Διαβάζοντας το post της sunwing "Η αθωράκιστη οικειότητα του γάμου" δεν μπόρεσα να μη μπω σε σκέψεις και προβληματισμούς... Εκεί αναφέρει η sunwing ένα απόσπασμα από ένα βιβλίο του Γιανναρά που αναφέρεται στο γάμο και πραγματικά αξίζει να το διαβάσετε.

Δυστυχώς δε μπορώ να πω αν συμφωνώ ή διαφωνώ με τα γραφόμενα του καθηγητή. Κι αυτό γιατί δεν έχω βιώσει κάτι παρόμοιο.. και δεν μπορώ να νιώσω αυτά που περιγράφει. Αλλά δε μπορώ και να μην αναρωτηθώ το εξής.. Πόσοι από τους παντρεμένους γύρω μας τα έχουν νιώσει; Πόσοι πραγματικά προσεγγίζουν το γάμο τους από αυτή τη διάσταση;

Δεν θέλω να φανώ απαισιόδοξη, αλλά εγώ προσωπικά δεν ξέρω ΚΑΝΕΝΑΝ. Ίσως ο καθηγητής. Αλλά και πάλι, ποιός ξέρει τί κρύβεται πίσω από τη βιτρίνα ενός γάμου; Εξάλλου και των δικών μου ο γάμος σε όλους τους έξω φάνταζε μια χαρά...

Γάμος... δε θα μπλεχτώ στη θρησκευτική έννοια του γάμου γιατί δε με αγγίζει και δε με αφορά. Ίσως αν είχα γεννηθεί σε άλλη εποχή να μπορούσα να νιώσω κάτι από την ένωση που προσφέρει το μυστήριο του γάμου στους πιστούς. Ίσως κι όχι.

Γάμος λοιπόν... Ως κοινωνική σύμβαση;

Γιατί παντρεύονται οι άνθρωποι; Γιατί το απαιτεί η κοινωνία; Για λόγους ιδιοτέλειας μήπως; Και γιατί έχω την εντύπωση πως αυτό το "να παντρευτείς για να εξασφαλίσεις το μέλλον σου" που έλεγαν οι παλιότεροι στις κόρες τους μάλλον πιο πολύ στους γιούς ταιριάζει; Εξάλλου ο άντρας δεν είναι αυτός που βολεύεται -συνήθως- σε ένα γάμο; Μεγάλη συζήτηση και δεν είναι επί του παρόντος...

Ας βγάλουμε το πλαίσιο του γάμου από τα γραφόμενα του Γιανναρά. Κι ας το αντικαταστήσουμε με ένα ζευγάρι που αποφασίζει να μοιραστεί τη ζωή του και να συγκατοικήσει. Ξέρω ο καθηγητής μάλλον θα διαφωνούσε με αυτή τη προσέγγιση, αλλά για την ώρα δεν πειράζει. "Βιωματική σταθερά: η αδιάλειπτη περιπέτεια της καθημερινής συνύπαρξης" γράφει. "Οδυνηρό να μοιράζεσαι το θέλημά σου , να πειθαρχείς τη δική σου ταυτότητα στην ετερότητα του άλλου." Πόσοι σήμερα, σε αυτή την ατομοκεντρική κοινωνία που ζούμε αντέχουν να κάνουν αυτή την επιλογή και να παραμείνουν συνεπείς σε αυτή; "Όμως η μοιρασιά λειτουργεί σαν ανεπίγνωστο αγκυροβόλι ή εγκεντρισμός αφανής στην ωριμότητα." Πόσοι το έχετε βιώσει αυτό το συναίσθημα;;; Με τη φαντασία μου μόνο μπορώ να το προσεγγίσω και ναι μοιάζει λυτρωτικό.. αλλά υπάρχει ακόμα; Είναι εφικτό να βιώσεις έτσι τη σχέση σου με τον άλλο άνθρωπο ώστε η οδύνη της ετερότητας να μετατραπεί σε αγκυροβόλι; Πιο πολύ από ποτέ σήμερα; "Διαιωνίζεται η αφτιασίδωτη παιδικότητα , η αυτονόητη οικειότητα που άνθιζε μόνο στα προσχολικά μας παιχνίδια." Δεν μπορώ να το νιώσω... Αισθάνομαι σαν να έχουν νεκρωθεί οι αισθήσεις μου. "Δεν είναι πάντοτε χαρά η αθωράκιστη οικειότητα είναι και κλάμα." Ναι είναι και χαρά, είναι και κλάμα. Η άνευ όρων και άνευ προφυλάξεων παράδοση στον άλλο, είναι ρίσκο. Όμως είναι και προαπαιτούμενο για να είναι αληθινή και γνήσια η ένωση δυο ατόμων... Τί νόημα έχει να προσποιούμαστε στις σχέσεις μας κάτι διαφορετικό από αυτό που πραγματικά είμαστε; Πόσο στέρεη και υγιής μπορεί να είναι μια τέτοια σχέση; Έχουμε όμως τα κότσια να επιχειρήσουμε μια τέτοια απογύμνωση; Κι αν εμείς μπορούμε να δηλώσουμε ειλικρινώς ότι τα έχουμε, ποιός μας βεβαιώνει για αυτόν που έχουμε δίπλα μας; Κι άραγε, αξίζει να μπούμε στον κόπο; "Καθημερινό ακροζύγιασμα στην αστάθεια της αυτοπαραίτησης" χωρίς σχόλια... "και όμως θεμελιώνει την πέρα από λογική και συναισθήματα συντροφικότητα." Αχ.. αυτή η συντροφικότητα.. αυτή η τόσο βαθιά ριζωμένη μέσα μας ανάγκη.. που σαν ύπουλη Σειρήνα έρχεται και σε αρπάζει τα βράδια κυρίως και σε σπρώχνει να κάνεις νέα ξεκινήματα και νέες διαδρομές, πάντα ελπίζοντας ότι θα σταθείς τυχερός, ότι θα τα καταφέρεις εκεί που οι σύνροφοί σου έχουν αποτύχει...

Σχέσεις... Δεν καταλαβαίνω τους ανθρώπους.

"-Πόσες σχέσεις έχεις κάνει;" Τί θα πει αυτό; Με κάθε άνθρωπο που γνωρίζεις αναπτύσεις μια σχέση, γιατί να πιάνονται μόνο όσοι περνάνε από το κρεβάτι σου; Και πολλές φορές ούτε καν αυτοί.

"-Πόσες σοβαρές σχέσεις έχεις κάνει;" Γιατί; Υπάρχουν και α-σόβαρες; Τί σόι διαχωρισμός είναι αυτός; Τί θα πει "σοβαρές" και "μη σοβαρές"; Ποιός ορίζει τη σοβαρότητα ή μη μιας σχέσης; Κι αν αυτή η σχέση που για σένα είναι για πλάκα, για τον άλλο είναι σοβαρή, τί γίνεται; Γιατί οι άνθρωποι αρέσκονται να παίζουν με τους συνανθρώπους τους; Γιατί όλοι επιδίδονται σε ένα κυνήγι του να πάρουν βιαστικά αυτό που θέλουν και μετά να πετάξουν τον άλλο στον κάδο των αχρήστων, αδιαφορώντας για τις συνέπειες των πράξεών τους στην ψυχή του, επειδή κάτι άλλο τους γυάλισε το μάτι και πρέπει να προλάβουν πριν τους το πάρει κάποιος τρίτος; Γιατί φτάσαμε σε αυτό το σημείο;

Φοβάμαι τους ανθρώπους. Φοβάμαι την υποκρισία τους. Το μέχρι πού μπορούν να φτάσουν για να πετύχουν το σκοπό τους, όποιος κι αν είναι αυτός. Εξίσου φοβάμαι και όσους, από αντίδραση ίσως στα ψέμματα και την υποκρισία που μας κυκλώνει, βαφτίζουν την ωμότητα, τον κυνισμό, την έλλειψη σεβασμού και την έλλειψη ευαισθησίας, ειλικρίνεια και απελευθέρωση (σεξουαλική και μη). Μπορεί να αυτοεπαινούνται, αλλά στην ουσία το ίδιο επιβλαβής και μη υγιής είναι η προσέγγισή τους.

