Ïñèïß óôá ôåi÷ç
ÐïôÝ íá ÌÇÍ ëåò ðïôÝ.
28 Óåðôåìâñßïõ 2007, 08:26
Ôé Þôáí ïé äåéíüóáõñïé;


Τι Þταν οι δεινüσαυροι;

Ορισμüς

Η τÜξη των δεινοσαýρων πÞρε το üνομÜ της επßσημα απü τον ¢γγλο παλαιοντολüγο Ρßτσαρντ ¼ουεν το 1842 σαν μßα «ευδιÜκριτη φυλÞ Þ υποομÜδα των Σαυροειδþν ερπετþν». Ο üρος προÝρχεται απü τις ΕλληνικÝς λÝξεις δεινüς και σαýρα.

Οι δεινüσαυροι Þταν εξαιρετικÜ πολυποßκιλοι. ΥπÞρχαν χορτοφÜγοι και σαρκοφÜγοι. ΚÜποιοι δεινüσαυροι Þταν δßποδοι ενþ Üλλοι τετρÜποδοι, και Üλλοι, üπως ο Αμμüσαυρος και ο Ιγουανüδωντας,αν και τετρÜποδοι κατÜ βÜση, μποροýσαν να περπατÞσουν εýκολα στα δýο πüδια σε συγκεκριμÝνες περιπτþσεις. ΑνεξÜρτητα απü τον τýπο σþματος, σχεδüν üλοι οι γνωστοß δεινüσαυροι προσαρμüστηκαν καλÜ κυρßως σε χερσÝους αλλÜ και σε υδρüβιους βιüτοπους.

Ομοιüτητες μεταξý Δεινοσαýρων

¼λοι οι δεινüσαυροι που Ýχουν ανακαλυφθεß μÝχρι τþρα μοιρÜζονται ορισμÝνες τροποποιÞσεις στον προγονικü τους αρχοσαυρικü σκελετü. Αν και μερικÝς μεταγενÝστερες ομÜδες δεινοσαýρων εßχαν περαιτÝρω τροποποιημÝνες εκδüσεις αυτþν των γνωρισμÜτων, θεωροýνται χαρακτηριστικÜ μεταξý των δεινοσαýρων. Οι πρþτοι δεινüσαυροι τα εßχαν και τα μετÝφεραν προς üλους τους απογüνους τους. ΤÝτοιες κοινÝς δομÝς σε μια ταξινομικÞ ομÜδα καλοýνται συναπομορφßες.

Στις δεινοσαυρικÝς συναπομορφßες περιλαμβÜνονται τα μειωμÝνα τÝταρτα και πÝμπτα δÜχτυλα των manus (χεριþν), μειωμÝνο αριθμüς δαχτýλων των pes (ποδιþν) σε τρßα κýρια δÜχτυλα, Ýνα ιερü οστü - η περιοχÞ της σπονδυλικÞς στÞλης με την οποßα η λεκÜνη συνδÝεται - που αποτελεßται απü τρεις Þ περισσüτερους σπονδýλους και Ýναν ανοικτü Þ διÜτρητο υποδοχÝα ισχßων, Ýχοντας μια τρýπα στο μÝσο, στην οποßα το κεφÜλι του μηροý (κüκκαλο μηρþν) αρθρþνει. Οι δεινüσαυροι εßναι μοναδικοß μεταξý üλων των τετρÜποδων στην κατοχÞ αυτÞς της διÜτρητης κοτýλης.

¢λλα κοινÜ ανατομικÜ χαρακτηριστικÜ

Οι επιστÞμονες γενικÜ συμφωνοýν üτι ποικßλα Üλλα ανατομικÜ χαρακτηριστικÜ γνωρßσματα μοιρÜζονταν μεταξý των περισσüτερων δεινοσαýρων ΑυτÜ περιλαμβÜνουν τα μπροστινÜ Üκρα κοντýτερα και ελαφρýτερα απü τα οπßσθια Üκρα, Ýναν ασυνÞθιστο δευτεροβÜθμιο ουρανßσκο που επÝτρεπε στους δεινüσαυρους να τρþνε και να αναπνÝουν ταυτüχρονα, Ýναν σχετικÜ ευθý μηρü με Ýνα κατευθυνüμενο μηριαßο κεφÜλι, δýο ζευγÜρια των τρυπþν στη χρονικÞ περιοχÞ του κρανßου (δηλαδÞ Ýνα διÜψιδο κρανßο), οπßσθιος-υπüδειξη των αγκþνων στα μπροστινÜ Üκρα και μπροστινÜ τεßνοντα γüνατα στα οπßσθια Üκρα.

