Υπάρχουν παντού. Άνθρωποι που αρνούνται να αναλάβουν ακόμα και την παραμικρότερη ευθύνη. Πάντα έχουν έτοιμο τον ένοχο για οτιδήποτε στραβό τους συμβεί. Αν δεν είναι η πουτάνα η κοινωνία, το κάθαρμα ο εργοδότης τους, η καριόλα που τους εγκατέλειψε ή οι αδιάφοροι γονείς τους, τότε είναι οι πουλημένοι πολιτικοί,  οι ληστρικές τράπεζες, η καντεμιά τους ή οτιδήποτε άλλο βολεύει στην κάθε ξεχωριστή περίπτωση…

Μοιάζει να ζούμε σε ένα κλίμα μαζικής φυγής από κάθε είδους ευθύνη -την προσωπική κυρίως ευθύνη-, στάση που διευκολύνεται και από το υπάρχον κοινωνικό κλίμα όπου οι περισσότεροι θεωρούν τους εαυτούς τους ως θύματα σκοτεινών δυνάμεων, του συστήματος, κακών γονιδίων, της διαφήμισης, των καπνοβιομηχανιών, του διαδικτύου, της Τρόικας κ.ά. Σε αυτό το βασίλειο των αδικημένων θυμάτων, όπου σχεδόν κανείς δεν φταίει για το παραμικρό, αν κάποιος τολμήσει να αποδώσει ευθύνη σε έναν άλλον για κάποιο τυχόν λάθος του, τότε αυτός που έσφαλε νιώθει αμέσως τουλάχιστον προσβεβλημένος…

Μοιάζει να έχουμε χάσει τη δυνατότητα να σχετιζόμαστε μεταξύ μας με βάση κάποιους κοινά αποδεκτούς ηθικούς κανόνες -με την ευρεία έννοια του όρου-, και αυτό διαφαίνεται ακόμα και στο λόγο μας, δηλαδή στο λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε…

Ως άνθρωποι έχουμε, φυσικά, δικαιώματα αλλά ταυτόχρονα και ευθύνες και πάνω απ΄όλα ευθύνη για τη ζωή, τις επιλογές και τις πράξεις μας σε σχέση με τους άλλους γύρω μας και την κοινή διαβίωση ή συνύπαρξη μαζί τους. Τι σημαίνει, όμως, να είμαστε υπεύθυνοι; Έχουν όλοι οι άνθρωποι αυτή τη δυνατότητα; Και αν όχι, πως μπορούν να την αποκτήσουν;

Ελευθερία, άγχος, ευθύνη και ενοχή. Οι τέσσερις ακρογωνιαίοι λίθοι του δυτικού τρόπου σκέψης. Ένα άτομο που επιλέγει να αναλάβει την ευθύνη της ζωής του και του περιεχομένου της σημαίνει πως έχει συνείδηση της ελευθερίας του και των δυνατοτήτων που αυτή του δίνει. Αυτός, όμως, που επιλέγει να ξεγελά τον εαυτό του και να νιώθει μονίμως θύμα -άρα έρμαιο των καταστάσεων, δηλαδή ανήμπορος-  δυνητικά ανήκει σε αυτούς που πάντα θα αναζητούν βοήθεια «εκ των έξω», «εκ των άνω» ή από κάποιον «σωτήρα», είτε αυτός λέγεται Θεός, «προικισμένος, λαοπλάνος ηγέτης» ή Χρυσή Αυγή…

Αυτό εννοούσε και ο Νίτσε με τις θέσεις του περί Υπερανθρώπου και περί θανάτου του Θεού…

Ποιος, αλήθεια, δεν έχει νιώσει, έστω και για μια στιγμή, πως η ζωή του μοιάζει να βρίσκεται σε τέλμα και πως τίποτα δεν φαίνεται να συμβαίνει; Όμως, παρόλο που μπορεί να νιώθουμε έτσι, δεν σημαίνει πως δεν συμβαίνουν συνεχώς πράγματα εντός μας, έστω και αν συχνά δεν το συνειδητοποιούμε. Η προσωπική μας εξέλιξη κάθε άλλο παρά μια στατική διεργασία είναι. Με τον ίδιο τρόπο που κάθε δευτερόλεπτο που περνά πεθαίνουν και γεννιούνται στο σώμα μας εκατομμύρια κύτταρα ώστε να μην είμαστε στην ουσία το ίδιο βιολογικό άτομο μετά από ένα και μόνο δευτερόλεπτο, κάτι ανάλογο θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε πως συμβαίνει και με την ψυχική μας ζωή και εξέλιξη. Ανεξάρτητα από τη στάση ζωής που έχει ο καθένας μας, υπάρχει πάντα την κάθε στιγμή η δυνατότητα να αλλάξουμε τόσο τον τρόπο θεώρησης  όσο και τη ζωή μας.

