Τούτη την ώρα αισθάνομαι πως είμαι ο ίδιος μια αντίφαση. Αλήθεια, η Σουηδική Ακαδημία, έκρινε πως η προσπάθειά μου σε μια γλώσσα περιλάλητη επί αιώνες, αλλά στην παρούσα μορφή της περιορισμένη, άξιζε αυτή την υψηλή διάκριση. Θέλησε να τιμήσει τη γλώσσα μου, και να – εκφράζω τώρα τις ευχαριστίες μου σε ξένη γλώσσα. Σας παρακαλώ να μου δώσετε τη συγνώμη που ζητώ πρώτα –πρώτα από τον εαυτό μου.

Αυτή ήταν η εισαγωγή, από τον λόγο που έδωσε ο Γ. Σεφέρης κατά την απονομή του νόμπελ λογοτεχνίας το 1963. Δυστυχώς αυτήν την γλώσσα την πληγώνουμε συστηματικά, με την πένιχρη χρήση της. Κάπου είχα διαβάσει, πως η Ελληνική γλώσσα έχει παραπάνω από 6 εκατομμύρια λεκτικούς τύπους, την στιγμή που η Αγγλική έχει 500 χιλ. λέξεις και 300 χιλ τεχνικούς όρους. Και όμως μία μελέτη, έδειξε πως οι νέοι στην Ελλάδα χρησιμοποιούν μόλις 200 ρίζες λέξεων στο λεξιλογίο τους. 

Ωστόσο κάποια συνηθισμένα λάθη που επαναλαμβάνουμε καθημερινά είναι τα παρακάτω:

-Εξ απ’ ανέκαθεν
Συχνά θέλουμε να τονίσουμε την διάρκεια μιας κατάστασης και χρησιμοποιούμε την φράση «από ανέκαθεν», η οποία είναι προφανώς λανθασμένη, αφού η κατάληξη –θεν σημαίνει στην ουσία «από» και γι’ αυτό το σωστό είναι σκέτο «ανέκαθεν». Το ίδιο ισχύει για την φράση «εκ του μακρόθεν» στην οποία οι δύο πρώτες λέξεις είναι περιττές.

-Ο πιο καλύτερος
Ίσως από τα συχνότερα λάθη που χτυπούν άσχημα στα αφτιά μας, η χρήση του «πιο» μαζί με την συγκριτική επιθέτου πρόκειται για άλλη μία αχρείαστη επανάληψη της σύγκρισης. Το σωστό είναι είτε «ο καλύτερος» ή «ο πιο καλός».

-Κατ’ αρχάς ή κατ’ αρχήν;
Και οι δύο φράσεις χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν την έννοια του «αρχικά». Σωστά; Όχι, αφού αυτή η έννοια εκφράζεται μόνο από το «κατ’ αρχάς». Η φράση «κατ’ αρχήν» σημαίνει κατά κανόνα, ως θέμα αρχής.

-Τα «άχρηστα» γραμματάκια
Πολλές φορές η δύναμη της ευκολίας και της συνήθειας μας ωθούν να κάνουμε μικρές προσθήκες σε λέξεις που όμως δεν είναι σωστές. Τέτοιες περιπτώσεις είναι ο «κλασικός» Οκτώμβριος, που έλκει λανθασμένα το μι επειδή το έχουν οι υπόλοιποι μήνες, καθώς και το ρήμα «μεγενθύνω» το οποία μάλλον υπερμεγεθύνεται με το επιπλέον νι, αφού το σωστό είναι «μεγεθύνω και μεγέθυνση αντί μεγένθυση. Άλλο σύνηθες λάθος με περιττή προσθήκη είναι η λέξη «ξαναεπαναλαμβάνω», που έχει τέσσερα… αχρείαστα γράμματα.

-Πτώσεις και παραπτώματα
Βρισκόμαστε στο έτος 2011 μ.Χ. Φυσικά, τα τελευταία δύο γράμματα σημαίνουν «μετά Χριστόν», παρότι πολλοί συνηθίζουν να το παραλλάσσουν λέγοντας «μετά Χριστού», παρασυρόμενοι από το «προ Χριστού». Στην λανθασμένη περίπτωση, αυτό που στην ουσία λέμε με την γενική πτώση είναι ότι βρισκόμαστε στο 2011… μαζί με τον Χριστό.
Μια άλλη περίπτωση λάθους που σχετίζεται με τις πτώσεις είναι το περίφημο «επικεφαλής», το οποίο αρκετοί κλίνουν (ο επικεφαλής – του επικεφαλή). Η συγκεκριμένη λέξη παραμένει ίδια σε όλες τις πτώσεις, αφού αποτελείται από το επί+γενική της κεφαλής. Προκειμένου να αποφεύγεται το λάθος, είναι ορθότερο να γράφεται ως δύο λέξεις (επί κεφαλής), ωστόσο, χάριν «δημοτικισμού», έχει επικρατήσει να γράφεται ως μία.