Η κοινÞ ρýθμιση ισχßων που περιγρÜφηκε ανωτÝρω επÝτρεπε την κÜθετη θÝση, στην οποßα τα οπßσθια Üκρα τοποθετοýνταν Üμεσα κÜτω απü το σþμα Þ Þταν «κρεμαστÜ». ΑυτÞ η θÝση εßναι üπως αυτÞ των περισσüτερων θηλαστικþν σÞμερα αλλÜ αντßθετη απü αυτÞ Üλλων ερπετþν, τα οποßα διευρýνουν μια λιγüτερο κÜθετη στÜση και τα Üκρα εξÝχουν προς τα Ýξω. Η κÜθετη δρÜση των Üκρων στους δεινüσαυρους επÝτρεψε την αποδοτικüτερη και γρηγορüτερη μετακßνηση, Ýναντι της πιο αδÝξιας και πιο αργÞς μετακßνησης Üλλων «ξαπλωμÝνων» ερπετþν. ΕπÝτρεψε επßσης σε πολλοýς τýπους δεινοσαýρων να γßνουν δßποδοι.

ΜÝγεθος

Ενþ τα στοιχεßα εßναι ελλιπÞ, εßναι σαφÝς üτι ως ομÜδα, οι δεινüσαυροι Þταν μεγαλüσωμοι. Ακüμη και για τα πρüτυπα των δεινοσαýρων, ο σαυρüποδας Þταν γιγαντιαßος. Για Ýνα μεγÜλο μÝρος της εποχÞς των δεινοσαýρων, τα μικρüτερα σαυρüποδα Þταν μεγαλýτερα απü οτιδÞποτε Üλλο στο βιüτοπü τους, και ο μεγαλýτερος Þταν σε μÝγεθος πιο ογκþδης απü οτιδÞποτε Üλλο Ýχει περπατÞσει ποτÝ στη γη. Γιγαντιαßα προúστορικÜ θηλαστικÜ üπως το ΙνδρικοθÞριο και το Κολομβιανü μαμοýθ επισκιÜστηκαν απü τον γιγαντιαßο σαυρüποδα, και μüνο ελÜχιστα σýγχρονα υδρüβια ζþα τους πλησιÜζουν σε μÝγεθος - κυρßως η γαλÜζια φÜλαινα, η οποßα φθÜνει μÝχρι τα 190.000 κιλÜ (209 τüνοι) και 33.5 μ σε μÞκος.

Οι περισσüτεροι δεινüσαυροι, εντοýτοις, Þταν πολý μικρüτεροι απü τους γιγαντιαßους σαυρüποδες. Τα τρÝχοντα στοιχεßα προτεßνουν üτι το μÝσο μÝγεθος των δεινοσαýρων ποßκιλλε μÝσω της ΤριασικÞς, αρχþν της ΙουρÜσσιας, τελþν της ΙουρÜσσιας και κρητιδικÞς περιüδου. Σýμφωνα με το παλαιοντολüγο Μπιλ ¸ρικσον, οι εκτßμηση του μÝσου βÜρους των δεινοσαýρων κυμαßνεται απü 500 κιλ ως 5 μετρικοýς τüνους. Μια πρüσφατη μελÝτη 63 γενþν δεινοσαýρων παρÞγαγε Ýνα μÝσο βÜρος Üνω των 850 κιλ - συγκρßσιμο με το βÜρος μιας σταχτιÜς αρκοýδας - και Ýνα μεσαßο βÜρος σχεδüν 2 τüνων, Þ περßπου τüσο üσο και μιας καμηλοπÜρδαλης. Αυτü αντιπαραβÜλλεται αισθητÜ με το μÝγεθος των σýγχρονων θηλαστικþν. ΚατÜ μÝσον üρο, τα θηλαστικÜ ζυγßζουν μüνο 863 γραμμÜρια, Þ περßπου τüσο üσο και Ýνα μεγÜλο τρωκτικü. Ο μικρüτερος δεινüσαυρος Þταν μεγαλýτερος απü τα δýο τρßτα üλων των τρεχüντων θηλαστικþν. Η πλειοψηφßα των δεινοσαýρων Þταν μεγαλýτερη απü üλα εκτüς απü το 2% των θηλαστικþν εν ζωÞ.

