους αμýνης εις τον πρωτüγονον Üνθρωπον, üχι üμως μÝσον κατισχýσεως και υπεροχÞς εν προηγμÝνη κοινωνßα μετÜ προηγουμÝνου κοινωνικοý διαφορισμοý και αναπτýξεως των νοητικþν του ανθρþπου μÝσων, των üποιων η κατ? Üτομα ανισüτης εßναι εξ ßσου φυσικþς δεδομÝνη. Ο βλÜξ ομοιÜζει ενταýθα το ζþον, το üποßον εξ ενστßκτου γνωρßζει να διαφεýγη πÜντα κßνδυνον, πλÞν ανωτÝρας ωμÞς βßας, εις την ζοýγκλαν, εισερχüμενον üμως εις κεντρικÞν οδüν μεγαλουπüλεως, ευρßσκεται αιφνιδßως υπü τους τροχοýς αυτοκινÞτου. Τοýτο εßναι Üγνωστος και ακατανüητος εις αυτü μηχανÞ, βασιζομÝνη βεβαßως κατÜ τελευταßον λüγον εις το Ýνστικτον του ανθρþπου, κατασκευασθεßσα üμως δια της διανοßας του. Πþς Þδη οι πνευματικþς κατþτεροι Üνθρωποι ευρßσκονται υπü τους τροχοýς διαφüρων κοινωνικþν "αυτοκινÞτων", - τοýτο δεικνýει η θÝσις αυτþν εις την κÜτω τÜξιν. Την "μηχανÞν" αυτÞν εßναι βεβαßως αδýνατον να διαφýγη και ο βλÜξ, του οποßου και η Üνοδος εßναι αυστηρþς εντüς ωρισμÝνων πλαισßων περιωρισμÝνη. Οτι δε τÝλος ο μεταφυσικüς ουδÝ το ζþον, ουδÝ τον βλÜκα δýναται να περιπλÝξη εις τροχοýς, τοýτο εßναι ευνüητον εκ του γεγονüτος, üτι οýτος φÝρεται επß του ΠηγÜσου...

10. Ως προς την κοινωνικÞν προÝλευσιν των βλακþν διαπιστοýται üτι η παραγωγÞ βλακþν δεν εßναι ταξικÞ. Η πονηρÜ φýσις δεν Ýδωκεν εις ωρισμÝνην τινÜ κοινωνικÞν τÜξιν το επßζηλον τοýτο προνüμιον. Επεδαψßλευσεν ßσως ως φαßνεται, εις την εκÜστοτε Üνω τÜξιν τους διασκεδαστικωτÝρους απλþς τýπους βλακþν, αλλÜ δεν εστÝρησεν ουδεμßαν Üλλην κοινωνικÞν τÜξιν της σοβαρÜς συμβολÞς των. Ο βλÜξ υπουργüς, ο αγüμενος και φερüμενος υπü των υπαλλÞλων του και τα μÝλη ενüς εργατικοý σωματεßου, τα οποßα εκμεταλλεýεται ο πονηρüς εργατοκÜπηλος, αποτελοýν δýο αντßθετα παραδεßγματα του γεγονüτος, üτι η βλακεßα δεν Ýχει ταξικÞν την πατρßδα. ΨυχολογικÜ δε εßναι κυρßως τα περιεχüμενα, τα οποßα δημιουργοýν τας ποικιλßας και παραλλαγÜς μεταξý των βλακþν. Ο fils a papa της Üνω τÜξεως, ο οποßος λüγω φυσικÞς ατροφßας του βουλητικοý του κüσμου, λαμβÜνει σοβαρþς υπ’ üψιν την ατελεýτητον σειρÜν των απαγορεýσεων της οικογενεßας του, στεροýμενος δε και ιδßας πνευματικüτητος, καταντÜ εις το τÝλος τýπος χωρßς την ελαχßστην προσωπικüτητα, ονομÜζεται υπü της τÜξεþς του επιεικÝστατα "καλü παιδß", εις δε την αντικειμενικÞν διÜλεκτον θα ηδýνατο να αποκληθÞ "ευπρεπÞς βλÜξ", ενþ το "τÝκνον του λαοý" εις την αυτÞν περßπτωσιν ονομÜζεται υπü του ευφυεστÝρου και κυριολεκτοýντος λαοý δραστικþτατα "κüπανος" Σημαντικþς αυστηροτÝρα εßναι επομÝνως η φυσικÞ επιλογÞ εντüς της κÜτω τÜξεως: ενþ λ.χ. ο fils a papa εις την μαθητικÞν ηλικßαν τυγχÜνει της αγωγÞς, των μορφωτικþν μÝσων και των περιποιÞσεων της τÜξεþς του και παραμÝνει ψυχικþς αμεßωτος, üπερ επαυξÜνει την γελοßαν αυτοπεποßθησßν του εις πρεσβυτÝραν ηλικßαν, δυνÜμενος να φθÜση ανενοχλÞτως και εις υψηλÜ αξιþματα, η δε ατομικÞ του ýπαρξις ως μη þφειλε, εßναι γνωστÞ εν τη κοινωvßα. ΑντιθÝτως το τÝκνον του λαοý και σκληρþτερον χειραγωγεßται υπü των γονÝων του και των συμμαθητþν του εν τω σχολεßω μÝχρι πλÞρους ψυχικÞς εξουθενþσεως δια σκληρÜς υποτιμÞσεως, προπηλακισμþν, φαρσþν, ýβρεων και βιαιοπραγιþν και δυσκολþτερον εßναι κατüπιν τοýτων ν’ ανÝλθη την κοινωνικÞν κλßμακα, ο δε βλÜξ των λαúκþν τÜξεων οýτως και συμπαθÝστερος εßναι και Üγνωστος και ακινδυνþτερος και ολιγþτερον γελοßος, καθ’ ο σεμνüτερος και εστερημÝνος της αυτοπεποιθÞσεως Þ επÜρσεως του βλακüς των Üνω τÜξεων, εις τον οποßον λüγω ατροφßας τοý βουλητικοý του και τÞς μαλθακüτητος του οικογενειακοý του περιβÜλλοντος προστßθεται Ýστιν üτε και αηδÞς γυναικωτüς χαρακτÞρ. Ενιαßον üμως εßναι το πνευματικüν προλεταριÜτον πÜσης ταξικÞς καταγωγÞς.

