Μία από τις πιο σοφές, εντυπωσιακές, χρήσιμες

αλλά και

πιο βλακώδεις, ηλίθιες και επικίνδυνες αρχές,

στις οποίες όλοι ανατρέχουμε καθημερινά, είναι αυτή της μαγείας των γραπτών, του λόγου, της παρουσίας. «τι φοβερός που είναι, έχει φοβερή πέννα, μιλάει και εντυπωσιάζει, γοητεύει, κλπ κλπ».

Ναι, αυτή η μαγεία και η επιρροή που ασκεί κάποιος «δια των ικανοτήτων» του, μπορεί να σε στείλει ….

είτε στα ουράνια, δωρίζοντάς σου φτερά που θα ζήλευαν ακόμα και οι άγγελοι,

είτε στην κόλαση με τις σούβλες και τα ψητά.

Υπάρχει και η ενδιάμεση περίπτωση, να κάνει τους κύκλους της και να καταλήξει στην τόσο δημοφιλή συλλογή των εμπειριών και των αισθήσεων, τις οποίες δεν ξέρουμε ακριβώς τι να τις κάνουμε και είτε γίνονται βαρίδια, είτε μυστήριες εφεδρείες.

Για τα ουράνια, είναι αυτονόητος ο λόγος.

Για την κόλαση και τα ψητά, οφείλεται ακριβώς στο ότι, πίσω από τις μαγικές λέξεις, κινήσεις, φράσεις, διηγήσεις, εμπειρίες, μπορεί να κρύβονται οι πιο επικίνδυνες και άχρηστες συνέχειες. Ειδικά όταν ό άλλος είναι μύθος. Ίνδαλμα. Είτε στην κοινωνία, είτε σε ένα πιο στενό περιβάλλον.

Υπήρξε λοιπόν ένας άνθρωπος, o Κορνήλιος Καστοριάδης, που από την πρώτη στιγμή, μου έδωσε την εντύπωση πως ανήκε στην πρώτη κατηγορία. Σε αυτούς που σου ανοίγουν φτερά. Τον λατρεύεις, χωρίς η όποια υποταγή σου στις ιδέες του και στο «εν γένει» σύνολό του, να γίνεται αναγκαιότητα για οποιαδήποτε συνέχεια. Σε μάγευε χωρίς όμως να σε εγκλωβίζει. Δεν ήθελε να σε κάνει οπαδό του, δικό του, στρατευμένο του.

Σαν να ήθελε να σε σπρώξει. Είτε πιάνοντας σε από το χέρι, είτε ρίχνοντας σου μερικές σπρωξιές. Κι ας πονούσες λίγο.

Και εκεί που πήγαινες να σκεφτείς «ορίστε, αυτό είναι, προς τα εκεί είναι η λύση» …,

........ερχόταν να στα ανατρέψει όλα....

Και σαν από θαύμα …μέσα από μία πορεία συνθέσεων και ανατροπών, έχοντας γκρεμίσει και έχοντας ανασυνθέσει τα πάντα (όπως γράφει ο Τσουκαλας), ενώ θα έπρεπε να είχες βγει ζαλισμένος, ασταθής, με την ναυτία να σε κυριεύει μετά τις τόσες διαταράξεις της σκέψης και της ψυχής σου, ..….

έβγαινες τόσο δυνατός, τόσο σταθερός, τόσο σίγουρος ... 

Βέβαια, πολλά από αυτά τα συναισθήματα, ίσως και την όλη στάση μου απέναντί του, την καθόρισε μία μαγική και σύντομη προσωπική επαφή.

Όποτε ανατρέχω σε αυτόν τον μύθο λοιπόν, σκέφτομαι πως η βασική του συνεισφορά στη ζωή μου, εκτός από την άσκηση της σκέψης μου, τις αναζητήσεις μου κλπ, ήταν κάτι που δεν είχε να κάνει τόσο με τις απόψεις του, τη μεθοδολογία του, την επιστημονική του προσέγγιση, την επιρροή του στην κοινωνία.

Είχε να κάνει με μένα. Για το τι σημαίνει θαυμασμός σε ανθρώπους. Που όπως είπαμε δεν σε υποδηλώνουν αλλά σε εμπνέουν. Που σε κάνουν να αναγνωρίζεις την υπεροχή τους, και να εκτιμάς το τι σου δίνουν.

