Μια και κάποια καλή ψυχή από εδώ μέσα μου έκανε παράπονα γιατί λέει διαβάλλω την ειδυλλιακή εικόνα της αγίας ελληνικής επαρχίας και επειδή αυτή την ψυχή τυχαίνει να τη συμπαθώ πολύ, είπα να της κάνω τη χάρη και αλλάξω λίγο το ύφος των νησιώτικων μου ιστοριών πηγαίνοντας στο πιο καλοπροαίρετο.

Λοιπόν μακράν το πιο θετικό μέχρι τώρα στο νησί είναι η δουλειά μου (και δεν το πιστεύω ότι εγώ έφτασα στο σημείο να γράψω αυτό το πράγμα) και όχι μόνο το καθαυτό της αντικείμενο, αλλά πρωτίστως η ίδια η τοποθεσία της, δηλαδή μέσα στην καρδιά της αρχαίας καστροπολιτείας του νησιού. 

Το κάστρο λοιπόν του νησιού ανάγεται από τον…αλλά επειδή αυτή η αρχαιολο-ξεναγο-τουριστική ορολογία είναι τόσο ενδιαφέρουσα όσο και μια ομιλία στη Βουλή και έχει μια αυθεντικότητα εφάμιλλη με το greek tzatziki και mousaka, ας το πάμε λίγο αλλιώτικά και πασαλιμανιώτικα…

Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που κάθε πρωί πηγαίνω κεφάτος, όχι στου Βερόπουλου, αλλά σε ένα μέρος γεμάτο υποβλητικότητα, αναμνήσεις και θέα (η παραπάνω φωτογραφία παρμένη μέσα από μια πολεμίστρα δείχνει του λόγου το αληθές).  

Το κάστρο αυτό για πάνω από 500 χρόνια ήταν ένα μέρος όπου,

οι άνθρωποι στέγασαν τις ελπίδες τους για μια καλύτερη και απηλλαγμένη από τον φόβο των πειρατών ζωή, ερωτεύθηκαν και μισήθηκαν, παντρεύτηκαν και πέθαναν, επαναστάτησαν και υπέκυψαν, πάνω απ’ όλα όμως έζησαν τελείως διαφορετικά και τελείως όμοια με εμάς σήμερα,

οι λογής-λογής κατακτητές (και ήταν πολλοί πανάθεμα τους) στερέωσαν πάνω στη φυσική του υπεροχή τα πρόσκαιρα σύμβολα της ισχύς και της εξουσίας τους για να καταλάβουν τελικά καλά ότι η κάθε αυτοκρατορία έχει αρχή, μέση και τέλος 

και αν οι πέτρες μπορούσαν να μιλήσουν σίγουρα θα αφηγούνταν ιστορίες πειρατείας και εξεγέρσεων, λοιμών και λιμών, για Βενετσιάνους αφέντες και Μαλτέζους ιππότες, για Κύπριους μετανάστες και Κρητικούς-Μανιάτες πειρατές, για Τούρκους κατακτητές και Σαρακηνούς κουρσάρους, για το δέντρο της Ελευθερίας που έγινε το δέντρο των Κρεμασμένων, για γάμους και κηδείες, για άρχοντες και χωρικούς…με λίγα λόγια για όλους εκείνους τους ανθρώπους που ζήσανε εκεί πέρα σε μια αδιάλειπτη συνέχεια 500 και βάλε χρόνων και που το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι το σήμερα, οι σημερινοί άνθρωποι, το σημερινό νησί…

και όσο για το κάστρο; Όπως όλα τα πράγματα δαμάστηκε πια για τα καλά από τον πανδαμάτορα χρόνο και η φυσική του υπεροχή έχει ξεχαρβαλωθεί μαζί με τις πέτρες του, το αλλοτινό του μεγαλείο έχει ξεπέσει όπως οι αλλοτινοί του κύριοι και η περασμένη του ισχύς έχει σκουριάσει παρέα με τα κανόνια του.

Ωστόσο η συμβολική του δύναμη είναι όσο ποτέ άλλοτε δυνατή, ζωηρή και επίκαιρη…

Επίκαιρη μάλιστα, γιατί το κάστρο έστω και σαν απομεινάρι δεν παύει να είναι ο κύριος καταλύτης που συντελεί στη διεργασία της μνήμης, η οποία μαζί με τη γλώσσα αποτελούν τα συστατικά στοιχεία της συλλογικότητας. Το κάστρο δεν είναι απλά ένα τουριστικό αξιοθέατο αλλά μια ειδοποιός δύναμη που δίνει την αίσθηση της συνέχειας, του αρχιμήδειου «πα στω», της θέσης μας με άλλα λόγια μέσα στον χώρο και στο χρόνο. 

Είναι βλέπετε απαραίτητη η ιστορική συνείδηση όχι σαν στοιχείο διαφοροποίησης, αλλά σαν στοιχείο μοναδικότητας, όπως κάθε άνθρωπος είναι ίδιος και συνάμα διαφορετικός από τους υπόλοιπους ανθρώπους ομοίως και κάθε κοινωνία είναι ίδια και συνάμα διαφορετική από τις υπόλοιπες κοινωνίες.

Το ζητούμενο πιστεύω με το παρελθόν, δεν είναι η μυθοποίηση ή η απομυθοποίηση του, ούτε η αξίωση ή απαξίωση του, γιατί τότε μιλάμε για φαντάσματα, βρικόλακες και πεθαμένες σκιές που προσπαθούν με το ζόρι να εισβάλλουν στο παρόν (άλλωστε όλα τα ολοκληρωτικά καθεστώτα πρότασσαν ένα εξιδανικευμένο φαντασιακό παρελθόν στα νάματα του οποίου έπρεπε να ξαναβαπτιστεί η κοινωνία-θυμηθείτε τις χουντικές φανταρο-ναυμαχίες της Σαλαμίνας στο Καλλιμάρμαρο), στην τελική το παρελθόν πάντα είναι παρελθόν. 

Ποσώς! Το ζητούμενο είναι άλλο, είναι ο αναστοχασμός πάνω στα περασμένα γεγονότα και πρόσωπα, η επίγνωση της επιρροής που αυτά είχαν πάνω στην εξέλιξη των πραγμάτων και κυρίως η αίσθηση του ανήκειν την οποία μόνο η γνώση του παρελθόντος μπορεί να μας προσφέρει.

Και αν όλα αυτά δεν σας πείθουν, δε βαριέστε, δώστε βάση και ελάτε μόνο και μόνο για τη θέα, είναι όλα τα λεφτά!