Ο Νταλάρας δεν παύει να είναι ένας από τους μεγάλους τραγουδιστές μας. Ακόμα κι αν κάποιες φορές υπερεκτιμήθηκε, ακόμα κι αν διαπιστώνεται διάσταση ανάμεσα στις δηλώσεις του και στη ζωή του (το να καίγεσαι για όλα αλλά να είσαι στην πισίνα δεν είναι στάση ζωής), ακόμα κι αν λειτούργησε αδηφάγα μέσα στη δισκογραφία, θα τον αγαπάμε, διότι η ωραία του φωνή, αυτή η πονεμένη αλλά περήφανη φωνή, θα χτυπάει δυνατά στη μουσική μας μνήμη. Ορισμένοι τραγουδιστές είναι πλέον ''μέσα μας''. Η Χαρούλα, ο Καζαντζίδης, ο Πάριος, η Μοσχολιού, ο Μπηθικώτσης... Μπορεί κάποιοι να μας αρέσουν περισσότερο, όλοι όμως είναι μέσα στο ηχητικό τοπίο της μνήμης μας. ΄Οταν ακούω ''χτύπησαν το παλλικάρι...'', νιώθω κάτι. Κι αυτό το κάτι είναι πια κλασσικό.
Συμφωνώ.Αλλωστε,αυτό που μένει από έναν τραγουδιστή -καί αυτό που μάς ενδιαφέρει κυρίως- είναι η φωνή του καί η ερμηνεία του.Βέβαια καλό είναι κάθε τραγουδιστής -όπως και κάθε καλλιτέχνης άλλωστε- νά δίνη καί με την ζωή του παράδειγμα ήθους καί νά είναι αψεγάδιαστος-σάν δημόσιο πρόσωπο καί πρότυπο γιά το κοινό- αλλά όταν κάποτε καί ο Νταλάρας αποτελέση παρελθόν,αυτό που θα αφήση πίσω του είναι η φωνή του.Κι'άν αυτή μάς έκανε να νιώσουμε κάποιες ξεχωριστές στιγμές,όλα τά άλλα δέν θά έχουν πιά τόση σημασία....
Ο Νταλάρας δεν είναι και από τις μεγάλες μου αδυναμίες γενικά! Δισταζα όμως να γράψω σ' αυτό το topic γιάτι πρώτον δεν είχα κάποιο συγκεκριμένο λόγο που να μην μου αρέσει απλά δεν μου άρεσε και δεύτερον δεν ήθελα μπω σ'αυτες τις τεράστιες συζητήσεις που κάποιοι των υποστηρίζουν και άλλοι των κατακρίνουν! Χθες όμως μια συζήτηση που είχα μ' έναν ταξιτζή που με γύριζε σπίτι μ' εκανε να καταλάβω καποια πράγματα για το συγκεκριμένο καλλιτέχνη. Ένα από τα πολλά που είπε είναι το εξής: ο συγκεκριμένος τραγουδιστης βγαίνει συνέχεια και δηλώνει πως είναι αυτός που νοιάζεται για ελληνικό τραγούδι και για την πρόοδό του και συνέχεια κάνει εκδηλώσεις στο μέγαρο (πρέπει να είναι ο μόνος που το έχει όποτε θέλει), παρ' όλα αυτά δε βλέπουμε να 'χει κάνει κάτι ουσιαστικό. Προωθει καλλιτέχνες σαν το Ρέμο και γενικά επιδιώκει την προσωπίκη προβολή! Έχει φτάσει σε σημείο να τον μισεί ο περισσότερος κόσμος!
Καλά αφου οι πηγές σου είναι...ο ταξιτζής, καλά κάνεις και δεν τον συμπαθείς.
Σοβαρά τώρα όμως, μετά από 35+ χρόνια πετυχημένης καριέρας επειδή συνεργάστηκε 1 φορά με τον Ρέμο θα πούμε ότι "προωθεί τραγουδιστές όπως τον Ρέμο;"
Ξεχνάμε όλους αυτούς που έβγαλε; Ξεχνάμε ότι πήρε απ' το χέρι τον Χάρη και τον Πάνο Κατσιμίχα τα πρώτα χρόνια που ήταν παντελώς άγνωστοι και τους πήρε σε συναυλίες σε όλη την Ελλάδα και την Κύπρο;
¶λλο παράδειγμα: Πριν από τις εμφανίσεις στην Ιερά Οδό το όνομα "Μάριος Φραγκούλης" δεν ακουγόταν πουθενά στην Ελλάδα.
¶λλο παράδειγμα: Το έχει πει και ο Χρόνης Αηδονίδης, ότι μετά από τη συνεργασία του με το Νταλάρα ("Τα αηδόνια της Ανατολής") το είδος αυτό έγινε γνωστό σε πολύ περισσότερο κόσμο (επιτέλους!).
Επίσης η Εστουδιαντίνα νέας Ιωνίας ήταν άγνωστη στο ευρύ κοινό που δεν ασχολείται με αυτό το είδος. Όμως μετά από τη συνεργασία τους και τον δίσκο "Σμύρνη" που ήταν πρωτοβουλία και παραγωγή του Νταλάρα, πλέον είναι γνωστοί σε όλη την Ελλάδα.
Σε όλη του την καριέρα δεν έχει σταματήσει να βοηθά νέους καλλιτέχνες που πιστεύει ότι αξίζουν.
Είναι χιλιάδες τα παραδείγματα που μπορεί να βρει κανείς...Αυτό που θέλω να σου πω είναι να μην αρκείσαι σε αυτά που ακούς από ανθρώπους που ουδεμία σχέση έχουν με το αντικείμενο. Μπορεί να μην συμπαθεί κάποιος τον Νταλάρα, αλλά όχι και να πούμε ότι επί 35 χρόνια δεν προσφέρει τίποτα και ότι μονάχα βοηθά τον Ρέμο! Αυτά είναι ακρότητες.