11.Η ηθικÞ τÝλος σχÝσις μεταξý βλακüς και επιτηδεßου Þ απατεþνος εßναι απροσδοκÞτως διÜφορος της Þν εκλαμβÜνει συνÞθως η «κοινÞ γνþμη». Ο συνÞθης κοινωνικüς Üνθρωπος θεωρεß τον επιτÞδειον και τον απατεþνα ως ανηθßκους μεν, Üλλ? ως υποδιαιρÝσεις του ευφυοýς. Ολως το αντßθετον üμως συμβαßνει: ο επιτÞδειος και ο απατεþν εßναι ακριβþς υποδιαιρÝσεις τοý βλακüς. Καß ιδοý πþς. Εßπομεν ανωτÝρω üτι η πονηρßα, εκτüς εÜν εßναι μÝσον αμýνης των ευφυþν ουχß κατÜ των βλακþν αλλÜ κατÜ της πονηρßας των, αποτελεß φυσικÞν ιδιüτητα των βλακþν και δη φυσικÞν συνÝπειαν του γεγονüτος, üτι, λüγω ατροφßας του νοητικοý των μηχανισμοý, αποτελεß αýτη την μüνην Üμυναν αυτþν κατÜ πÜσης Ýξωθεν επιθÝσεως. Απü της διαπιστþσεως της αληθεßας ταýτης μÝχρι της ακολοýθου αληθεßας υπÜρχει Ýv και μüνον βÞμα: üτι μüνον ο πνευματικþς ανÜπηρος Ýχει ανÜγκην της επιτηδειüτητος και της απÜτης δια να προωθηθÞ Þ να επικρατÞση. Ουδεßς Üνθρωπος αξßας Ýχει ανÜγκην να γßνη επιτÞδειος Þ απατεþν. Η καθημερινÞ κοινωνικÞ πεßρα διδÜσκει üτι τα επßθετα ταýτα ουδÝποτε κατþρθωσαν να "κολλÞσουν" εις ανθρþπους πραγματικÞς αξßας, οι οποßοι, εÜν υπÞρξαν μισητοß, εχαρακτηρßσθησαν ßσως ως «κακοß», ως «καταχθüνιοι», ως «γüητες», ως «τορπιλληταß» Þ ως «λιβελλογρÜφοι», ουδÝποτε üμως ως επιτÞδειοι Þ απατεþνες, και üταν ακüμη υπÞρξαν συντηρητικοß εις τας σχÝσεις των μετÜ των λοιπþν ανθρþπων και κατþρθωσαν πÜντοτε να προωθηθοýν Þ να επικρατÞσουν. Απüλυτος εσωτερικÞ συνÝπεια της πνευματικÞς αναπηρßας του βλακüς εßναι Üλλως τε üχι μüνον η αγελαßα του τÜσις, üχι μüνον η προþθησßς του «πλÜτην μÝ πλÜτην» με την λεγεþνα των ομοßων του, üχι μüνον η προσφυγÞ εις τα ευτελÝστερα μÝσα της επιτηδειüτητος, την Ýλλειψιν αντιθÝτου γνþμης, την προσφορÜν ευκüλων και ανηθßκων εκδουλεýσεων και την κολακεßαν, αλλÜ και η συστηματικÞ αποφυγÞ πÜσης συγκροýσεως και πÜσης μÜχης.

Και üταν ακüμη ο βλÜξ, υπü την μορφÞν του επιτηδεßου Þ του απατεþνος, εξαναγκασθÞ να δþση μÜχην, θα δþση αυτÞν δια των πνευματικþς ευκολοτÝρων καß συνεπþς των ανηθικωτÝρων «üπλων»: του ψεýδους, της διαστροφÞς, της ραδιουργßας και της συκοφαντßας.

Εξ οý Ýπεται το ακλüνητον δüγμα: και η ανηθικüτης εßναι αποκλειστικüν προνüμιον των βλακþν!