Όταν πριν από 3-4 χρόνια πήγα να δω στο σινεμά την ταινία πάνω στην ζωή της Frida Kalho, βρέθηκα μπροστά σε μια προσωπική αποκάλυψη.  Σε κάποια σκηνή της ταινίας εμφανίζεται μια ψηλόλιγνη μελαχρινή κοπέλα, με τα μαλλιά πιασμένα πίσω, και χρωματιστά ρούχα, και τραγουδάει ένα tango (Alcoba Azul). Η φωνή της ήταν δυνατή, γάργαρη, βαθιά και επιβλητική. Το ύφος της δε, είναι αυτό ακριβώς που έλεγε το τραγούδι... Ήταν η ίδια το τραγούδι. Το πρώτο που σκέφτηκα, που ένοιωσα στο κέντρο του εγκεφάλου μου ήταν ότι αυτός είναι ο σωστός τρόπος να τραγουδάει κανείς. Δεν είναι οι σωστές νότες, η έκταση, ο πλούτος του ρεπερτορίου, το αν θυμάσαι στίχους απ’έξω, η σκηνική παρουσία και άλλες τέτοιες βλακείες. Είναι αυτός ο τρόπος να φοράς το τραγούδι, να ακουμπάς την μελωδία πάνω σου και να την ζεσταίνεις με το σώμα σου, πριν την βγάλεις για να την δώσεις στον άλλον που βρίσκεται απέναντί σου. Δεν ξέρω αν καταλαβαίνετε τι εννοώ. Περίμενα να τελειώσει η ταινία (που παρεμπιπτόντως μου άρεσε πάρα πολύ) για να δω στους τίτλους το όνομά της. Lila Downs, παράξενο όνομα. Αγόρασα δύο cd κατευθείαν και άρχισα να ψάχνω τι είναι αυτό που με είχε εντυπωσιάσει τόσο.  

Η Lila Downs είναι για μένα η προσωποποίηση της τέχνης. Είναι τέχνη από μόνη της, όλη της η ύπαρξη. Είναι από τις τραγουδίστριες που δεν έχουν μόνο μια φωνή. Τραγουδάει την παράδοση του Μεξικό με όλο της το σώμα, με όλη της την προσωπικότητα. Η φωνή της, που έχει κλασσικά στοιχεία, χαρακτηρίζεται από μια πολυμορφία, η οποία στα βιβλία της φωνητικής θεωρείται λάθος. Η φωνή θεωρητικά πρέπει να έχει ομοιομορφία σε όλη της την έκταση. Η Lila όμως απλά την κάνει ό,τι θέλει, είναι ένα όργανο έκφρασης συναισθημάτων, νοημάτων, που μπορεί να γίνει από βαθιά και αισθαντική, μερικές φορές σχεδόν τρομακτική, μέχρι ψιλή και σχεδόν παιδική. Σε ταξιδεύει από τα βουνά των Άνδεων,  στις γειτονιές των μεταναστών στην Νέα Υόρκη. Σε πηγαίνει από την κουλτούρα των mixtecos στο Μεξικό, που έχουν την δική τους διάλεκτο, τραγουδώντας και στην γλώσσα τους, μέχρι την jazz, την reggae και την blues.  

H Lila Downs έχει γεννηθεί από μητέρα ιθαγενή mixteca και πατέρα Σκωτσέζο αριστερών πεποιθήσεων. Μεγάλωσε στο στα βουνά της Sierra Madre της Oaxaca στο Νότιο Μεξικό και στην Μινεσότα, γεγονός που της έχει χαρίσει αυτήν την διττή υπόσταση και αυτό το «ταίριασμα» και με τις δύο κουλτούρες.

