What if? λοιπόν ή ελληνιστί τι θα γινόταν αν; Ένα ερώτημα που πιστεύω ότι όλους μας έχει προσπεράσει από μια τουλάχιστον φορά, τι θα γινόταν τότε αν γινόταν ή δε γινόταν αυτό που τελικά συνέβη; Ρητορικό ερώτημα και από τη στιγμή που δεν έχει εφευρεθεί και αυτή η ρημάδα η μηχανή του χρόνου τα πράγματα μένουν ως έχουν.

Καλά ως εδώ αλλά δεν υποψιαζόμουν ότι αυτό το ερώτημα έχει και συντεταγμένη επιστημονική διατύπωση και ιδίως στον χώρο της Ιστορίας, διάβασα λοιπόν τις προάλλες (με κάποια σχετική έκπληξη) σε ένα λεξικό ιστορικών όρων για την Αντιπραγματική Ιστορία/Contre-factuelle histoire. Εκεί λοιπόν τι λένε οι τύποι:"Η ιστορία δεν γράφεται με «αν»[σώπα], όμως η προσέγγιση της αντιπραγματικής ιστορίας συνίσταται στην πραγματικότητα, στην εξερεύνηση των δρόμων που δεν ακολουθήθηκαν, των αναπτύξεων που δεν έλαβαν χώρα, για τη μέτρηση των δυνητικών προεκτάσεων τους (What if?). Η αντιπραγματική ιστορία λοιπόν μας επιτρέπει να εργαστούμε πάνω στις αιτιότητες". 

Μάλιστα, κολοκύθια με μπόλικη ρίγανη λέω εγώ (με το τεράστιο επιστημονικό μου κύρος) καθώς άμα είναι να βάλουμε στο ζύγι το τι θα γινόταν αν, τη στιγμή που έχουμε χάσει το μπούσουλα με το τι στ’ αλήθεια έγινε και αν πιάσουμε και τα υποθετικά ζήτω που καήκαμε.

Το αστείο της υπόθεσης έχει και συνέχεια, καθώς στο ίδιο βιβλίο διαβάζουμε ότι λέει ο "…Jay Winter στα πλαίσια της αντιπραγματικής θεώρησης της ιστορίας κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι τα ποσοστά θνησιμότητας (εκτός των μαχόμενων) στη Μεγάλη Βρετανία, θα ήταν υψηλότερα αν δεν γινόταν Παγκόσμιος Πόλεμος(!), γεγονός που δείχνει ότι ο πόλεμος υπήρξε πηγή βελτίωσης (!!) των συνθηκών ζωής για τους αμάχους (!!!)". Έλεος κύριε Winter μου, να υποθέσουμε δηλαδή ότι ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος θα εξαφανίσει εντελώς την θνησιμότητα μια και στο τέλος δεν θα έχει μείνει ρουθούνι για ρουθούνι.

Πάντως τα 3 σημαντικότερα what if ? που ταλανίζουν τη φαντασία των απανταχού ιστορικών είναι τα εξής:

1.Αν η μύτη της Κλεοπάτρας είχε διαφορετικό μήκος, δεν θα σφάζονταν στην ποδιά της παλικάρια-μεταξύ μας πιστεύω ότι η μύτη είναι το τελευταίο ανατομικό μέλος του σώματος της Κλεοπάτρας που θα ενδιέφερε τον Ιούλιο Καίσαρα ή τον Μάρκο Αντώνιο, αλλά τι τα θες τι τα γυρεύεις cherche la femme που λένε και οι Γάλλοι, ίδια τότε ίδια και σήμερα.

2.Αν το χέρι του Κλείτου ήταν πιο κοντό, τότε ο Μέγας Αλέξανδρος θα είχε πεθάνει στην μάχη του Γρανικού-έτσι είναι μάγκες αν ο Κλείτος δεν έβαζε την αρματωμένη χερούκλα του και δεν έσωζε την τελευταία στιγμή τον Αλέξανδρο από πισώπλατο χτύπημα του Πέρση Σατράπη Σπιθριδάτη, η ιστορία του κόσμου θα ήταν διαφορετική, αλλά και ο Κλείτος θα έμενε πιο πολύ καιρό ζωντανός και φαντάζομαι να μην το ευχαριστήθηκε και πολύ όταν λίγα χρόνια αργότερα και με τον Αλέξανδρο νικητή των πάντων κατά τη διάρκεια ενός συμποσίου, έφαγε ένα κοντάρι κατάστηθα και από εδώ πάνε και οι άλλοι. Βέβαια ο Αλέξανδρος πολύ το μετάνιωσε, κήρυξε γενικό πένθος και έκανε μεγάλες επικήδειες τιμές για χάρη του νεκρού φίλου του, αλλά εκείνος να δεις φίλε μου τίποτα, έμεινε παγερά ασυγκίνητος καθόσον πια νεκρός, είθισται βλέπεις αυτός που σκοτώσεις μια φορά να μένει νεκρός για πάντα.