Ακόμα και να μην σ'αρέσει αυτός ο τραγουδιστής, θα δεις ότι το 90% των τραγουδιών του είναι τραγούδια αξιόλογα, και θα βρεις πολλά τραγούδια διαμάντια. Έτσι κι αλλιώς μόνο απ' τις επιλογές του κρίνεται κανείς.
Και αντί να ακούσεις τον ταξιτζή καλύτερα άκου τους ίδιους τους μεγάλους τί λένε για αυτόν.
Μάνος Χατζιδάκις: "Ο Γιώργος Νταλάρας διαθέτει τέσσερα ισχυρά πρόσωπα από τη γέννησή του. Με αυτά λειτούργησε τόσα χρόνια τώρα, φορώντας κι ένα βυζαντινό μανδύα χρυσοποίκιλτο και ακριβά ραμμένο.
Το ένα του πρόσωπο περιέχει την παράδοσή του.
Το άλλο, το πάθος του για το τραγούδι.
Κάθε λογής τραγούδι.
Το τρίτο, την ερωτική του σχέση με το κοινό.
Και το τέταρτο, την τελειολογία και την τάση του για τα άστρα. "
Μίκης Θεοδωράκης: "επειδή στην Ελλάδα όλοι θέλουμε να γίνουμε τραγουδιστές, υπάρχουν χιλιάδες τραγουδιστές, και στα λαϊκά και στα δημοτικά...Όμως τελικά από τις χιλιάδες αυτές, κάθε εποχή βγαίνει ένας ή δύο το πολύ. Μέσα σε αυτούς τους πολύ λίγους είναι και ο Νταλάρας. Εγώ τον Νταλάρα το θεωρώ συνεχιστή της μεγάλης παράδοσης του ρεμπέτικου και του λαϊκού τραγουδιού"
Σταύρος Ξαρχάκος: "Ο Γιώργος Νταλάρας. Ένας άλλος αφιερωμένος στο διαχρονικό ελληνικό όραμα της αιώνιας πνευματικής αναζήτησης του ανθρώπου. Ο τραγουδιστής που παρά τις πολλές προκλήσεις του "νυχτερινού θεάματος", ως σύγχρονος Βαμβακάρης, δε λέει εύκολα το "ναι". Αντιστέκεται κι αυτός, σεμνά και αποφασιστικά, στο ξεπούλημα του ήθους, του πνεύματος, της ανθρωπιάς και της Ελλάδας. "
Λευτέρης Παπαδόπουλος: "Κανένας άλλος Έλληνας τραγουδιστής δεν έχει τη γνώση που έχει ο Νταλάρας για το τι συμβαίνει, τι γράφεται, τι γονιμοποιείται και τι επωάζεται κάθε στιγμή στο ελληνικό τραγούδι. Ο Νταλάρας έδωσε άλλη διάσταση, άλλη ποιότητα και άλλη λάμψη στο ρόλο του τραγουδιστή. "
Γιάννης Μαρκόπουλος: "Θεωρώ τον Νταλάρα το σημαντικότερο λαϊκό τραγουδιστή που διαθέτει η χώρα μας."
Ariel Ramirez "H εκτέλεση του Νταλάρα στη MISA CRIOLLA είναι εξαιρετική. Αισθάνομαι ειλικρινή ευγνωμοσύνη. "
Γιάννης Σπανός: "Ο Γιώργος Νταλάρας είναι μια μοναδική περίπτωση στο ελληνικό πεντάγραμμο. Είναι ένας τραγουδιστής ο οποίος δεν επαφίεται στις δάφνες του, δεν κάθεται στα σουξέ που έχει κάνει και που θα μπορούσαν να τον συντηρήσουν πολλά χρόνια, αλλά ανησυχεί για το μέλλον, για το τι θα κάνει αύριο."
Κώστας Γαβράς: "Όταν πρωτάκουσα τον Νταλάρα να τραγουδάει, ήταν για μένα μια μαγική στιγμή, γεμάτη ατέλειωτη νοσταλγία. Αυτό που θαυμάζω στον Νταλάρα είναι το ταλέντο του και πώς το χρησιμοποιεί. Αγαπώ τη φωνή του, που γεμίζει το χώρο χωρίς προσπάθεια, με γενναιοδωρία. "
----
Θα μου πείτε, καλά τώρα τί τα αραδιάζεις όλα αυτά τα εγκώμια.
Το κάνω διότι τόσο καιρό περισσότερο αρνητικά λόγια ακούγονται για αυτόν τον καλλιτέχνη σε αυτό το topic παρά θετικά. Ε ας ακουστεί και η άλλη άποψη επιτέλους, και από άτομα που ο λόγος τους έχει ιδιαίτερη βαρύτητα.
Εμένα προσωπικά βέβαια με έχει συγκινήσει και η όλη προσπάθεια και οι δίσκοι που έκανε για την Κύπρο. Αυτό όμως ας μη το κουβεντιάσουμε εδώ, υπάρχει ειδικό άρθρο για το θέμα.
Παιδιά ο Νταλάρας έχει πράγματι την καλύτερη τεχνική απ όσους τραγουδιστές των ελληνικών κλειδιών... Το διάφραγμά του το κάνει ό,τι θέλει!!
Όμως, και μια φράση που είχε πει ο Πανούσης, δεν είχε κι άδικο...
Τον έχω γνωρίσει από κοντά,πολύ απλός άνθρωπος,σεμνός,δίχως ίχνος εκκεντρικότητας και πολύ ευγενής...σε όλα αυτά έρχεται να συμπληρώσει και η καταπληκτική φωνή του...ότι κι αν τραγούδησε πήρε διαφορετική μορφή,έδωσε το δικό του ύφος, με λίγα λόγια ..