Από 8 χρονών τραγουδούσε τραγούδια των mariachi, (μουσικοί του δρόμου με κιθάρες, κιθαρόνια, βιολιά και τρομπέτες), ενώ στα 14 ξεκίνησε μαθήματα τραγουδιού στο Los Angeles, συνέχισε στην Oaxaca City, στην σχολή Καλών Τεχνών και επέστρεψε στην Μινεσότα, για να σπουδάσει φωνητική και ανθρωπολογία στο University of Minnesota. Τα πρώτα δύο χρόνια που σπούδαζε κλασσικό τραγούδι, άρχισε να αναρωτιέται και να ψάχνει τη δική της φωνή και να βιώνει τις απογοητεύσεις που βιώνουν συνήθως τα ανήσυχα πνεύματα.  

Στην διαδικασία των προσωπικών της αναζητήσεων γύρισε την Αμερική ως hippy, έγινε Deadhead ακολουθώντας τους Grateful Dead και ζούσε φτιάχνοντας και πουλώντας κοσμήματα. Δεν τραγουδούσε καθόλου για δύο χρόνια.  

Στην συνέχεια, γύρισε στο πανεπιστήμιο στην Μινεσότα, όπου πήρε τα δύο πτυχία, της ανθρωπολογίας και της φωνητικής, και άρχισε να ενθουσιάζεται με την κουλτούρα της μητέρας της, γεγονός που την έφερε και πίσω στη μουσική (ευτυχώς για μάς). Επέστρεψε στην Oaxaca, όπου ζούσε η μητέρα της, και άρχισε να αναζητά τις ρίζες της.

Εκεί γνώρισε τον jazz πιανίστα Paul Cohen,  με τον οποίο ξεκίνησε «μουσικές» και προσωπικές σχέσεις. Άρχισαν να φτιάχνουν μαζί μουσική. Μουσική με επιρροές από jazz, αλλά κυρίως παραδοσιακά στοιχεία του Μεξικό... Έχει ηχογραφήσει 5 προσωπικά album (1997 – La sandunga, 2000 – Tree of life –με στίχους στις τοπικές διαλέκτους mixtec και zapotec- 2001 – La linea -αφιερωμένο στους παράνομους λατίνους πρόσφυγες στις παρυφές των ΗΠΑ-, 2004 – Una Sangre και 2006 – La cantina – Με τραγούδια rancheras)  και μια συμμετοχή στο soundtrack της ταινίας FRIDA, αφιερωμένο στην ζωή της μεξικανής ζωγράφου Frida Kalho.   Σας παραθέτω κάποιους στίχους της και ένα link στην προσωπική της σελίδα, για να μπορέσετε να την γνωρίσετε... 

www.liladowns.com 

Malinche :

My Mother, color of earth wetness of ancient clay
Singing, singing cantinas
Little red mouth and spiky heels
Mother of free temptation and of my admiration
Mixtec foot, flat one, step is grounded
The masks of my mamawindsnake are proof
Of the warrior jaguar who inhabits her womb
Time is longer without her word of strength
Her ambition for being true to the internal animal
The one who swallows Dior, Ford Explorer and Palmolive soap by the box
Woman who sought to see herself in the wise eyes of ?the other?
The white man, bird of movement-from the wind that blows on the earth
Looking, asking, wrapping himself in the Indian sex
The orchid perfume poison of love
The fertility of mountain, black mountain
Friend of Weston, Scottish warrior mouth
Perverse, such as all men who do not hide
Their lust, the desire with no conscience, never, but so much to leave their sign
Momentary, with such radiance, as the splendorous cock in his chicken coop
Momentary?
As such, the voice permutates by its accents, in the times of a sad woman,
Woman of drinks,
Woman who sings the crying woman
As to Luther did the Inquisition
The arias forged the amplitude of the chords in the throat
But the loudspeaker forged the harmony of a conscience birthed in my neighborhood
Saint Nicholas, every day at five in the morning
In the cold of the mountain, my market city
There, where my umbilical chord is buried, under the cactus plant behind my mother's house, this is where I will always return, poor, little, daughter- this is grandmother's wisdom


by Lila Downs