Η Aμερικανική εξωτερική πολιτική διακρίνεται ανά τους αιώνες για τη συνέπεια και σταθερότητά της και συνήθως εκδηλώνεται σε δύο στάδια. Το πρώτο είναι η πρόφαση και το δεύτερο είναι η εφαρμογή. Το πρώτο είναι οι διακηρύξεις περί δημοκρατίας και το δεύτερο είναι η επιβολή της «δημοκρατίας» τους. 

Η εμπλοκή της Αμερικής στον πόλεμο του Βιετνάμ από το 1961 μέχρι το 1975, δεν ήταν παρά τυπική άσκηση της εξωτερικής πολιτικής της. Δεν διέφερε από αυτή που νωρίτερα είχε εφαρμοστεί στην Ιαπωνία με τη ρίψη της ατομικής βόμβας, στην Ελλάδα την περίοδο του Εμφυλίου (οι βόμβες ναπάλμ στον Ελληνικό Εμφύλιο έκαναν την παγκόσμια… πρεμιέρα τους). Ούτε διέφερε από εκείνη που εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Βιετνάμ σε άλλες περιπτώσεις, με πραξικοπηματικές απόπειρες στην Κούβα για την απομάκρυνση του Φιντέλ Κάστρο ή την ανατροπή του Αλιέντε στη Χιλή, την αμερικανοκίνητη χούντα στη χώρα μας, την τραγωδία της Κύπρου. Αργότερα δε, η Αμερικανική πολιτική, έχει χαρίσει μεγάλες στιγμές εκδήλωσης των "ειρηνευτικών" διαθέσεών της, με επιδρομές στη Νικαράγουα εναντίον των Σαντινίστας, 2 πολέμους στο Ιράκ, έναν ακόμη στο Αφγανιστάν πάντα με αφορμή την πάταξη της διεθνούς τρομοκρατίας και κυνηγώντας πυρηνικά όπλα που ουδέποτε βρέθηκαν. Και ασφαλώς, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε το μεγάλο μακελειό των Βαλκανίων.

«Θα μπείτε στα χωριά επιθετικά και θα σκουπίσετε τα πάντα»

Αυτή τη διαταγή έδωσε στους αξιωματικούς του ο Συνταγματάρχης Όραν Χέντερσον. Μία διαταγή που εξειδικεύτηκε περαιτέρω από τον Αντισυνταγματάρχη Φρανκ Μπάρκερ, ο οποίος διέταξε τους επικεφαλής αξιωματικούς του 1ου τάγματος, το οποίο ανήκε στο 20ό Σύνταγμα Πεζικού, της 11ης ταξιαρχίας της Μεραρχίας "Americal", “Κάψτε τα σπίτια, σκοτώστε τα ζώα, βρωμίστε τα πηγάδια. Καταστρέψετε τα τρόφιμα. Και μην ξεχνάτε, όποιον δείτε να τρέχει είναι εχθρός. Εξολοθρεύστε τον”. Το αποτέλεσμα αυτών των δυο διαταγών ήταν όσα συνέβησαν το πρωινό της 16ης Μαρτίου 1968 στο χωριό Μάι Λάι του Νοτίου Βιετνάμ. 

Ο 3ος λόχος του 1ου Τάγματος έφτασε στο χωριό το πρωί με την υποψία ότι εκεί κρύβονται Βιετκόγκ σε υπόγεια σπιτιών. Οι στρατιώτες των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης μιας διμοιρίας με επικεφαλής τον Ανθυπολοχαγό Γουίλιαμ Κάλεϋ, ξεκίνησαν να πυροβολούν προς ένα σημείο που θεώρησαν ότι ήταν θέση του εχθρού. Από εκείνο το σημείο και μετά εντελώς αναίτια, ξεκίνησε ένα άνευ προηγουμένου μακελειό προς πάσα κατεύθυνση. 