Έγινε λόγος πριν για το Μέγαρο και για το Ρέμο...(διευκρινίζω ότι κι εγώ θεωρώ το Νταλάρα σπουδαίο ερμηνευτή με εξαίσια φωνή). Αλλά πράγματι, είναι ο μόνος που έχει το Μέγαρο τόσο συχνά...Πριν 3 χρόνια με τη Μαρινέλλα, πρόπερσι με τον Τσιτσάνη, άκουσα ότι και φέτος θα βγεί...¶λλοι δηλαδή δεν υπάρχουν που να τ' αξίζουν????Ο Μητσιάς, π.χ που το ζήτησε για μία μόνο βραδιά αφιέρωμα στον Χατζιδάκι και τον Γκάτσο δεν το άξιζε???
Όσο για το Ρέμο...μπορεί να είναι έτσι όπως είπε ο Νταλάρας...να είναι δηλαδή ένας πολύ καλός τραγουδιστής, με δυνατότητες.Εγώ δε λέω σε καμία περίπτωση απαξιωτικά ότι κακώς ο Νταλάρας συνεργάζεται με "τραγουδιστές σαν το Ρέμο"...Αυτό που με χάλασε εμένα πάρα πολύ είναι ο χώρος και οι συνθήκες υπό τις οποίες έγινε η συνεργασία τους. Αν δηλαδή ο Νταλάρας είχε επιδιώξει να παρασύρει το Ρέμο στο χώρο που ανήκει ο ίδιος, αντί να κατέβει αυτός στην περιοχή του Ρέμου, δε θα μίλαγα καθόλου, θα έλεγα "μαγκιά και μπράβο και στους δύο". Αλλά, ο χώρος του Νταλάρα δε μπορεί να είναι η Αρένα...Δε γίνεται ο τραγουδιστής του Κουγιουμτζή και του Λοίζου, του Λευτέρη Παπαδόπουλου και του Καλδάρα, ο ερμηνευτής της Μικράς Ασίας, αυτός που αγαπήθηκε τόσο με την Τσιμινιέρα και το Επτά νομά, ο Νταλάρας που φώναξε "συγγνώμη για την άμυνα" και παράλληλα έμαθε στα νέα παιδιά τον Τσιτσάνη και τον Βαμβακάρη, δε γίνεται να βγαίνει σε μιά τεράστια Αρένα ασφυκτικά γεμάτη από ηχεία που σφυρίζουν, από καπνούς, ουίσκι, και απ' τον κόσμο που δυστυχώς και κατα κύριο λόγο πήγε να πιεί και να πετάξει λουλούδια στο Ρέμο...Το χειμώνα άκουσα γνωστό μου άνθρωπο να λέει "θα πάμε Ρέμο απόψε...θα' ναι κι ο Νταλάρας μαζί του". Την άλλη μέρα ρώτησα πώς πέρασε για να λάβω την απάντηση "ο Ρέμος πολύ καλός."...Και υποψιάζομαι ότι αυτός εξέφραζε την πλειοψηφία...Πιθανό να υπήρξαν και άτομα που πήγαν για τον Γιώργο...δεν ξέρω. Εγώ, και υποψιάζομαι και πολλοί άλλοι που μεγάλωσαν με τα τραγούδια του και τον αγάπησαν εκεί γύρω στα χρόνια της εφηβείας τους δε θα πήγαινα ποτέ, όχι γιατί ήταν ο Ρέμος μαζί του, αλλά γιατί αυτού του είδους οι χώροι μου μυρίζουν νεοπλουτίλα...Και γιατί οι περισσότεροι που πάνε, πάνε για να διασκεδάσουν....Φυσικά δεν υπάρχει τίποτε κακό στο να διασκεδάζεις, αλλά ο άνθρωπος που συντάραξε την καρδιά μου φωνάζοντας "Ήλιε μου σε παρακαλώ", δε γίνεται στα 55 του ξαφνικά να γίνει διασκεδαστής...Προτιμώ να διατηρήσω την εικόνα του όταν εξομολογείται "ήταν πέντε, ήταν έξι κι έγινε επτά, το παράπονο με πήρε και έκλαψα πικρά" Ε, εγώ δε γίνεται να κλάψω, ούτε να συγκινηθώ σε ένα τέτοιο χώρο...Αν ήθελε τόσο πολύ να δώσει μια ευκαιρία στο Ρέμο, και αν κι ο Ρέμος ήταν ειλικρινής, ας έβγαιναν μαζί σε μιά αληθινή μουσική σκηνή, απ' αυτές που χωράνε πιό λίγο κόσμο μεν, αλλά που αυτός ο κόσμος πηγαίνει να ακούσει τραγούδια και να γεμίσει την ψυχή του...Ας διάλεγε ο Ρέμος τα πιό ειλικρινή τραγούδια του, (κάποια καλά θα έχει) και ας έλεγε και άλλα, παλιά, ίσως και του Γιώργου...Μπορεί να' ταν και καλός...ΕΚΕΙ θα ήταν το στοίχημα, όχι στις αρένες...αλλά εκεί βέβαια δεν είχε η φιάλη 150 €.
(τα ίδια περίπου πιστεύω και για τη συνεργασία του Ρέμου με τη μεγάλη λατρεία της ζωής μου, ¶λκηστη Πρωτοψάλτη)
As mhn stathoume mono sto Remo, latrevw ton Ntalara kai otan akousa gia Remo kai emena kati den mou pige kala, alla den akousa kai ti repertorio eixe auth h synergasia. O Ntalaras exei vgalei megala onomata opws h Tsaligopoulou, sunergasia me tosous kai tosous spoudaious pou tha parei wra na tous anaferw, einai auto pou metraei se telikh analysh gia mena. Einai megalos kalhtexnhs kai apo konta einai kai kalos anthrwpos, tapinos kai katholou ma katholou pswnismenos.