Τελικά μάλλον είμαι δυσλειτουρική. Ιδιόρυθμη, διχασμένη, εγωίστρια, πληγωμένη. Και πολλά άλλα. Αλλά η ουσία είναι μία. Καταστάσεις, άτομα, εμπειρίες, δεν ξέρω τί, αλλά κάποιοι ή κάτι έχουν ψαλιδίσει την ικανότητά μου να μοιράζομαι τον εαυτό μου με άλλους. Ναι, όταν δεν υπάρχει κάποιος στη ζωή μου για να μοιραστώ κάποια πράγματα και να ικανοποιήσω κάποιες ανάγκες (σαρκικές, φιλοσοφικές, ψυχολογικές, δεν έχει σημασία), αισθάνομαι απίστευτη μοναξιά και τον αναζητώ. Η ανάγκη συντροφικότητας είναι πολύ έντονη μέσα μου. Αλλά όταν τελικά βρω κάποιον, μετά από λίγο η όλη σχέση αρχίζει είτε να με πνίγει, είτε να με αγχώνει. Τότε ξυπνάει ένας άλλος εαυτός, που θέλει το χώρο του και το χρόνο του, μόνος, στην ησυχία του, για την πάρτη του. Νομίζω τα θέλω όλα. Και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο.. Αλλά από την άλλη, συμβιβαζόμαστε σε τόσα πράγματα στη ζωή μας.. γιατί να πρέπει να συμβιβαστώ και σε αυτό; Πότε ένας συμβιβασμός είναι κάτι θετικό και πότε κάτι αρνητικό;

Δέσμευση. Με τρομάζει απίστευτα. Αν μια "απλή σοβαρή σχέση", μου δημιουργεί μετά από ένα διάστημα προβλήματα ταυτότητας, το ενδεχόμενο του να περάσω όλη μου τη ζωή με έναν άνθρωπο, πραγματικά με τρομοκρατεί. Δεν ξέρω γιατί... δεν μπορώ να το εξηγήσω. Ή μάλλον ίσως και να έχω κάποιες ιδέες, αλλά δεν αισθάνομαι έτοιμη να τις μοιραστώ δημόσια. Δεν νομίζω ότι θα έχω ποτέ το κουράγιο να πω σε κάποιον ότι αυτό ήταν, είσαι ο άνθρωπός μου. Για πάντα. Ή έστω, για την υπόλοιπη ζωή μου. Εξάλλου διαρκώς αλλάζουμε. Κι εμείς και οι γύρω μας. Αν τώρα είμαστε συμβατοί, μπορούμε να επικοινωνούμε κι έχουμε βρει τις απαραίτητες ισορροπίες, τίποτα δεν μας εξασφαλίζει ότι αύριο θα έχουμε αλλάξει με τέτοιο τρόπο ώστε να διατηρηθεί αυτή η συμβατότητα...

Και ποτέ μου δεν κατάλαβα τα κριτήρια μιας τέτοιας επιλογής.. Είνα συναισθηματικά; Είναι ερωτικά; Είναι λογικά; Πώς ζυγιάζεις τον άλλο και λες "αυτός/αυτή είναι!";;;

Ουφ.. μάλλον παραληρώ... θέλω να πω πολλά ακόμα, αλλά με έπιασε πονοκέφαλος..

Α ναι.. ήθελα να γράψω και δυο λόγια για τον Γιανναρά...