Και που αυτά που σου προσφέρουν, μπορείς να τα πάρεις, να τα πλάσεις, να τα αμφισβητήσεις.

Να σε συντροφεύουν και σε άλλους κόσμους, σε άλλες περιοχές της ζωής σου.

Και που δεν χρειάζεται να είναι φιλόσοφοι και διανοητές. Μπορεί να είναι οι γονείς σου, τα παιδιά σου, ο έρωτάς σου, οι φίλοι σου, ένας συγγραφέας, ένας ηθοποιός. Η ένα κείμενο, ένα ποίημα, ένας πίνακας. Η ένα κομμάτι μουσικής. Η μία κατάσταση στη ζωή σου. Η μία φράση. Η μία ιστορία που άκουσες ...... Και ο κατάλογος, αν τον ψάξει κανείς, ολοένα και μεγαλώνει.

---------------------------------------------------------------------------------------------------

Επομένως, γράφω για την αίσθησή μου από έναν μύθο (και όχι τόσο για τον ίδιο τον μύθο). 

Που ένα μικρό κομμάτι της πήρε την μορφή μίας ανοικτής διάλεξης σε ένα πανεπιστήμιο, που τον είχα δίπλα μου. Ναι ποιος ? Εγώ, μαζί με μια μικρή ομάδα άλλων φοιτητών, «συντονίζαμε» υποτίθεται, τη διάλεξη, τίνος ? του Μύθου…. Αν είναι δυνατόν …..

Άλλο ένα κομμάτι της, έχει να κάνει με διάβασμα βιβλίων και άρθρων, σκέψεις πάνω σε όλα αυτά, συζητήσεις ... οτιδήποτε συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις.

Και το τρίτο κομμάτι αυτής της αίσθησης είναι ή μαγική και τόσο ανεξέλεγκτη διαδικασία, όπου φεύγει από τον στενό της χώρο και επεκτείνεται στην καθημερινότητά μας, επηρεάζει την οπτική μας γωνία, σε άλλα πράγματα, τελείως άσχετα με το αρχικό «αντικείμενο».

Ο μύθος λοιπον, .. κάτι πρέπει να πουμε και γι αυτόν, ...

Ξεκίνησε από τον Μαρξισμό και οδηγήθηκε στην πλήρη αμφισβήτηση όλου του οικοδομήματος. Αιρετικός δηλαδή. Έγραψε και μίλησε για τη φιλοσοφία. Την πολιτική. Την καθημερινότητα των ανθρώπων. Την ψυχανάλυση. Την τέχνη. Τα αδιέξοδα. Τις σχέσεις. Και τις λύσεις που, όμως, δεν ήταν καθόλου εύκολες.

Ένα ίνδαλμα, ένας ταραξίας και γαληνευτής της σκέψης, ένας εμπνευστής της Δράσης. Και όχι μόνο.

Εξέδωσε περιοδικά, είτε ανεξάρτητα, είτε στα πλαίσια κινήσεων.

Έγραψε βιβλία και άρθρα.

Έδωσε πνοή στον Γαλλικό Μάη του 68.

Τίμησε χωρίς περιστροφές τις εξεγέρσεις της Ουγγαρίας του ’56 και της Τσεχοσλοβακίας του ’68. Όταν οι άλλοι, ποιούσαν την νήσσα, κοινώς κότα, ή έλεγαν πως … δεν έγιναν, ή προσπαθούσαν να τις στρογγυλέψουν, με την εισβολή των σοβιετικών τάνκς, τις οδομαχίες, τους νεκρούς κλπ, να μετονομάζονται σε “επεμβάσεις”, .. κάτι σαν το 100 που καταδιώκει διαρρήκτες).   

Ξεκίνησε από οικονομολόγος και κατέληξε να εργάζεται ως ψυχαναλυτής.

Είχε φοβερές ικανότητες (ως αίσθηση από τη μία φορά που τον έζησα).

Σαν να ήξερε τι απορίες ή τι διαφωνίες θα σου γεννιόντουσαν καθώς τον άκουγες και έδινε αμέσως σχετικές απαντήσεις. 

