Ο ναός της Αγίας Του Θεού Σοφίας είναι εκεί. Ήταν και θα είναι εκεί. Ταλαιπωρημένος, ξεθωριασμένος, λεηλατημένος, αμήχανος με τα ισλαμικά στολίδια που τόσο ξένα φαίνονται μέσα του, όμως είναι εκεί. Και είναι ακόμα ότι ωραιότερο, ότι καλύτερο έχει να δώσει η Πόλη σε όλον τον κόσμο. Μουσείο πλέον, ούτε τζαμί ούτε φυσικά εκκλησιά, με τοίχους βαμμένους από φθηνή μπογιά ώστε να καλυφθούν οι Αγιογραφίες, και λογής λογής ανθρώπους με μηχανές στα χέρια που προσπαθούν να βρούν τι να φωτογραφήσουν. Αμ δε θα βρούν. Πέρα από την αρχιτεκτονική και το μεγεθός της δε μπορούν να θαυμάσουν τίποτ’ άλλο. Εκτός κι αν είναι Έλληνες. Και δεν το λέω αυτό με καμιά πρόθεση εθνικισμού ή κάτι τέτοιο. Απλά αυτό συμβαίνει γιατί είναι κομμάτι της ιστορίας μας, κομμάτι του λαού μας, κομμάτι από μας. Όταν μπήκαμε από την πύλη, κανείς δεν είχε όρεξη για αστεία ή καλαμπούρι. Είχαμε αφεθεί στις εικόνες που ξετύλιγαν γύρω μας , αιώνες ιστορίας. Μας είχε μαγνητίσει το φως που μπαινόβγαινε από το μεγάλο τρούλο και μάγευε τα μάτια μας, και ξαφνικά όλα γύρω ζωντάνευαν, λες και ζούσαμε τότε, λες και μπροστά μας περνούσε ο Αυτοκράτορας με τη συνοδεία του, και ο Πατριάρχης ετοιμαζόταν να ψάλει. Συγκινηθήκαμε σχεδόν μηχανικά, χωρίς να προσπαθήσουμε ή να σκεφτούμε κάτι. Και πλάθαμε με το νου μας εικόνες, ακούγαμε με τη φαντασία μας ήχους και μουσικές. Οφείλω να ομολογήσω πως δεν το περίμενα αυτό. Γενικά, δύσκολα με συγκινούν κτήρια ή άψυχα αντικείμενα. Φανταζόμουν ότι θα δούμε κάτι ιστορικό, θα μας αρέσει, θα χαρούμε που οι πρόγονοί μας το έχτισαν κι αυτό, τέλος. Όμως δεν ήταν καθόλου έτσι... Οι Αγιογραφίες και γενικότερα τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ήταν κάποτε Ορθόδοξη εκκλησία πολύ λίγα. Οι Τούρκοι έβαψαν τους τοίχους (αν είναι ποτέ δυνατόν!) και καταστράφηκαν τα πάντα. Τώρα απ’ ότι μάθαμε ψάχνουν να βρούν μια μέθοδο για να «ξύσουν» τη μπογιά και να φανούν από κάτω οι εικόνες, αλλά τι να το κάνεις. Ο βανδαλισμός έγινε, η καταστροφή είναι γεγονός. Απ’ όσα σώζονται, ξεχωρίζει βέβαια η Παναγία με το Βρέφος στον τρούλο του Ιερού της παλιάς εκκλησίας και ένα εκπληκτικό ψηφιδωτό το οποίο αν και μισοκατεστραμένο, (ήταν βλέπετε φτιαγμένο εν μέρη από επιχρυσωμένες ψηφίδες γυαλιού, τις οποίες τις πήραν οι κατακτητές) έχει φοβερές αναπαραστάσεις και εκπληκτική αμεσότητα όταν το κοιτάς. Ειδικά η Παναγία, με βουρκομένα μάτια που νομίζεις ότι στάζουν δάκρυα και με το γλυκό μοιδίαμα της, σχηματίζεται στο πρόσωπό της μια εξωπραγματική έκφραση, που δεν έχω δει σε κανένα άλλο έργο, είτε ψηφιδωτό, είτε ζωγραφιστό. Έχει βέβαια (ως μουσείο) και εκθέματα αρκετά όμορφα από την ισλαμική παράδοση, αλλά είναι τόσο ξένα εκεί μέσα, που νομίζεις πως τα ακούμπησε κάποιος εκεί και θα έρθει να τα πάρει σε λίγες μέρες...

(Παρένθεση: Οι Τούρκοι γενικά, μου φαινόντουσαν ξένοι στην Πόλη, επισκέπτες. Κοντά 600 χρόνια πλέον, δε δείχνουν να έχουν καταφέρει να τη νοιώσουν, να την καταλάβουν, να την προστατεύσουν. Ανήμποροι ίσως να διαχειριστούν την ομορφιά και τα χαρίσματά της. Χαμένοι κι αυτοί, μπροστά στο σταυροδρόμι της Ευρώπης με την Ανατολή.)

