Δεν τραγουδάω τα φάντο. Εκείνα τραγουδούν μέσα μου, έλεγε η Amalia Rodrigues. Γεννημένη το πρωινό της 1ης Ιουλίου 1920 στη Λισαβώνα,η Amalia Rodrigues τραγουδούσε, παιδάκι ακόμα, στις γειτονιές, λαϊκά τραγούδια (cantigas populares) και επιτυχίες από το σινεμά. Παρά τη βροντερή φωνή της, οι γείτονες δεν ενοχλούνταν και η μικρή Αμάλια γυρνούσε στο σπίτι πάντα με καραμέλες στα χέρια. Τα οικονομικά της οικογένειας δεν ήταν καθόλου καλά και έτσι αναγκάστηκε, μαζί με την αδελφή της Celeste και τη μητέρα της, να πουλάει φρούτα στην αγορά Cais de Rocha, συνεχίζοντας όμως πάντα να τραγουδά.

Καθώς η φήμη της εξαπλωνόταν, το 1936, της προτάθηκε ν’ εκπροσωπήσει τη συνοικία Αλκαντάρα σε πανεθνικό διαγωνισμό φάντο. Στις πρόβες τραγούδησε τόσο καλά, που οι υπόλοιποι συμμετέχοντες δήλωσαν πως θα απόσχουν. Οι διοργανωτές αποφάσισαν λοιπόν να της απαγορεύσουν εφεξής να λαμβάνει μέρος στον διαγωνισμό!

Το 1939 ο ιδιοκτήτης του περίφημου κέντρου της Λισαβώνας “Retiro da Severa” την κάλεσε στο σπίτι του και της πρότεινε να εμφανίζεται κάθε βράδυ στο μαγαζί του. Η φήμη της ξεπερνά, μέσα σε μικρό διάστημα, εκείνην ακόμη και καθιερωμένων fadistas (ερμηνευτών των φάντο), όπως η Μπέρτο Καρντόσο και ο Αλφρέντο Μαρκενέιρο και όλα τα διάσημα κέντρα πέφτουν στα πόδια της.

Η φήμη της περνά ακόμη και τα σύνορα και φτάνει ως την Ισπανία του Φράνκο. Το 1943 την προσκαλούν στη Μαδρίτη κι εκείνη ξεδιπλώνει το ταλέντο της, όχι μόνον στα φάντο, αλλά και στο φλαμένκο και σε ισπανικά τραγούδια από τη θρυλική ταινία “Camen de la Triana” και σε μεξικάνικα, γαλλικά, έως και στο “Summertime” του Γκέρσουιν. Η φωνή και οι ερμηνείες της σπάνε πια το φράγμα της γλώσσας.

Οι επόμενες, διεθνείς, περιοδείες της τη φέρνουν ως τη Βραζιλία, το 1945, όπου πρωτολανσάρει τη μεγάλη της επιτυχία “Ai Mouraria”. Στο μεταξύ εμφανίζεται στο θέατρο, ερμηνεύοντας ρόλους… φαντίστας. Γνωρίζεται εκεί και με τον συνθέτη των μεγάλων της επιτυχιών Φρεντερίκο Βαλέριο, αλλά και με σημαντικούς ποιητές της εποχής, που της γράφουν στίχους και το 1946 έρχεται το κινηματογραφικό ντεμπούτο της στην ταινία “Capas Negras”, ενώ ως το 1954 κάνει και την πρώτη της εμφάνιση σε ένα μικρό ρολάκι στη γαλλική ταινία “Οι εραστές του Τάγου” και κερδίζει, οριστικά, την καρδιά των Γάλλων, που ήδη την έχουν χειροκροτήσει στις ευρωπαϊκές περιοδείες της. Η μεγάλη συναυλία της, το 1956, στο περίφημο “Ολυμπιά” του Παρισιού σφραγίζει και τη διεθνή εφεξής καριέρα της και ως “πρέσβειρας των φάντο”. Η μεγάλη Κυρία είναι πια η διεθνής Κυρία. Και έχει κατακτήσει την αγάπη και τον θαυμασμό όλων των λαών της υφηλίου. Είναι πια ίνδαλμα έως και στη μακρινή Ιαπωνία.

