Εδώ και κανά δυο μήνες, έχουν πέσει στα χέρια μου κάποια βιβλιαράκια του Γιάννη Μαρή, του συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων.

Ενώ ξεκίνησα να τα διαβάζω γιατί ήθελα κάτι ελαφρύ, και ενδιαφέρον ταυτόχρονα, αλλά χωρίς να χρειάζεται πολλή πολλή σκέψη (γιατί θα νικούσε η νύστα), κατέληξα να τα διαβάζω με μανία και να έχω διαβάσει ήδη τέσσερα ή πέντε από τα μυθιστορήματά του.

Κατ'αρχήν, να ξεκινήσω από τα βασικά:

Ο Γιάννης Μαρής (1916-1979) (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Γιάννη Τσιριμώκου), γιος δικαστικού, γεννήθηκε στη Σκόπελο. Καταγόταν από γνωστή οικογένεια της Φθιώτιδας με παράδοση στο χώρο της πολιτικής. Μεγάλωσε στη Λαμία. Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και εργάστηκε στην Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής ίδρυσε την Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας (Ε.Λ.Δ.) από κοινού με τους Ηλία Τσιριμώκο και Σταύρο Κανελλόπουλο, οργάνωση που συμμετείχε στο ΕΑΜ, στης οποίας το δημοσιογραφικό όργανο "Μάχη" διετέλεσε αρχισυντάκτης και αρθρογράφος. Από το 1945 ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη δημοσιογραφία. Το 1950, μετά τις αποκαλύψεις της εφημερίδας για το στρατόπεδο της Μακρονήσου, δικάστηκε και κλείστηκε στις φυλακές των Βούρλων στη Δραπετσώνα. Αποφυλακίστηκε χάρη στην παρέμβαση της Σοσιαλιστικής Διεθνούς και του πολιτικού ηγέτη Αλέξανδρου Σβώλου. Συνεργάστηκε με τα έντυπα "Προοδευτικός Φιλελεύθερος", "Νέα Γραμμή", "Ελεύθερος Λόγος", "Αθηναϊκή", "Ακρόπολις", "Απογευματινή" και το περιοδικό "Πρώτο". Στο χώρο της λογοτεχνίας πρωτοεμφανίστηκε το 1953 με το μυθιστόρημα "Έγκλημα στο Κολωνάκι", που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό "Οικογένεια". Η επιτυχία του μυθιστορήματος, που εκδόθηκε σε βιβλίο από τις εκδόσεις "Ατλαντίς", τον ώθησε να συνεχίσει το γράψιμο και έτσι, στο περιθώριο της δημοσιογραφικής δουλειάς του, κατάφερε να γράψει περίπου πενήντα αστυνομικά αφηγήματα, είκοσι σενάρια για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση και δύο θεατρικά έργα ("Ο κύριος 5%", που παρουσιάστηκε από το θίασο του Ντίνου Ηλιόπουλου και "Ποιος είναι ο Λύσσανδρος", που παρουσιάστηκε από τον θίασο των Ευθυμίου-Μαυροπούλου-Παπαγιαννόπουλου, και τα δύο σε συνεργασία με τον Δ.Κ. Ευαγγελίδη). Όπως σημειώνει ο συγγραφέας Φίλιππος Φιλίππου στην εφημερίδα "Το Βήμα", [...] "Δημιουργός ολόκληρης σχολής συγγραφέων αστυνομικών ιστοριών, ο Γιάννης Μαρής χρησιμοποιούσε την αστυνομική πλοκή ως πρόσχημα. Αυτό που τον ενδιέφερε πραγματικά ήταν η ατμόσφαιρα, το περιβάλλον, οι ανθρώπινες σχέσεις, δημιουργώντας ζωντανούς χαρακτήρες, αποτέλεσμα της συνεχούς παρατήρησης των προσώπων με τα οποία ήρθε σε επαφή στη διάρκεια της πολυετούς του καριέρας. Χαρακτηριστικός ανθρώπινος τύπος του Μαρή και βασικός ήρωας στα περισσότερα βιβλία του, ο αστυνόμος Μπέκας, κοντόχοντρος με ασήμαντη εμφάνιση, δεν ανήκει στους τύπους της νυχτερινής αθηναϊκής ζωής. Είναι υποδειγματικός οικογενειάρχης, δεν έχει διαβάσει ποτέ ποίηση αλλά "τον Βάρναλη τον έχει ακουστά", και πιστεύει ότι "οι ιδιωτικοί αστυνομικοί είναι για τις ταινίες του κινηματογράφου και τα μυθιστορήματα· χωρίς τον μηχανισμό της αστυνομίας πίσω σου είσαι άοπλος, αδύναμος, γυμνός..."" Ο Γιάννης Μαρής πέθανε στην Αθήνα το 1979. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του βλ. Χατζηφώτης Ι. Μ., "Μαρής, Γιάννης", στη "Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", τ. 10,  Αθήνα: Χάρη Πάτση, χ.χ. και Αλέξης Ζήρας, "Μαρής, Γιάννης" στο "Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", Αθήνα: Πατάκης, 2007, σ.1333. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ. & εφημερίδα "Το Βήμα").

