Είναι μερικά τραγούδια που γράφονται μέσα σου σε συνδυασμό με κάποιες καταστάσεις ή κάποια πρόσωπα... κι έκτοτε, όποτε τα ακούς σου ξυπνάνε μνήμες παλιές.

Έτσι έγινε και σήμερα. Έχω τελειώσει κατά τις 5 τη δουλειά μου κι είπα να χαλαρώσω λίγο, με ένα ποτάκι επιβράβευσης, και λίγη μουσική. Κι είπα για αλλαγή να βάλω κάποια από τα λιγοστά ελληνικά κομμάτια που έχω μαζί μου. Και ξαφνικά μπαίνει "Το παράπονο" του Ελύτη, τραγουδισμένο σε μουσική του Παπαδημητρίου, από τη φωνή της Αρβανιτάκη...

Κι ο νους μου γύρισε μερικά χρόνια πίσω... στις τάξεις του Λυκείου... και στο μάθημα των Θρησκευτικών. Ποτέ δε μου άρεσαν τα Θρησκευτικά. Ανούσιο μάθημα.. βαρετό μέχρι αηδίας, και τόσο, τόσο στερεότυπο. Και οι περισσότεροι καθηγητές που είχαμε ήταν λίγο.. πώς να το πώ; "κολλημένοι"... Γενικά δεν μπαίνω στον κόπο να κάνω συζήτηση αν ο άλλος έχει κλειστά τα αυτιά του, οπότε η ώρα αυτή ήταν πραγματικά νεκρή. Στο Λύκειο όμως οι συγκυρίες με έφεραν πιο κοντά στον καθηγητή των θρησκευτικών. Θες το ότι φαινόταν πιο ανοιχτόμυαλος; Θες το ότι τα παιδιά του κάνανε καζούρα, το έπαιρνε κατάκαρδα και στεναχωριόμουνα να τον βλέπω έτσι; Θες το ότι είχε χιούμορ και μια λεπτή ειρωνεία που προσωπικά έβρισκα ευχάριστη; Θες το ότι του είχε ζητήσει η μάνα μου να με "προσέχει" γιατί ο χωρισμός τους σε συνδυασμό με την εφηβεία μου με είχαν κάνει απόμακρη και σχεδόν καταθλιπτική; Το θέμα είναι ότι σχετικά γρήγορα αναπτύχτηκε μια επικοινωνία μεταξύ μας. Με συζητήσεις για το θεό, τη ζωή, την αγάπη, τις ανθρώπινες σχέσεις, τις τάσεις φυγής μου, τις δικές του τάσεις φυγής... Σχεδόν πάντα θα διαφωνούσαμε, αλλά ήταν μια επικοδομητική διαφωνία. Έβαζε ο ένας φυτιλιές στον άλλο. Και νομίζω ότι από ένα σημείο και μετά κάναμε επίτηδες ο ένας τον δικηγόρο του διαβόλου στον άλλο.

Θυμάμαι την πρώτη μέρα που με φώναξε στο γραφείο του για να με "βολιδοσκοπήσει". Μόλις πήρα χαμπάρι τί είχε γίνει, έγινα τούρκος. Στο κάτω κάτω από τη στιγμή που ήμουνα εντάξει στις υποχρεώσεις μου, δεν υπήρχε κανένας λόγος να μπούμε σε διαδικασίες. Ας αφήσω που μου φαινόταν υπερβολικά συγκαβατικός και συμβιβασμένος. Τελικά δεν ήταν έτσι. Και το κατάλαβα σε εκείνη, την πρώτη αλλά αρκετά εκτεταμένη κουβέντα μας. Είχε ωραίο λόγο και ήταν ήρεμος άνθρωπος. Νομίζω αυτή η ηρεμία με κέρδισε. Με τον καιρό ανακάλυψα ότι τελικά είχε κι εκείνος τις αναζητήσεις του, τα ξεσπάσματά του, τις αδύναμίες του, και οι αλυσίδες που έσερνε μαζί του δεν ήταν λιγότερο βαριές από αυτές των άλλων. Ίσως και βαρύτερες αν σκεφτεί κανείς ότι περιμένουμε όλοι από ένα Θεολόγο να είναι άμεμπτος.