Εγώ είμαι ο Ανταρτης απλά άλλαξα πλέον όνομα και το εξηγώ στο γιατί επέλεξα το νικ ναμε μου...
Επειδή υπήρξα προφητικός έρχομαι να πω κάτι τελευταίο που δικαιώνει τα όσα υποστήριζα και φυσικά δεν περιμένω απάντηση από κανέναν.
Μετά την συνεργασία, το περας της δηλαδή, (με το Ρεμος) ο Γεώργιος ο πρώτος βγήκε και είπε ότι ήθελε να δει πως τρίβονται τα κορίτσια στη νύχτα και επίσης δήλωσε πως υπάρχουν και καλλίτεροι τραγουδιστές από το Ρέμος τον Αντώνη τον δεύτερο. Δηλάδή και προσβάλλει εσας το ένθερμο κοινό του που φυσικά πληρώσατε τον Νταλάρα όχι για να σας τραγουδήσει αλλά για να πάρει μάτι και αποδείχτηκε πλέον πόσο αφερέγγυος είναι ο λόγος του Νταλάρα που πριν έλεγε ότι ο Ρέμος είναι ο κορυφαίος της γενιάς του.
ΠΑΡΑΔΟΞΑ
Τελευταία προσπάθεια για τη χαλιναγώγηση των τιμών
Του ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΑΡΑΝΙΤΣΗ
Eλευθεροτυπία, 21-5-06
Λυπάμαι αν, με τα όσα έγραψα για την παρακμή της ελληνικής μουσικής, προκάλεσα στενάχωρα συναισθήματα σε γνωστούς και φίλους. Ο κύκλος κλείνει εδώ, τουλάχιστον προς το παρόν. Μοιραία, ορισμένες πτυχές έμειναν εκτός διαπραγμάτευσης. Παρέλειψα, ας πούμε, να αναφερθώ στον Νταλάρα που τον άκουσα να υπερηφανεύεται ότι κατόρθωσε να παρουσιάσει δείγματα της κληρονομιάς του ρεμπέτικου στο κοινό των μεγάλων λυρικών θεάτρων της Δύσης. Πά' να πει ότι δεν υποπτεύεται, εκτός κι αν μας δουλεύει, πως αυτό το επίτευγμα αποτελεί την πιο τρανή απόδειξη για την απόσχιση του λαϊκού ύφους από την πηγαία συνοχή της κοινωνικής εμπειρίας που το παρήγαγε και τη μετατροπή του σε μουσειακό είδος προς μεταπώλησιν.
Ομολογουμένως, το φαινόμενο του έθνικ μόνον επιπόλαια μπορεί να ενταχθεί στο σύστημα της μόδας. Με την ετικέτα αυτή εγκαινιάζεται κατ' ουσίαν η παγκοσμιοποιημένη σκηνή της ανακύκλωσης μη εκτελωνισμένων μουσικών παραδόσεων, δίχως ψυχική συνδιαλλαγή των λαών, όπου οι ταυτότητες φθίνουν προς έναν κοινά αποδεκτό παρονομαστή. Με τον ίδιο τρόπο οι Ιάπωνες έλκονται από τις ταινίες του Αγγελόπουλου, σαν ένα ακόμη υπερκοστολογημένο τουριστικό υποπροϊόν. Είναι γι' αυτούς εξωτικές, ό,τι για μας το θέατρο Νο. Ισως οι μελωδίες του Βαμβακάρη να θύμιζαν αμυδρά, στις κυρίες της υψηλής κοινωνίας του Λονδίνου, το υποτονθόρισμα των ψαλμωδιών της ρωσικής Ορθοδοξίας, γνωστής απ' τα ντοκιμαντέρ του BBC.
Ξεκίνησα από την Κοκκινιά», ομολογεί ο Νταλάρας και συμπληρώνει ότι δεν ακολούθησε τον Καζαντζίδη· «Εμένα η φωνή μου με πήγαινε αλλού», δηλαδή στον Μπιθικώτση. Τον πήγαινε όμως, επίσης, στην αντίληψη μιας παντοιοτρόπως εξασφαλίσιμης τεχνικής τελειότητας και μιας απείρως ευέλικτης προσαρμογής στο περιβάλλον των απαιτήσεων του τιράζ. Σίγουρα, είναι ένας τραγουδιστής τεράστιων δυνατοτήτων αλλά το φωνητικό του αποτέλεσμα καταλήγει να αντιπροσωπεύει τον μέσον όρο όλων των καλών φωνών του κόσμου κι έτσι στερήθηκε, βαθμιαία, την ιδιοπροσωπεία του. Φωνή απεριόριστης καλλιέργειας και θέλησης, είναι εντούτοις μια φωνή δίχως Μυστικό, δίχως ίσκιο, φωνή ανεπίτρεπτα προφανής και γι' αυτό ισοπεδωτική. Τη φωνή του Νταλάρα περισσότερο τη βλέπεις παρά την ακούς, σαν μια άπλετα φωτισμένη αρένα όπου η σύγκρουση Καλού και Κακού οδηγείται πάντοτε, χωρίς εξαίρεση, στον θρίαμβο του Καλού. Και ιδού γιατί ο θρίαμβος απέχει τόσο πολύ απ' το να γίνει πιστευτός.