Συμμετέχει στο βρετανικό ντοκιμαντέρ “Απρίλιος στην Πορτογαλία”, που κάνει σουξέ το τραγούδι “Coimbra”, με θέμα την αλέγκρα ζωή των φοιτητών στο ιστορικό πανεπιστήμιο της ομώνυμης πόλης, ενώ έχει ήδη τεράστια επιτυχία, διεθνώς, με το “Una casa portuguesa” και το παλιό “Lisboa Antigua”. Ηχογραφεί ασταμάτητα. Οι δίσκοι της είναι πλέον αμέτρητοι. Εκδόσεις σε όλες τις γλώσσες της υφηλίου. Εκατοντάδες. Χιλιάδες. Ακούστε την στη θρυλική “Carmencita”, στο μελαγχολικό “Solidao”, που ξανάγινε πρόσφατα επιτυχία, ως “Can cao do Mar” από τη διεθνή πλέον Ντούλσε Πόντες (και ακούστηκε στην ταινία “Φόβος ενστίκτου”, με τον Ρίτσαρντ Γκιρ). Ακόμη, στο σπάνιο, δραματικό, “Confesso” ή στο συγκινητικό “Que Deus me perdoe” και στο “Mio amor’, mio amor’” (στα ιταλικά). Σε ερμηνείες που διαπερνούν τα φυσικά όρια του βινυλίου ή και του σιντί…

Όπως και η θρυλική φαντίστα του 19ου αιώνα Μαρία Σεβέρα Ονοφριάνα, η Αμάλια ανοίγει νέους ορίζοντες, εισάγοντας στίχους μεγάλων ποιητών της πατρίδας της στα φάντο, αλλά και το πιο προκλητικό τους στίχους του εθνικού έπους της Πορτογαλίας “Os Lusiadas” του Λουίς Βαζ ντε Καμόες (πέθανε στις 10 Ιουνίου του 1580 και η μέρα του θανάτου του είναι εθνική εορτή για τη χώρα των φάντο). Και αυτό το τόλμησε το 1965, στη διάρκεια της σκληρής δικτατορίας του Σαλαζάρ.

Tο 1989 γιόρτασε τα πενήντα χρόνια της καριέρας της με ένα θριαμβευτικό γκαλά, στη διάρκεια του οποίου βρέθηκαν μαζί της στη σκηνή διεθνείς προσωπικότητες, όπως ο Φεντερίκο Φελίνι, ο Μάριο Βάργκας Λιόσα και η Σοφία Λόρεν.

Τα προβλήματα με την υγεία της, όμως, αυξάνονταν. Δυσκολευόταν να περπατήσει και αναγκαζόταν να… μεταφέρεται στη σκηνή των συναυλιών από δύο συνοδούς της, που την εναπέθεταν και στη συνέχεια επέστρεφαν και τη μετέφεραν στα παρασκήνια. Αυτή τη διαδικασία αντιμετώπισε και το κοινό του Ηρωδείου, τον Σεπτέμβριο του 1991, που την αποθέωσε σε ένα συγκινητικό πρόγραμμα - αναδρομή στην καριέρα της.

Η τελευταία της εμφάνιση σε συναυλία, ήταν στο γκαλά του τενόρου Πλάθιντο Ντομίνγκο, στη Λισαβώνα, στις 15 Ιουλίου 1998, όπου ήταν και η προσκεκλημένη επί τιμή.

Στα είκοσί της χρόνια παντρεύτηκε έναν Πορτογάλο κιθαρίστα (από τον οποίο χώρισε πολύ γρήγορα) και το 1961 τον Βραζιλιάνο μηχανικό Σεζάρ Σεάμτρα (που πέθανε το 1997). Δύο χρόνια αργότερα, στις 6 Οκτωβρίου 1999 η Αμάλια αφήνει την τελευταία της πνοή στα 79 της στο σπίτι της στη Rua de São Bento στη Λισαβώνα.

 “Τι είναι φάντο;”, έλεγε. “Είναι το μυστήριο της ζωής, το μυστήριο του έρωτα. Ακόμη και το μυστήριο του θανάτου”. Η Αμάλια Ροντρίγκες τα τραγούδησε όλα. Και τα γνώρισε όλα…

-------------------------------------

Ακόμα μια μεγάλη φωνή που χάθηκε πριν 10 χρόνια. Η μάνα των φάδος και μια γυναίκα με τόλμη και τρομερές ευαισθησίες. Την ανακάλυψα πρίν περίπου 8 χρόνια και από τότε τη λάτρεψα. Όπως και με τη Μερσέδες Σόσα δε πρόλαβα να τη χαρώ ζωντανά αλλά τα τραγούδια της και η προίκα που μας άφησε με συντροφεύουν κάθε μέρα. Μια κρυστάλλινη φωνή με εκπληκτικά γυρίσματα και χροιά που μου ξυπνά συναισθήματα που δεν ήξερα ότι υπήρχαν καν μέσα μου. Η βασίλισσα της Πορτογαλλίας κάνει περίπατο στους δρόμους με τις ψυχές των ανθρώπων και ανοίγει όλες τις κλειδωμένες πόρτες. Πραγματικά είναι τέτοιες στιγμές που η μουσική λειτουργεί σα βάλσαμο στη ψυχή και σαν αντίδοτο στην αδιαφορία του κόσμου. Ταξιδεύω συχνά μαζί της και μου έχει περάσει και την αγάπη για τη πατρίδα της, στην οποία θέλω πολύ να παω σύντομα. Ελπίζω να τη ψάξετε και να την αγαπήσετε.