ΣυμπεριφορÜ

Οι ερμηνεßες της συμπεριφορÜς των δεινοσαýρων εßναι γενικÜ βασισμÝνες στη στÜση που βρÝθηκαν τα απολιθþματα τους στον βιüτοπο που ζοýσαν, σε προσομοιþσεις υπολογιστþν για την εμβιομηχανικÞ τους και των συγκρßσεων με τα σýγχρονα ζþα σε παρüμοιες περιβαλλοντικÝς συνθÞκες. Υπü αυτÞν τη μορφÞ, η τρÝχουσα κατανüηση της συμπεριφορÜς των δεινοσαýρων στηρßζεται σε υποθÝσεις, και θα παραμεßνει πιθανþς αμφισβητοýμενη για το εγγýς μÝλλον. Εντοýτοις, υπÜρχει γενικÞ συμφωνßα üτι μερικÝς συμπεριφορÝς που εßναι κοινÝς στους κροκüδειλους και τα πουλιÜ (τους πιο στενοýς ζωντανοýς συγγενεßς των δεινοσαýρων), εßναι επßσης κοινÝς μεταξý των δεινοσαýρων.

Τα πρþτα Üμεσα στοιχεßα της συμπεριφορÜς περß βοσκÞς, Þταν η ανακÜλυψη το 1878 31 δεινοσαýρων τýπου Ιγκουανüδωντα που χÜθηκαν μαζß στο ΜπÝρνισσαρτ του Βελγßου αφüτου περιÞλθαν σε Ýνα βαθý, πλημμυρισμÝνο φαρÜγγι και πνßγηκαν. Παρüμοιοι μαζικοß θÜνατοι και χνÜρια προτεßνουν üτι η συμπεριφορÜ των κοπαδιþν Þταν κοινÞ σε πολλÜ εßδη δεινοσαýρων. Τα χνÜρια των εκατοντÜδων Þ ακüμα και χιλιÜδων χορτοφÜγων δεßχνουν üτι οι χανροσαυρßδες μπορεß να μετακινοýνταν σε μεγÜλα κοπÜδια, üπως ο αμερικανικüς βßσονας Þ η αφρικανικÞ αντιλüπη. ΧνÜρια σαυρüποδων δεßχνουν üτι αυτÜ τα ζþα ταξßδευαν κατÜ ομÜδες που αποτελοýνται απü διÜφορα διαφορετικÜ εßδη, τουλÜχιστον στην Οξφüρδη της Αγγλßας και Üλλα κρατοýσαν τα μικρÜ τους στη μÝση του κοπαδιοý για προστασßα σýμφωνα με τα χνÜρια που βρÝθηκαν στο αγρüκτημα του ΝτÜβενπορτ στο ΤÝξας. Οι δεινüσαυροι μπορεß να συναθροßζονταν σε κοπÜδια για προστασßα, για μεταναστευτικοýς λüγους, Þ για να παρÝχουν προστασßα στα μικρÜ τους.