Υστερα, ένα βράδυ, ο Νταλάρας δανείστηκε το Σαν παλιό σινεμά από τον Βασίλη Λέκκα και το μετέτρεψε σε ένα γρήγορο λάτιν, με την κιθάρα σε θέση επαναληπτικής καραμπίνας. Νομίζω ότι η μπαλάντα αυτή έπρεπε να ερμηνευτεί πιο αργά, πιο γλυκά και πιο χαμηλόφωνα, ώστε να διαφανεί το περίγραμμα μιας μελωδίας που τόσο πιο ρωμαλέα μοιάζει όσο πιο εύθραυστη, αντιθέτως, είναι η συνοχή των αισθαντικών αναμνήσεων που επικαλείται. Για να είμαστε ειλικρινείς, ο Νταλάρας δεν άφησε τίποτα που να μην το σαρώσει. Από κεκτημένη ταχύτητα, έγινε πρωταγωνιστής σε μιαν εξόρμηση βουλιμικής καταβρόχθισης όλων των σεβάσμιων ειδών μουσικής, λες και η ζωή των μουσικών μορφών ισοδυναμούσε με ρεσιτάλ ικανότητας στο να μετακινεί κανείς επιτυχώς τον προσανατολισμό του πριν το κοινό αποφασίσει να στραφεί αλλού. Οπότε υπέθαλψε τη φυγόκεντρο ανταπόκριση αυτού του σαστισμένου κοινού, νομίζοντας, ως ένα βαθμό με το δίκιο του, ότι το σάστισμα ήταν το βουητό της ανερχόμενης θεαματικότητας.
Αναμφισβήτητα, ο άνθρωπος αυτός διαθέτει και αξιοποιεί μιαν αντοχή που δύσκολα συναντάς σε άλλον άντρα τραγουδιστή σήμερα, όμως ξεχνάει ότι η μουσική είναι κάτι διαφορετικό απ' το πνεύμα ανταγωνισμού που τροφοδοτεί τις ταυρομαχίες. Ο στρατάρχης Μιλτς περιγράφει τον Ρόμελ, στην Αφρική, σκυμμένο μυωπικά πάνω από τους χάρτες του· ο Ρόμελ μονολογούσε: «να το Τομπρούκ. Σκοπεύω να το κυριεύσω. Εκεί είναι η διάβαση της Χαλφαγιά. Θα την κυριεύσω κι αυτή. Εκεί είναι το Κάιρο. Θα το κυριεύσω κι αυτό. Και εκεί είναι η Διώρυγα του Σουέζ. Επίσης θα την κυριεύσω». Τελικά ο Ρόμελ έχασε την Αφρική και την υπόληψή του.
Μ ε τη σειρά του ο Νταλάρας εκτινάχθηκε μαζί με το αχαλίνωτο κύμα της επιτυχίας του, μην προλαβαίνοντας να κατανοήσει τους κρυφούς δεσμούς ανάμεσα στον ψυχισμό του τραγουδιού και σ' εκείνο που το τραγούδι έχει ως αιώνιο θέμα του, δηλαδή την έλλειψη. Απ' αυτή την έλλειψη ζούσαμε τόσα χρόνια και η ασυναγώνιστη φωνή του Νταλάρα βιάστηκε να μας πει ότι, κύριοι, δεν υπάρχει πια κανένα πρόβλημα, τακτοποίησα όλες τις ελλείψεις για χάρη σας, πέτυχα όλα τα ρεκόρ, είμαστε πλήρεις, αγγίξαμε το απόλυτο. Ο Νταλάρας τραγούδησε τις αιώνιες βεβαιότητες, ενώ εμείς διψούσαμε για αμφιβολίες. Η ασταθής και διάτρητη πολιτισμική μας ταυτότητα χρειαζόταν αυτά τα στενά περιθώρια ταλάντωσης ανάμεσα στο σωστό και το λάθος, που τόσο όμορφα σηματοδοτεί εκείνο το περισσευούμενο ένατο όγδοο στον ρυθμό του ζεϊμπέκικου. Αυτό το υπόλειμμα ψυχής ο Νταλάρας το περιφρόνησε, διότι το υπόλειμμα δεν έλαμπε όπως ο ήλιος της επιτυχίας αλλά πηγαινοερχόταν σαν εκκρεμές πάνω από το μαγνητικό πεδίο των συναισθηματικών μας αμφιταλαντεύσεων, συμπυκνώνοντας εκείνο που ο Ελύτης ονόμαζε «η έλξη για το Ελάχιστο».
Ο πότε ο Γιώργος Νταλάρας έγινε θεσμός της ελληνικής πολιτιστικής επικαιρότητας και συνεργάστηκε με τις εταιρείες στην κατεύθυνση μιας παροξυσμικής ανάπτυξης του ήδη κορεσμένου μουσικού μηνύματος της Αριστεράς ώσπου, στο τέλος, εξαϋλώθηκε. Τώρα, είναι ένας ακόμη από τους τραγουδιστές πρώτης γραμμής και ο μόνος που, άπαξ και ανεβάσει τα ντεσιμπέλ στο πανίσχυρο λαρύγγι του, έχεις την αίσθηση ότι εκτοξεύει μια στεντόρεια κραυγή ισχυρογνωμοσύνης μέσα από ορειχάλκινες ψυχικές διόδους, επιδιώκοντας να ασκήσει την πειθώ του πάση θυσία. Κρίμα. Αγνοεί ότι η κινητήρια δύναμη της ειμαρμένης του τραγουδιού, ως τέχνης, είναι να πειστεί ο τραγουδιστής, όχι το κοινό. Δηλαδή να πειστεί ότι, τραγουδώντας, πρέπει να συμφιλιωθεί με το ενδεχόμενο να χάσει μάλλον παρά να κερδίσει. Οπως έχαναν ο Τσιτσάνης και η Μπέλλου, όπως έχανε ο Σαββόπουλος που ήταν βραχνός και παράφωνος, με μια φωνή τρελή και ζαλισμένη αλλά εκατό τοις εκατό ιαματική. Οπως χάνει ο Παπάζογλου όταν βαδίζει ακροποδητί ανάμεσα στην ανασφάλεια και στους τρόμους του μέλλοντος.