• Επιθέσεις εναντίον αμάχων ακόμη και ζώων με πυροβόλα όπλα, χειροβομβίδες και ξιφολόγχες.
• Μια μεγάλη ομάδα περίπου 70-80 χωρικών, που είχαν συγκεντρωθεί από την 1η Διμοιρία στο κέντρο του χωριού, σκοτώθηκαν με διαταγή του Κάλεϋ, ο οποίος επίσης συμμετείχε.
• Μέλη της 2ης διμοιρίας σκότωσαν τουλάχιστον 60-70 Βιετναμέζους, καθώς σάρωσαν το βόρειο μισό του Μάι Λάι και το Μπιν Τάι, ένα μικρό οικισμό περίπου 400 μέτρα βόρεια του Μάι Λάι. Οι απώλειες της διμοιρίας ήταν ένας νεκρός και επτά τραυματίες από νάρκες και στημένες παγίδες.
• Κατόπιν, η 3η διμοιρία εστάλη για την αντιμετώπιση τυχόν «υπολειπόμενης αντίστασης», όπου σκότωσε κάθε ζωντανό άνθρωπο ή ζώο που έβρισκε, ακόμη και τραυματιών, που εντοπίστηκαν μέσα στους σωρούς των σωμάτων από τα βογκητά τους. Επίσης, συγκέντρωσε και εκτέλεσε μια ομάδα από επτά έως δώδεκα γυναικών και παιδιών.
• Ο αριθμός των θυμάτων ποικίλλει ανάμεσα σε 347 και 504 άτομα. Βεβαίως, ο αριθμός των 347 θυμάτων είναι αυτός που έχει γίνει επίσημα δεκτός από τις ΗΠΑ. Πάντως, το μνημείο στον τόπο της σφαγής απαριθμεί 504 ονόματα, με ηλικίες που κυμαίνονται από 1 έως 82 ετών.

Οι μαρτυρίες σοκάρουν

Η αγριότητα εντεινόταν όσο οι ώρες περνούσαν. Είναι σοκαριστική η μαρτυρία ενός στρατιώτη: «Ένας από μας πυροβόλησε μια γυναίκα και τότε σκόπευσαν όλοι στο κεφάλι της και άρχισαν να πυροβολούν όλοι μαζί. Κομμάτι - κομμάτι τινάζονταν στον αέρα τα θραύσματα από τα κόκαλα του κεφαλιού της...». 

Ενώ το μακελειό συνεχιζόταν ανεξέλεγκτο, το χωριό προσέγγισε μία ομάδα αεροανιχνευτών με ελικόπτερο, επικεφαλής της οποίας ήταν ο ανθυπασπιστής Χιου Τόμπσον Τζ.. Ήδη από αέρος, η συγκεκριμένη ομάδα μπόρεσε να διακρίνει ότι υπήρχαν πολλοί άμαχοι νεκροί ή βαριά τραυματίες, όχι μόνο άνδρες αλλά και ηλικιωμένοι, γυναίκες ακόμη και βρέφη. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός πως δεν εντόπισαν κάπου την ύπαρξη, όπλων ή στρατιωτών Βιετκόγκ. Αμέσως, προσπάθησαν να οργανώσουν μία επιχείρηση για την παροχή πρώτων βοηθειών και τη φροντίδα των τραυματιών. 

Ο Τόμπσον και το πλήρωμά του έγιναν μάρτυρες της δολοφονίας από τον Λοχαγό Μεντίνα μιας άοπλης και ακινητοποιημένης γυναίκας την οποία αυτός κλώτσησε και πυροβόλησε εξ επαφής. Ο Μεντίνα αργότερα ισχυρίστηκε ότι πίστεψε ότι η γυναίκα κρατούσε χειροβομβίδα. Παρόλα αυτά, οι διμοιρίες δεν σταμάτησαν ούτε μια στιγμή το "δημοκρατικό" και κυρίως "ανθρωπιστικό" έργο τους. Οι μαρτυρίες του ανθυπασπιστή θα μπορούσαν να έχουν προέλθει από ταινία τρόμου. 

Όπως ανέφερε, ζήτησε από το λοχία Ντέιβιντ Μίτσελ της 1ης διμοιρίας να τον βοηθήσει να βγάλουν τους ανθρώπους που ήταν ακόμη ζωντανοί μέσα από μία τάφρο γεμάτη πτώματα. Η ειρωνική απάντηση του λοχία ήταν, πως θα βοηθούσε «να τους βγάλουν από τη μιζέρια τους». Αργότερα, είδε το λοχία να πυροβολεί μέσα στον τάφρο.

Στη συνομιλία που είχε ο Τομπσον με τον επικεφαλής ανθυπολοχαγό Κάλεϋ, ο δεύτερος με φυσικότητα του ανέφερε ότι «απλά εκτελούσε διαταγές». 

Η εξαίρεση ενός ανθυπασπιστή

Ο ανθυπασπιστής Τόμπσον αποδείχτηκε από μηχανής θεός για αρκετούς από τους αμάχους. Κατάφερε να διασώσει μία ομάδα αποτελούμενη από παιδιά, γυναίκες και γέρους, φτάνοντας στο σημείο να διατάξει το πλήρωμά του να πυροβολήσουν κατά των Αμερικανών στρατιωτών, σε περίπτωση που αυτοί θα έβαλλαν κατά των αμάχων που προσπαθούσε να διασώσει. Τη διαταγή έδωσε όταν ύστερα από τη συνομιλία του με τον υπολοχαγό Στήβεν Μπρουκς της 2ης διμοιρίας, εκείνος του είπε ότι «ο μόνος τρόπος για να τους βγάλεις έξω είναι με μια χειροβομβίδα». 