Η ανακÜλυψη του Τζακ Χüρνερ το 1978 μιας «καλÞς μητÝρας» δεινüσαυρου που εßχε τη φωλιÜ της στη ΜοντÜνα Ýδειξε üτι η γονικÞ φροντßδα συνεχßζονταν πολý μετÜ απü τη γÝννηση μεταξý του ορνιθüποδων. ΥπÜρχουν επßσης στοιχεßα üτι Üλλοι δεινüσαυροι της κρητιδικÞς περιüδου, üπως ο Παταγονικüς σαυρüποδας Σαλτüσαυρος (ανακÜλυψη του 1997), εßχαν παρüμοιες συμπεριφορÝς, και üτι τα ζþα συναθροßζονταν στις τερÜστιες αποικßες üπως εκεßνες των πιγκουßνων. Ο μογγολικüς μανιρÜπτορας ΟβιρÜπτορας ανακαλýφθηκε σε μια θÝση επþασης παρüμοια με των σημερινþν κοτüπουλων το 1993, το οποßο μπορεß να σημαßνει üτι Þταν καλυμμÝνος με Ýνα στρþμα μüνωσης φτερþν που κρατοýσε τα αυγÜ ζεστÜ. ΧνÜρια Ýχουν επιβεβαιþσει επßσης τη γονικÞ συμπεριφορÜ μεταξý των σαυρüποδων και ορνιθüποδων απü το νησß ΣκÜι στη βορειοδυτικÞ Σκωτßα. ΑυγÜ και φωλιÝς Ýχουν βρεθεß για τις περισσüτερες σημαντικÝς ομÜδες δεινοσαýρων, και φαßνεται πιθανü üτι οι δεινüσαυροι επικοινωνοýσαν με τα μικρÜ τους κατÜ τρüπο παρüμοιο με τα σýγχρονα πουλιÜ και τους κροκüδειλους

Τα λοφßα και τα διακοσμητικÜ στοιχεßα μερικþν δεινοσαýρων, üπως των μαργκινοσεφÜλων, θερüποδων και των λαμπεοσαυρßνων, μπορεß να Þταν πÜρα πολý εýθραυστοι για να χρησιμοποιηθοýν για την ενεργü υπερÜσπιση, οπüτε εßναι πιθανü να χρησιμοποιοýνταν για τις σεξουαλικÝς Þ επιθετικÝς επιδεßξεις, αν και λßγα εßναι γνωστÜ για το ζευγÜρωμα και την υπερÜσπιση «προσωπικοý» εδÜφους των δεινοσαýρων. Η φýση της επικοινωνßας των δεινοσαýρων παραμÝνει επßσης αινιγματικÞ και εßναι Ýνας ενεργüς τομÝας της Ýρευνας. Παραδεßγματος χÜριν, τα πρüσφατα στοιχεßα προτεßνουν üτι τα κοßλα λοφßα των λαμπεοσαυρßνων μπορεß να λειτουργοýσαν σαν αßθουσες αντÞχησης για Ýνα ευρý φÜσμα Þχων-φωνþν.

Απü μια συμπεριφοριστικÞ σκοπιÜ, Ýνα απü τα πολυτιμüτερα απολιθþματα δεινοσαýρων ανακαλýφθηκε στη Ýρημο γκüμπι το 1971. ΠεριελÜμβανε Ýναν ΒελοσιρÜπτορα επιτιθÝμενο σε Ýνα ΠρωτοκερÜπτορα, αποδεικνýοντας üτι οι δεινüσαυροι πρÜγματι επιτÞθονταν και Ýτρωγαν ο Ýνας στον Üλλο. Ενþ η κανιβαλιστικÞ συμπεριφορÜ μεταξý των θεροπüδων δεν εßναι καμßα Ýκπληξη, αυτü επßσης επιβεβαιþθηκε απü σημÜδια δοντιþν στη ΜαδαγασκÜρη το 2003.

Φαßνεται να υπÞρχαν λßγοι αναρριχþμενοι δεινüσαυροι. Αυτü εßναι κÜπως εκπληκτικü üταν συγκρßνεται με την πιο πρüσφατη διÜδοση των μαστοφüρων στην καινοζωικÞ, η οποßα περιελÜμβανε πολλÜ εßδη αυτþν των τýπων. Ως προς τον τρüπο με τον οποßο τα ζþα κινοýνταν, η επιστÞμη της εμβιομηχανικÞς Ýχει παρÜσχει αρκετÞ διορατικüτητα επß του θÝματος. Παραδεßγματος χÜριν, οι μελÝτες των δυνÜμεων που ασκοýνται απü τους μýες και τη βαρýτητα της σκελετικÞς δομÞς των δεινοσαýρων δεßχνουν πüσο γρÞγορα οι δεινüσαυροι θα μποροýσαν να τρÝξουν, εÜν ο διπλüδοκος θα μποροýσε να δημιουργÞσει ηχητικÝς εκρÞξεις μÝσω απüτομων χτýπων της ουρÜς του, εÜν ο γιγαντιαßοι θερüποδες Ýπρεπε να επιβραδýνουν üταν ορμοýσαν για τροφÞ þστε να αποφýγουν τους μοιραßους τραυματισμοýς και εÜν οι σαυρüποδες μποροýσαν να επιπλÝουν στο νερü.