Αν λοιπόν ο Νταλάρας ήταν λιγότερο σίγουρος για όλα, αν είχε παραιτηθεί απ' το να αντιπροσωπεύει την ασφυκτική πληρότητα ενός Εγώ που δεν ανεχόταν αμφισβητήσεις, θα τον αγαπούσαμε, δηλαδή θα ταυτιζόμαστε, κι εκείνος δεν θα είχε παραβλέψει την ευκαιρία να ακούσει τα βαθύτερα ρεύματα της παρακμιακής μας κατάστασης και θα τραγουδούσε συμπλέοντας με το πένθος του κοινού για τη χαμένη εγκαρδιότητα των πραγμάτων. Φυσικά, για να το κάνει αυτό, όφειλε να διακινδυνεύσει την καριέρα του και δεν τόλμησε. Από υπερβολική αυτοπεποίθηση, εξέλαβε το κορυβαντικό fortissimo του μουσικού μας εκσυγχρονισμού ως ευφορία των καιρών, με συνέπεια να υπερθεματίσει ξανά και ξανά, ώσπου άρχισε να διαφαίνεται η μοναδική έλλειψη που τον χαρακτηρίζει, δηλαδή η έλλειψη χιούμορ, η μη τήρηση απόστασης απ' τον εαυτό του. Ετσι, ένας πρωταθλητής των τραγουδιστών ακολούθησε το δρόμο που τον οδηγούσε στο να είναι περισσότερο πρωταθλητής παρά τραγουδιστής.
Τον Αρανίτση τον διαβάζω σχεδόν κάθε Κυριακή, και μάλιστα τώρα τελευταία με τα κείμενά του για το ελληνικό τραγούδι ακόμα πιο προσεκτικά. Οφείλω να παραδεχτώ ότι στα προηγούμενα (άσχετα με το ελληνικό τραγούδι) με άφηνε μετέωρο: άλλες φορές συμφωνούσα, άλλες όχι, και πολλές δεν καταλάβαινα που το πήγαινε ακριβώς. Το τελευταίο του κείμενο για το Νταλάρα πάντως είναι από τις πιο νηφάλιες κριτικές απέναντι στον συγκεκριμένο τραγουδιστή. Σε θεωρητικό επίπεδο τα λέει καλά, αλλά δεν τα λέει όλα και επιπλέον έχει αυτό το α' πληθυντικό που μου χτυπάει πολύ άσχημα. Αναρωτιέμαι αν είναι πληθυντικός μεγαλοπρεπείας ή αν πιστεύει ο ο γνωστός συγγραφέας ότι εκπροσωπεί και άλλους πολλούς, ελπίζω όμως ότι δε νιώθει ότι αντιπροσωπεύει το εθνική συλλογική συνείδηση.
Επίσης είναι εντυπωσιακός ο πρόλογος του κειμένου: "Λυπάμαι αν, με τα όσα έγραψα για την παρακμή της ελληνικής μουσικής, προκάλεσα στενάχωρα συναισθήματα σε γνωστούς και φίλους. Ο κύκλος κλείνει εδώ, τουλάχιστον προς το παρόν. Μοιραία, ορισμένες πτυχές έμειναν εκτός διαπραγμάτευσης. Παρέλειψα, ας πούμε, να αναφερθώ στον Νταλάρα που τον άκουσα να υπερηφανεύεται ότι κατόρθωσε να παρουσιάσει δείγματα της κληρονομιάς του ρεμπέτικου στο κοινό των μεγάλων λυρικών θεάτρων της Δύσης." "Παρέλειψα να αναφερθώ", και έπειτα αφιερώνει ολόκληρο το υπόλοιπο κείμενο στη μικρή λεπτομέρεια που παρέλειψε να αναφέρει, δηλάδή το Νταλάρα και το ρόλο του στο ελληνικό τραγούδι.
Δε θέλω να μπω στο αιώνιο θαρρείς γαϊτανάκι στο οποίο συμμετέχουν νταλαρικοί και αντινταλαρικοί. Ομολογώ ότι ακούω Νταλάρα ή μάλλον (γιατί επιτέλους αυτό είναι το ορθό) ακούω τα τραγούδια δεκάδων σπουδαίων συνθετών και στιχουργών που έχει τραγουδήσει -θέλετε συμπτωματικά θέλετε όχι- αλλά όντως καταπληκτικά ο Νταλάρας, αλλά, όπως έχω γράψει κι αλλού, "περί ορέξεως κολοκυθόπιτα". Ο Αρανίτσης, επαναλαμβάνω, τα λέει καλά, αλλά μονόπλευρα. Η βασική του παράλειψη: ότι αντιλαμβάνεται εν γένει το Νταλάρα σε διαχρονικό επίπεδο ως ένα είδος "πολιτιστικού δικτάτορα" (συγγνώμη για τον αδόκιμο όρο) του ελληνικού τραγουδιού, ο οποίος έδρασε αυτόβουλα και σαν υπήρχε εντελώς μόνος του στο χώρο αυτό, χωρίς να αναφερθεί στο κλίμα των τελευταίων σαράντα χρόνων μέσα στο οπόιο έδρασε ο περί ου ο λόγος.