Πέφτοντας λοιπόν πάνω στα βιβλιαράκια αυτά (είναι από μια έκδοση του Βήματος σε Pocket μορφή, με πολύ ταιριαστή κατά τη γνώμη μου αισθητική εξωφύλλου και εξαιρετικά βολική όταν έχεις μωρό, και πρέπει να τα κάνεις όλα με το ένα χέρι), αντιλήφθηκα ότι οι ιστορίες και οι περιγραφές του σε μεταφέρουν στην ατμόσφαιρα μιας Αθήνας, μιας Ελλάδας των προηγούμενων δεκαετιών, του προηγούμενου αιώνα, και μάλιστα με ένα ύφος από Φίλμ Νουάρ, αναμειγμένο με γονιδιακά εντυπωμένες εικόνες. Σε πάει σε μια εποχή χωρίς κινητά, υπολογιστές και i-pad, σε μια εποχή που δεν έχουν όλοι αυτοκίνητα, δεν έχουν όλοι τηλέφωνο στο σπίτι τους, ούτε και τηλεόραση, σε μια εποχή που η κατοχή είναι αρκετά κοντά, ώστε οι άνθρωποι να θυμούνται τα εγκλήματα πολέμου (αυτό δεν το λέω τυχαία...)

Ο τρόπος που ο Μαρής μεταφέρει τις ιστορίες του, με βασικό πρωταγωνιστή τον Αστυνόμο Μπέκα, μια φιγούρα ιδαίτερα συμπαθή, (μου θυμίζει τον Ηρακλή Πουαρό), με το ανάλογο διακριτικό χιούμορ, είναι κάτι που σε κάνει να κολλάς. Προσωπικά με κέρδισε όλη αυτή η ατμόσφαιρα και η έντονη περιγραφικότητα που γενικά αγαπώ, η πληθώρα των χαρακτήρων και η αρκετά έξυπνη πλοκή, τις πιο πολλές φορές.

Βέβαια, υπάρχουν στιγμές που μοιάζει λίγο απλοϊκή η γραφή και η σκέψη του, και αν έχεις διαβάσει μερικές ιστορίες, αισθάνεσαι ότι κάποιες στιγμές του ενός βιβλίου επαναλαμβάνονται στο άλλο. Αλλά αν βρίσκεσαι σε φάση που θέλεις να διαβάσεις κάτι όχι πολύ ψαγμένο, είναι μια καλή πρόταση.

Φυσικά ψάχνοντας ανακάλυψα ότι υπάρχουν κάποιες ταινίες ασπρόμαυρες που γυρίστηκαν γύρω στο 50- 60, και το σενάριό τους βασίζεται στα μυθιστορήματα του Γιάννη Μαρή.

Και ήταν πραγματικά μια πολύ ευχάριστη εμπειρία να βλέπει κανείς την προσπάθεια του ελληνικού κινηματογράφου για παραγωγή Φιλμ Νουάρ με σενάρια του Μαρή.

Για τους λάτρεις του Παλιού Ελληνικού Κινηματρογράφου, enjoy: