Θα προσπαθήσω να καταθέσω τη δική μου ερμηνεία για τα δύσκολα, που πάντα βάζει η ανήσυχη σκέψη του Τζιμάκου, και που νομίζω πως είναι αυτό που θέλει να πει και το Τσιπουράκι που, όμως, επειδή το μυαλό της στροφάρει πολύ γρήγορα, η συγγραφική της ικανότητα δεν προκάνει να καταγράψει επακριβώς τα όσα γεννά η σκέψη της…

Λοιπόν, όταν είμαστε μικροί, χρειαζόμαστε πάρα πολλά. Είμαστε απόλυτα ευάλωτοι και εξαρτημένοι απέναντι στα θέλω και στην ικανότητα των άλλων να μπορούν να δίνουν και να ανταποκρίνονται σε αυτά που τόσο ανάγκη έχουμε για να επιβιώσουμε τόσο βιολογικά όσο και ψυχικά. Αρχικά, όμως, δε φοβόμαστε. Προσδοκούμε πως θα εισπράξουμε αυτά που δικαιούμαστε και χρειαζόμαστε. Και ποια είναι αυτά; Το να γίνουμε αποδέκτες μιας γλυκιάς και τρυφερής φροντίδας, να τύχουμε αποδοχής και αγάπης, και η ύπαρξή μας να αποτελεί πηγή χαράς για αυτούς που μας φροντίζουν. Η επιβεβαίωση, που όλα αυτά μαζί συνιστούν, είναι απολύτως απαραίτητη ώστε να γεννηθούμε με την υπαρξιακή έννοια του όρου και να μπορέσουμε σταδιακά να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που έχουμε ως όντα.

Πολλοί από εμάς, όμως, δεν έχουμε την «τύχη» να εισπράξουμε ούτε καν το αυτονόητο. Η προσμονή μας μετατρέπεται σταδιακά σε πανικό. Μια αίσθηση αρχίζει να χαράζει εντός μας που δεν είναι άλλη από το ότι είμαστε ανεπιθύμητοι, πως δεν υπάρχουμε, και, το χειρότερο απ΄όλα, χωρίς να γνωρίζουμε το γιατί. Αυτό που συνήθως συμβαίνει, σε μια τέτοια περίπτωση, ελλείψει απαντήσεων, είναι η δημιουργία μιας αίσθησης πως εμείς ευθυνόμαστε για όλα αυτά, πως δεν είμαστε άξιοι να αγαπηθούμε…

Παρόλ΄αυτά, συνεχίζουμε να προσμένουμε και να ελπίζουμε ως τη στιγμή που η αβεβαιότητα θα μετατραπεί στην τραγική βεβαιότητα του ότι δεν πρόκειται να πάρουμε. Δεν υπάρχει πλέον ελπίδα για εμάς. Η βεβαιότητα αυτή προκαλεί απίστευτο ψυχικό πόνο. Σε μια απέλπιδα προσπάθειά μας να μειώσουμε τον αφόρητο ψυχικό πόνο, περιχαρακωνόμαστε στον εαυτό μας, γινόμαστε απροσπέλαστοι για τους άλλους και θάβουμε όσο βαθύτερα γίνεται εντός μας το φοβισμένο και απεγνωσμένο κομμάτι του εαυτού μας ώστε να μην το ανακαλύψει κανείς, ίσως ούτε καν κι εμείς οι ίδιοι…

Προσπαθούμε να γίνουμε όσο γίνεται πιο «αυτάρκεις». Πως όλα όσα αρχικά τόσο πολύ είχαμε ανάγκη δεν μας χρειάζονται πια. Μπορούμε να ζήσουμε και χωρίς αυτά. Το «Σε χρειάζομαι» μετατρέπεται σε «Δεν χρειάζομαι κανένα σας, αφήστε με στην ησυχία μου». Μαθαίνουμε να ζούμε με την έλλειψη, εξελίσσοντας πολλούς τρόπους ώστε να κρύβουμε το γοερό κλάμα και τις απεγνωσμένες κραυγές πόνου του μικρού και στερημένου μικρού παιδιού μέσα μας. Οι διάφορες πανοπλίες μας παίρνουν τη μορφή της ψυχρότητας, της αδιαφορίας, της αυτάρκειας και αυτού που δεν τον αγγίζει τίποτα. Φορώντας τες, κανείς δεν πρόκειται να μας πλησιάσει επικίνδυνα, θεωρώντας πως τίποτα και κανέναν δεν χρειαζόμαστε. Ίσως γίνουμε άτομα που διαθέτουν χιούμορ, γοητεία και πολλές γνωριμίες. Είναι και αυτός ένας τρόπος να κρατούμε τους άλλους σε απόσταση ασφαλείας. Ίσως, ακόμα, γίνουμε πολύ ευγενικοί, καλοί και πρόθυμοι να βοηθούμε τους άλλους και, με τον τρόπο αυτό, να εισπράττουμε κάτι που να προσομοιάζει με αυτό που ποτέ δεν πήραμε, πείθοντας τον εαυτό μας πως πρόκειται για αγάπη. Είναι, όμως, μια «αγάπη» που την εκμαιεύσαμε, κάνοντας τα πάντα για τους άλλους, μετατρεπόμενοι σε καλούς Σαμαρείτες και υπηρέτες του καλού, για λίγα ψίχουλα προσοχής που τα βαφτίζουμε «αγάπη» και που τα πήραμε δείχνοντας πως είμαστε κάποιοι άλλοι…