Ήξερε σε ποιους μιλούσε. Και σε τι συνθήκες. Όταν έμπαινε στις δύσκολες περιοχές, με τα πιο σύνθετα νοήματα, ζητούσε συγνώμη που δεν μπορούσε να τα πει πιο απλά, όχι γιατί οι ακροατές δεν είχαν το αναγκαίο επίπεδο, αλλά γιατί, είναι άλλο να μιλάς σε 30 – 40 ανθρώπους και άλλο σε κάποιες εκατοντάδες, στριμωγμένους, διεσπαρμένους σε 4 αμφιθέατρα και σε διαδρόμους. Και είπε τα πιο σύνθετα, τα πιο πολύπλοκα με τον τρόπο που έπρεπε.

Ήξερε για τι θα μιλούσε. Για όλα. Έπρεπε, μέσα σε δύο ώρες (αν και κράτησε πολύ περισσότερο) να μιλήσει για εμπειρίες, θεωρίες, γεγονότα, ιδέες που του πήραν μία ζωή μέχρις να εξερευνήσει. Και τελικά, κατάφερε και συνδύασε τα περασμένα με τα επίκαιρα, χωρίς να χάνει τη συνέχεια.

Και το – κυριότερο ίσως. Ήξερε να ακούει. Διάβαζε μόνος του και απάντησε σε όλες τις γραπτές ερωτήσεις, που ερχόντουσαν περνώντας χέρι – χέρι. Στην αρχή είχαμε πει να γίνεται ένα «φιλτράρισμα». Σιγά που θα αποτολμούσαμε εμείς κάτι τέτοιο. Τις πήρε όλες. Και απάντησε σε όλες. Εκεί όπου μπορούσε ήταν βέβαιος.

Όπου δεν ειχε κάτι να απαντήσει, το έλεγε. «Εγώ τουλάχιστον, μέχρις εκεί μπορώ να δώσω απάντηση» ..

Ναι υπήρξαν, φορές που αυτός ο μύθος είπε «Δεν μπορώ να απαντήσω, δεν ξέρω να απαντήσω». Στην αρχή σκέφτεται κανείς πως είναι αυτογνωσία. Ίσως να μην είναι μόνο αυτό. Ίσως να μην ήθελε να βάλει τον ακροατή του σε διαδρομές αναζήτησης, για τις οποίες ο ίδιος δεν είχε σχηματίσει μία εικόνα, ίσως για να τον προστατέψει.

 ---------------------------------------------------------------------------------------------------

Παύλο, ταλαιπωρήθηκα κανένα μήνα με αυτή την ιστορία προσπαθώντας να γράψω κάτι ολοκληρωμένο. Είχα κι εσένα που μου έλεγες να το συνεχίσω, είδες και τα βιντεάκια ..  Οκ δώρο στον εαυτό μου είναι, το ειχα ξεκινήσει έτσι κι αλλιώς. Αλλά από τη στιγμή που σκέφτηκα να το ανεβάσω .. κόλλησα. Ξεκινούσα να γράψω και κατέληγα στο να μπαίνω και σχολιάζω άλλα μπλόγκς που πραγματικά μου άρεσαν. Μάλιστα σε κανένα – δύο βρήκα στοιχεία που με βοήθησαν πολύ. Ίσως και να φάνηκε.

Έχεις δίκιο Παύλο αξίζει. Αλλά μέχρι εδώ μπορώ να πάω, άντε και με ένα – δύο πόστα στη συνέχεια, που θα κάνουν ένα ζούμ σε κάποια πράγματα. Για δύο λόγους.

Πρώτον, γιατί το περιβάλλον ίσως να μην είναι το πιο κατάλληλο. Ίσως και να είναι. Υπαρξιακά θέματα περί μπλόγκς, ματαιότητας ή μη και όλα τα σχετικά. 

Δεύτερον, γιατί, προσπαθώντας να κάνω μία τέτοια παρουσίαση, είδα πως ήμουν απλά .. ανεπαρκής. Έπεσε στην αντίληψή μου ένα άρθρο του Κωνσταντίνου Τσουκαλά όπου ο άνθρωπος τα λέει όλα … (Εννοείται πως το άρθρο παρουσιάζεται σύσσωμο !!!).

Και το πιο ωραίο είναι πως χάρηκα, γιατί διαπίστωσα πως είμαι ανεπαρκής και – επιπλέον - δεν με ενόχλησε καθόλου. Γιατί έτσι, μπόρεσα και απόλαυσα την παρουσίαση του Τσουκαλά και διαπίστωσα πως, έχουμε να παίρνουμε πολλά από τους άλλους.