Η εξÝλιξη των Δεινοσαýρων

Οι δεινüσαυροι αποτελοýν απüκλιση απü τους προγüνους τους αρχüσαυρους 230 εκατομμýριο Ýτη περßπου πριν, κατÜ τη διÜρκεια του μÝσου με τÝλους της τριασσικÞς περιüδου, κατÜ προσÝγγιση 20 εκατομμýριο Ýτη αφüτου το περμικο-Τριασσικü γεγονüς εξÜλειψε κατ' εκτßμηση 95 τοις εκατü üλης της ζωÞς στη Γη. ΡαδιομετρικÞ χρονολüγηση των απολιθωμÜτων απü πρüωρα εßδη Εοραπτüρων καθιερþνουν την παρουσßα τους στα απολιθþματα. Παλαιοντολüγοι θεωροýν üτι ο ΕορÜπτορας μπορεß να εßναι ο κοινüς πρüγονος üλων των δεινοσαýρων. ΕÜν αυτü ισχýει, τα γνωρßσματÜ του προτεßνουν üτι οι πρþτοι δεινüσαυροι Þταν μικροß και δßποδοι κυνηγοß.

Επßσης, μεταξý των πρþτων δεινοσαýρων Þταν ο πρωτüγονος Λαγüσουχος. Ο Σαλτüποδας, που Þταν μüλις μεγαλýτερος απü Ýνα ανθρþπινο χÝρι, εμφανßστηκε ελαφρþς αργüτερα. Οι πρþτοι πρωτüγονοι δεινüσαυροι διαφοροποιÞθηκαν γρÞγορα μÝσω του υπολοßπου της τριασσικÞς περιüδου. Τα εßδη των δεινοσαýρων εξÝλιξαν γρÞγορα εξειδικευμÝνα χαρακτηριστικÜ γνωρßσματα και μια σειρÜ μεγεθþν που μποροýσαν να εκμεταλλευτοýν σχεδüν κÜθε επßγειο βιüτοπο. ΚατÜ τη διÜρκεια της περιüδου υπεροχÞς των δεινοσαýρων, που κÜλυψε τις μετÝπειτα ιουρÜσσια και κρητιδικÞ περßοδο, σχεδüν κÜθε γνωστü ζþο εδÜφους μεγαλýτερο απü 1 μÝτρο στο μÞκος, Þταν δεινüσαυρος.

Το κρητιδικü-τριτογενÝς γεγονüς εξÜλειψης, που εμφανßστηκε πριν περßπου 65 εκατομμýριο Ýτη, στο τÝλος της κρητιδικÞς περιüδου, προκÜλεσε την εξÜλειψη üλων των δεινοσαýρων εκτüς απü το εßδος που εßχε εξελßξει Þδη τα πρþτα πουλιÜ. ¢λλα διÜψιδα εßδη σχετικÜ με τους δεινüσαυρους επßσης επÝζησαν του γεγονüτος.

Θεωρßες ΕξαφÜνισης

Η ξαφνικÞ μαζικÞ εξαφÜνιση των μη-πτηνþν δεινοσαýρων, που συνÝβη περßπου 65 εκατομμýριο Ýτη πριν, εßναι Ýνα απü τα πιο ενδιαφÝροντα μυστÞρια της παλαιοντολογßας. ΠολλÝς Üλλες ομÜδες ζþων εξαφανßστηκαν επßσης εκεßνη την περßοδο, συμπεριλαμβανομÝνων των αμμονιτþν(εßδος μαλακßων), των μοσÜσαυρων, πληριüσαυρων, πτερüσαυρων, των χορτοφÜγων χελωνþν και των κροκοδεßλων, των περισσüτερων πουλιþν, και πολλÝς ομÜδες των θηλαστικþν. Η φýση του γεγονüτος που προκÜλεσε αυτÞν την μαζικÞ εξÜλειψη Ýχει μελετηθεß εκτενþς απü τη δεκαετßα του '70. ΑυτÞ τη στιγμÞ, διÜφορες σχετικÝς θεωρßες υποστηρßζονται ευρÝως απü παλαιοντολüγους.