Μέσα από ένα χαντάκι ένας στρατιώτης του Τόμπσον έσωσε ένα καταματωμένο, αλλά σώο παιδί, το οποίο ενώ αρχικά θεωρήθηκε ότι ήταν κορίτσι, τελικά αποδείχθηκε ότι επρόκειτο για ένα τετράχρονο αγόρι. 

Στην κατάθεσή του για τη σφαγή στο Μάι Λάι χρησιμοποίησε εκφράσεις, όπως «φόνος» και «περιττές και άσκοπες δολοφονίες». Επίσης, οι αναφορές έπαιξαν καταλυτικό ρόλο, ώστε να ακυρωθούν ανάλογου ύφους προγραμματισμένες ενέργειες σε άλλα κοντινά χωριά. 

Η σιωπή δεν εξαγοράζεται με μετάλλια

Στον Τόμπσον απονεμήθηκε ο «Διακεκριμένος Ιπτάμενος Σταυρός» και στο πλήρωμά του απονεμήθηκε ο «Χάλκινος Αστέρας», με την αιτιολογία της «διάσωσης μιας νεαρής κοπέλας από το Μάι Λάι από… “πυκνά διασταυρούμενα πυρά”». Ο Τόμπσον έχοντας ζήσει όλη τη φρίκη, προφανώς δεν καλύφθηκε από την αιτιολόγηση και πέταξε το μετάλλιο του. Όμως, έπρεπε οπωσδήποτε να του απονεμηθεί ένα μετάλλιο. Οπότε, λίγο αργότερα του απονεμήθηκε μια «Πορφυρή Καρδιά» για άλλες υπηρεσίες του στο Βιετνάμ.

Μετά από χρόνια, το 1998, τα μετάλλια του πληρώματος του ελικοπτέρου αντικαταστάθηκαν από το «Μετάλλιο του Στρατιώτη», την υψηλότερη διάκριση που μπορεί να απονείμει ο στρατός των ΗΠΑ για την ανδρεία που δεν σχετίζεται με άμεση σύγκρουση με τον εχθρό. Η αιτιολόγηση αυτή τη φορά - δεδομένου ότι εδώ και χρόνια είχε έρθει στο φως της δημοσιότητας η σφαγή του Μάι Λάι - ήταν «για τον ηρωισμό πάνω και πέρα από το κάλεσμα του καθήκοντος, κατά τη σωτηρία της ζωής τουλάχιστον 10 Βιετναμέζων αμάχων κατά τη διάρκεια της παράνομης σφαγής μη-μαχητών από τις αμερικανικές δυνάμεις στο Μάι Λάι». Ο στρατός των ΗΠΑ θέλησε να απονείμει αθόρυβα το μετάλλιο προκαλώντας την άρνηση του Τόμπσον, ο οποίος θα δεχόταν το μετάλλιο μόνο αν η απονομή γινόταν δημοσίως και εφόσον το πλήρωμά του θα λάμβανε ισάξιας τιμής μετάλλια. Κάτι το οποίο συνέβη, φέρνοντας επιπλέον σε επαφή τους στρατιωτικούς- βετεράνους πια -  με τους επιζώντες του Μάι Λάι.

Η αποκάλυψη της σφαγής 1,5 χρόνο μετά

Αρχικά, και παρά τις αναφορές, το Πεντάγωνο κρατάει κρυφό το θέμα, το οποίο έρχεται στο φως το 1969, εξαιτίας του δημοσιογράφου Σέιμουρ Χερς και του Ρον Ράιντεναορ, επαναπατρισθέντα έφεδρου που στέλνει συνεχείς επιστολές. Ωστόσο, τα δικονομικά τερτίπια επαρκούν για να σταθούν στο εδώλιο του κατηγορούμενου μόλις 5 στρατιώτες στη δίκη που άρχισε στις 17 Νοεμβρίου του 1970. 