Ο καθένας μπορεί και πρέπει να δίνει αυτό που μπορεί και του αρμόζει. Ο Τσουκαλάς, ένας από τους πιο διακεκριμένους Πανεπιστημιακούς στην Ελλάδα, που έχει αναλώσει τη ζωή του στην κοινωνιολογία και τη φιλοσοφία, γνώρισε από κοντά τον Καστοριάδη και τόσους άλλους, μπορεί και δικαιούται να μιλάει επί της ουσίας. Εγώ που απλά τον ψηλάφισα, μπορώ και δικαιούμαι να γράφω για την αίσθηση που μου άφησε και μέχρι εκεί. Και είναι μια χαρά.

Έλενα, ναι, είναι δύσκολος. Αλλά τελικά, αυτό που ίσως βοηθήσει, αν θελήσει κάποιος να μπει πιο βαθιά στη σκέψη του, είναι να ξεκινήσει από το «πιο γενικό». Αξιοποιώντας την προσέγγιση των άλλων, έχουν γραφτεί τόσα και τόσα πολύ αξιόλογα γι’ αυτόν τον άνθρωπο.

---------------------------------------------------------------------------------------------------

Πάρτε λοιπόν το άρθρο του Κωσταντίνου Τσουκαλά στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, 29-12-1997, Σελ.: P01, Κωδικός άρθρου: A16026P011. Τίτλος «ΔΡΟΥΣΕ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΡΕΥΜΑ»

Εχω κάνει μία μικρή ιεροσυλία, έκοψα παραγράφους και τόνισα κάποια πράγματα. Ελπίζω να μην αλλοιώνει τον σεβασμό που αξίζει να δείχνει κανείς σε τέτοια κείμενα και τέτοιους ανθρώπους.

ΤΑ ΕΙΠΕ ΟΛΑ ΛΟΙΠΟΝ Ο ΚΟΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ.

Και μία διευκρίνιση, όχι για τον Παύλο και την Έλενα αυτή τη φορά.

Ο Καστοριάδης ήταν άθεος, συνειδητά, φιλοσοφικά, μεθοδολογικά. Εδώ «μπαινοβγαίνουν», άνθρωποι των οποίων εκτιμώ τη σκέψη, τον τρόπο, τη γραφή, .. ότι από αυτούς τέλος πάντων βγαίνει. Σε κάποιους έχω και αδυναμία.

Και που αυτοί, ίσως να θαυμάζουν, να έχουν αγαπήσει, να έχουν θαυμάσει, η να θαυμάζουν, με τον δικό τους τρόπο, κάποιους άλλους, γνωστούς ή άγνωστους που βρίσκονται στην ακριβώς αντίπερα όχθη από αυτήν του Καστοριάδη. Μπορεί να είναι ιερείς ή οτιδήποτε άλλο. Όπως εμένα με σημάδεψε η «επικοινωνία» με τον Καστοριάδη, έτσι και αυτούς τους σημάδεψε, με άλλον τρόπο, η επαφή με κάποιους άλλους, αυτούς της αντίπερα όχθης. Και, είναι περιπτώσεις που αυτή η λατρεία, εκτίμηση, θαυμασμός, ... οτιδήποτε,  προκύπτει από μία άμεση επικοινωνία και σχέση διαρκείας. Πολύ πιο έντονη από τη δική μου.

Ελπίζω να μην ενοχληθούν. Όχι τόσο για λόγους σεβασμού των διαφορετικών απόψεων κλπ. Αλλά, επειδή αυτή η ελευθερία που προκαλούσε την αμφισβήτηση στα καθιερωμένα των ανθρώπων, ίσως, να είναι ο μόνος δρόμος για τις όποιες συναντήσεις. Πάντως, όπου και αν βρίσκονται τώρα οι περισσότεροι απ’ όλους τους, θα έχουν να πουν τα δικά τους μυστικά.  

(αν τα καταφέρουμε, σε επόμενο ποστ, ίσως μπει κάτι πιο αναλυτικό για τον Καστοριάδη. αν όχι, τέλος.. Ας μείνει το κειμενάκι για έναν μύθο .. απλά).