Τα λάφυρά μου τα πήρα από την πρώτη μέρα. Δε μιλάω για μπασμίνες ή ναργιλέδες, αυτά τα πήραμε με τρελά παζάρια στην κλειστή Αιγυπτιακή αγορά. Ένας υπέροχος χώρος γεμάτος με μαγαζιά, τα οποία έχουν πάνω κάτω τα ίδια πράγματα. Το μόνο που αλλάζει είναι ο ιδιοκτήτης και η διάθεση του να παίξει μαζί σου για τις τιμές. Να φανταστείτε τι γίνεται, ενώ στην αρχή μας ζητούσε 45€ για τον ένα ναργιλέ, τελικά πήραμε 4 με 75€, καρβουνάκια και καπνό και πάλι αισθανόμασταν ότι δώσαμε πολλά! Έλεγα λοιπόν, ότι τα λαφυρά μου, πάντα είναι CD. Και η Τουρκία είναι η χαρά του μουσικού. Τόσοι ρυθμοί, όργανα και μελωδίες, οικείες μα και απόμακρες. Είναι ένας κόσμος που ξαφνιάζεσαι καθώς τον ανακαλύπτεις σιγά σιγά. Ξαφνιάζεσαι γιατί βλέπεις ότι είναι ο (μουσικός) κόσμος που πάνω κάτω μεγαλώσαμε κι εμείς εδώ στην Ελλάδα! Κι αν είστε πολλοί που θεωρείτε την παραδοσιακή μουσική και τίς μουσικές στα πανηγύρια αστείες, τότε πολύ καλά θα κάνετε να τις δώσετε άλλη μια ευκαιρία. Ή μάλλον να σας δώσουν αυτές, μέσα από την ιστορία τους. Αφού έψαξα λοιπόν και με τη βοήθεια κάποιων Ελλήνων που βρήκα στο μαγαζί με τους δίσκους αυτά που ήθελα. Ανάμεσα στην παραδοσιακή και σύγχρονη Τούρκικη μουσική και ένα CD με καταπληκτικές διασκευές γνωστών rock και latin κομματιών σε οριεντάλ ρυθμούς.

Τούρκικα όργανα, τούρκικοι ρυθμοί, προσπαθούν να προσαρμόσουν και να προσαρμοστούν με αμερικάνικες μουσικές και ευρωπαϊκές συνήθειες. Σαν τη σημερινή Τουρκία που προσπαθεί να βγάλει το φέσι της και να φορέσει ένα καινούριο, άκρως ελκυστικό, nike καπελάκι. Μέχρι και Χριστουγεννιάτικα δέντρα στόλισαν! Δεν ξέρω τι γίνεται στο εσωτερικό της χώρας και στα ανατολικά. Ίσως εκεί το Ευρωπαϊκό στοιχείο δεν υπάρχει καθόλου και είναι λογικό. Παντού συμβαίνει αυτό, ακόμα και στην Ελλάδα. Το ότι δηλαδή περιοχές μέσα στην ίδια χώρα, έχουν άλλες νοοτροπίες, άλλο πολιτισμό και συνήθειες λόγω της επίδρασης από γειτονικές χώρες και πολιτισμούς. Πάρτε για παράδειγμα τη Θεσσαλονίκη με τη Κρήτη. Πόσο περισσότερο πολυπολιτισμική και ανοιχτή σε νέα δεδομένα είναι η Νύφη του Θερμαϊκού και πόσο το Ηράκλειο. Χωρίς βέβαια να παρεξηγηθώ με τους Κρητικούς φίλους μου, με συγκινούν περισσότερο οι πόλεις που είναι ανοιχτές στον κόσμο, που έχουν στα σπλάχνα τους εναρμονισμένα στοιχεία από διάφορους ανθρώπους και κουλτούρες. Γιατί τι είναι άλλωστε η εξέλιξη, αν δεν είναι η σύγκρουση, η διαμάχη, η ζύμωση και το αποτέλεσμα αυτών; Το Λονδίνο σου λέει ένα πράγμα. Ωραίο ή όχι, αυτό είναι. Η Αυστρία είναι αυτή που φαίνεται, το ίδιο και η Φιλανδία ή η Νεβάδα των Η.Π.Α. Η Πόλη όμως σου μιλάει συνέχεια. Σου λέει για τους Έλληνες, για τους Τούρκους, τους Πέρσες. Αναφέρει τους Λατίνους κατακτητές και τους Ρωμαίους Αυτοκράτορες της. Συγκινείται με τις δόξες του Βυζαντίου και σου τραγουδά την ιστορία του Αλλάχ. Χορεύει τσιφτετέλι και tango, βαλς και ζειμπέκικο. Κι αυτή είναι η μαγεία της. (...)

Υ.Σ. Την επόμενη εβδομάδα, μάλλον την Τετάρτη, στο Tacto Humano θα παίξουμε αποκλειστικά Τούρκικη μουσική, παραδοσιακή και σύγχρονη. Σας περιμένω να μοιραστούμε μαζί αυτά τα υπέροχα ακούσματα...