Σýγκρουση με ΑστεροειδÞ

Η θεωρßα σýγκρουσης με αστεροειδÞ, που προτÜθηκε αρχικÜ απü τον Γουüλτερ ΑλβÜρεζ προς το τÝλος της δεκαετßας του '70, συνδÝει το γεγονüς εξÜλειψης στο τÝλος της κρητιδικÞς περιüδου με μßα σýγκρουση περßπου 65,5 εκατομμýριο Ýτη πριν. Ο ΑλβÜρεζ πρüτεινε üτι μια ξαφνικÞ αýξηση στα επßπεδα ιριδßου, που καταγρÜφηκε σε üλο τον κüσμο σε στρþματα πετρωμÜτων της περιüδου, εßναι Üμεσο αποτÝλεσμα του αντßκτυπου εκεßνης της σýγκρουσης. Ο üγκος των στοιχεßων τþρα προτεßνει üτι Ýνας αστεροειδÞς πÜχους 10 χλμ Ýπεσε κοντÜ στη χερσüνησο ΓιουκατÜν, δημιοýργησε τον κρατÞρα πÜχους 170 χλμ και Ýφερε τη μαζικÞ εξαφÜνιση. Οι επιστÞμονες δεν εßναι σßγουροι εÜν οι δεινüσαυροι αναπτýσσονταν Þ μειþνονταν πριν απü το γεγονüς. Μερικοß επιστÞμονες προτεßνουν üτι ο μετεωρßτης προκÜλεσε μια μακροχρüνια και αφýσικη πτþση στην ατμοσφαιρικÞ θερμοκρασßα της γης, ενþ Üλλοι υποστηρßζουν üτι θα εßχε δημιουργÞσει αντ' αυτοý Ýνα ασυνÞθιστο κýμα θερμüτητας.

Αν και η ταχýτητα της εξÜλειψης δεν μπορεß να συναχθεß απü απολιθþματα μüνο, τα διÜφορα μοντÝλα προτεßνουν üτι η εξÜλειψη Þταν εξαιρετικÜ γρÞγορη. Η συναßνεση μεταξý των επιστημüνων που υποστηρßζουν αυτÞν την θεωρßα εßναι üτι η σýγκρουση προκÜλεσε τις εξαλεßψεις και Üμεσα (απü τη θερμüτητα λüγω της σýγκρουσης μετεωριτþν) και επßσης Ýμμεσα (μÝσω μιας παγκüσμιας ψýξης που επÞλθε üταν υλικü που εκτινÜχθηκε απü τον κρατÞρα της σýγκρουσης αντανακλοýσε τη θερμικÞ ακτινοβολßα απü τον Þλιο).

ΠολλαπλÝς συγκροýσεις - Το ΝÝφος του Oort

Ενþ παρüμοια με τη θεωρßα σýγκρουσης του ΑλβÜρεζ (που περιελÜμβανε Ýναν αστεροειδÞ Þ κομÞτη), αυτÞ η θεωρßα προτεßνει üτι Ýνα ρεýμα κομητþν απομακρýνθηκε απü το ΝÝφος του Oort λüγω της βαρυτικÞς διÜσπασης που προκλÞθηκε απü Ýνα διαπερνþν αστÝρι. ¸να Þ περισσüτερα απü αυτÜ τα αντικεßμενα συγκροýστηκαν Ýπειτα με τη γη περßπου ταυτüχρονα, προκαλþντας την παγκüσμια εξαφÜνιση των ειδþν. ¼πως με την σýγκρουση ενüς αστεροειδÞ, το τελικü αποτÝλεσμα αυτοý του βομβαρδισμοý κομητþν θα Þταν μια ξαφνικÞ πτþση στις παγκüσμιες θερμοκρασßες, που θα ακολουθοýνταν απü μßα παρατεταμÝνη κρýα περßοδο.