Η διαδικασία της μετάθεσης ευθυνών κατά την ακροαματική διαδικασία έφερε αποτελέσματα. Ο επικεφαλής της σφαγής, υπολοχαγός Κάλεϊ υποστηρίζει ότι εκτελούσε διαταγές κάτι το οποίο αρνήθηκε ο λοχαγός του Έρνεστ Μεντίνα. Φυσικά, δεν γίνεται καν λόγος για άνωθεν ευθύνες. Η απόφαση του 1971 καταδίκασε τον υπολοχαγό σε ισόβια κάθειρξη, ποινή που ακολούθησε μία κατιούσα πορεία, για να μειωθεί αρχικά σε 20 χρόνια, κατόπιν σε 10 χρόνια το 1973, για να παραμείνει τελικά σε κατ’ οίκον περιορισμό στο σπίτι του μόλις τρεισήμισι χρόνια. Ο Νίξον του απένειμε χάρη και τα επόμενα χρόνια είχε επιτυχημένη πορεία ως ιδιοκτήτης κοσμηματοπωλείου, αν και λέγεται πως υποφέρει από αϋπνίες λόγω τύψεων. 

Είναι σημαντικό πως μεγάλο μέρος των στρατιωτών δεν συμμετείχαν στα εγκλήματα, αλλά ούτε διαμαρτυρήθηκαν ή παραπονέθηκαν στους ανωτέρους. Βεβαίως, υπήρξαν κάποιοι που αρνήθηκαν να εκτελέσουν τις διαταγές. Για αυτούς, χρειάστηκε δικαστική απόφαση που δικαίωσε την επιλογή τους, προκειμένου να απαλλαγούν από το στίγμα του.. προδότη, καθώς μετά την επιστροφή τους έβρισκαν κάθε μέρα μπροστά από το σπίτι τους ένα σφαγμένο ζώο και τη λέξη “προδότης” γραμμένη με αίμα.

Μικρά παραλειπόμενα

Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το γεγονός ότι ορισμένα πρόσωπα βρέθηκαν μετά από χρόνια να δίνουν πάλι το παρόν τους στην επικαιρότητα. 

Καταρχήν, τη διερεύνηση για τα γεγονότα στο Μάι Λάι, ανέλαβε ο 31χρονος τότε νέος ταγματάρχης Κόλιν Πάουελ. Οι καταγγελίες των στρατιωτών πολλαπλασιάζονταν, προκαλώντας τη δήλωσή του ότι αυτές … «αντικρούονται από το γεγονός ότι οι σχέσεις των Αμερικανών στρατιωτών και των Βιετναμέζων είναι άριστες». Ακολουθώντας πορεία αξιωματικού καριέρας, το 2001 βρέθηκε να υπηρετεί ως... Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ υπό τον Τζωρτζ Μπους Τζ.. Όταν δε, του ζητήθηκε να σχολιάσει τη συμπεριφορά Αμερικανών στρατιωτών απέναντι σε άμαχους Ιρακινούς, θα παραδεχόταν ότι «αυτού του είδους οι φρικαλεότητες συμβαίνουν κάθε τόσο».

Ο δημοσιογράφος Σέιμουρ Χερς δεν επαναπαύτηκε στις δάφνες του, δικαιώνοντας το βραβείο Πούλιτζερ που του δόθηκε για το θέμα του Μάι Λάι. Τη δεκαετία του ’60 ήταν ο κίνδυνος του κομμουνισμού. Μετά το ’90 ήταν ο κίνδυνος της διεθνούς τρομοκρατίας, ηγήτορες της οποίας ήταν σε πολλές περιπτώσεις εκείνοι τους οποίους είχε αναθρέψει το παρακράτος των ΗΠΑ και τους χρησιμοποιούσε κατά το δοκούν ανάλογα με τα επιχειρηματικά συμφέροντα των κεφαλαιοκρατών της. Η πρόφαση είχε αλλάξει, όχι και οι τρόποι αντιμετώπισης. Έτσι, ο Χερς δεκαετίες αργότερα, έκανε την αποκάλυψη του κολαστηρίου-φυλακή Αμπού Γκράιμπ στο Ιράκ, δηλώνοντας: 

«Αισθάνομαι όπως τις ημέρες του Βιετνάμ, μισώ να πληρώνω φόρους για να μπορούν να πηγαίνουν να βομβαρδίζουν κι άλλους ανθρώπους»

Πηγές:

• Άρθρο 16.3.2014 στην ιστοσελίδα tvxs
• Άρθρο του Βενιζέλου Λεβεντογιάννη στο onalert στις 16.3.2011
• Εφ. Ριζοσπάστης, 16.3.2000
• Άρθρο του Ηλία Τορμά 5.8.2013 στην "Κίνηση απελάστε το ρατσισμό"

==============================================================

Από το 1970, ο Edwin Starr με το τραγούδι "War" δίνει την πραγματική διάσταση του πολέμου... 

WAR...I despise 'cause it means destruction of innocent lives...