Το κείμενο του Αρανίτση μπορεί να διαβαστεί και ως ένα "λογοτεχνικό ψυχογράφημα" του Νταλάρα, με την έμφαση στο "λογοτεχνικό" και χαρακτηρίζεται από μια εμμονή σε σχεδόν μεταφυσικούς -ή τουλάχιστον αόριστους- όρους ("μια φωνή δίχως Μυστικό, δίχως ίσκιο, φωνή ανεπίτρεπτα προφανής και γι' αυτό ισοπεδωτική", "Ο Νταλάρας τραγούδησε τις αιώνιες βεβαιότητες, ενώ εμείς διψούσαμε για αμφιβολίες", "έχεις την αίσθηση ότι εκτοξεύει μια στεντόρεια κραυγή ισχυρογνωμοσύνης μέσα από ορειχάλκινες ψυχικές διόδους, επιδιώκοντας να ασκήσει την πειθώ του πάση θυσία.") που πολλές φορές αδικούν τα πιθανώς πολύ εύστοχα συμπεράσματα του συγγραφέα.
Είναι από τις σπάνιες φορές που διαβάζω μια τόσο τέλεια μαγική εικόνα:αν δω τα όσα γράφει ο Αρανίτσης από τη μια οπτική γωνία τα επιδοκιμάζω και ενθουσιάζομαι, ενώ αν τα δω από την άλλη εξεγείρομαι και αντιδρώ λέγοντας "δεν είναι (μόνο) έτσι!"
Ενδιαφέρον κείμενο πάντως...
Οι ρυθμοί μου λύσσαξαν μα δεν κρατούν τον ήχο/της μοναξιάς σου όταν κλαις και χτυπάς τον τοίχο
[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : gazakas στις 22-05-2006 14:46 ]
Το μέλος Astron στις 02-09-2005 στις 14:24 έγραψε:
Και αντί να ακούσεις τον ταξιτζή καλύτερα άκου τους ίδιους τους μεγάλους τί λένε για αυτόν.
Μάνος Χατζιδάκις: "Ο Γιώργος Νταλάρας διαθέτει τέσσερα ισχυρά πρόσωπα από τη γέννησή του. Με αυτά λειτούργησε τόσα χρόνια τώρα, φορώντας κι ένα βυζαντινό μανδύα χρυσοποίκιλτο και ακριβά ραμμένο.
Το ένα του πρόσωπο περιέχει την παράδοσή του.
Το άλλο, το πάθος του για το τραγούδι.
Κάθε λογής τραγούδι.
Το τρίτο, την ερωτική του σχέση με το κοινό.
Και το τέταρτο, την τελειολογία και την τάση του για τα άστρα. "
Χωρίς να’χω ιδιαίτερο λόγο διαφωνίας, με όσα γράφεις, ήθελα να σημειώσω πως ο Χατζιδάκις απαγόρεψε στον Νταλάρα να λέει τα τραγούδια του.
Για να γίνουν οι εμφανίσεις στο Σείριο ή για να βγει ο δίσκος ή για τη δήλωση ή για την απαγόρευση; Σίγουρα για όλα είχε λόγους αλλά δε γίνεται για το ένα να έχει "σωστούς" λόγους και για το άλλο όχι...
Egw prwsopika ton Ntalara den ton paw ka8olou...entaji o an8rwpos exei fwnara alla einai polli ywnio...pisteuw kala ton kanei o Panousis an kai to paratrabaei....
Ένα απ' τα σπουδαιότερα έργα του Μίκη Θεοδωράκη είναι το Canto General σε ποίηση του Pablo Neruda.
Εδώ θα ακούσετε ένα απόσπασμα απ' το "America Insurrecta" (Ξεσηκωμένη Αμερική) έτσι όπως το ερμήνευσε ο Γιώργος Νταλάρας το 1995 μαζί με την Metropole Orchestra. Την θεωρώ μια απ' τις κορυφαίες ερμηνείες του και για αυτό την βάζω εδώ. Ειδικά το 2ο μέρος είναι εντυπωσιακότατο.
Μέρος 1ο
Μέρος 2ο
Αξίζει να διαβάσετε και τους στίχους που αντιστοιχούν στο συγκεκριμένο απόσπασμα (ακολουθεί και ελληνική μετάφραση):
America Insurrecta
---------------------
Nuestra tierra, ancha tierra, soledades,
se poblo de rumores, brazos, bocas.
Una callada silaba iba ardiendo,
congregando la rosa clandestina,
hasta que las praderas trepidaron
cubiertas de metales y galopes.
Fue dura la verdad como un arado.
Rompio la tierra, establecio el deseo,
hundio sus propagandas germinales
y nacio en la secreta primavera.
Fue callada su flor, fue rechazada
su reunion de luz, fue compatida
la levadura colectiva, el beso
de las banderas escondidas,
pero surgio rompiendo las paredes,
apartando las carceles del suelo.
El pueblo oscuro fue su copa,
recibio la substancia rechazada,
la propago en los limites maritimos,
la machaco en morteros indomables.
Y salio con las paginas golpeadas
y con la primavera en el camino.
Hora de ayer, hora de mediodia,
hora de hoy otra vez, hora esperada
entre el minuto muerto y el que nace,
en la erizada edad de la mentira.
Patria, naciste de los lenadores,
de hijos sin bautizar, de carpinteros,
de los que dieron como un ave extrana
una gota de sangre voladora,
y hoy naceras de nuevo duramente,
desde donde el traidor y el carcelero
te creen para siempre sumergida.
Hoy naceras del pueblo como entonces.
Hoy saldras del carbon y del rocio.
Hoy llegaras a sacudir las puertas
con manos maltratadas, con pedazos
de alma sobreviviente, con racimos
de miradas que no extinguio la muerte,
con herramientas huranas
armadas bajo los harapos.