Η ζωή συνεχίζεται, αν και μέσα σε αποκαΐδια, με το μικρό παιδί μέσα μας να συνεχίσει να ελπίζει, μέσα στην απόλυτη υπαρξιακή του μοναξιά, πως ίσως κάτι αλλάξει. Τίποτα, όμως, δεν μπορεί να αλλάξει. Η προσωπική μας ιστορία δεν μπορεί να ξαναγραφεί. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε, όμως, είναι να δώσουμε στο μικρό παιδί μέσα μας το δικαίωμα ύπαρξης. Και αυτό μπορεί να γίνει αν καταφέρουμε να αντιπαρατεθούμε με τις παγωμένες συναισθηματικές μας ανάγκες που κανείς, όταν τόσο το χρειαζόμασταν, δεν βρέθηκε επαρκώς να καλύψει. Να βιώσουμε και πάλι εκείνον τον αβάσταχτο πόνο, να τον αποδεχθούμε και να πενθήσουμε για όλα όσα ανεπιστρεπτί χάσαμε. Τη φορά αυτή, όμως, θα επιβιώσουμε!!! Θα φροντίσουμε οι ίδιοι το μικρό παιδί μέσα μας, με τη βοήθεια και συναισθηματική παρουσία ατόμων που μας νοιάζονται στο παρόν. Δεν χρειάζεται πλέον να κρύβουμε το μικρό και πονεμένο αυτό παιδί μέσα μας. Να του δώσουμε την ευκαιρία και το δικαίωμα να υπάρξει με τους δικούς του όρους, χωρίς ντροπή και φόβο.

Όταν καταφέρουμε, λοιπόν, να αποδεχθούμε τον πόνο και τις ματαιωμένες ανάγκες αυτού του μικρού παιδιού μέσα μας, μόνον τότε θα καταφέρουμε να το ενσωματώσουμε πραγματικά στο ενήλικο άτομο που έχουμε πλέον γίνει.

Εν κατακλείδι, και για να επανέλθω στο ποστάκι του Τζιμάκου, ο καθένας μας -και ανάλογα με το βαθμό και την ποιότητα της φροντίδας που έτυχε το μικρό παιδί που κουβαλά μέσα του- διαθέτει και ανάλογου βαθμού καθάριο βλέμμα, σαν κι αυτό του υποτιθέμενου παππού. Πιστεύω πως τόσο καθάριο βλέμμα σπάνια θα συναντήσουμε, όχι μόνο γιατί όλοι μας έχουμε ζήσει μικρότερες ή μεγαλύτερες ματαιώσεις, που έχουν σίγουρα «θολώσει» το βλέμμα με το οποίο κοιτούμε τον κόσμο γύρω μας, αλλά κυρίως γιατί λίγοι από εμάς έχουν τη διάθεση και τη δύναμη να θέλουν και να τολμούν να ξανασυναντήσουν το πανικοβλημένο και στερημένο μικρό παιδί μέσα τους, στο παρόν…

Με αφορμή την επερχόμενη επέτειο του Πολυτεχνείου, δράττομαι της ευκαιρίας να αναρτήσω ένα υπέροχο ποίημα του μεγάλου μας ποιητή Γ. Ρίτσου.

Ο Ντικ

Η πέτρα σταυρωμένη από τον άνεμο
Ο άνεμος η σιγαλιά
Δεν ακούγεται τίποτα
Μόνο το καρδιοχτύπι της πέτρας
Κι η πέτρα της καρδιάς μου δουλεύεται
Με τον θυμό και με τον πόνο
Βαριά, σιγά και σταθερά

Μπόλικη πέτρα
Μπόλικη καρδιά
Να χτίσουμε τις αυριανές μας φάμπρικες
Τα λαϊκά μέγαρα
Τα κόκκινα στάδια
Και το μεγάλο μνημείο των ηρώων της επανάστασης

Να μη ξεχάσουμε και το μνημείο του Ντικ
Ναι, ναι του σκύλου μας του Ντικ
Της ομάδας του Μούντρου
Που τον σκοτώσαν οι χωροφυλάκοι
Γιατί αγάπαγε πολύ τους εξόριστους
Να μην ξεχάσουμε σύντροφοι τον Ντικ
Τον φίλο μας τον Ντικ
Που γάβγιζε τις νύχτες
Στην αυλόπορτα αντίκρυ στη θάλασσα
Κι αποκοιμιόταν τα χαράματα
Στα γυμνά πόδια της λευτεριάς
Με τη χρυσόμυγα του αυγερινού
Πά στο στυλωμένο αυτί του

Τώρα ο Ντικ κοιμάται στη Λήμνο
Δείχνοντας πάντα το ζερβί του δόντι
Μπορεί μεθαύριο να τον ακούσουμε πάλι
Να γαβγίζει χαρούμενός σε μια διαδήλωση
Περνοδιαβαίνοντας κάτου απ’ τις σημαίες μας
Έχοντας κρεμασμένη στο ζερβί του δόντι
Μια μικρή πινακίδα «κάτω οι τύραννοι»
Ήταν καλός ο Ντικ.

Γιάννης Ρίτσος

ΥΓ.  Το ποίημα έχει μελωποιηθεί από το Θ. Μικρούτσικο σε ερμηνείες των Μαρία Δημητριάδη και Σάκη Μπουλά. 

Ιδιαίτερα, όταν πρωτομπαίνει ο Σ. Μπουλάς, τραγουδώντας "...να μην ξεχάσουμε και το μνημείο του Ντικ..", η συγκίνηση είναι απερίγραπτη...