ΠεριβαλλοντικÝς ΑλλαγÝς

Στην αιχμÞ της εποχÞς των δεινοσαýρων, δεν υπÞρξε κανÝνα πολικü κÜλυμμα πÜγου, και οι στÜθμες των θαλασσþν υπολογßζονται να Þταν απü 100 Ýως 250 μÝτρα υψηλüτερα απü üτι εßναι σÞμερα. Η θερμοκρασßα του πλανÞτη Þταν επßσης πιο ομοιüμορφη, με μüνο 25 βαθμοýς Κελσßου να χωρßζει τις μÝσες πολικÝς θερμοκρασßες απü εκεßνες στον ισημερινü. ΚατÜ μÝσον üρο, οι ατμοσφαιρικÝς θερμοκρασßες Þταν επßσης πολý μεγαλýτερες. Οι πüλοι, παραδεßγματος χÜριν, Þταν κατÜ 50 °C θερμüτεροι απü σÞμερα.

Η σýνθεση της ατμüσφαιρας κατÜ τη διÜρκεια της εποχÞς των δεινοσαýρων Þταν πολý διαφορετικÞ επßσης. Τα επßπεδα διοξειδßου του Üνθρακα Þταν μÝχρι 12 φορÝς πιο υψηλÜ απü τα σημερινÜ επßπεδα, και το οξυγüνο Þταν 32 Ýως 35 τοις εκατü της ατμüσφαιρας, üπως συγκρßνονται με το 21 τοις εκατü που εßναι σÞμερα. Παρüλα αυτÜ, μÝχρι το τÝλος της κρητιδικÞς περιüδου, το περιβÜλλον Üλλαζε εντυπωσιακÜ. Η ηφαιστειακÞ δραστηριüτητα μειωνüταν, το οποßο οδÞγησε σε μια τÜση ψýξης καθþς τα επßπεδα του ατμοσφαιρικοý διοξειδßου του Üνθρακα Ýπεφταν. Τα επßπεδα οξυγüνου στην ατμüσφαιρα Üρχισαν επßσης να μεταλλÜσσονται και θα Ýπεσαν τελικÜ αρκετÜ. Μερικοß επιστÞμονες υποθÝτουν üτι η αλλαγÞ κλßματος, που συνδυÜστηκε με τα χαμηλüτερα επßπεδα οξυγüνου, να εßχε οδηγÞσει Üμεσα στην εξαφÜνιση πολλþν ειδþν. ΕÜν οι δεινüσαυροι εßχαν αναπνευστικÜ συστÞματα παρüμοια με εκεßνα που βρßσκονται συνÞθως στα σýγχρονα πουλιÜ, μπορεß να Þταν ιδιαßτερα δýσκολο να αντιμετωπßσουν τη μειωμÝνη αναπνευστικÞ αποδοτικüτητα, λαμβÜνοντας υπüψη τις τερÜστιες απαιτÞσεις οξυγüνου των πολý μεγÜλων σωμÜτων τους.

- Óôåßëå Ó÷üëéï


Ãéá íá óôåßëåôå ó÷üëéï ðñÝðåé íá Ý÷åôå óõíäåèåß ùò ìÝëïò. ÐáôÞóôå åäþ ãéá íá óõíäåèåßôå Þ åäþ ãéá íá åããñáöåßôå.

ÅðéóôñïöÞ óôï blog
ÓõããñáöÝáò
nikospi
Íéêüëáïò
áðü ×ßïò, ÅëëÜäá


Ðåñß Blog
blogs.musicheaven.gr/nikospi

ÐÏËËÁ ÐÑÁÃÌÁÔÁ ÊÁÉ ÅÌÐÅÉÑÉÅÓ



Åðßóçìïé áíáãíþóôåò (1)
Ôá ðáñáêÜôù ìÝëç åíçìåñþíïíôáé êÜèå öïñÜ ðïõ áíáíåþíåôáé ôï blogÃßíå åðßóçìïò áíáãíþóôçò!

Ðñüóöáôá...
ÄçìïöéëÝóôåñá...
Áñ÷åßï...


ÖéëéêÜ Blogs

Links