-Τέως και πρώην
Υπάρχει διαφορά; Κι όμως. Τέως είναι ο αμέσως προηγούμενος και μόνο αυτός, ενώ η λέξη πρώην μπορεί να αναφέρεται σε οποιονδήποτε προηγήθηκε παλιότερα.

-Ο ψήφος
Στα αρχαία χρόνια, οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τις ψηφίδες για να μετρούν. Στα σύγχρονα χρόνια οι ψηφίδες έγιναν ψήφοι αλλά δεν άλλαξαν… φύλο. Είναι ακόμη γένους θηλυκού και η χρήση του αρσενικού άρθρου λανθασμένη.

-Λάθος προσταγές
Στην Προστακτική, η εσωτερική αύξηση του ρήματος δεν διατηρείται. Με άλλα λόγια, το σωστό είναι «Απόφυγέ το» και όχι «Απέφυγέ το».

- Τραίνο ή τρένο;
Η γραφή με «αι» έλκεται από την ξένη ρίζα της λέξης train. Ωστόσο, στα ελληνικά, απλοποιείται και γράφεται πλέον με έψιλον.

- Αυγό ή αβγό;
Ο νικητής είναι το «αβγό». Η γραφή αυγό, σύμφωνα με το λεξικό του κ. Μπαμπινιώτη, παρότι συνηθιζόταν επί πολλά χρόνια, δεν είναι σωστή αφού δεν δικαιολογείται επιστημονικά δίφθογγος αυ- στη λέξη.

- Κτήριο ή κτίριο;
Κι όμως, γράφεται με ήτα. Η λέξη δεν προέρχεται από το ρήμα κτίζω, όπως οι λέξεις κτίσμα και κτίστης, καθώς δεν δικαιολογείται κατάληξη σε –ριο. Επομένως, ορθότερη είναι η γραφή κτήριο, παρότι έχουμε συνηθίσει λόγω απλοποίησης να τείνουμε στο γιώτα.

- Ξίδι ή ξύδι;
Την γραφή με ύψιλον μπορούμε να την ξεγράψουμε κατευθείαν, καθώς είναι πέρα για πέρα λανθασμένη. Παλιότερα, γραφόταν ως «ξείδι» λόγω συγγένειας με το οξείδιο, αλλά πλέον γράφεται με την απλή μορφή «ξίδι».

- Κόκκαλα ή κόκαλα;
Προερχόμενη από την αρχαία λέξη «κόκκος», η ορθότερη γραφή είναι με δύο κάπα. Ωστόσο, για άλλη μια φορά η απλοποίηση επικράτησε και η επικρατέστερη γραφή σήμερα είναι με ένα κάπα.

- Αφτί ή αυτί;
Μολονότι διδασκόταν επί χρόνια ως αυτί, η σωστή εκδοχή σύμφωνα με την επιστήμη της γλωσσολογίας είναι αυτή του αφτιού.

Πηγή: in2life.gr

Υ.Γ.1. Μία εκπομπή που τουλάχιστον μας μάθαινε κάποια από τα γλωσσικά λάθη μας, ήταν η εκπομπή: Ομιλείτε Ελληνικά. Προβλήθηκε από την ΝΕΤ, σε δύο διαφορετικές περιόδους, την πρώτη το 1986 μέχρι το 1989 με παρουσιάστρια την Λιάνα Κανέλλη και την δεύτερη, το 2002 με 2003 με την Μαρία Χούκλη.

Υ.Γ.2. Μπράβο στους "Ράδιο Αρβύλα", για την διαφήμιση κατά των greeklish, και ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΗ μεγάλη εταιρεία κινητής τηλεφωνίας, που για να είναι αρεστή στην νεολαία, παρουσίασε το προϊόν της, με greeklish. Για όσους δεν γνωρίζουν τα greeklish, είναι Ελληνικά με λατινικούς χαρακτήρες, αλλά υπεραπλουστευμένα.