Πρώτο έτος στην Πάντειο, δύο εξάμηνα (Εισαγωγή στην φιλοσοφία στο πρώτο και Πολιτική φιλοσοφία στο δεύτερο), ένα δίωρο τη βδομάδα, στις 8 το πρωί. Κόλαση και παράδεισος μαζί. Με τη τσίμπλα στο μάτι, ακόμα έξω να μην έχει φέξει κι εσύ να τρέχεις, να προλάβεις λεωφορεία και τρένα για να είσαι στην ώρα σου. Γιατί αν έφτανες 8.03, ο φίλτατος καθηγητής δεν σε άφηνε να μπεις στο αμφιθέατρο. Και μετά ο αγώνας –χωρίς να έχεις πιει ούτε καφέ!- να καταφέρεις να παρακολουθήσεις τα λεγόμενα του. Μαγευτικός ο λόγος του, αλλά και τόσο χαωτικός. Εκφράσεις παράξενες, λέξεις που μεμονωμένα ίσως να ήξερες τη σημασία τους, αλλά όταν τις άκουγες σε μια πρόταση μαζεμένες έχανες τη μπάλα. Χείμαρος. Κάθε διάλεξη και μια μάχη. Να κρατηθείς στην επιφάνεια, να προλάβεις να πάρεις ανάσα, πρωτού το επόμενο κύμα σκάσει πάνω σου. Για κάθε πρόταση που νόμιζα ότι κάπως κατάλαβα – σε γενικές γραμμές μην έχουμε παράλογες απαιτήσεις έτσι; – τί εννοεί, υπήρχαν δεκάδες που απλά μου διέφευγαν και δεν προλάβαινα να τις επεξεργαστώ είτε γιατί ακόμα είχα μείνει στην προηγούμενη, είτε γιατί έπρεπε να προσέξω την επόμενη που μόλις ξεκινούσε. Και στο τέλος να νιώθεις τόσο μα τόσο ...ηλίθια, τόσο ...χαμένη, τόσο.. απαίδευτη. Όποιος έβαλε στο πρόγραμμα τον Γιανναρά στο πρώτο έτος, ήταν σαδιστής. Ίσως να έπρεπε να τον είχα ηχογραφήσει.. θα ήταν ενδιαφέρον να άκουγα κάποια διάλεξή του σήμερα. Αλλά πρώτο έτος, ψαρωμένα παιδάκια, τί περιμένεις; Πάντως , ασχέτως του αν διαφωνείς ή συμφωνείς με τη στάση του και τις απόψεις του σε πολλά θέματα, παραμένει ένας σημαντικός διανοητής...

Πρώτη επαφή με τα βιβλία του, λίγο πριν την εξεταστική.

- Σχεδίασμα εισαγωγής στην φιλοσοφία

- Ορθός λόγος και κοινωνική πρακτική

- Οντολογία της σχέσης

- Η απανθρωπία του δικαιώματος

Αντίδραση; Τρόμος. Απόγνωση. Δεν καταλάβαινα τίποτα. Να διαβάζω αποσπάσματα στη μάνα μου και να με κοιτάει με ένα ύφος «πω πω, καϊμένο μου, υπομονή». Δεν πρέπει να έχω κολλήσει τόσο σε βιβλίο ποτέ στη ζωή μου. Και να φανταστείτε εκείνη την εποχή θεωρούσα ότι έχω διαβάσει και τρεις φιλοσόφους... Διαβάζα ξανά και ξανά, αργά αργά, λέξη λέξη, και το μυαλό μου δεν έδειχνε σημεία ζωής. Και σε κάποιες στιγμές αναλαμπής που καταλάβαινα τί έλεγε, να παίρνω μια ικανοποίηση σα να ήμουν Ναπολέων και να ανέτρεψα την ήττα του Βατερλώ... Στιγμιαία όμως γιατί μετά από λίγο ο Ουέλλινγκτον με τον Μπλούχερ ανασταίνονταν και το νόημα θόλωνε. Δεν ξέρω αν σας έχει συμβεί ποτέ αυτό. Στιγμιαία να καταλαβαίνετε κάτι, να μπορείτε για κάποια κλάσματα του δευτερολέπτου να το κατανοήσετε, να συλλάβετε την ουσία αλλά αμέσως με ένα περίεργο τρόπο το νόημα να χάνετε.. Δεν μπορώ να περιγράψω την αίσθηση αν δεν το έχετε νιώσει. Σαν μετά από πολύ κόπο να ανακαλύψατε την κρυψώνα με τα ζαχαρωτά της γιαγιάς κι εκεί που ετοιμάζεστε να ανοίξετε το βάζο και να δοκιμάσετε, κάποιος, κάτι, να το εξαφανίζει! Σήμερα ομολογώ ότι δεν θυμάμαι στο ελάχιστο τί έγραφαν τα παραπάνω βιβλία. Αμυδρά μόνο ότι «η οντολογία» με έφερε στα όρια μου και ότι η «απανθρωπία» με είχε συναρπάσει. Χμ.. ίσως τώρα που θα γυρίσω να ξαναρίξω μια ματιά.. Ποιός ξέρει, μπορεί μια δεύτερη προσέγγιση, 5 χρόνια μετά, να είναι πιο επικοδομητική...