Κι εγώ είχα πέσει στο λάθος αυτό. Τον είχα ανεβάσει πολύ ψηλά. Και αργότερα είδα ότι η εικόνα που είχα πλάσει δεν ήταν ακριβώς αυτή που υπήρχε πραγματικά. Κάτι που είχα ξανακάνει και πιο μικρή με έναν δάσκαλο στο δημοτικό. Θες η έλλειψη επικοινωνίας με τον πατέρα μου κι η διαρκής αναζήτηση μιας πατρικής φιγούρας για να αναπληρώσει το κενό που εκείνος έχει αφήσει, υπήρχαν κάποιοι άνθρωποι κατα καιρούς με τους οποίους αισθάνθηκα πιο οικεία. Όλες τις φορές τελικά απογοητεύτικά κι ένιωσα ίσως και προδομένη, αλλά έπρεπε να φτάσω τα 17 για να καταλάβω ότι το λάθος δεν ήταν δικό τους. Απλά εγώ τους είχα τοποθετήσει πολύ ψηλά, κι ήταν αναμενόμενο κάποια στιγμή να μη μπορούν να σηκώσουν το βάρος των όσων χαρακτηριστικών εγώ τους απέδιδα, και να λυγίσουν. Ακόμα και σήμερα ανακαλύπτω μέσα μου αυτή την τάση, αλλά ευτυχώς πλέον είναι πιο εύκολο να την χαλιναγωγήσω.

Στα 3 χρόνια του Λυκείου λοιπόν, κάναμε πάμπολες συζητήσεις. Με στήριξε στην ίσως πιο δύσκολη φάση της ζωής μου, εκεί στην δευτέρα λυκείου που ήμουν έτοιμη δώσω μια και να τα γκρεμίσω όλα. Δεν ξέρω πώς θα είχα εξελιχτεί αν δεν υπήρχε, και δεν έχει και νόημα να το ψάχνω πολύ. Στην τρίτη λυκείου όμως οι ρόλοι θα άλλαζαν. Πλέον εκείνον κάτι τον απασχολούσε.. κάτι τον βασάνιζε.. αλλά δεν ήθελε να το μοιραστεί. Βλέπετε καλή η επικοινωνία, αλλά η σχέση μας παρέμενε στα πλαίσια καθηγητή-μαθήτριας και υπάρχουν πράγματα που δεν μπορούν να ειπωθούν. Τελικά εντελώς τυχαία και από αλλού, έμαθα τί ήταν. Και πραγματικά εκείνη τη στιγμή γκρεμίστηκαν πολλά μέσα μου. Βλέπετε είχα εναποθέσει πάνω του πολλές ελπίδες, για το ότι η ζωή αξίζει, ότι οι ανθρώπινες σχέσεις αξίζουν, για το θεσμό της οικογένειας, για πολλά... Για ένα διάστημα πίστεψα ότι όλα όσα είχαμε πει ήταν μόνο λόγια, ότι ήταν ασυνεπής και διάφορα άλλα. Αλλά τελικά κατάλαβα ότι δεν υπάρχουν τέλειοι άνθρωποι. Κι ότι όσο έχεις παράλογες απαιτήσεις από αυτούς, τόσο θα απογοητεύεσαι και θα αισθάνεσαι προδομένος όταν αυτοί δεν θα μπορούν να ανταπεξέλθουν. Όμως δεν είναι δικό τους το λάθος. Αν φορτώσεις ένα γαϊδούρι με πολλά πράγματα και τελικά αυτό καταρρεύσει, εκείνο φταίει; Υπάρχουν πράγματα που δεν έλεγχουμε. Πράγματα που το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τα διαχειριστούμε με τέτοιο τρόπο ώστε τουλάχιστον να μην πληγώσουμε τους γύρω μας. Κι αυτό νομίζω ότι τελικά ήταν το σημαντικότερο μάθημα που πήρα από εκείνον.