Ελληνικά: Ξεσηκωμένη Αμερική
Η γη μας, γη πλατιά, ερημιές
Πλημμύρισε βουητό, μπράτσα, στόματα
Μια βουβαμένη συλλαβή άναβε λίγο λίγο
συγκρατώντας το παράνομο ρόδο
ωσότου οι πεδιάδες δονήθηκαν
όλο σίδερο και καλπασμό
Σκληρή η αλήθεια σαν αλέτρι
Έσκισε τη γη, θεμέλιωσε τον πόθο,
έπνιξε τις φύτρες της προπαγάνδας τους
και λευτερώθηκε μέσα στην μυστική άνοιξη
Είχε βουβαθεί το λουλούδι της, κηνυγηθεί
το συναγμένο φως της, είχε χτυπηθεί
το μαζικό της προζύμι, των κρυμμένων
λαβάρων το φιλί,
αυτή όμως ξεπετάχθηκε σκίζοντας τοίχους
αποσπώντας τις φυλακές απ’ τη γη
(Σκληρή η αλήθεια σαν αλέτρι.)
Κούπα της έγινε ο σκούρος λαός.
Πρόλαβε το εξοστρακισμένο υλικό
το διάδωσε στης θάλασσας τα πέρατα,
το κοπάνισε σε αδάμαστα γουδιά
και βγήκε, με χτυπημένες σελίδες
και με την άνοιξη στο δρόμο.
Ώρα χτεσινή, ώρα μεσημεριού
ώρα σημερινή ξανά, ώρα καρτερεμένη
ανάμεσα στο λεπτό που πέθανε και σ’ αυτό
που γεννιέται,
στην αγκαθιασμένη εποχή της ψευτιάς
Πατρίδα, έχεις γεννηθεί από ξυλοκόπους,
από τέκνα αβάπτιστα, από μαραγκούς,
από κείνους που δώσαν σαν παράξενο πουλί
μια σταγόνα αίμα πετούμενο
και σήμερα θα γεννηθείς και πάλι σκληρή,
μες από κει που ο προδότης
και ο δεσμοφύλακας
σε πιστεύανε παντοτινά θαμμένη
Σήμερα όπως και τότε, θα γεννηθείς απ’ το λαό.
Η γη μας, γη πλατιά, ερημιές
πλημμύρισε βουητό, μπράτσα, στόματα,
εργαλεία φοβερά
κάτω απ’ τα κουρέλια έτοιμα για τη μάχη
Το μέλος gazakas στις 22-05-2006 στις 15:18 έγραψε...
Αφού βέβαια τον παρουσίασε στο Σείριο και βγήκε και σχετικός δίσκος, ε;
Για να λυθεί το θέμα:
Εν έτει 1985 -αν δεν απατώμαι- ο Θεοδωράκης και ο Χατζιδάκις απαγόρεψαν στην Αλεξίου, τον Νταλάρα και την Γαλάνη, να λένε τραγούδια τους (είτε live, είτε δισκογραφημένα) για άγνωστους λόγους. Μετά από σύντομο διάστημα απεσύρθη η απόφασή τους (για να μην λέω και ανακρίβειες, τουλάχιστον ο Χατζιδάκις "πήγε πάσο")..
Εν έτει 1987 ο Χατζιδάκις καλεί την Αλεξίου σε μια σειρά παραστάσεων στον Σείριο στην Πλάκα..Τα τραγούδια αυτά ηχογραφούνται και κυκλοφορούν σε δίσκο τον ίδιο χρόνο υπό τον γενικο τίτλο "Η Χάρις Αλεξίου σε Απρόβλεπτα Τραγούδια" (το πόσο "απρόβλεπτα" ήταν στην πραγματικότητα τα τραγούδια αυτά, είναι άααααααλλο θέμα. Ουσιαστικά, η πλειοψηφία των τραγουδιών ήταν από την δισκογραφία της Χαρούλας, με εξαίρεση δύο του Χατζιδάκι και το "Canzone arrabbiata" του Nino Rota)..Στην πρώτη σελίδα του βινυλίου υπάρχει το -κλασσικό- κείμενο του Χατζιδάκι, όπου στην προκειμένη περίπτωση εκθειάζει την Αλεξίου γράφοντας τετριμμένα πλέον πράγματα.
Εν έτει 1988 (προσέξτε -μετά από ΕΝΑΝ μόλις χρόνο) ο Χατζιδάκις καλεί τον Νταλάρα σε μια σειρά παραστάσεων στον Σείριο στην Πλάκα...Τα τραγούδια αυτά ηχογραφούνται και κυκλοφορούν σε δίσκο τον ίδιο χρόνο υπό τον γενικό τίτλο "Το Ελληνικό Πρόσωπο Του Γιώργου Νταλάρα (Λες και μέχρι τότε ο Νταλάρας -με εξαίρεση τα Latin- είχε δείξει το ....ελβετικό του πρόσωπο και αυτός ήθελε να του αναδείξει το ελληνικό του..Μάλλον είχε μπερδέψει τον Νταλάρα με την Μούσχουρη αλλά λέμε...)..Στην πρώτη σελίδα του βινυλίου υπάρχει το -κλασσικό- κείμενο του Χατζιδάκι, όπου στην προκειμένη περίπτωση εκθειάζει την Αλεξίου γράφοντας τετριμμένα πλέον πράγματα.
Τώρα τι λόγο είχε ο Χατζιδάκις να βγάλει δύο πανομοιότυπους σχεδόν δίσκους, καπακι τον έναν μετά τον άλλο με τους δύο δημοφιλέστερους Έλληνες τραγουδιστές, με τραγούδια σε β', γ', δ' εκτέλεση και με τόσο -μα τόσο άστοχους τίτλους, ενώ την προηγούμενη μέρα έβριζε δημόσια τον Νταλάρα και την Αλεξίου και τους απαγόρευε να λένε τραγούδια του???????.......Άβυσσος η ΤΣΕΠΗ...ε, θέλω να πω....η ψυχή του καλλιτέχνη..Άβυσσος...Αβυσσαλέα άβυσσος...
Υ.Γ Ευτυχώς γιατί τουλάχιστον με ένα copy-paste ξεμπέρδεψα μιας και τα πράγματα ήταν ίδια...