Για να μπορέσουμε να εξελιχθούμε ως άτομα, θα πρέπει να εγκαταλείψουμε το ρόλο του θύματος. Για αρκετούς, όμως, η προσωπική εξέλιξη και αλλαγή μπορεί να προκαλεί όχι μόνο άγχος και ανησυχία αλλά ακόμα και ΤΡΟΜΟ. Αλλαγή σημαίνει κάτι νέο και άρα άγνωστο που μπορεί να είναι δυνητικά ακόμα και απειλητικό. Απειλητικά, όμως, βιώνει την οποιαδήποτε αλλαγή μόνο ένα ΦΟΒΙΣΜΕΝΟ άτομο αλλά και αυτός που ΔΕΝ ΤΟΛΜΑ να αναλάβει την ΕΥΘΥΝΗ της ζωής και των επιλογών του…

Ένα φοβισμένο άτομο δεν σημαίνει πως ποτέ δεν τολμά να δοκιμάσει ή να σκεφθεί νέα πράγματα. Το κάνει, αν και με πολύ προσεκτικά και μικρά βήματα και συνήθως με σκοπό να επιβεβαιώσει πως δικαιολογημένα «κάθεται στα αυγά του» και πως «Όποιος φυλάει τα ρούχα του έχει τα μισά», μη συνειδητοποιώντας πως στην πρώτη περίπτωση μετατρέπεται σε…κότα, στη δε δεύτερη πως παραμένει κατά το ήμισυ…γυμνός!!!

Αυτοί, που όχι μόνο δεν φοβούνται τις αλλαγές αλλά και που προσπαθούν συνεχώς να εξελίσσουν και να βελτιώνουν τόσο τους εαυτούς και τη ζωή τους όσο και την κοινωνία στην οποία ζουν, αναλαμβάνουν τις ευθύνες που τους αναλογούν, δεν τις αναθέτουν ή τις μεταθέτουν σε άλλους, αρνούνται να παίξουν το δελεαστικό ρόλο του θύματος και θέλουν να νιώθουν κύριοι της ζωής τους και των όποιων καταστάσεων αντιμετωπίζουν, όσο δύσκολες και αν είναι. Η αυτογνωσία και οι ξεκάθαρες αξίες και αρχές ζωής μάς κάνουν πιο ευέλικτους και άμεσους στην επικοινωνία μας με τους άλλους, δίνοντάς τους την ευκαιρία να αντιληφθούν που βρίσκονται τα προσωπικά μας όρια τα οποία και οφείλουν να σέβονται.

Τέλος, η ελευθερία -και κατ΄επέκταση η ευθύνη- προϋποθέτει μία, τουλάχιστον, στοιχειώδη γνώση και αυτογνωσία. Συχνά, ΝΟΜΙΖΟΥΜΕ πως είμαστε ελεύθεροι, ενώ στην ουσία είμαστε δέσμιοι διαφόρων κοινωνικών και προσωπικών ψεμάτων, προκαταλήψεων, στερεοτύπων, φόβου, άγχους, συμπλεγμάτων κατωτερότητας, απόγνωσης, διάθεσης υποταγής και παραίτησης, καχυποψίας, ανειλικρίνειας ή μιας αίσθησης ανεπάρκειας, αυτάρκειας, μεγαλείου και ανωτερότητας. Μπορεί, επίσης, να είμαστε δέσμιοι στο άρμα διαφόρων εξαρτήσεων, όπως του αλκοόλ, διαφόρων ουσιών, του τζόγου, του άκρατου καταναλωτισμού, του σεξ, κ.ά.

Χωρίς, λοιπόν, έστω και μια  στοιχειώδη αυτογνωσία και διάθεση ενδοσκόπησης και αυτοκριτικής ΔΕΝ νοείται ελευθερία και, κατ΄επέκταση, υπεύθυνη στάση ζωής και ουσιαστικής συνύπαρξης…