3.Αν ο Αδόλφος Χίτλερ είχε περάσει έστω τη μια από τις δυο φορές που έδωσε (1907 και 1908) εξετάσεις για την Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης, πολύ απλά δε θα γινόταν ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος (τουλάχιστον όπως τον γνωρίσαμε). Είδες που μπορεί να οδηγήσει η απόρριψη σε μια Σχολή και μετά σου λέγανε ότι οι επιδόσεις στις Πανελλήνιες δεν επηρεάζουν τη ζωή σου, ναι εμένα μου λες.

Εκτός όμως από το γενικό επίπεδο υπάρχει και το επιμέρους και προσωπικό, τα what if? του καθενός και αυτά είναι τα δικά μου.

Αν δεν είχαν πεθάνει αγαπημένα συγγενικά πρόσωπα-εντάξει δεν μπορούμε να είμαστε και οι Χάιλαντερ παρόλα αυτά στην περίπτωση που κάποιος «φύγει ελλιπής ημερών» δεν μπορεί παρά να σε γεμίζει παντοτινή πίκρα.

Αν είχα γράψει 15.5 στην έκθεση την 3η φορά στις Πανελλήνιες που λέγαμε πιο πάνω, αντί για 13 και περνούσα Νομική Κομοτηνής. Ε ρε γλέντια, θα ήμουνα ένας δικηγόραρος να γλείφεις τα δάχτυλα σου. Έχουμε και λέμε, θα είχα κάθε μέρα κουστουμιά, ύφος μπλαζέ, δυάρι στην Πεντέλη, γραφείο στη Σκουφά, Suzuki Grand Vitara αντι για Jimny, μεγαλοπιάσιμο, τσογλανιά και κάντε όλοι στην μπάντα περνάει ο Καλαματιανός. Σοβαρά τώρα και όχι με τη λογική του «όσα δε πιάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια» αλλά δόξα στον Ύψιστο που τελικά δεν έγραψα 15.5, γιατί ξέροντας κάπως τον εαυτό μου και βλέποντας και λίγο τι επικρατεί  στον συγκεκριμένο χώρο και όντας «γεμάτος» με τον τωρινό μου χώρο εργασίας, μωρέ να αγιάσει το χέρι των διορθωτών.

Αν ένα μεσημέρι στο φοιτητικό εστιατόριο του Ιονίου UNICO, δεν γνώριζα έναν μουτζρούχο πρωτοετή ιστορικό και μια ψηλή πρωτοετίνα μεταφραστικίνα, τότε σίγουρα:

Θα είχα τσακωθεί λιγότερες φορές, θα είχα νευριάσει ακόμη λιγότερο και θα είχα διαπληκτιστεί ελάχιστα,

Θα είχα λιγότερο ζάχαρο, κιλά και χοληστερίνη καθώς δεν θα είχα υποπέσει σε τόσες κραιπάλες,

Θα είχα γλυτώσει ταλαιπωρίες, απίθανες καταστάσεις, δραματικούς χωρισμούς και σαπουνοπερικές επανενώσεις (εγώ και η μισή φοιτητική κοινότητα του Ιονίου επίσης), που μας κάνανε τα νεύρα σμπαράλια εμάς των υπολοίπων που δεν ξέραμε πώς να φερθούμε

ΑΛΛΑ και θα είχα σημαντικό έλλειμμα στον τομέα της φιλίας και στην τελική η ταλαιπωρία και τα απίθανα είναι αυτά που θυμάσαι και γελάς μετά από χρόνια.

Αλλά η ζωή δυστυχώς ή ευτυχώς δεν αφήνει περιθώρια για what if?, ό,τι γράφει δεν ξεγράφει που λένε και ας το αφήσουμε για το περιθώριο των ονειροπολήσεων.

Καλό ΣΚ σε όλους και όλες