Δεν σας είπα όμως γιατί τον θυμήθηκα.. Αυτός λοιπόν ο θεολόγος, στην τρίτη λυκείου είχε βρει έναν τρόπο να κάνει το μάθημα των θρησκευτικών λίγο πιο υποφερτό... λίγο λιγότερο μεσαιωνικό.. και λίγο πιο εύκαμπτο. Πολλές φορές έφερνε και μας διάβαζε ποιήματα. Ναι, ποιήματα. Και δεν κάναμε κανενός είδους ανάλυση, όπως κάνουμε στα κείμενα - ένα μάθημα που πραγματικά ο τρόπος με τον οποίο διδάσκεται και εξετάζεται μάλλον βοηθάει στο να σκοτώσει την αγάπη των παιδιών για τα βιβλία παρά στο να την καλλιεργήσει. Απλά μας τα διάβαζε, ένα ή το πολύ δυο ποιήματα τη φορά. Στο τέλος το μαθήματος, για να κρατήσει ο καθένας μας ό,τι νόμιζε πως αξίζει για εκείνον, χωρίς παρεμβάσεις...

Ένα από αυτά ήταν και το ποίημα του Ελύτη...

Εδώ στου δρόμου τα μισά
έφτασε η ώρα να το πω
άλλα είναι εκείνα που αγαπώ
γι' αλλού γι' αλλού ξεκίνησα.

Στ' αληθινά στα ψεύτικα
το λέω και τ' ομολογώ
Σα να 'μουν άλλος κι όχι εγώ
μες στη ζωή πορεύτηκα.

Όσο κι αν κανείς προσέχει
όσο κι αν το κυνηγά,
πάντα πάντα θα 'ναι αργά
δεύτερη ζωή δεν έχει.

Τώρα που το σκέφτομαι.. μάλλον η ποίηση ήταν το δικό του καταφύγιο. Ο δικός του τρόπος διαφυγής από την πραγματικότητα. Κι εκείνη την περίοδο ειδικά η δική του διέξοδος από το πρόβλημα που τον απασχολούσε...

Πάνε 6 χρόνια από τότε που τελείωσα το Λύκειο. Ακόμα μιλάμε μια φορά το εξάμηνο.. Σίγουρα δεν είμαστε τόσο κοντά όπως τότε. Αναμενόμενο θα μου πείτε, αλλά τα πρώτα χρόνια με είχε πειράξει πολύ. Βλέπετε ίσως να μην δένομαι εύκολα, αλλά άμα πλησιάσω κάποιον και δεθώ με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όταν κάποια στιγμή μετά αλλάξει η συχνότητα και η ποιότητα της επικοινωνίας και δημιουργηθεί μια απόσταση -ψυχική κυρίως- με πληγώνει. Τώρα είμαι πιο ψύχραιμη... ώριμη ίσως; Καταλαβαίνω ότι τίποτα δεν μπορεί να μείνει για πάντα όπως είναι. Είτε αυτό είναι κάτι καλό είτε κάτι άσχημο.

Ο καθένας μας έχει τη δική του τροχιά. Πολλές φορές αυτές τέμνονται, κι αν είμαστε τυχεροί μπορεί για ένα διάστημα να εφάπτονται κιόλας. Αλλά αργά ή γρήγορα θα ξαναχωρίσουν κι ο καθένας μας θα συνεχίσει μόνος του. Μπορεί στο μέλλον το ρεύμα της θάλασσας να φέρει τις βάρκες μας ξανά κοντά, μπορεί και όχι. Αυτό όμως δεν αναιρεί ούτε το κοινό παρελθόν μας, ούτε την ομορφιά του να αφήνεσαι στην αγκαλιά της θάλασσας. Κι αυτό που τελικά έχει σημασία δεν είναι το πόσο μεγάλη θα είναι η εφαπτομενη πορεία μας, αλλά το τί καταφέραμε να μοιραστούμε και το πόσο έντονο είναι το αποτύπωμα που άφησε ο άλλος στην καρδιά μας. Και για το δεύτερο, αρκεί και μια στιγμή.